Türk EXIMBANK A.Ş

Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. (Türk Eximbank), ihracatın geliştirilmesi, ihraç edilen mal ve hizmetlerin çeşitlendirilmesi, ihraç mallarına yeni pazarlar kazandırılması, ihracatçıların uluslararası ticarette paylarının artırılması ve girişimlerinde gerekli desteğin sağlanması, ihracatçılar ile yurt dışında faaliyet gösteren müteahhitler ve yatırımcılara uluslararası piyasalarda rekabet gücü ve güvence kazandırılması, yurt dışında yapılacak yatırımlar ile ihracat maksadına yönelik yatırım malları üretim ve satışının desteklenerek teşvik edilmesi amacı doğrultusunda, 31 Mart 1987 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 3332 sayılı Kanun’un verdiği yetkiye istinaden 21 Ağustos 1987 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 87/11914 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuştur.

Türk Eximbank, bu amaca yönelik olarak ihracatçıları, ihracata yönelik üretim yapan imalatçıları ve yurt dışında faaliyet gösteren müteahhit ve girişimcileri kısa, orta ve uzun vadeli nakdi ve gayrinakdi kredi, sigorta ve garanti programları ile desteklemektir. Gelişmiş birçok ülkenin resmi destekli ihracat kredi kuruluşlarından farklı olarak kredi, garanti ve sigorta işlemlerini aynı çatı altında toplamış olması, ihracatçı firmalara verilen hizmetlerde bir bütünlük oluşturulmasına imkan tanımaktadır.

2006 yılında 3.5 milyar dolar tutarında nakdi kredi desteği ve 4.3 milyar dolar tutarında sigorta/garanti imkanı sağlayarak, ihracata toplam 7.8 milyar dolar seviyesinde bir destek vermiştir. Böylece, Banka nakdi ve gayrinakdi destekleri ile ihracatın yaklaşık yüzde 9’una finansman desteği sağlamıştır.281

KOBİ’lerin yeni pazarlara açılabilmelerini teminen, Türk Eximbank tarafından uygulanan ve standart kredi ve garanti programlarının dışında kalan, ancak bunları tamamlayıcı nitelikteki “Özellikli Kredi Programları”ndan KOBİ’ler öncelikle yararlandırılmakta olup, bu kapsamda, KOBİ’lere yönelik olarak “Sevk Öncesi Reeskont Kredisi”, “Kısa Vadeli İhracat Alacakları İskonto Programı”, “Yurt Dışı Mağazalar Yatırım Kredisi”, “Özellikli İhracat Kredisi” uygulanmaktadır.282 Türk Eximbank’ın KOBİ’ler için uygulamada olan çalışmaları ve imkanları şu şekilde sıralanabilir;

™ Kısa vadeli ihracat kredileri,

™ Kalkınmada Öncelikli Yöreler’de (KÖY) faaliyet gösteren KOBİ'lerin indirimli faiz oranlarından yararlanması,

™ KOBİ'lerin biraraya gelerek kurdukları Sektörel Dış Ticaret Şirketleri’nin (SDTŞ) özel programlarla desteklenmesi,

™ KOBİ'lerin teminat ve finansman sorunlarına çözüm sağlamak amacıyla sadece KOBİ'lere yönelik olarak hazırlanan ve doğrudan kullandırılan “KOBİ İhracata Hazırlık Kredi Programı”,

™ KOBİ'lere düşük teminatlı kredi kullanma olanağı,

™ İslam Kalkınma Bankası (İKB) işbirliği ile sevk sonrası ihracat finansmanı ve ithalat finansmanı programları geliştirme.

İhracatçıların özellikle KOBİ'lerin teminat mektubu bulmakta büyük zorluklarla karşılaştığı gerçeğinden hareketle, bu sorunu hafifletmek amacıyla “İhracata Hazırlık Kredisi” kapsamında kredibilite tesbitine ilişkin mali ve etik bazı kriterleri sağlayan firmalara düşük teminatlı kredi kullanma olanağı tanınmıştır. Etik ve mali kriterleri sağlayan, ihracat performansını yıllar itibarıyla istikrarlı bir şekilde sürdüren ve temel finansal göstergeleri (borç/özkaynak oranı 70/30’un altında olan ve cari oranı

1’den düşük olmayan) yeterli bulunan tüm firmalar, yüzde 50-80 aralığında teminat oranlarından yararlanabilmektedir. Buna ilaveten daha önce asgari performans şartını yerine getiremeyen KOBİ'lerin doğrudan kredi kullanma imkanları yokken, bu gruptaki işletmelere de 100,000 dolar limitle İhracata Hazırlık Kredisi kullanma imkanı tanınmıştır.283

Ayrıca Türk Eximbank aracı bankaların KOBİ'lere yönelik teminat mektubu vermelerini teşvik etmektedir. Doğrudan teminat karşılığında kullandırılan kredilerde, aracı bankalara tahsis edilen teminat mektubu limitlerinin (ticari bankaların yanı sıra, özel finans kurumlarının da limiti bulunmaktadır) en az yüzde 30'unun KOBİ'lere kullandırılma zorunluluğu olup, bankaların bu limiti kullandırmamaları durumunda yüzde 30'luk kısım Eximbank nezdinde bloke edilmektedir.284

Türk Eximbank tarafından 2007 yılının 11 aylık döneminde 3.4 milyar dolar tutarında kısa vadeli kullandırılan kredilerin yaklaşık yüzde 34’lük bölümü (1.2 milyar dolar) KOBİ’lere tahsis edilmiş olup, söz konusu dönemde 2,134 firma kısa vadeli ihracat kredilerinden yararlanan işletmelerin yüzde 65’i (1,382) KOBİ kapsamındaki işletmelerdir.

