Standartların OluĢmasında Rol Oynayan Düzenleyici Kurumlar

1.2.2.1. Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu

Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (International Federation of Accountants – IFAC), 129 ülkeden 163 meslek kuruluĢunu içeren; sanayi, ticaret, devlet ve akademik kuruluĢlarda görev yapan yaklaĢık 2,5 milyon muhasebeciyi temsil eden evrensel bir muhasebe meslek örgütüdür ve 1957 yılında kurulmuĢtur. IFAC çeĢitli denetim ve güvence iĢlevlerine iliĢkin bildiriler yayınlayarak, dünya denetim uygulamasında uluslararası uyumu ile bu uyumlaĢtırmanın küresel kabulünü geliĢtirmeye çalıĢmaktadır. IFAC‟in komitelerinden biri olan „‟Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu‟‟ (International Auditing and Assurance Standard Board - IAASB) denetçilere kılavuz olan Uluslararası Denetim Standartlarını (International Standards on Auditing – ISA‟s) oluĢturup yayınlamaktadır. (Güredin, 2010)

IFAC tarafından 2012 yılı Temmuz ayında hazırlanan bir anket çalıĢmasının giriĢ bölümünde misyonu;

„‟Kamu çıkarına hizmet etmek, dünya genelinde muhasebe mesleğini güçlendirmek, yüksek kaliteli uluslararası standartlar ve kılavuzluk geliĢtirilmesi, benimsenmesi ve uygulamaya konmasına katkı sağlayarak; güçlü muhasebe meslek organizasyonları ve muhasebe firmalarının geliĢimine ve muhasebe meslek mensupları tarafından yüksek kaliteli uygulamalara katkı sağlayarak; dünya genelinde muhasebe meslek mensuplarının değerini artırarak; muhasebe mesleğinin uzmanlığının en alakalı olduğu yerlerde kamu çıkarı meseleleri hakkında görüĢ bildirerek, kamu çıkarına hizmet etmek32_‟‟

olarak açıklanmıĢtır.(IFAC, 2012)

32

1.2.2.2. Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu

Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu (IAASB) Uluslararası Denetim Uygulamaları Komitesi (International Auditing Practices Committee- IAPC ) adıyla 1978 yılı Mart ayında kurulmuĢtur. Kurul baĢlangıçta sadede finansal tabloların denetimi üzerinde çalıĢmalar yapmıĢ ve çalıĢmalar özellikle Kanada, Almanya ve Avustralya gibi ülkelerde kabul görmüĢtür. (Pekdemir, Eylül-Ekim 2010)

Uluslararası Denetim Uygulamaları Komitesi tarafından yayınlanan çalıĢmaları 1991 yılına kadar bir bildiri veya talimat düzeyinde kalmıĢtır. Komite ilk standardı ise 1991 yılında yayınlamıĢtır. IAPC‟in adı 2002 yılında değiĢtirilerek IAASB‟e dönüĢtürülmüĢtür. (Tamer, 2013:23) Günümüzde ISA‟s biçiminde kısaltılan Uluslararası Denetim Standartları (International Standards on Auditing) bu komite tarafından hazırlanmakta ve yayınlanmaktadırlar.

IAASB‟nin günümüz itibariyle amacı, uluslararası toplum çıkarları doğrultusunda uygulamaya konulabilecek denetim ve güvence hizmetleri ile diğer hizmetler konusunda Uluslararası Denetim Standartları‟nı geliĢtirmek ve yayınlamaktır. Bu standartlar küreselleĢmenin ürünüdürler. Standartların temel hedefi yatırımcıları korumak ve standart yayınlayıcı veya düzenleyici kurumlara rehberlik etmektir. (Pekdemir, 2010)

IAASB günümüze kadar yayınlanan bildiri, yönerge ve standartları gözden geçirerek ilgili çalıĢmaları basitleĢtirmiĢ ve anlaĢılırlığının arttırılmasına katkı sağlanmıĢtır. IAASB tarafından yayınlanan standartları aĢağıdaki gibi gruplandırılmıĢtır.

