SOSYOEKONOMİK YAPI

2.2.1. SAĞLIK

Bölgede, 3’ü özel, 17’si kamu olmak üzere toplam 20 hastane bulunmaktadır. Özel hastanelerin ikisi Zonguldak’ta, biri ise Karabük’tedir. Zonguldak’ta Merkez, Ereğli, Devrek ve Çaycuma İlçelerinde 4 adet hastane ve Merkez ilçede 1 adet Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi projesi yapılmaktadır. ⁵⁷

Bölgedeki tek üniversite hastanesi Zonguldak’ta bulunan Bülent Ecevit Üniversitesi Eğitim ve Araştırma hastanesidir. Hastane bünyesinde radyoterapi ve kemoterapi merkezleri bulunmaktadır. Söz konusu merkezler, fiziksel koşulları iyileştirildiğinde ve kapasiteleri arttırıldığında çevre illere ve hatta Ankara ve İstanbul gibi büyük kentlere dahi hizmet verebilecek duruma gelebilecektir.

Bunun yanı sıra 2010 yılında Karabük’te Tıp Fakültesi kurulmuş olup öğrenci alımına başlamıştır.

Öğrenciler hâlihazırda Bülent Ecevit Tıp Fakültesinde eğitimlerini sürdürmektedirler. Akademik kadronun tamamlanması ile tıp fakültesi binasının faaliyete geçmesi planlanmaktadır.

Bölge illerinin tamamında aile hekimliği uygulamasına başlanmıştır. Ana çocuk sağlığı ve aile planlaması birimlerine bakıldığında dağılımın, Zonguldak’ta 2, Bartın’da 1 ve Karabük’te 1 şeklinde olduğu görülmektedir. Bunların dışında, Zonguldak’ta 104, Bartın’da 7 ve Karabük’te 21 adet sağlık evi bulunmaktadır.⁵⁸

57 Zonguldak İlinde Devam Eden Hastane Projeleri EK-34’te verilmektedir.

Grafik.38: Bölge Hastane Kapasite Verileri

Kaynak: TÜİK, 2013

Bölge genelinde yüz bin kişi başına düşen hastane sayısı Türkiye ortalamasının üzerindedir. Zonguldak ve Karabük illerinde Türkiye ortalamasının üzerinde olan yüz bin kişi başına düşen yatak sayısı, Bartın ilinde ortalamanın altındadır.⁵⁹ OECD ülkelerinin ortalamasının yüz bin kişiye 490 yatak olduğu düşünüldüğünde (OECD, 2012) hem Türkiye hem de Bölge ortalaması OECD ortalamasının altında kalmaktadır. Türkiye’de Isparta ve Elazığ dışında OECD ortalamasının üzerinde kişi başı hastane yatak sayısına sahip il bulunmamaktadır.

Türkiye, kişi başına düşen hekim sayısı bakımından da OECD ortalamasının altındadır. Bin kişiye düşen hekim sayısı OECD ülkelerinde 3,1 iken, Türkiye’de 1,7 dolaylarında bulunmaktadır (OECD, 2012). Batı Karadeniz Bölgesinde ise bin kişi başına düşen hekim sayısı 1,57’dir. ⁶⁰ Bölge genelinin ortalaması Türkiye ortalamasının altında iken, Zonguldak ülke ortalamasının üzerindedir. Bölge illeri arasında bu konuda ciddi farklılıklar bulunmaktadır.

2.2.2. EĞİTİM

Bölge illeri net okullaşma oranı açısından Türkiye ortalamasının üzerindedir. 2013 TÜİK verilerine göre bölge genelinde kadın ve erkek okullaşma oranları arasında ciddi bir fark bulunmamaktadır.⁶¹

2013 TÜİK verilerine göre her üç ilde de okuma yazma bilmeyen nüfus oranı %6 civarındadır. Okul mezuniyet oranlarına bakıldığında en fazla değeri ilkokul ve ilköğretim okulu mezunlarının aldığı görülmektedir. Lise ve dengi ile yüksekokul-fakülte mezun oranlarına bakıldığında ise Karabük ilinin diğer illere göre daha yüksek değerler aldığı görülmektedir. Yüksek lisans ve doktora mezunları oldukça azdır.

