nakliye gemisi vurulmuştur.207
1.12. Sovyet Kış Saldırıları Dönemi
Moskova’ya göre, düşmanın Sivastopol’e takviye getirmesine rağmen
tazyikini azaltması, düştüğü zor durumun göstergesi olmuştur. Ayrıca Almanlar tarafından alınan bazı mevziler geri alınmıştır.208 Ayrıca Türk basınına yansıyan bazı
iddialara göre Almanlar, son hafta dâhilinde 20 bin kişi kaybetmelerine rağmen başarı sağlayamamışlardır.209Şehirdeki direnişe rağmen Alman ordusunu asıl endişeye sevk
eden hareket, şehrin dışından gelmiştir. Güz boyunca hazırlanan yedek Sovyet orduları, bir seri çıkarma hareketi yapmak suretiyle, Sivastopol’ü sıkıştıran Mihver ordularının geri bağlantılarını kesmeyi hedeflemişlerdir. Sovyet Cephesi’nin birçok kesiminde, soğuyan hava sebebiyle çatışmaların durmasına rağmen Kırım sahasının hareketlenmesi, dünya gazeteleriyle birlikte Türk basınındaki haberlerde de Sivastopol ve Kırım adlarının artması sonucunu getirmiştir.
Harita 2: Sovyetlerin 1941-42 Kırım harekâtlarını gösteren harita, kaynak: Tan, 15.01.1942.
206 Ulus, 22 Aralık 1941, s. 1. 207 Ulus, 24 Aralık 1941, s. 3. 208 Tan, 24 Aralık 1941, s. 2. 209 Ulus, 27 Aralık 1941, s. 3.
Almanların Sivastopol’deki hücumlarını şiddetlendirdikleri sırada210
umulmadık şekilde gelen Sovyet hamlesi, Alman XI. Ordusu’nu sarsmıştır. Kafkaslar’ın yanındaki Kerç Yarımadası’nda, Noel günü Sovyet birlikleri taarruza geçmişlerdir. Bu sırada, bölgedeki Alman birliklerinin komutanı Hans von Sponeck’in elindeki iki tümen Manstein tarafından Sivastopol’e yapılacak saldırı için alınmış ve elinde Kerç’i savunmak için yalnızca 46. Piyade Tümeni kalmıştır. Ayrıca Kırım yerleşimlerinde Almanları dostça karşılayan sivillere karşın güneydeki dağlık arazide, Rumen dağcı birliklerinin operasyonlarına rağmen Sovyet çetecilerin saldırılarının önü alınamamıştır. Kısmen buz tutan denizin dar bölgesinde Sovyet birlikleri, neredeyse tamamen suya batarak karşıya geçmelerine rağmen, Sponeck’in direnişi sonucu taarruz çabaları başarıya ulaşmamıştır. Ancak Almanların da bölgede yedek birlikleri kalmamış ve Sponeck, Kerç’in girişini oluşturan Parpaç Kıstağı’na doğru çekilmek için Manstein’dan izin istemiştir. Manstein ise kısa süre önce duyurulan Hitler’in çekilmeyi yasaklayan emrini tekrarlamaktan başka bir şey yapamamıştır.211 Sovyet saldırısının ardından yapılan Alman hava bombardımanında, toplam 7 bin tonluk 4 Sovyet nakliye gemisi batırılmış ve diğer 5 tanesine hasar verilmiştir.212 28 Aralık’ta ise 2.800 tona varan 3 Sovyet nakliye gemisi batırılmış ve 5 gemi hasar almıştır.213 Bu durum, daha karşı saldırılarının ilk günlerinde, Sovyet ordularının
yetersiz olduklarını kanıtlamıştır.