 Finansal tablolar ile dipnotlarının denetlenmesi ile ilgili denetim standartları

 Tarihi finansal bilgilerin incelenmesi ve yorumlanması ile ilgili standartlar

 Herhangi bir konudaki bilgilenmeyi güvence altına almak amaçlı standartlar

 Profesyonel muhasebe meslek mensupları tarafından sunulan diğer standartlar

IAASB tarafından yukarıdaki standartların uygulamaya konması doğrultusunda yayınladığı yönerge ve tebliğler de bulunmaktadır.

1.2.2.3. Amerika Finansal Muhasebe Standartları Kurulu

Amerikan Muhasebe Standartları Kurumu (Financial Accounting Standards Board – FASB), "Statements of Financial Accounting Standards (SFAS)" olarak adlandırılan muhasebe standartları ile standartların geliĢtirilmesinde kullanılan genel kavramları içeren "Statements of Concepts" ve oluĢturulan standartlara açıklık getirmeye, detaylandırmaya yönelik açıklamaları içeren "Interpretations" yayımlamaktadır. Kurumun faaliyetleri, muhasebe firmaları ile diğer organizasyonların ve kiĢilerin gönüllü yardımları ile finanse edilmektedir. Kurum tarafından sonuncusu Haziran 2009‟da olmak üzere yayınlanmıĢ 168 adet FASB standardı bulunmaktadır33

. FASB„ın, standartları oluĢtururken iki temel dayanağı vardır. Bunlardan ilki sadece kamu muhasebesi mesleğinin değil, tüm ekonomik kitlenin gereksinim ve görüĢlerine cevap vermesinin sağlanmasıdır. Ġkincisi ise tüm ilgili kiĢilere görüĢlerini bildirmeleri için bol miktarda fırsat sağlayarak kamuoyu ile tam bir görüĢ birliği içinde çalıĢılmasıdır. (BaĢpınar, 2005)

Yukarıda belirtilen temel dayanakları gerçekleĢtirebilmek için FASB‟ın tipik bir Finansal Muhasebe Standardı Bildirisinin aĢamaları:

„‟a) Bir konu veya proje tanımlandıktan sonra kurulun gündemine alınır,

b) Kurul tarafından ilgili konu hakkında çeĢitli sektörlerin uzmanlarından oluĢan bir görev gücü oluĢturulduktan sonra sorunlar, yaklaĢımlar ve alternatifler tanımlanır,

c) Ardından Kurul‟un teknik kadrosu tarafından araĢtırma ve analizler yapılır, d) AraĢtırma memorandumu taslağı hazırlanır ve açıklanır,

e) Memorandumun açıklanmasından 60 gün sonra bir kamuya duyurma ve görüĢ alma toplantısı düzenlenir,

f) Kurul kamuoyundan alınan tepkileri irdeler ve değerlendirir,

g) Kurul yaklaĢımları mütalaa eder ve açıklanmak üzere bir taslak metin hazırlar,

h) Kamuoyunun yorumları için en az 30 günlük bir eleĢtiriye açık dönemden sonra kurul alınan tüm tepkileri değerlendirir,

33

i) Bir komite kamuoyundan gelen yorumlar ıĢığında açık taslak üzerinde çalıĢır ve gerekli düzeltmeleri yapar,

j) Kurul tüm üyeleri ile toplanarak düzeltilmiĢ taslak metine son halini verir ve bir standart bildirisi olarak yayınlanması için oylama yapar.‟‟

olarak açıklanmıĢtır. (BaĢpınar, 2005)

1.2.2.4. Ġngiltere Finansal Muhasebe Standartları Kurulu

Ġngiltere'de muhasebeyle ilgili ilk düzenleme 1844 yılında ġirketler Kanunu ile baĢlamıĢtır. 1970‟li yıllara kadar muhasebe uygulamalarına yönelik çalıĢmalar, meslek mensuplarından oluĢan Ġngiltere ve Galler Yeminli Muhasebeciler Enstitüsü (The Institute of Chartered Accountants in Englandand Wales - ICAEW) tarafından gerçekleĢtirilmiĢtir. (Özkan & Terzi, Temmuz - Ağustos 2010)