Kadın okuryazarlığı ile kadınların bir okuldan mezun olma oranları ise erkeklere göre daha düşüktür.

59 2013 TÜİK verilerine göre hazırlanan Yüz Bin Kişi Başına Hastane Yatak ve Toplam Hekim Sayısı tablosu Ek 36’da verilmektedir.

60 2013 TÜİK verilerine göre hazırlanan Yüz Bin Kişi Başına Hastane Yatak ve Toplam Hekim Sayısı tablosu Ek 36’da verilmektedir.

61 2013 TÜİK verilerine göre hazırlanan Eğitim Seviyelerine Göre Net Okullaşma Oranı tablosu EK-38’de verilmektedir.

Zonguldak Karabük

2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı

Tablo.19: 6 Yaş Ve Üzeri Nüfus İçin İller Bazında Bitirilen Eğitim Düzeyi 2012 (%)

Zonguldak Karabük Bartın TR81

Okuma Yazma Bilmeyen 6 6 6 6

Okuma Yazma Bilen-Okul Bitirmeyen 16 15 19 17

İlkokul Mezunu 26 24 27 26

İlköğretim Mezunu 19 18 22 19

Ortaokul ve Dengi Okul Mezunu 4 5 3 4

Lise ve Dengi Okul Mezunu 18 21 14 18

Yüksekokul-Fakülte Mezunu 7 9 7 8

Yüksek Lisans Mezunu 1 1 1 1

Doktora Mezunu 1 1 1 1

Bilinmeyen 2 1 2 2

Kaynak: TÜİK, 2013

Okul, öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları bakımından bölge illerinde gözlenen sayılar Türkiye genelinin altındadır ancak önceki yıllara oranla bir artış yaşanmıştır. 2013 TÜİK verilerine göre 2012-2013 öğretim döneminde derslik başına düşen öğrenci sayısı açısından Bartın diğer bölge illerine kıyasla daha iyi durumdadır. Zonguldak ise mesleki ve teknik ortaöğretim konusunda diğer illere göre daha avantajlı durumdadır.⁶²

İhtiyaç duyulmasına rağmen bölgede hiçbir olgunlaşma enstitüsü, turizm eğitim merkezi ve yetişkinler teknik eğitim merkezi bulunmamaktadır. 2010-2011 öğretim yılı sonu itibariyle bölgede 16 halk eğitim merkezi, 6 mesleki eğitim merkezi, 8 pratik kız sanat okulu, 57 özel dershane, 34 motorlu taşıt sürücü kursu ve 15 adet muhtelif kurs bulunmaktadır.

Bölgede bulunan yaygın eğitim kurumlarını bitirenler söz konusu olduğunda halk eğitim merkezlerini 54.178 kişinin, mesleki eğitim merkezlerini 5.581 kişinin, 3308 sayılı Kanuna göre açılan meslek kurslarını ise 1.567 kişinin bitirdiği görülmektedir.

Sayılanların yanı sıra bölgede 32 özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi, 1 özel eğitim merkezi, 4 özel etüt eğitim merkezi ve 5 rehberlik araştırma merkezi bulunmaktadır. Ayrıca Bilim Sanat, Öğretilebilir Zihinsel Engelliler İş Eğitim ve Otistik Çocuklar İş Eğitim Merkezi başlıkları altında sınıflandırılan 7 merkez bölgede yer almaktadır.⁶³

62 2013 TÜİK verilerine göre hazırlanan Okul, Öğretmen ve Derslik Başına Öğrenci Sayıları tablosu EK-39 olarak verilmektedir.

63 2013 TÜİK verilerine göre hazırlanan Yıllara Göre Yaygın Eğitim Kurumları tablosu EK-40 olarak verilmektedir.