29 Aralık’ta Sovyet birlikleri, Feodosya’ya çıkarak 46. Tümen’den oluşan von Sponeck’in 42. Kolordusu’nun arkasına sarkabilmişlerdir. Çıkarma için ciddi bir güç kullanan Sovyet ordusu, bir ağır kruvazör tarafından desteklenen büyük bir filoya ek olarak müstakil bir nakliye filosu yardımıyla 44. Kızıl Ordu’yu Kırım’a çıkarmayı başarmıştır. Sivastopol’ü kuşatan birlikler, büyük bir tehlikeyle burun buruna gelmişlerdir. Sovyet birliklerinin, kara kış koşullarında Perekop’a kadar ilerlemeyi başarmaları durumunda, 11. Ordu kuşatmayı neticelendirmeden önce kendisinin
210 Ulus, 26 Aralık 1941, s. 3.
211 Raymond Cartier, İkinci Dünya Savaşı I, s. 317. 212 Tan, 28 Aralık 1941, s. 4.
kuşatma içinde kalma tehlikesi baş göstermiştir. Sponeck için durum daha ciddi olmuştur; Kerç Berzahı girişine, kendisinin batısına çıkan Sovyet taburları, onun tümenini kolaylıkla esir edebilecek mevzilere yerleşmişlerdir. Sponeck, bu durumda inisiyatif alarak Parpaç Kıstağı’na çekilme kararını Manstein’a bildirmiştir. Her ne kadar Manstein bu kararı kabul etmese de kendisine duyurulmadan önce 46. Tümen çoktan batıya doğru yola koyulmuştur. Eksi 30 derecelik soğukta bir yandan atları donan toplarını yolda bırakan, bir yandan bir kısım eratı dona teslim eden Almanlar, 120 kilometrelik yolu esir edilme korkusu yüzünden 3 günde giderek yeni mevzilere ulaşmışlardır. Gerideki tehlike sebebiyle tam da Albay von Choltitz, Severnaya Koyu’nu ele geçirecekken Sivastopol’e karşı gerçekleştirilen saldırıyı durdurmak zorunda kalan von Manstein, 22. ve 170. piyade tümenlerini kuşatmadan çekerek doğuya göndermek zorunda kalmıştır.214Kuşatma tehlike altına girmiştir; geniş çaplı
bir harekât olarak düşünülen Sovyet karşı saldırısında, hepsi General Kozlov’un Transkafkas Cephesi’ne bağlı General Lvov’un 51. Ordusu215 ve General Çenyak’ın
44. Ordusu görev almıştır. Sovyet ordusu, 26 Aralık’ta Kerç bölgesine toplam 13 bin kişi, 29’undaysa Feodosya’ya 3 bin kişi çıkarabilmiştir. Üstelik bu girişim, Karadeniz Filosu tarafından sağlanan etkili bir ateş gücüyle desteklenebilmiştir.216
27 Aralık’ta Amiral Oktyabrski’nin raporlarına göre, saldırının başından beri Alman ordusu, Sivastopol’de bin ölü, 12 bin yaralı ve 3 bin esir vermiştir. Maksim Gorki mevzilerindeki 305’lik Sovyet bataryaları, Almanlara ağır zayiat verdirmiş ve savunmanın morali yükselmiştir.217 Türk basınında bu durumdan çok, karşılıklı ilan
edilen resmî tebliğlerdeki tablo dikkate alınmıştır. Olayın karışıklığı ve istisnai vaziyeti sebebiyle, Moskova ve Berlin’de dahi güncel bilgilerin doğruluğu bazen günü gününe teyit edilememiştir.
30-31 Aralık gecesinde bildirilen Sovyet tebliğinde, saldırılar sonucu Kerç ve Feodosya’nın kurtarıldığı, Stalin’in bu işi başaran komutanları tebrik ettiği
214 Raymond Cartier, İkinci Dünya Savaşı I, s. 318.
215 Kerç’ten Kuban’a çekilen 51. Kızılordu’ya Kuznetsov yerine General Lvov atanmıştır. Christopher
Chant, The Encyclopedia of Codenames of World War II, New York 1986, s. 304.
216 Anthony Tucker-Jones, Images of War: The Battle of The Crimea, s. 39.
bildirilmiştir.218Sonuçta Kerç Yarımadası, tekrar Sovyet ordusunun eline geçmiştir.219
Bir haftada Kerç yöresi Parpaç Kıstağı’na kadar Almanlardan temizlenmiştir.220
Ancak Almanların Sivastopol’deki kuşatma hareketi sürmüştür. 29 Aralık’taki Feodosya limanına indirilen birlikler dâhil Sovyet ordusu bölgeye 23 bin kişi çıkarabilmiştir.221 Savunmadaki yetersizlikler göz önüne alındığında, Sivastopol’ün
düşmesinin an meselesi olduğu bir evredeyken, eldeki yedek kuvvetlerin tamamının şehre değil, tam da gerekli şekilde sürülmesi sebebiyle Sivastopol kalesi, altı aydan fazla süre daha dayanabilmiştir.
