Liderlik Oluşumu

Liderlik sadece biçimsel örgütlere has bir süreç değildir. Belirli bir grubun belirli amaçlar için belirli bir kişinin ardından gitmesiyle liderlik süreci meydana gelir. Bu tür süreç biçimsel organizasyonlarda olabileceği gibi, biçimsel olmayan organizasyonlarda da olabilir. Yani liderliğin oluşması için biçimsel organizasyonun varlığı şart değildir (Ertürk, 2000:94).

Liderliğin oluşması için, liderin resmi yetkilerle donatılması da şart değildir. Hiçbir resmi yetkisi olmadığı halde büyük bir grubu peşinde sürükleyen liderler olabileceği; çok geniş yetkilere sahip olduğu halde bunları kullanamayan dolayısıyla grubu peşinden sürükleyemeyen yöneticiler de olabilir. Resmi yetkilerle donatılmışlık olmak ancak yöneticilerin kullanabileceği kaynaklarını arttırabilir (Koçel, 1993:338).

Yönetim kademelerinde de örgütlerin giderek büyümeleri, çeşitli alanlarda ve kendi içlerinde uzmanlaşmaları, iş bölümünün artması, örgüt içi karmaşık kişisel ilişkilerin oluşmasına yol açmıştır. Bu değerler yönetimde de liderlik anlayışını ön plana çıkmasını

gerektirmiştir (Karaküçük, 1997:33). 2.1.2.2.Liderlik Fonksiyonları

Örgütün başarı veya başarısızlığında liderlik fonksiyonları önemli bir unsurdur. Liderlik fonksiyonları şunları kapsamaktadır (Hicks and Gulett, 1981:230-240):

Uzlaştırma: Organizasyonun üyeleri arasında izlenmesi gereken yol konusunda bir anlaşmazlık çıktığı zaman, lider arabuluculuk yaparak sorunu çözümleyebilir. Kararın bir an önce verilmesi çok önemlidir. Ancak hızlı hareket edebildikleri takdirde, bir organizasyon, gelişme hızında kesinti veya değişiklik olmaksızın faaliyetlerini sürdürebilir. Önerilerde Bulunma: Bir liderin öneri ve tavsiyelerde bulunması, fikir ve izleyicilere emir gibi yansımasının doğurabileceği olumsuzlukları ortadan kaldırır. Böylece izleyicilerin hem kendilerine güven ve saygınlıkları korunmuş hem de karara katılma imkanı verilmiş olur.

Amaçları Belirleme: Bir örgütün amaçlarının lider tarafından belirlenmesi gerekir. Bu amaçların örgütün kültür, hedef ve değerlerine uygun ve üyelerin birlikte çalışabilmesine olanak verecek türden olması gerekmektedir.

Katalize Etme: Örgütte bir hareketi başlatmak ve artırabilmek için bir güce gereksinim vardır. Bu güç, lider tarafından kendisine bağlı elemanlarda çalışma arzusu uyandırabilmek için bir katalizör olarak hareket etmek yoluyla sağlanır.

Güven Sağlama: Sorunlarla karşılaşıldığı zaman olumlu ve iyimser tavır takınmakla bir lider izleyicileri üzerinde güven duygusu uyandırabilir. Sağlam bir güven duygusu örgütün başarı ve amaçlara ulaşmasında anahtar bir rol oynamaktadır. Bu güven duygusu liderin tutum ve davranışları sonucu kolaylıkla sarsılabilir.

Temsil Etme: Lider başında bulunduğu örgütün simgesi olarak görünür. Örgütün dışında bulunan kimseler, liderin sergilediği izlenime dayanarak örgüt hakkında bir hükme varırlar. Liderle ilgili izlenim olumlu ise; örgüt hakkında da olumlu bir izlenim oluşur. Aksi takdirde olumsuz bir izlenim örgütü de kaplar.

İlham Verme: Lider, izleyicilerine yaptıkları işin değerini ve önemini hissettirir,

onların örgüt amaçlarını kolaylıkla benimsemelerini sağlar.

Övme ve Ödüllendirme: Lider ödüllendirme ve övme mekanizmalarını kullanmak suretiyle örgütsel amaçların daha hızlı kabullenilmesini sağlayabilir. Lider, izleyicilere yaptıkları işlerin örgüt için ne kadar önemli olduğunu, yaptıkları işlerin takdir edildiğini ve onlara karşı içten ve samimi bir sevgi duyulduğunu belirtmek suretiyle bireysel ve örgütsel verimliliği artırabilir.

Cezalandırma: Lider örgütsel amaçlar kabulünü sağlayabilmek için, ödüllendirme ve cezalandırma mekanizmasını kullanır.