2.2.2.1. YÜKSEKÖĞRETİM GÖSTERGELERİ

Bölgede üç adet üniversite bulunmaktadır: 1992 yılında kurulan Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, 2007 yılında kurulan Karabük Üniversitesi ve son olarak 2008 yılında kurulan Bartın Üniversitesi.

Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi’nde toplam 20.763, Bartın Üniversitesi’nde 7.114 ve Karabük Üniversitesi’nde toplam 20.779 öğrenci bulunmaktadır. Bölge öğrenci sayısı anlamında Türkiye toplamının

% 1’ini oluşturmaktadır.

Grafik.39: Yüksek Öğretim Öğrenci Ve Öğretim Elemanı Sayısı

Kaynak: Üniversitelerin 2012 Yılı Faaliyet Raporları

Bölge genelinde toplam 1614 yüksek lisans, 332 doktora öğrencisi bulunmaktadır Bunların yanında, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi bünyesinde, 6 meslek yüksekokulu ve 14 adet araştırma merkezi, Bartın Üniversitesi bünyesinde 2 adet meslek yüksekokulu ve 3 Araştırma merkezi, Karabük üniversitesinde ise 2 meslek yüksekokulu ve 7 adet araştırma merkezi yer almaktadır. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversite’sinde Kdz. Ereğli Eğitim Fakültesi bünyesinde Zihinsel Engelliler Öğretmenliği Bölümü ile Güzel Sanatlar Fakültesi bünyesinde Resim Bölümü açılması; Bartın Üniversite’sinde ise Hukuk Fakültesi ile Fen Fakültesi kurulması düşünülmektedir.

ÖSYM ve bölge üniversitelerinin verilerine göre , 2010-2013 döneminde Bartın ve Karabük üniversitelerinin öğrenci sayıları neredeyse 2 katına çıkmıştır. 2 yıllık bir süreçte gerçekleşen bu gelişmenin bölge eğitiminin geleceği açısından son derece önemli olduğu düşünülmektedir. Üniversite öğrenci ve akademisyen sayılarının artmasının kültürel ve ekonomik olarak da şehrin gelişmesine katkıda bulunduğu göz önünde bulundurulduğunda bölgede üniversite eğitiminin önemli bir sektör haline de gelmesi beklenmektedir.

Karabük Üniversitesinde Türkiye’nin ilk Raylı Sistemler Mühendisliği Bölümü açılmıştır. KARDEMİR’in Türkiye’de ray üreten tek entegre tesis olduğu düşünüldüğünde raylı sistemler mühendisliği bölümünün Karabük Üniversitesi bünyesinde kurulmasının üniversite - sanayi işbirliği kapsamında olumlu sonuçlar doğuracağı düşünülmektedir. Yine Karabük Üniversitesi’nde kurulan Demir Çelik Enstitüsü; sektörde yeni teknolojilerin geliştirilmesine katkıda bulunacaktır. Karabük Üniversitesi bünyesinde Türkiye’nin ilk Tıp Mühendisliği bölümü kurulmuş olup 2013-2014 öğretim yılında faaliyete geçmesi öngörülmektedir.

Bartın Üniversitesinde de ilde öne çıkan sektörlere yönelik olarak bölümler açılmaktadır. Bu kapsamda Meslek Yüksekokulunun Yat İşletme ve Yönetimi ile Gemi İnşaatı programları Kurucaşile ilçesinde, Tekstil Teknolojisi ile Ormancılık ve Orman Ürünleri programları ise Ulus İlçesinde eğitim faaliyetlerine başlamıştır.

Anılan bölümlerin yanı sıra üzerinde durulması gereken alanlar bulunmaktadır. Bölgenin stratejik konumu ve Filyos Vadisi Projesi gibi büyük çaplı projelerin mevcudiyeti göz önünde bulundurulduğunda lojistik ve dış ticaret eğitimine önem verilmesi gerektiği görülmektedir.