Yılbaşında alelacele kurulan bir mahkeme neticesinde, Hitler'in emrini dinlemeyerek Kerç'ten çekilen von Sponeck ölüm cezasına çarptırılmıştır. Gestapoya göre hiçbir gerekçe, Hitler'in geri çekilmeyi yasaklayan emrini çiğnemeyi gerektiremezdi. Ayrıca Kırım'daki tüm birlikleri tehlikeye atan bir hareket gibi görünse de Manstein'ın işini kolaylaştıran bir seçim olarak Sponeck'in manevrası olumlu sonuç vermiştir. Öte yandan, Sivastopol'deki muhasarayı tehlikeye düşürdüğü için kötü sayılabilirdi. Neticede Rus soğuğuna rağmen tümenlerini kurtarsa da Sponeck affedilmemiştir. Ancak derhal infaz edilmemiş, savaşın sonlarına doğru Almanya’daki bir zindanda Gestapo tarafından kurşuna dizilmiştir.222
Kerç’in tekrar Sovyet ordusu eline geçmesinin ardından, Kafkas petrollerine yönelik Alman harekâtlarının askıya alındığı gerçeği basında yer almaya başlamıştır. Anadolu Ajansı’nın Londra’dan edindiği yorumlara göre Kerç’in kurtarılmasıyla, Bakü’nün bir ay içinde ani bir baskınla alınması ihtimali kalmamıştır. Hitler’in temel stratejisinin yakıt stoklarını yenilemek olduğu ve bunu da ancak yeni petrol kaynaklarının işgaliyle başarılabileceği göz önüne alındığında, Afrika harekâtıyla bağlantılı şekilde Kafkaslar’ın istilasının kıymeti anlaşılabilmiştir. Mihver planında, Batum’a yapılacak bir baskın taarruzunun gündemde olduğu, bunun için Türkiye’den geçiş izni alacak Alman kıtalarının kullanılacağı tahmini yapılmıştır. İngilizler açısından Ege adalarında yapılan Mihver yığınağı, Türkiye’nin izin vermemesi
218 Tan, 2 Ocak 1942, s. 2. 219 Cumhuriyet, 4 Ocak 1942, s. 3. 220 Tan, 7 Ocak 1942, s. 1.
221 Anthony Tucker-Jones, Images of War: The Battle of The Crimea, s. 40. 222 Raymond Cartier, İkinci Dünya Savaşı I, s. 318.
durumunda Boğazlar’a yapılacak bir hava indirmesiyle ilişkili sayılmıştır. Girit, Yunanistan ve İtalya’da son zamanda toplanan uçaklar da bu muhtemel planla ilişkilendirilerek yorumlanmıştır. Rommel ordularının Libya’daki pozisyonlarının ağır bedeller pahasına desteklenmesi de Ortadoğu’daki Britanya ordularının muhtemel Kafkas harekâtı sırasında bölgeyi savunmada kullanılamaması için meşgul edilme isteğine bağlanmıştır.223 Sovyetler Birliği’ne karşı gerçekleştirilen saldırıdan önce
Almanlar, bu denli geniş fikirlere kapılsalar da artık güzden beri artarak süren Sovyet direnişi karşısında daha ölçülü düşünmek zorunda kalmışlardır.
