Türk Marka Mevzuatına Göre Coğrafi ĠĢaretler ve Markalar Arasındaki Ġhtilafın Çözümü:

556 Sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanın Hükmünde Kararname‘nin218 (MarkKHK) 5. maddesinin birinci fıkrasına göre ‗Marka, bir

teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar malların biçimi veya ambalajlarının gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilir ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir.‘ Bu hükümden anlaĢıldığı gibi sözcükler, malların biçimi veya

ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü iĢaret marka olabilmektedir. Ġlgili hükümde coğrafi yer adlarının açıkça marka olabilecekleriyle ilgili bir düzenleme bulunmasa da hükmün içeriğinden coğrafi yer adları da marka olarak tescil edilebilmektedirler.219

MarkKHK‘nin 7/1 (c) ve (f) bendi ise markanın mutlak ret nedenlerini düzenlemektedir. MarkKHK‘nin 7/1 (c) bendine göre ‗Ticaret alanında cins, çeşit,

vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten veya malların üretildiği, hizmetlerin yapıldığı zamanı gösteren veya malların ve hizmetlerin diğer karakteristik özelliklerini belirten işaret ve adlandırmaları münhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar tescil edilemezler.’ Aynı hükmün (f) bendine göre ise ‘Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya üretim yeri, coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak markalar tescil edilemezler’. MarkKHK‘nin 7/1 (c) hükmüne göre

coğrafi köken belirten iĢaretleri münhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar

217 _{Caroline Le Goffic, ‗Cancellation of A Trade Mark Based On A Prior Foreign Geographical}

Indication Related To Different Products‘, Journal of Intellectual Property Law And Practice, Volume 3, No.3, 2008, s. 152-154.

218

RG 27.07.1995, 22326

219 _{Sami Karahan, Marka Hukukunda Hükümsüzlük Davaları, s. Konya, 2002, s. 58; Hamdi}

Yasaman, Sıtkı Anlam Altay, Tolga Ayoğlu, Fülürya Yusufoğlu, Sinan Yüksel, Marka Hukuku, Cilt I, Ġstanbul, 2004, s. 66; Özdal, s. 92.

tescil engeliyle karĢılaĢacaktır. Markada münhasıran veya esas unsur olarak kullanılan iĢaret ve adlandırmalar coğrafi kaynak belirtiyorlarsa MarkKHK‘nin 7/1 (c) hükmüne göre tescil edilemezler. Ayrıca markada münhasıran veya esas unsur olarak kullanılan iĢaret ve adlandırmaların coğrafi kaynak belirtmesi gerekmektedir. Ġlgili hükümde ‗coğrafi kaynak‘ ifadesi geniĢ anlamıyla kullanılmıĢtır. Kullanılan coğrafi kaynak, ürünün kaynağını belirtmesi yeterlidir. Kullanılan coğrafi kaynağın doğrudan mı yoksa dolaylı kaynak iĢareti olup olmamasının önemi yoktur. Ürünün kaynağını doğrudan gösterebileceği gibi dolaylı yoldan gösteren iĢaretlerde bu hükmün kapsamındadır. Bu nedenle Türkiye‘de üretilen votkaların üzerinde kiril alfabesinin bulunması mümkün olmamalıdır.220

Yanıltıcı markalarla ilgili olan 7/1 (f) hükmüne göre kullanılan markalar halkı yanıltıyorsa bu markalar tescil edilemeyeceklerdir. Halkın yanılıp yanılmadığı konusu saptanırken markayı kullanan orta düzey tüketici kitlesi dikkate alınmalıdır. Bir markanın yanıltıcı olabilmesi için yanılgının açık olması gerekmektedir. 221

MarkKHK‘nin 7/1 (c) ve 7/1 (f) bentleri arasında bir ayrım yapmak gerekirse coğrafi iĢaret eğer markada esas unsur olarak kullanılıyor ise reddin dayanağı 7/1 (c) maddesi olmaktadır. Coğrafi iĢaret markada eğer yardımcı unsur olarak bulunuyor ve halkı yanıltıyorsa marka reddinin dayanağı 7/1 (f) maddesi olmaktadır.222

Diğer bir ayrım ise 7/1 (c) bendi ‗tasviri iĢaretleri‘, 7/1 (f) bendi ise ‗yanıltıcı markaları‘ düzenlemektedir.223

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi‘nin verdiği ‗Pendik‘ ile ilgili kararda Pendik sözcüğünün bir kiĢi adına marka olarak tescil edilmesi durumunda bu sözcük bir tek kiĢinin tekelinde kalacağı ve bu durumda bir kamu adının baĢkaları tarafından kullanılamayacağın, Ģehir, ilçe veya bilinen yerleĢim yerlerinin isimlerini taĢıyan sözcükler hangi ürünün markası olarak kullanılacak ise o ürün adı ile birlikte tescil

220 _{Gündoğdu, Türk Hukukunda Coğrafi ĠĢaret Kavramı, s.153.} 221

Yasaman, Altay, Ayoğlu,Yusufoğlu,Yüksel, s. 240, Gündoğdu, Coğrafi ĠĢaretlerin Korunması , s. 153.

222 _{Karahan, s.61.}

edilmesinin daha uygun olacağına hükmetmiĢtir.224

Yargıtay‘ın verdiği diğer bir kararda göre Ġstanbul, Ankara isimleri coğrafi iĢaretlerle karıĢtırmaya ihmal vermeyecek Ģekilde ‗Ġstanbul ġarabı‘, ‗Restoran Ġstanbul‘, ‗Ankara Pazarı‘ malın ve hizmetin çeĢidi ile birlikte kullanılabileceğine ve bu ifadelerin marka olarak tescil edilebileceklerine hükmetmiĢtir.225

Mahkeme ayrıca bu ilkeye bağlı kalınarak 555 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile düzenlenen coğrafi iĢaretlerle karıĢıklığın önlenebileceğini belirtmiĢtir.

Yargıtay‘ın verdiği bu karar doktrinde birçok yönden eleĢtirilmiĢtir. Yargıtay verdiği kararlarda coğrafi yer adı içeren iĢaretlerin marka olarak tescil edilip edilemeyeceklerini değerlendirirken bu iĢaretlerin ne halkı yanıltıp yanıltmadığına ne de malın üretildiği yeri gösterip göstermediğini dikkate almıĢtır. Kullanıldığı üründen bağımsız olarak meĢhur bir coğrafi yerin adının kullanılması coğrafi iĢaretlerle karıĢıklığa neden olmaz. Bir coğrafi adın ürün adıyla beraber kullanılması markayı coğrafi iĢaretlere yakınlaĢtırır. Coğrafi kaynak göstermeyen Ģehir ve bölge adları coğrafi iĢaretlerle herhangi bir karıĢıklığa neden olmamakla birlikte, bu adların önüne getirilecek olan mal veya hizmetin türünü gösteren sözcüklerin ise karıĢtırmayı engellemesi de mümkün değildir.226

Yargıtay verdiği karalarda coğrafi yer adı içeren iĢaretlerin marka olarak tescilinin değerlendirirken iĢaretin marka tesciline konu olan ilgili mala göre değerlendirme yapmalıdır. 227