25.000

Önlisans ve lisans düzeyinde öğrenci sayısı Kendi biriminde görevli öğretim elemanı

7.114 20.779

20.763

1.054 620 315

2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı

Mevcut Durum Analizi

Bartın Üniversitesi yeni kampüs alanı inşaatına başlanmıştır. Yeni kampüsün dünyada hızla benimsenen Yeşil Kampüs ilke ve kurallarına göre inşa edilmesi hususu üniversite tarafından temel politika olarak belirlenmiştir. Bülent Ecevit ve Karabük Üniversitelerinde ise Teknopark kurularak üniversite sanayi işbirliğinin hayata geçirilmesi planlanmaktadır.

Üç üniversitenin de ortak sorunu yeterli öğrenci yurdunun bulunmamasıdır. Geçtiğimiz yıllara nazaran bu sorunun üstesinden gelmeye yönelik çeşitli yatırımlar yapılsa da artan öğrenci sayıları göz önüne alındığında yurt ihtiyacının devam edeceği görülmektedir. Üniversitelerin sadece öğretim yuvası olmadığı, değişen dünya koşullarına uyum sağlayabilecek sosyal bireylerin yetişmesi için üniversitelerin uygun eğitim kurumları olduğu düşünülerek, bölge üniversitelerinin sahip oldukları sosyal olanaklar arttırılmalıdır.

2.3. BEŞERİ SERMAYE

2.3.1. İŞGÜCÜ PİYASASININ GENEL GÖRÜNÜMÜ

2010 yılı TÜİK verilerine göre, işgücü piyasası temel değişkenleri bakımından Zonguldak ilinde dikkati çeken temel husus % 10,7 ile işsizlik oranıdır. Zonguldak bu oran ile en yüksek işsizlik oranına sahip 39.

ildir. Karabük % 11,5 ile 31. ve Bartın % 10,2 ile 45. sırada yer almıştır. İşgücüne katılım oranı Zonguldak’ta

% 52,2 iken, Karabük’te % 51,4, Bartın’da % 54,6’dır. Bölge illeri, istihdam oranı % 43 olan Türkiye ortalamasının üzerindedir.

Grafik.40: İşgücüne Katılım, İstihdam ve İşsizlik Oranları

Kaynak: TÜİK, 2010

2.3.2. İSTİHDAM

Bölgenin istihdam oranı %53,9’dur. Her 100 erkekten 67’si ve her 100 kadından 42’si çalışmaktadır.

Erkek istihdamı oranı % 65 olan Türkiye ortalamasından 1,6 puan yüksek iken, kadın istihdam oranı Türkiye ortalamasından (% 26,3) 15,4 puan yüksektir. Türkiye ortalamasının düşüklüğü göz önünde bulundurulursa bölgenin kadın istihdam oranının çok da iç açıcı olmadığı görülecektir.

Grafik.41: Cinsiyete Göre İstihdam Oranı, TR81, (%)

Kaynak: TÜİK,2012

2012 TÜİK verilerine göre yükseköğretim mezunlarının istihdamdan aldığı pay giderek artmaktadır.

İstihdamın içindeki en büyük pay ise lise altı eğitimlilerdedir. Okuryazar olmayanların istihdamında yıllar içindeki azalış dikkat çekmektedir.⁶⁴

En yüksek istihdam oranı erkeklerde 35-54 yaş grubundadır. Kadınlarda ise 25-34 yaş grubudur. İstihdam oranı her iki cinsiyette de 55+ yaş grubunda en düşük seviyededir. Erkek istihdam oranı her yaş seviyesinde kadın istihdam oranından daha yüksektir. 55+ yaş grubu istihdam oranında hızlı bir düşüş yaşanmaktadır.

Kadın istihdamında bu oran yüzde 21,3‘dür.