Bu süreçte Amiral Oktyabrski, Sivastopol’de bir savunma ruhunun oluşturulmaya çalışıldığından bahsetmektedir. Amiral, kendi devrinin Tolstoy’u olmak istercesine, şehrin ikinci savunma hattı olarak Rus yazarlarını görmüştür. Yarımadanın tarihinde hiçbir olay Kırım Savaşı kadar iz bırakmamıştır. İkinci Sivastopol Kuşatması’nda düşmanın yenilebileceği, bu olayların tarihe kazınacağı ve adlarına edebî eserler verileceği duygusuyla, eldeki imkânların yeterli olduğu ve Rusların tarihinden gelen bir müdafilik güdüsünün olduğu askerlere aşılanmaya çalışılmıştır. Böylelikle savaşın kaybedilmeden devam edeceği ve şehrin düşmeyeceği fikri benimsetilmeye uğraşılmıştır.224
Sovyet ordusunun yaptığı çıkarmaların başarılı olması ve Kerç yolunun kesebilmesi, yalnızca Simferopol’deki 10 bin yaralı Alman veya Kerç’te üslenen 46. Alman Piyade Tümeni değil, Kırım’ın tamamının tehlikeye girmesi demekti. Tehdit karşısında Alman pike uçakları, Sivastopol ve Feodosya’daki saldırılara karşı etkili önleyici ataklar gerçekleştirebilmiş ve yalnızca geri çekilen Alman birlikleri kurtulmakla kalmamış, aynı zamanda Kırım’ın merkezine sızmaya çalışan Sovyet güçleri çoğu yerde denize dökülebilmiştir. Böylelikle Sovyet ordusunun Kırım’daki demiryolu kavşağı durumundaki Simferopol’e girmesi engellenebilmiştir.225 5-7 Ocak
tarihleri arasında Sivastopol’ün 100 kilometre kuzeyindeki Yevpatoriya’ya çıkmaya çalışan Sovyet güçleri denize dökülmüştür. Yeni İlyuşin pike uçakları, bir avcı uçağı
223 Ulus, 4 Ocak 1942, s. 3.
224 Karl D. Qualls, From Ruins to Reconstruction: Urban Identity in Soviet Sevastopol After World War
II, Ithaca and London 2009, s. 31.
filosu ve Karadeniz Filosu’nun desteklediği çıkarma sonrasında limanda ve sokaklarda yapılan boğaz boğaza çarpışmalar neticesinde Alman birlikleri gerilememişlerdir. Ancak Kerç yakınlarındaki bir Alman hava üssünün tahrip edilmeye fırsat
bulunamadan Sovyet askerlerinin eline geçmesiyle, Kırım’daki hava savaşları
açısından kritik bir dönemece girilmiştir. Kerç ve Yevpatoriya’daki harekâtın gelişmesiyle, Sivastopol’ü kuşatan 100 bin Alman askerinin tehlike içine gireceği tahmin edilmiştir.226 Ama kuzey kanatta çıkarmanın başarısız olmasının yanında,
nakliye filosunun aldığı ağır darbeler bu iddialı saldırıların son bulması sonucunu doğurmuştur.227
Almanlar, ağır hava hücumlarıyla egemenliği elde tutmaya çalışırlarken, Sovyetler kısa sürede 70 kilometrelik sahayı ellerine geçirebilmişlerdir. Yevpatoriya’daki Sovyet çıkarmasına iştirak eden nakliye gemileri, bu ağır hava hücumlarına maruz kalarak kayıp vermişlerdir.2284 Ocak’ta Feodosya limanı, Alman
uçakları tarafından vurulmuş ve bir gemi batırılmıştır.229Almanları cephede oyalamak
için Sivastopol içinden gerçekleştirilen Sovyet saldırılarının ardı arkası kesilmemiştir.230 7 Ocak’ta Yevpatoriya’dakine benzer bir diğer çıkarma hareketi,
Feodosya’nın güneybatısındaki Jarilgat’a yönelmesine rağmen Almanların Stukalar yardımıyla gerçekleştirdikleri saldırılar sonucu bu harekât da başarılı olmamıştır. Yine de Feodosya’da tutunmayı başaran Sovyet güçleri, bombardıman filolarından faydalanmalarını sağlayacak derecede hava üsleri edinebilmişlerdir.231
Hava üsleri az ve iaşesi yetersiz Sovyet birlikleri tarafından inatla devam ettirilen Sivastopol’deki savunmada, üretim atölyeleri yeraltına taşınarak toplam 93 adet havan, 8.000 el bombası, 4.439 havan topu ve 9.650 tane anti-tank mayını ile birlikte sayısız başka ekipman üretilerek kuşatma sırasında savunma yapan birliklere
226 Ulus, 8 Ocak 1942, s. 1-3. 227 Tan, 3 Ocak 1942, s. 2. 228 Cumhuriyet, 7 Ocak 1942, s. 3. 229 Tan, 5 Ocak 1942, s. 1. 230 Ulus, 9 Ocak 1942, s. 3. 231 Tan, 8 Ocak 1942, s. 2.
teslim edilebilmiştir.232Bu sırada, Kırım’daki diğer mevzilerde bir süre sonucu belirsiz
kalan birtakım hamleler kesintisiz sürmüştür.
