Stres bireyde zaman içinde süresi ve miktarına bağlı olarak belli sonuçlar yaratmaktadır. Az miktarda ve kısa süreli stres olumlu etkilerde bulunabilirken, uzun süreli ve yoğun stres bireyin dengesini alt üst edecek çeşitli belirtilerin meydana gelmesine neden olabilmektedir (Baltaş ve Baltaş, 1999).
Bireyde stres yaratan kaynaklar birbirinden farklı olabilir, ancak bu durumda bireyin kendi istemi dışında verdiği biyolojik tepki her zaman aynıdır (Çoruhlu, 2001) ki, bu durum Selye ‘nin Genel Uyum Sendromu ile açıklanabilmektedir. Bu sırada vücut biyokimyasal işlem zincirine başlar ve değişik tepkiler meydana gelerek tüm sistem harekete hazır hale gelir (Baltaş ve Baltaş, 1999).
Stres tepkisi veya değişimlere uyum süreci kısa ve uzun dönemde organizmayı tehdit ederek çeşitli zararlar verir. Strese karşı verilen tepkiler uzun bir zaman dilimi içinde çeşitli hastalıkların gelişmesine zemin hazırlar. Bu hastalıklar baş ağrısı, yüksek tansiyon, kalp rahatsızlıkları gibi bedensel hastalıklar olabildikleri gibi, psikolojik ve zihinsel özelliklerine göre stres karşısında geri çekilme, kabullenme, karşı koyma veya korku, endişe, depresyon gibi duygusal sorunlar da geliştirebilirler. Diğer yandan dikkatin dağılması, zihnin bir konu üzerinde toplanma güçlüğü, çeşitli konular arasında ilişki kurma güçlüğü, aşırı unutkanlık, takıntılı düşünceler zihinsel düzeydeki sorunlardan bazılarıdır (Baltaş ve Baltaş,1999).
Stres belirtileri genellikle çelişik ve karmaşıktır. Her aşamada belirtiler gittikçe kötüleşebilmektedir. Ancak belirtiler bazen azalır ve yok olur ve diğerleri bunların yerlerini alır. Stres belirtileri bazı kaynaklarda fiziksel, duygusal, zihinsel ve davranışsal olmak üzere dört kategoride toplanmıştır (Deniz ve Yılmaz, 2006).
2.1.13.1. Fiziksel Belirtiler
Tansiyon Yükselmesi: Birey karşılaştığı bedensel veya psikolojik bir tehdit karşısında, kendini korumak için kalp-damar sistemi ile tepkide bulunur. Nabız hızlanır, kan basıncı yükselir, eller serinler, kan beden yüzeyinden içeriye doğru çekilir. Sıkıntı ile yüksek tansiyon arasındaki ilişki uzun zamandır bilinmektedir (Baltaş ve Baltaş, 1999).
Sindirim Bozukluğu: İnsan bedeninde oluşan ishal ve kabız da stresle ilgili olarak ortaya çıkan belirtilerdir. Vücutta toksin salgılanması ishali başlatır. Stres nedeni ile kasların sıkışması ise kabız durumuna yol açabilir (Pehlivan, 1995).
Terleme: Korku, öfke ve stres durumları terlemeyi artırır. Cuno ve arkadaşları terlemenin stresten kaynaklandığını belirtmişlerdir. Stres terlemesi özellikle avuç içi, ayak tabanı ve koltuk altında görülür (Pehlivan, 1995).
Nefes Darlığı: Aşırı endişe ve sıkıntı durumlarında istem dışı aşırı soluk alıp verme görülür. Ellerde bükülme, çekilme ve kasılmalar, tüm bedende uyuşma, baş dönmesi, dengesizlik ve halsizlik görülür (Köknel, 1996).
Sırt, Boyun ve Baş Ağrısı: Stresin neden olduğu gerginlik esnasında damarların daralması ve beyine yeterli düzeyde kan gitmemesi, beynin oksijensiz kalması nedeniyle özel ağrı alıcıları uyarılır ve ağrı ortaya çıkar. Bu nedenle birey stres altında iken en çok baş, boyun ve sırt bölgelerinde ağrı hisseder (Baltaş ve Baltaş, 1999).