Grafik.42: Yaş Gruplarına Göre İstihdam Oranı, TR81, (%)

Kaynak: TÜİK,2012

Mevsimsellikten arındırılmış seriler itibarıyla Ocak 2013’de Zonguldak’ta kayıtlı istihdam 116 bin 268 kişi, Bartın’da 36 bin 973 kişi ve Karabük’te 49 bin 46 kişidir.⁶⁵

Mevsimsellikten arındırılmış seriler itibarıyla Ocak 2013’de Zonguldak’ta sigortalı ücretli çalışan sayısı (4/a) 79 bin 805 kişi, Bartın’da 24 bin 408 kişi ve Karabük’te 32 bin 254 kişidir. Bir önceki yılın aynı dönemin göre kayıtlı ücretli istihdamı Zonguldak’ta yüzde 1,1, Bartın’da yüzde 11,8 ve Karabük’te yüzde 8,8 artış göstermiştir. Böylece Bartın ve Karabük illerinin Türkiye ortalamasının üzerinde bir artış yakalamış olduğu görülmektedir.

Mevsimsellikten arındırılmış haliyle Bartın ve Karabük’te istihdamın Türkiye geneli ile uyumlu bir yapı izlediği söylenebilir. Öte yandan Zonguldak’ta istihdam artışının, görece daha yatay bir seviye izlediği görülmektedir. Ocak 2013 dönemi itibariyle Bartın’ın endeks değeri Türkiye ortalamasından 10,1, Karabük’ün endeks değeri ise 4,3 puan üstündedir.

60,0

0 15-24 25-34 35-54 55+ Toplam

Erkek

2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı

Bölge genelinde istihdam durumu analiz edilirken unutulmaması gereken en önemli husus kayıt dışı istihdamdır. Özellikle madencilik sektöründe faaliyet gösteren çok sayıda kaçak işletmenin varlığı göz önünde bulundurulduğunda elde edilen verilerin bölgenin durumunu ne derece yansıttığı tartışmalıdır.

Grafik.43: Aylara Göre Batı Karadeniz Bölgesi Kayıtlı Ücretli İstihdam Endeksi (4/a) (Mevsimsellikten arındırılmış ve Ekim 2008=100 olacak şekilde endekslenmiştir.)

Kaynak: SGK, 2013, BAKKA Analizleri

2.3.2.1. KAMU İSTİHDAMI

Ocak 2013 dönemi itibariyle Zonguldak’ta kamu çalışanı sayısı (4/c) geçen senenin aynı dönemine göre 359 kişi artarak 21 bin 398 kişi, Bartın’daki kamu çalışanı sayısı yine 359 kişi artarak 7 bin 560 kişi ve Karabük’ün ise 675 kişi artarak 10 bin 425 kişi olmuştur. Geçen bir yılda kamu çalışanı sayısındaki değişimin en fazla olduğu il Karabük’tür. Karabük’ü sırasıyla Bartın ve Zonguldak izlemektedir.⁶⁶

Zonguldak ili kamu çalışanı sayısında Mart 2009’da 100 olan endeks değeri Ocak 2013’de 111,7 olarak gerçekleşmiştir. SGK’dan alınan verilere göre Zonguldak’ta kamu istihdamı Mart 2009-Ağustos 2011 arasında 95-100 bandı arasında kalmış, Ağustos-Eylül 2011 aylarında pik yaparak 110 bandına yaklaşmış ve birkaç ay sonra bu bandı da aşmıştır. ⁶⁷

Bartın ili kamu çalışanı sayısında Mart 2009’da 100 olan endeks değeri Ocak 2013’de 117,4 olarak gerçekleşmiştir. Diğer bir ifadeyle Bartın baz dönem olarak alınan Mart 2009’dan bu yana endeks değerini 17,4 puan artırmıştır. SGK’dan alınan verilere göre Bartın’da kamu istihdamı Mart 2009-Ocak 2013 arasında 100-120 bandı arasında seyretmiştir. ⁶⁸

Karabük ili kamu çalışanı sayısında Mart 2009’da 100 olan endeks değeri Ocak 2013’de 120,7 olarak gerçekleşmiştir. SGK’dan alınan verilere göre Karabük’te kamu istihdamı Mart 2009-Ocak 2013 arasında 100-120 bandı arasında seyretmiştir.⁶⁹