Yevpatoriya’daki başarısız çıkarmanın ardından, 9 Ocak’ta bu kez şehrin dışında başka bir yere tekrar Sovyet çıkarması yapılmıştır. Günlerce Sivastopol’ün kuzeyindeki cephe hareketli kalmıştır. Alman birlikleri, Yevpatoriya’ya saldırarak sokak savaşları neticesinde limanı temizlemiş olsalar da Sovyet kuvvetleri bir süre daha etkinlik göstermişlerdir. Bununla da yetinmeyen Sovyet kuvvetleri, Sivastopol’den gerçekleştirdikleri bir çıkış sonucu şehirden 8 kilometre uzaklıktaki bir yerleşime girmeyi başarmışlardır. Son muharebeler sonucunda Almanlar, Perekop yoluyla Kırım’a yeni takviye birlikleri göndermek zorunda kalmışlardır.233 Son
gelişmeler Londra’da, Sovyet birliklerinin Sivastopol muhasarasında gedik açtıkları şeklinde yorumlanmıştır.234 Kış hatlarına henüz çekilmeyi tamamlamamış Alman
ordusunun, Doğu Cephesi’nde Leningrad ve Sivastopol’ü zapt ederek Rostov’u da geri almadıkları takdirde bahara kadar Sovyet tazyikine karşı rahatlayamayacakları, kanatlara hâkim bu iki şehrin zaptının çok önemli birer zorunluluk olduğu yorumu gerçeği yansıtmıştır.235 Konu hakkında Türk basınında hararetli tartışmalar
sürdürülmüştür.
Alman hava bombardımanlarına rağmen Sovyet nakliye gemilerinin önü alınamadığı gibi artık Rostov-Moskova demiryolu da tekrar ulaşıma açılmıştır. 9 Ocak’ta işlemeye başlayan bu hat yoluyla sağlanan malzemeler, Feodosya’daki Pervuşin ve Provlov ordularını doyurabilmiştir. Ayrıca karşı saldırılarını devam ettiren Sivastopol’deki Petrov orduları, Almanlar için büyük bir baskı unsuru olmayı sürdürmüştür.236
Alman hava akınları Sovyet gemilerine yüklenmeye devam ederken, Alman birlikleri Sudak’tan çekilmek zorunda kalmışlardır. Yayla Dağları’nın kuzey
232 Clayton Donnell, The Defence of Sevastopol, s. 111. 233 Tan, 10 Ocak 1942, s. 2.
234 Cumhuriyet, 9 Ocak 1942, s. 3.
235 H. Emir Erkilet, “Şark Cephesinde Son Hadiselerin Sebebi: Almanlar Sivastopol ve Leningradı
Zaptedip Rostofu Geri Almazlarsa İlkbahara Kadar Rahat Yüzü Göremezler”, Cumhuriyet, 9 Ocak 1942, s. 1.
yamacındaki Karasupazarı kesimindeki Rumen ve Alman birliklerine saldıran Sovyet kuvvetleri, çetin bir muharebe başlatmışlardır. Sudak’ın 18 kilometre kuzeyindeki Karabi Sırtları denilen doğal savunma mevkiinde durdurulan Sovyet ordusunun asıl hedefi, Kırım’ın güney sahillerini tamamen işgal etmek gibi görünmüştür. Ancak ilk evrede, sahillerin yalnızca üçte birini alabilmişlerdir. Kırım’ın doğusundaki birliklerse Feodosya’nın kuzeybatısında, Salgır Nehri’nin aşağı mecrasını geçerek Canköy demiryolu kavşağının 20 kilometre kadar yakınında bulunan Sarık kasabasına gelebilmişlerdir. Ancak Perekop yakınlarına gelinip Alman birliklerinin kuşatılmasına ramak kalmışken, geriden ulaşan Alman takviye kıtalarının da yardımıyla Sovyet saldırısının gücü kesilmiştir.237Sovyet basını, Sivastopol’ün 16 kilometre yakınındaki
Balaklava’ya girildiği, Yevpatoriya’dan Simferopol yoluna çıkıldığı ve Kırım’a genel anlamda tekrar hâkim olunduğu peşin hükmüne kapılmıştır.238 Berlin’e göreyse Alman
topçuları, Sivastopol’deki sahra mevzilerini dövmüş ve ilerleyen birlikler Balaklava ile Sivastopol arasındaki irtibatı kesmişlerdir.239
