Kaynaştırma ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı

4.1.1.2.2. Kaynaştırma ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı

Özel eğitime ihtiyaç olan bireylere yönelik olarak sunulan özel eğitim hizmetleri, bu alanda eğitim veren okul ve kurumlarda kaynaştırma yöntemiyle sunulmaktadır. Kaynaştırma yoluyla eğitim özel eğitime ihtiyaç olan bireyleri yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte resmi ve özel, okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yaygın eğitim kurumlarında uygulanmaktadır¹⁹³.

Bu kurumlarda özel eğitime ihtiyaç olan bireyler yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte tam zamanlı ya da yarı zamanlı özel eğitim sınıflarında eğitimlerini sürdürebilmektedirler. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, kaynaştırma yöntemi ile verilecek eğitimde özel eğitim okul ve kurumlarında bir sınıfa en fazla iki birey düşecek şekilde eşit olarak yerleştirilmesini öngörmektedir¹⁹⁴. Yönetmelik sınıf mevcutları ile ilgili bir düzenleme de getirmiş, okul öncesi eğitim kurumlarında özel eğitime ihtiyaç duyan birey sayısı 2 ise sınıf mevcudunun 10’u, 1 ise 20’yi geçmemesi gerekir. Aynı şekilde, diğer eğitim kademeleri için getirilen düzenlemelerde ise özel eğitime ihtiyaç

193 a.g.y.

194 a.g.y.

duyan 2 bireyin olduğu sınıfların 25, bir bireyin bulunduğu sınıfların 35 kişiyi geçmemesini öngörmüştür¹⁹⁵.

Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler söz konusu özel eğitim okul ve kurumlarında kaynaştırma yoluyla özel eğitim desteği de alabilmektedir. Özel eğitim desteği olan bireylere bireysel veya grup eğitimi verilmektedir¹⁹⁶. Buna göre MEB’e bağlı olan resmî ve özel okullar ve özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde verilen destek eğitim hizmeti Bakanlık bütçesinden karşılanmaktadır. Özel eğitim okul ve kurumlarında engelli bireylere yönelik olarak verilen destek eğitiminin finansmanında Bütçeden karşılanacak kısım, Bakanlıkça, 2009 yılında geçerli olmak üzere bireysel eğitim için aylık 304 TL, grup eğitimi için ise yine aylık 87 TL olarak belirlenmiştir¹⁹⁷.

Özel eğitim okul ve kurumlarında özel eğitime ihtiyaç olan bireylere eğitsel performansları dikkate alınarak eğitim programları uygulanmaktadır. Bu süreçte özel eğitime ihtiyaç olan bireylere bireysel olarak BEP oluşturmaktadır. BEP özel eğitime ihtiyaç olan bireyin gelişim özellikleri ve eğitim performansı ve ihtiyaç doğrultusunda hedeflenen ve bu bireylere sunulacak destek eğitimi kapsayan bir özel eğitim programdır. BEP’nin içeriğinde¹⁹⁸:

• Eğitim planında belirlenen yıllık amaçlar ve öğrencinin izlendiği eğitim programı dikkate alınarak hedefleyen kısa önemli amaçları;

• Özel eğitim ihtiyaç olan bireyin alacağı destek eğitim hizmetlerinin türü, süresi, sıklığı ve kim tarafından sağlanacağı;

• Öğretim ve değerlendirmede kullanılacak eğitim materyalleri, araç-gereç ve metotlar;

• Eğitim ortamı;

• Davranış problemlerini önlemeye yönelik tedbirler ile kullanılacak yöntem ve teknikler;

• Özel eğitime ihtiyacı olan bireyin kişisel bilgiler.

195 a.g.y.

196 “Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”, Resmi Gazete, 573, 6 Haziran 1997.

197 “2009 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Tebliği”, Resmi Gazete, 27106, 10 Ocak 2009.

198 “Özel Eğitim Hizmetleri…

Yer alır. Yine, özel gereksinimli olan birey için hazırlanan BEP’in içeriğinde aşağıda sıralanan öğeler de yer almaktadır¹⁹⁹:

• Öğrencinin şimdiki eğitsel performans düzeyi

• Öğrenciye bir akademik yılsonunda kazandırılması planlanan uzun dönemli hedefler (yıllık hedefler)

• Öğrencinin belirlenen performans düzeyi ile ulaşmak istenen uzun dönemli hedefler arasında yer alan ölçülebilir ara basamaklardan oluşan kısa dönemli hedefler.