İç İlişkiler Kontrolörlüğü: Grup yapısının özel detaylarını herhangi bir üyeden daha

iyi bilen lider, grup içi ilişkilerde kontrolör görevini üstlenebilecek en uygun kişidir (Karaküçük,1997:34).

Örnek Olma: Lider grup üyelerine ne yapmalarına dair somut örnek teşkil etmesi bakımından davranışlarıyla bir model oluşturur (Karaküçük,1997:38).

Ferdi Sorumluluk: Teşkilattaki kişiler genellikle lidere güvenerek, birçok kararları lidere bırakırlar. Kritik aralardaki kararların sorumluluğunu lidere bırakırlar. Lider de bunu kabullenir.

Özür yüklenme: Lider olumlu duygular için ideal bir hedef olabiliyorsa, güçlük ve engellerle karşılaşmış, hayal kırıklığına uğramış, ümitleri sönmüş gruplar için de hedef olabilmektedir. Lider, başarısızlık hallerinde yüklendiği sorumluluklar oranında, maruz kalacağı bu hücumları da beklemeli ve karşılayabilmelidir.

Dostluğu Pekiştirici: grup üyelerinin birbirine arkadaşlık ve dostluk duygularıyla yaklaşmalarını ve duygu yerleşmesini sağlayacak tedbirler geliştirmek, liderin başta gelen fonksiyonları arasına girer.

Geliştirme: Lider grup üyelerinin kendilerini geliştirip yönlendirmeleri hususunda fonksiyonlar üstlenmiştir (Karaküçük,1997:39).

2.1.2.3. Liderlik Tarzları

Bir liderin stili, grubun bir konuyu başarmasında ve grup üyelerinin gereksinimlerinin tatmininde önemli role sahiptir. Acaba antrenör hangi liderlik stiline doğru eğilimli, hangi yaş ve gelişim durumlarına göre hangi stilde liderlikler daha uygun düşmekte ve hangi liderlik stillerini benimsemelidir. Maddeler halinde özetle;

Eyleme Yönelik Olma: Eyleme dönük karaktere sahiptir. Fırsat ve meydan okumalarıdan yararlanmak için bilgi ve deneyimlerden yararlanır. Etrafına coşku, heyecan ve güven aşılar.

Takım Ruhu Oluşturma ve Bütünleşme: Farklı kültür ve anlayışlardaki bireylerin ortaklaşa bir amacı gerçekleştirmelerini sağlamak için beraber çalışabilecekleri bir ortam yaratır. Grup içinde açık diyaloğu teşvik ederek, başarı ve kazanımların coşkulu bir destek gördüğü bir takım ruhu oluşturur.

Komuta Becerilerine Sahip Olma: Meydan okuyan zor ve karmaşık durumlarda sorumluluk ve öncelik yüklenir. Başarısızlıkların sorumluluğunu üstlenir başarıları ekibin olarak değerlendirir.

Ahlak Kurallarına Uyma ve Tutarlı Olma: Gurubun amaçlarına hizmet ederken ahlak kurallarına dikkat eder, samimi ve tutarlıdır.

Kişilerle İlişkilerde Duyarlı ve Etkili Olma: Örgüt içi ve dışında her düzeydeki kişilerle verimli ilişkiler kurar ve sürdürür. Etkin bir ilişki kurar ve canlı tutar, iyi ve duyarlı bir dinleyicidir.

Ortaklaşa Vizyon ve Amaç Oluşturabilme: Gelecekle ilgili etkileyici bir vizyon yaratır ve bunu paylaşır. Bu vizyonu net ve anlamlı stratejiler, öncelikler olarak formüle eder, gurubun dikkat ve enerjisinin bunlar üzerinde yoğunlaşmasını sağlar.

Başkalarına Esin Verme ve Motive Etme: Güçlü bir Liderlik performansı gösterir ve izleyicilerinin maksimum performans sağlayacağı olanakları yaratır.

Karmaşık Durumda Doğru KararVerme: Temeldeki sorunları belirlemede ve vurgulamada etkin davranır. Kuruluşun vizyon, misyon, kilit performansı ve stratejik ekseni doğrultusunda etkili kararlar alır.

Sonuç Almaya Önem Verme: Amaçlara ulaşmak için strateji ve öncelikleri uygular. Sonuçların vizyon, misyon, kilit performans ve stratejik eksen doğrultusunda alınmasını sağlar. Sonuçların kalitesine ve performansın gelişimine özel bir önem verir.

Strateji Tasarlama ve Uygulama: Geniş bir perspektif yaratır, başkalarının göremediği eğilimleri ve gelecekteki gelişmeleri doğru değerlendirir. Profesyonel performansı net stratejiler ve özel önceliklerle ilişkilendirir. Diğerlerinin bu perspektife göre zaman ve enerjilerini odaklamasını sağlar (Konter,1996:77-82).