Artık kış geldiği için, Alman mobilize harbi yerini mevzi savaşlarına bırakmıştır. Eksi ellilere varabilen soğukta benzin kolaylıkla donmuş, yollar tıkanmış ve Sovyet çeteleri hem cephede hem de cephe ardında etkinliklerini sürdürmüşlerdir. Bu durumda Sovyet ordusu, süvari gücünden büyük ölçüde faydalanmış ve 40 tümen bünyesinde, özellikle Moskova ormanlarıyla Kırım dağlarında, seri baskın bölüklerini içeren süvari birlikleri, Almanların elindeki büyük oranda bindirilmiş süvari kuvvetinin aksine hâlâ doğal beygir gücünden faydalanarak, kış koşullarında baskın hareketlerini sürdürebilmişlerdir. Bir iddiaya göre, 1942 başlarında Kızıl Ordu’nun elindeki süvari sayısı 400 bine varmıştır.240
Çıkarmalarla birlikte Sivastopol garnizonu, yeni Sovyet kuvvetleriyle takviye edilebilmiştir. Böylelikle dışarıdan baskı alan Alman kuşatma kuvvetleri, aynı anda şehirden gelen taarruzları da göğüslemek durumunda kalmıştır.241Kırım’daki çıkarma
237 Tan, 11 Ocak 1942, s. 2. 238 Ulus, 12 Ocak 1942, s. 3. 239 Cumhuriyet, 11 Ocak 1942, s. 3.
240 Abidin Daver, “Günün Mevzuu- Rus Süvarisi: Kızılordu, Almanlara Karşı 400,000 Kişilik Bir Süvari
Kuvveti Kullanıyor”, Cumhuriyet, 08.01.1942, s. 2.
bölgelerinde cereyan eden çatışmalarda çeteci faaliyetlerinin yoğunluğu, Yevpatoriya sokaklarında 600 Sovyet askeriyle birlikte 1.300 çetecinin hayatını kaybetmesinden anlaşılabilmiştir.242 Berlin’e göre, tehlike savuşturulmuş olmasına rağmen Stockholm
basınında söylenenlere göre Alman savunması, cepheden taarruzlara hazırlanmasına karşın Sovyet hücumları, oralardaki hareket kabiliyetinden faydalanarak kanatlara yüklenebilmiştir. Yani Sivastopol kesimindeki mevzilerde meşgul edilen Almanlar, bu sebeple kuşatılma tehlikesi altına girmişlerdir.243 Ancak Almanların ilk aşamada
kendilerinden emin bir şekilde kuşatılma riskinin olmadığına kani olmaları sebebiyle244 (elbette Hitler’in geri çekilmeyi yasaklayan tutumunun da bunda etkisi
olmuştur) Sivastopol’deki kuşatmayı kaldırıp çekilmemişlerdir. Bu aşamada General Manstein, ani bir kararla tüm birliklerine kuzeye ricat emri verseydi, muhtemelen birçok Alman birliğinin esir olması yanında, Sivastopol asla işgal edilemeyebilirdi.
Kırım’daki tüm hava üsleri Sovyet birliklerinin Feodosya’ya girene kadar Almanların elinde olmasına rağmen en az üç mihenk noktasına yapılan çıkarma hareketleri, hava kontrolü sağlanamasa da kararlı bir çıkarma hareketinin başarı sağlayabileceğini, belki de yakın bir zamanda Anglosakson birliklerinin Avrupa’ya çıkabileceğini akıllara getirmiştir. Kırım sahillerinin geniş olmamasına ve Sovyet filosunun yeterli güce ve deneyime sahip olmamasına rağmen yapılan bu cüretkâr girişimler, bahardaki hücuma hazırlanan Almanların, doğuda Leningrad ve Sivastopol gibi mevzilere karşı daha fazla birlik bulundurma gereği yüzünden batıya gerekli kuvveti ayıramayabilecekleri gerçeği gözler önüne serilmiştir. Konuyla ilgili tartışmalar, Türk basınında geniş yer bulmuştur.245Kırım’daki Sovyet sahra mevzileri,
ne kadar ahşap koruganlar ve derin toprak mevzilerle berkitilmiş olsa da zırhlı kuvvetler ile hava gücü tarafından desteklenen Alman istihkâmcıları karşısında iki gün bile dayanamamıştır;246 eski asırlardan kalan Tatar Çukuru istihkâmları boyunca
242 Cumhuriyet, 13 Ocak 1942, s. 1. 243 Tan, 13 Ocak 1942, s. 1-2.
244 Hüseyin Emir Erkilet, “Askerî Vaziyet: Doğu Cephesi Hâlâ Düzen Almadı”, Cumhuriyet, 12 Ocak 1942,
s. 3.