2.3.2.2. KADIN İSTİHDAMI

Bartın’da kadın istihdamı Ocak 2013 döneminde bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16,6 artarak 6 bin 229 kişi olmuştur. Bartın’ı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 11,6’lık artış oranı ile Karabük ve

66 Batı Karadeniz Bölgesi İller Bazında Kamu İstihdamı (4/c) grafiği EK-44 olarak verilmektedir.

67 Aylara Göre Zonguldak İli Kamu Çalışanı (4/c) grafiği EK-45 olarak verilmektedir.

68 Aylara Göre Bartın İli Kamu Çalışanı (4/c) grafiği EK-46 olarak verilmektedir.

69 Aylara Göre Karabük İli Kamu Çalışanı (4/c) grafiği EK-47 olarak verilmektedir.

yüzde 9,7’lik artış oranıyla Zonguldak izlemiştir. Söz konusu dönem itibariyle Bartın ve Karabük Türkiye ortalaması olan yüzde 11.5’in üzerinde bir atış oranı yakalamışlardır.

Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı bakımından istihdam edilen kadınların ilin toplam istihdamı içindeki payı Bartın’da yüzde 25,5, Karabük’te yüzde 19,8 ve Zonguldak’ta yüzde 18,2 olarak gerçekleşmiştir.

Mevsimsellikten arındırılmış haliyle kadın istihdamının Zonguldak’ta Ekim 2008-Ocak 2013 arasında 140 bandına yaklaştığı görülmektedir. Zonguldak’taki kadın istihdamının istenilen seviyede gerçekleşmemesinin sebebi, ilin sanayi ağırlıklı karakteri ve sektörel çeşitliliğini ağırlıkla sanayi sektörünün kendi içinde çeşitlendirmesi nedeniyle kadınların çalışma alanlarının görece kısıtlı olmasıdır. Sektörel yapısı ağırlıklı olarak sanayi yoğun olan bir diğer bölge ili olan Karabük’ün yakalamış olduğu yüksek kadın istihdam artış oranının sebebi ise ilin sektörel çeşitliliğini kadın istihdamının fazla olduğu sektörlerle yani hizmet, tekstil ve perakende ticaret sektörleri ile genişletmiş olmasından kaynaklanmaktadır.

Kadın İstihdamında Ekim 2008’de 100 olan endeks değeri Ocak 2013’de Karabük’te 169,4, Bartın’da 148,5 ve Zonguldak’ta 139,3 olarak gerçekleşmiştir. Diğer bir ifadeyle baz dönem olarak alınan Ekim 2008’den bu yana endeks değerini Karabük 69,4, Bartın 48,5 ve Zonguldak 39,3 puan artırmıştır. Karabük kadın istihdamında endeks değeri 148,8 olan Türkiye ortalamasından yüzde 14’lük daha fazla bir atış oranı yakalamış ve son dört yılda kadın istihdamını en fazla artıran bölge ili olmuştur.⁷⁰

Grafik.44: Aylara Göre Batı Karadeniz Bölgesi Kadın İstihdam Endeksi

Kaynak: SGK, 2013, BAKKA Analizleri

2.3.3. İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ

Türkiye’de ve Batı Karadeniz Bölgesinde yaşanan sorunların başında kayıt dışı istihdam gelmektedir. İş kazası istatistikleri, meslek hastalıkları ve iş kazalarına bağlı ölümler yalnızca kayıtlı işçileri kapsamakta, kayıt dışı çalışanları içermemektedir. Bu nedenle ülke ve bölge genelinde kaza ve ölüm sayılarına bakıldığında sağlıklı verilere ulaşılamamaktadır.

SGK’nın sektörel bazda iş kazaları istatistiklerine göre bölgede yaşanan iş kazaları en çok emek yoğun çalışılan madencilik sektöründe yaşanmaktadır.⁷¹ İkinci sırada metal sektörü gelmekte, bunu gemi, inşaat ve enerji takip etmektedir. Türkiye genelinde yaşanan iş kazalarının %6‘sı madencilik ve demir çelik faaliyetlerinin yoğun olduğu Zonguldak’ta, %0,7 si Bartın’da, %1,7’si de Karabük’te meydana gelmiştir.

