SPOR YÖNETİMİNDE LİDERLİK

Spor kurumu ve organizasyonlarını meydana getiren unsurların kuruluş ve işleyişini, spor faaliyetlerinin en iyi şekilde yürütülmesini sağlamaya çalışan spor yönetiminde de liderlik özellikli bir öneme sahiptir. Spor yöneticiliği sporun genel amaç ve ilkeleri doğrultusunda önemli vasıfları gerektiren bir meslektir. Bu vasıflardan en önemlisi; emrindeki ve çevresindeki insanlara örnek bir lider olmasıdır (Yetim, 1996:90).

Bireysel yetkinlik olmadan örgütsel yetkinliği sağlamak olanaksızdır. Bugünün profesyonel yönetsel pozisyonları teknik becerilerin üstünde yönetsel beceriler gerektirmektedir. Bu yönetsel becerilerin başında, insanları görünen ve görünmeyen çok sayıdaki engeli aşarak istenen hedeflere ulaşabilmelerini ve yaşadıkları süreçten mutlu olmalarını sağlayacak “Liderlik Becerileri”dir. Bu beceri; bozucu, çözücü, caydırıcı ve dağıtıcı çok sayıda gücü bertaraf ederek insanların anlamlı hedefler için bir araya gelmelerini sağlar. Bu beceri; toplumun kurum ve kuruluşlarının, bürokratik katılık, politik çekişme ve iktidar kavgalarından kaynaklanan verimsizliği de engelleyebilmektedir.

Yönetim, bir kurumun amaç, değer ve hedeflerini saptama ve bunları gerçekleştirme; liderlik ise bir yön belirleme, çalışanların o yönde ilerlemelerini motive etme sürecidir. Liderlik kavramı geleceğe yöneliktir. Liderler; kurumun ayakta kalmasını sağlamak, işlerin yapılma biçimleri ile nelere değer verildiğini belirlemek, vizyon oluşturmak ve bu vizyonu kurum içinde benimsetmek sürecinden sorumludur. Sektöründe başarılı olmak isteyen şirketler, kurumlar, liderlik niteliğine sahip insanlarla çalışmalıdır. Çünkü büyük sonuçlara vasat bir performansla ulaşılamaz. Bunun için her düzeyde yöneticilerin liderlik özelliklerine sahip olması gerekir. Çünkü liderler etkilerler ve yaratırlar. Üstün performans, ancak etki yaratma yetkinliğine sahip insanlar gerçekleştirir (Baltaş, 2001: 22).

Spor işletmelerinde görev yapan insanlar; sürekli olarak müşteri gruplarına spor hizmetleri sunmaktadırlar. Hizmet verdikleri grupları yönlendirebilmek, için liderlik yeteneklerine sahip bulunmalıdırlar. Hizmet verdiği müşteri grubunu harekete geçirecek bilgi ve yeteneklere sahip olmalı, grup elemanları üzerinde alışılmışın üstüne çıkan etki bırakmalıdır. Grubu zorlama yerine güdülemeli, gücünü kendisini izleyenlerin güveninden ve sevgisinden almalıdır (Hazar, 2003:13).

Sporda liderlikte önemli olan noktalar, genel liderlik rolü için düşünülenlerden farklı değildir. Bir spor liderinde de beklenilen; grup üyelerine üyelik hazzını yaşatma, o grupta olmaktan tatmin sağlamalarına yardımcı olma ve üyeleri belirli faaliyetlere yönlendirme, yol gösterme ve etkileme şeklindedir (Gökdeniz, 2003:62).

Etkili ve verimli spor yönetiminin gerçekleşmesi ve spor organizasyonlarında istenilen sonucun elde edilmesi büyük ölçüde yönetimi bilen, liderlik vasıflarını taşıyan, spor eğitimi almış ve spor yöneticilerine bağlıdır. Bu vasıfları taşıyan yöneticiler aynı zamanda liderlik vasıflarını da kullanarak, mensubu bulundukları organizasyonun hedeflerinin gerçekleşmesi sürecinde önemli bir katkı sağlayacaklardır (Yetim, 1996:89).