245 Abidin Daver, “Kırıma Yapılan Çıkarmalar”, Cumhuriyet, 10 Ocak 1942, s. 2.
246 Hüseyin Emir Erkilet, “Şark Cephesinde Gördüklerim: Kırımı Müdafaa Eden İstihkâmları Gezerken”,
uzanan beton korugan hattı, çapraz ateş hatları ve tel engellerle desteklenmiştir.247
Tüm hazırlıklara rağmen Perekop’taki Sovyet savunması başarısız olmuştur. Buna karşın güçlü deniz ve hava kuvvetleriyle desteklenen bir çıkarma, Batı Avrupa’da elbette başarı sağlayabilirdi.
Sivastopol önündeki Sovyet taarruzları, Alman ve Rumen birlikleri tarafından karşılanmış ve ağır kayıplar verdirilerek geri çevrilmiştir. Kırım’ın batı kıyılarındaki Alman sahil bataryaları, Sovyet nakliye gemilerini kaçmak zorunda bırakmıştır;248 anlaşıldığına göre Almanlar, artık tekrarlayan Sovyet saldırılarına karşı hazırlıklarını tamamlamışlardır. Yine de Sovyet saldırıları kış boyunca sürmüştür. Çünkü yıkıcı olmasa da yıpratıcı bu saldırıların, aralıksız savunma hattıyla kapatılamayacak kadar geniş olan bu cephede kanatlara yüklenen Sovyet tazyiki sayesinde Moskova tarafından Almanları Leningrad muhasarasından ve Kafkas işgalinden vazgeçirmek için gerçekleştirildiği görülebilmiştir.249 Leningrad ve Sivastopol kuşatmaları
sürdükçe, Mihver orduları cepheye yeterli miktarda örtme kuvveti tedarik edememişlerdir. Bu durum, Sovyet stratejisinin doğruluğunu kanıtlamaktadır.
Sovyet saldırıları Yarımada’da sonlanmaya başlarken Alman hava saldırılarının ardı arkası kesilmemiştir. 15 Ocak’ta haftalardır olduğu gibi Sovyet nakliye filolarına yapılan harekâtlar neticesinde Azak Denizi ve Karadeniz’de üç gemi batırılmıştır.250Ukrayna kesimine de erişmeyi düşleyen Sovyet saldırıları Taganrog’da
etkili olmuştur; Donets’teki saldırıların bu günlerdeki ısrarcılığı göz önüne alındığında, Perekop’a kuzeyden erişerek yalnız Kırım’ı kurtarmayı değil, aynı zamanda bir daha Alman birliklerinin buralara erişememesini temin etmek için geniş çaplı bir ilerleme sağlanmasının düşünüldüğü251 kesindir.
247 Hüseyin Emir Erkilet, “Şark Cephesinde Gördüklerim- Perekop Berzahında: Sovyetler Eski
‘Tatarseddi’nden de İstifade Ederek Kırımın Methalini Müdafaaya Yarıyacak İstihkâmlar Hazırlamışlardı”, Cumhuriyet, 16 Ocak 1942, s. 2.
248 Cumhuriyet, 18 Ocak 1942, s. 1.
249 M. Şevki Yazman, “Askeri Vaziyet- Yıpratma Harbi: Sovyet Taarruzları Neticesinde Almanlar Cepheyi
Düzeltmiye Yahut ta Gerilere Çekilmiye Mecbur Olacaklardır”, Tan, 15 Ocak 1942, s. 2.
250 Tan, 16 Ocak 1942, s. 1.
18 Ocak’ta Sivastopol’ün batısına yapılan bir Sovyet hücumu yine ağır kayıplar vererek başarısız olmuştur.252 Ertesi gün bu hücumlar devam ederken253