1970 yılında ise muhasebe standartlarının oluĢturulmasıyla ilgili olarak, Muhasebe Standartları Belirleme Komitesi (Accounting Standards Committee - ASSC) kurulmuĢtur. Bu komite 1990 yılında Muhasebe Standartları Kurulu (ASB - Accounting Standards Board) adını almıĢtır. ASSC, 1990 yılına kadar Statements of Standard Accounting Practice (SSAP) adı altında muhasebe standartları ve Statements of Recomended Practice (SORP) adı altında genel uygulama alanı olmayan konulara iliĢkin düzenlemeler yapmıĢtır. Ancak ASSC tarafından muhasebe standartlarının oluĢturulmasına karĢın standartların uygulanması için bir yaptırım gücü bulunmuyordu. Hazırlanan standartların çok genel ifadeler taĢıyordu bu nedenle kesinlikten uzaktır. Ayrıca ASSC'nin muhasebe meslek örgütlerinin kontrolünde idi. (Özkan & Terzi, Temmuz - Ağustos 2010)

Standart oluĢturma sistemi Ģirketler kanunu ile geliĢtirilmiĢ (1989) ve kanun değiĢikliği 1990 yılında Ġngiltere'de muhasebe standartlarının oluĢturulması sisteminin yeniden yapılandırılmasını sağlamıĢtır. ġirketler kanunu, hükümete muhasebe standartlarını yayımlayan, standartlara uyumu denetleyen ve sürecin gözetiminden sorumlu kuruluĢları onaylama ve bu kuruluĢlara gerekli olanakları sağlama yetkisi vermiĢtir. Ġngiltere'de kurulan yeni sistemde, Finansal Raporlama Konseyi (Financial Reporting Council-FRC), standart oluĢturma sürecinin gözetiminden ve etkin iĢleyiĢinden sorumlu

kuruluĢtur. Muhasebe Standartları Kurulu (Accounting Standards Board - ASB) ise muhasebe standartlarının geliĢtirilmesi ve yayınlanması ile yetkili kuruluĢtur.(Özkan & Terzi, Temmuz - Ağustos 2010)

1.2.2.5. Almanya Muhasebe Standartları Komitesi

Almanya'da kanunlarla muhasebe düzenlemelerinin oldukça köklü bir tarihi vardır. Günümüzdeki düzenlemeler ise AB çerçevesinde olmaktadır. 1985 yılında AB'nin 4, 7 ve 8 nolu Direktifleri Alman yasalarına geçirilmiĢ ve 1 Ocak 1986 tarihinden itibaren uygulanmaya baĢlanmıĢtır. Bu düzenlemeler yazılı olan ve olmayan tüm Alman hukukunu etkilemiĢtir. (BaĢpınar, 2005)

Almanya'da genel kabul görmüĢ muhasebe ilkelerini düzenleme yetkisi ve sorumluluğu olan bir kurum oluĢturulmamıĢtır. Genel Kabul GörmüĢ Muhasebe Ġlkeleri konusunda yalnızca Almanya Denetçiler Enstitüsü yorumlar yapmıĢ ve açıklamalar yayınlamıĢtır. (BaĢpınar, 2005)

Almanya Muhasebe Standartları Komitesi (Deutsches Rechnungs Standarde Komitee - DRSC) 1 Mayıs 1988‟de yürürlüğe giren bir kanunla kurulmuĢtur. Komite tarafından özel sektör standart oluĢturucu kurulunun oluĢturulması öngörülmüĢtür. DRSC‟nin kurulmasını müteakip, ilgili Bakanlık ile aralarında bir anlaĢma imzalanmıĢ ve DRSC resmen Almanya'nın muhasebe standardı oluĢturan kuruluĢu olarak tanınmıĢtır. Ardından kurul, Uluslararası Muhasebe Standartlarının ilk resmi Almanca çevirisini yapmıĢtır.

DRSC‟nin standart oluĢturma faaliyetleri konsolide finansal tablolar ile sınırlandırılmıĢtır. DRSC, standart oluĢturma sürecinde kamuya açık toplantılar yapılmasını, ayrıca standartların taslak biçiminde yayımlanarak ilgililerden görüĢ alınmasını ve danıĢma komitelerinin kurulmasını öngörmektedir. Almanya'daki geliĢmelerde diğer ülkelerdeki deneyimlerin, piyasaların gereksinimlerinin ve muhasebe standartlarında uyum giriĢimlerinin yasama yoluyla yapılan düzenlemelerinden çok, düzenleyici kuruluĢlar vasıtasıyla yapılması baĢarıyı arttırmıĢtır. (BaĢpınar, 2005)