5.1.1.1.10. İhracat Kredi Sigortası

1989 yılında Türk Eximbank bünyesinde uygulanmaya başlanan ihracat kredi sigortası programları ile ihracatçı firmaların ihraç ettiği mal bedellerinin, ticari ve politik risklere karşı belirli oranlarda teminat altına alınması ve Sigortalı firmaların gerek Türk Eximbank nezdinde doğmuş veya doğacak alacak haklarını ticari bankalara temlik etmek suretiyle, gerekse kambiyo senedine bağlı vadeli alacaklarını ister Türk Eximbank'da, isterse Türk Eximbank onayı ile ticari bankalarda iskonto ettirmek suretiyle hem sevk öncesi, hem de sevk sonrası dönem için düzenli finansman imkanına

283 _{Akşam KOBİ Aktüel Eki, s.11} 284 _{A.g.e., s.11}

erişmeleri amaçlanmaktadır.285 Kurum, kurulduğu günden 2006 yılı sonuna kadar sigorta programları çerçevesinde 73.4 milyon ABD doları tazminat ödemesi yapmıştır.286 _{2002 – 2006 yılları arasında ödeme yapılan sektörler arasında en yüksek}

payı, Tekstil/Hazır Giyim/Deri sektörü almıştır. Bununla birlikte, sektörün 2002 yılında yüzde 51 olan payı 2006 yılında yüzde 35’e gerilemiştir. İkinci sırada yer alan Makine/Elektrikli Cihazlar/Madeni Ürünler sektörü ise aynı dönem içinde payını artırarak yüzde 19’dan yüzde 26’ya çıkarmıştır. Sigorta programlarından yararlanan firmaların yaklaşık yüzde 50'si ise KOBİ kapsamındaki işletmelerdir. Türk Eximbank bünyesinde halihazırda uygulanmakta olan Sigorta Programları;

™ Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programı (sevk öncesi ve sevk sonrası dönem),

™ Orta ve Uzun Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programları olmak üzere iki grupta toplanmaktadır.

Sevk öncesi dönem için “Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programı”nın amacı; sigortalı ile alıcı arasında imzalanmış olan “İmalat ve Satış Sözleşmesi” çerçevesinde üretilen malların henüz teslim edilmemiş olduğu hallerde, Sigortalı’nın “İmalat ve Satış Sözleşmesi”nin gereklerini yerine getirmek amacıyla, malların alıcıya teslim edilmemiş bölümleriyle ilgili olarak yaptığı harcamaların ticari ve/veya politik risklere karşı belirli limitler dahilinde sigortalanmasıdır.287 Sevk sonrası dönem için “Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programı”nın amacı ise bir taraftan ihracatçıların kısa vadeli satışlarına ilişkin ihracat bedellerini ticari ve politik risklere karşı belirli limitler dahilinde teminat altına alarak ihracatı teşvik etmek ve yönlendirmek, diğer taraftan da poliçenin teminat gösterilmesi ile ticari bankalardan ihracat kredisi teminini kolaylaştırmaktır. “Orta ve Uzun Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programları” ise ihracatçıların tek bir satış sözleşmesine bağlı olarak 5 yıla kadar vadeli ödeme koşuluyla yapacakları, yerli katkı oranı asgari yüzde 60 seviyesindeki sermaye ve yarı sermaye

285 _{http://www.eximbank.gov.tr/html_files/ihkrdsig.htm, (18 Temmuz 2007)}

286 _{Murat Şenol, “Türk Eximbank Sunumu”, 4.KOBİ’ler ve Verimlilik Kongresi, TC İstanbul}

Kültür Üniversiresi, İstanbul, 7– 8 Aralık 2007, ppt.86

287 _{Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programı Sevk Öncesi Dönem Riskler İçin Sigorta}

malı ihracatından doğacak alacakları sigorta teminatı altına alınmakta ve teminat altına alınan ihracat işlemi ile ilgili olarak ticari bankalardan finansman sağlanması olanaklı kılmaktadır. Orta ve Uzun Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programları ile288

™ Ülke ekonomisine sağladığı yüksek katma değer ve ileri teknoloji imkanları gözönüne alınarak yatırım veya sermaye malları üretim ve ihracatının teşvik edilmesi ve

Yatırım veya sermaye malı ihracatçılarına;

™ Rekabet üstünlüğü sağlanması,

™ Gelişmekte olan riskli pazarlarda uzun vadeli satış imkanlarının artırılması,

™ Poliçenin teminat gösterilmesi ile ticari bankalardan finansman sağlamalarının kolaylaştırılması amaçlanmaktadır.

Dokuzuncu Kalkınma Planı’nda “Ekonominin rekabet gücünü artırmak ve dünya ihracatından daha fazla pay almak üzere yüksek katmadeğerli mal üretiminin artırılması temel amaçtır.” ifadesi kapsamında, Eximbank kaynaklarının artırılarak, başta yatırım malları üreten sektörlerin ihracat proje kredileri olmak üzere, kredilerinin vadesinin uzatılması planlanmaktadır.