Yorgunluk: Yorgunluk, hoşnutsuzlukla dolu, bununla birlikte aşırı bir çalışma sonucu işlevsel gücün azalmasıdır. Yorgunluk genel olarak fiziksel yorgunluk ve zihinsel yorgunluk olarak iki şekilde ele alınır (Çelebioğlu, 1990).
Deri Hastalıkları: İnsanlar aşırı sıkıntı, endişe ile karşı karşıya kaldıklarında derinin bazı bölgelerinde kaşınma ve yanma gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Birden bire ortaya çıkan ruhsal zorlanmalar, uzun süre stres durumu, aşırı coşku ve korkular; ürtiker, egzama, sedef gibi hastalıkların ortaya çıkmasında rol oynar veya hastalık belirtilerini artırır (Köknel, 1996).
2.1.13.2. Davranışsal Belirtiler
Uyku Durumu: Bireyin yaşadığı stres uykusuzluk çekme veya normalden daha fazla uyuma şeklinde kendini gösterebilir. Uyku düzenindeki en ufak bir aksama da kişinin genel sağlık ve günlük hayattaki verimini düşürerek, kazalara neden olabilir (Baltaş ve Baltaş, 1999).
Beslenme Durumu: Stres altındaki bireylerin iştah durumlarına bakıldığında; bazılarında iştahsızlığa karşı bir eğilim, bazılarında ise fazla yemek yeme isteği görülebilir (Çoruhlu, 2001).
Sigara, Alkol, Kafein ve İlaç Kullanımının Artması: Sigara, alkol, kafein ve ilaç kullanımında artış bireyin yaşadığı stresin de arttığının bir göstergesidir. Bu maddelerin normal düzeyde alınmasından ziyade zamanla kullanımları alışkanlık haline dönüşürse bireyin fiziksel sağlığını ve ruh sağlığını olumsuz yönde etkileyerek bireyi hem kendilerine bağımlı hale getirir, hem de bireyin yaşadığı stresi daha da artırabilir (Çoruhlu, 2001).
Bunlara ek olarak literatürde sözde meşguliyet, devamsızlık, konuşma güçlükleri ve düşüncesiz davranışlar, stresin davranışsal belirtileri olarak gösterilmektedir (Çoruhlu, 2001).
2.1.13.3. Psikolojik Belirtiler
Sürekli Endişe: Endişe bireyin bir durum, kişi veya olay hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığında; birey durumları kendi kontrolü dışında hissettiğinde veya tehlike karşısında bireyin etkili bir planı olmadığında ortaya çıkan bir tepkidir (Çoruhlu, 2001).
Yetersizlik Duygusu: Yetersizlik ve işlevsizlik duygusu, uzun zamanlı stres durumlarından sonra ortaya çıkan önemli bir belirtidir. Yetersizlik ve işlevsizlik duygusu bireyleri ümitsizlik, acı ve bunalıma götürür. Bu durum bireyin enerjisini alır ve iş yapacak güç bırakmaz (Pehlivan, 1995).
Yersiz Telaş: Her insan beklenmedik, alışılmadık durumlarda ve olaylarda telaşa kapılabilir. Ancak önemli ve uzun süreli stres durumları bireylerin alışılmış ve normal
işlevleri yerine getirmelerini de engelleyerek sürekli ve yersiz telaş içine girmelerine neden olabilir. Bireyler beklenmedik durumlara beklenmedik tepkiler verebilirler (Sabuncuoğlu ve Tüz, 1995).
Olağan durumlar dışında bu belirtiler sık görülmeye başlarsa, bireyler stres altında demektir. Stresi kontrol etmenin ilk adımı, stresin farkında olmaktır. Yapılması gereken, bireyin kendi fiziksel, duygusal, zihinsel ve sosyal özelliklerini iyi analiz etmesi ve normal dışı durumlardaki bu belirtilerin farkına vararak stres yaratıcı durumla en iyi şekilde başa çıkabilmesidir (Güçlü, 2001).
Bunlara ek olarak literatürde; gerginlik, geçimsizlik, iş birliğinden kaçınma, düş kırıklığı, hayattan sıkılma, ölüm korkusu, hastalıklara yakalanma duygusu, kapalı yerlerden, gök gürültüsünden, depremden ve yüksekten korkmak stresin psikolojik belirtileri olarak gösterilmektedir (Çoruhlu, 2001).