• Belirlenen hedeflere ulaşmada kullanılacak olan öğretim yöntemleri ve materyaller

• Kısa dönemli hedeflere ulaşmada gerekli olan zamanın başlama ve bitiş tarihleri

• Belirlenen hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını belirlemek için kullanılacak değerlendirme yöntemi ve ölçütleri

• Öğrenciye sağlanacak ek özel eğitim hizmetlerinin nerede, ne zaman, kimler tarafından ve ne kadar süreyle verileceğinin belirlenmesidir.

• Yönetmelikte yer alan hususlar ve uygulama dikkate alınarak yapılan değerlendirmede Türkiye’de uygulanmakta olan kaynaştırma eğitimi ile ilgili sorunları aşağıdaki başlıklar altında sıralamak mümkündür:

• Sınıfların kalabalık olması nedeniyle sınıf ve rehber öğretmenleri kaynaştırma eğitiminde olan öğrencilere yeterince zaman ayıramaması,

• Özel eğitim sınıfına gitmesi gereken öğrencilerin, yeterli özel eğitim sınıfı olmaması nedeniyle kaynaştırma eğitimine tabi tutulması,

• Engel türlerine göre sınıflarındaki kaynaştırma öğrencilerinin seviyelerine uygun olarak BEP uygulanabilirliği ve yeterli bir şekilde hazırlanması konusunda personel ve zaman sıkıntısı bulunmakta, ayrıca bu tür ayrıntılı programlar hazırlansa bile sınıflarda uygulanmasının zaman yetersizliği nedeniyle çok zor olacağı düşünülmesi

• Kaynaştırma eğitimi alacak öğrencinin sınıfta gösterdiği davranış sorunları sınıfa ve okula uyumunun zor olması,

• Kaynaştırma eğitiminde kullanılacak araç-gerecin yetersiz olması,

• Okul yönetiminin kaynaştırma eğitim uygulaması hakkında yeterli bilgiye sahip olmamasından dolayı BEP birimini yeterince desteklememesi,

• Öğretmenlerin kaynaştırma yönelik olumsuz tutum ve davranışları bulunması Bu sorunlarına karşı çözüm olarak birkaç öneriler ortaya koyulmuştur:

199 İbrahim Diken, Özel Eğitime Gereksinimi Olan Öğrenciler ve ÖZEL EĞİTİM, Birinci Baskı, Ankara:

Pegem Akademi, 2008, s. 64.

• Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulaması yapılan sınıfların sayısı artırılmalı

• Her eğitim bölgesine en aza iki özel eğitim sınıfının açılması çalışmalarına başlanması,

• BEP hazırlanması ve uygulamaların önemli bir kısmının gerçekleştirilmesi amacıyla okullarda bu işlerden sorumlu olacak özel eğitim personelleri görevlendirilmesi. Yetersizlik durumuna göre öğrencilerin bireysel eğitim planlarının belirli kazanımlar açısından standart hale getirilerek hazırlanması ve yıllık planlamalar şeklinde uygulayıcılarına verilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.

• Okul müdüründen hizmetlisine kadar tüm personelin işbirliği içinde çocuğu kabullenip okula ve sınıfına uyumunu sağlanması gereklidir.

• Kaynaştırmada kullanılan araç-gereçlerin yaygınlaştırılması gerekir.

• Okul yönetimlerinin kaynaştırma eğitimi ile ilgili bilgilerinin artırılması, bilgi eksikliklerinin giderilmesi ve olumlu kanaat sahibi olmalarının sağlanması gerekir.

• Öğretmenlere kaynaştırma eğitiminin olumlu yönlerini benimsetmeye yönelik bir bilgilendirme süreci uygulanmalı ve kanaat oluşturulmalıdır. .

• Okul yöneticileri ve öğretmenlerin yanı sıra özel eğitim veren kurumların diğer personelinin de kaynaştırma eğitimine olumlu bakmalarını sağlayacak bir bilgilendirme süreci gerçekleştirilmelidir.