Bütün kurum ve organizasyonlarda en önemli rolü ve sorumluluğu taşıyan kişiler kuşkusuz yöneticilerdir. Spor kurum ve organizasyonlarında da spor hizmet ve faaliyetlerinin belirlenen amaçlar doğrultusunda yerine getirilmesini sağlayan kişiler spor yöneticileridir. İyi bir yöneticinin en önemli fonksiyonlarından biri de liderliktir. Sporun sosyal bir olgu, spor olgusunun da hedefinin fert ve toplum olması spor yöneticiliğinde liderlik fonksiyonunu daha da ön plana çıkarmaktadır. Bir spor kurumundaki yönetici sadece spor kurumunun işleriyle ilgili teferruatla ilgilenen, özel makamında oturan kişi olamaz. spor yöneticisi; kurumun amaçlarının gerçekleştirilmesi için bütün unsurları harekete geçiren örgüt içi ve dışı insan ilişkilerini düzenleyen ve geliştiren onları sevk ve idare eden, belirli bir yönde onlara liderlik ve rehberlik eden ve onları etkileyen kişidir. Bir spor yöneticisinin liderlik özelliklerine sahip olması ve bu özelliklerini hayata geçirmesi, yönettiği kurumun amaçlarına ulaşması başka bir ifadeyle kendisinin başarılı olması demektir (Yetim, 1996:89).

Dünyada spor, milli ve milletler arası alandaki çok yönlü etkinliğini sürdürmektedir. Bu nedenle bütün toplumlar spor alanında başarılı olmak için büyük çaba sarf etmektedirler. Spor alanında başarılı olunabilmesi, büyük ölçüde spor politikalarını tespit ve bu politikaların uygulanması için gerekli, spor hizmet ve faaliyetlerinin sevk ve idaresini yüklenen spor adamlarının ve özellikle spor yöneticilerinin başarılı olmalarına bağlıdır. Spor politikalarının milli ve milletler arası düzeyde, ülke çıkarları doğrultusunda çağdaş spor anlayışına uygun olarak yürütülmesinde çok önemli roller üstlenen spor yöneticileri, spor kurum ya da organizasyonlarında, spor faaliyet ve hizmetlerini önceden belirlenmiş amaç ve ilkeler doğrultusunda yürüten kişilerdir (Yetim ve Şenel, 2001:150).

Sporun her yönüyle kalkınabilmesi, amaçlarını gerçekleştirebilecek seviyeye çıkması, teşkilatın varlığına bağlı olduğu kadar, meselelerine bilimsel ve objektif bir bakış açısı getirecek, pratik yönü ağır basan, yetenekli spor yöneticilerinin bulunmasına da bağlıdır (Yetim ve Şenel, 2001:150).

Bir spor organizasyonunda günlük yaşamda, rutin faaliyetlerin yürütülmesinde spor yöneticileri bazı sorunlarla karşılaşabilir. Bu sorunların giderilmesi ancak etkin bir liderlik çalışması ile mümkün olabilir.

Takım için yön sağlama ve görüş kuvvetine sahip olma öncelikle liderin önemli özellikleri arasındadır. Liderlerin görüş kuvvetini eyleme koymaları, onların etkili takım kültürü geliştirmelerini ve bunu koruyup sürdürmeleri gerekir (Konter, 1996:98).

2.5.1. Sportif Liderlikle İlgili Yaklaşımlar

Liderlikle ilgili birçok kuramsal yaklaşımlara aşağıda azlı-özlü olarak değinilmektedir. Özellikle 1920’li yıllarda araştırmacılar, iş dünyası ve endüstride, bütün liderlerde ortak olan kişilik özelliklerini belirlemek istediler. Bu yaklaşımdan yola çıkanlar, liderlikte kişilik özelliklerini göreli olarak durağan değerlendirdiler. Bu özellikler arasında zeka, atılganlık, iddiacılık, bağımsızlık ve kendine güven sayılabilir. Bu yaklaşımın savunuculuğunu yapan araştırmacılar içinde bulunulan durum ne olursa olsun birtakım belirli kişilik özelliklerinin liderleri meydana getirdiğini ileri sürdüler. Bu demek oluyordu ki bir kişi belirli liderlik özelliklerine kişiliğinde sahipse bu kişi futbolda da, iş yaşamında da, endüstride de, kulüp yöneticiliğinde de lider olabilir. Kişilik özelliği kuramı Stogdill (1948)’in ikinci dünya savaşı sonrası 1000’den fazla bu alanda yapılan araştırmaları gözden geçirmesi ve sadece kişilik özellikleri ile liderlik arasında birkaç tutarlı uyumluluk bulmasıyla önemini kaybetti. Liderin bazı özelliklere sahip olmasının yararlı olabilmesine karşın bunlar zorunlu değildirler. Bu özellikler başarılı bir liderliği garanti edemezler.

Aynı şekilde başarılı antrenörlük özelliklerinin belirlenmesi için de kişilik özellikleri kuramı kullanılarak araştırmalar yapılmıştır. Örneğin bir çalışmada antrenörlerin katı, çetin, otoriter, taraftar ve medya baskısına katlanabilen, duygusal olarak olgun, düşüncesinde bağımsız, yönelimlerinde gerçekçi özellikleri ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır. Bu antrenörlük profili ile ilgili olarak kanıtlanmış herkesin desteğini alan çok araştırma bulunmamaktadır (Konter, 1996:57).