TÜİK istatistikleri baz alınarak hazırlanan tabloya bakıldığında toplam sürekli iş görmezlik sayısı ve ölüm sayısı konusunda Zonguldak’ın bölge içerisinde ilk sırada olduğu görülmektedir. Karabük’te de yüksek olan oranlarda ilde yoğun olarak gerçekleştirilen demir-çelik faaliyetlerinin etkin olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.” cümlesi, “Karabük’te yoğun olarak gerçekleştirilen demir-çelik faaliyetlerinin bir sonucu olarak ilde iş kazası sayıları yüksek miktarlarda seyretmektedir.

Eki,08 Oca,09 Nis,09 Tem,09 Eki,09 Oca,10 Nis,10 Tem,10 Eki,10 Oca,11 Nis,11 Tem,11 Eki,11 Oca,12 Nis,12 Tem,12 Eki,12 Oca,13

160,0

Eki,08 Oca,09 Nis,09 Tem,09 Eki,09 Oca,10 Nis,10 Tem,10 Eki,10 Oca,11 Nis,11 Tem,11 Eki,11 Oca,12 Nis,12 Tem,12 Eki,12 Oca,13

180,0

2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı

Tablo.20: İllere Göre İş Kazası, Meslek Hastalığı. İş Göremezlik ve Ölüm Sayıları

İLLER İŞ

ZONGULDAK 3.943 159 84 39 123 29 4 33

BARTIN 500 0 8 0 8 5 0 5

KARABÜK 1.152 1 5 2 7 6 0 6

Kaynak: TÜİK İstatistikleri

Bölge genelinde son 7 yılda iş kazaları sonucunda ölen ve yaralanan sayısı gittikçe artmakta olup yeterli önlemlerin alınmaması durumunda bu oranların daha da artacağı sonucu ortaya çıkmaktadır.

Maden sektörü çok tehlikeli sınıfa girdiği için bu sektörde A sınıfı sertifikaya sahip iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının çalıştırılması zorunludur. A sınıfı sertifikaya sahip uzman sayısının arttırılması, bu konudaki eksikliklerin giderilmesi yönünde atılacak önemli bir adım olacaktır.

Madencilik sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin iş sağlığı ve güvenliği konusuna gereken önemi vermemeleri pek çok sorunu beraberinde getirmektedir. 30/6/2012 tarihinde yayımlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çalışan sayısı ve sektör sınırlaması olmadan tüm çalışanları kapsamaktadır.

Kanunun en temel özelliği olan önleyici yaklaşım ışığında tüm işyerlerinin riskleri önceden değerlendirerek risk değerlendirmesi yapma zorunluluğu bulunmaktadır. İş kazalarının en çok görüldüğü sektörler arasında olan maden sektöründen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığu tarafından proje çalışmaları da sürdürülmektedir.

Kalifiye eleman eksiklikleri neticesinde Maden Kanunu, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili diğer mevzuat hükümlerinin gerekleri sağlıklı bir şekilde yerine getirilemediği için iş kazalarının, meslek hastalıklarının ve bunlara bağlı olarak can kayıplarının ve sürekli iş göremezlik vakalarının artmasına engel olunamamaktadır. Bu durumun önüne geçilebilmesi ve güvenlik kültürünün tüm çalışanlar ve işverenlerce benimsenmesi için, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eğitim faaliyetlerine önem verilerek sendikalar, odalar gibi sosyal paydaşlar ve kamu kurumlarının işbirliği sağlanmalıdır.

Meslek hastalığı; bir insanın sağlığının yapmış olduğu işten zarar görmesi sonucunda meydana gelen hastalığa verilen addır. Maden sektöründe ‘pnömokonyoz’, ‘silikoz’ ve ‘antrekozis’ adı verilen maden ocaklarındaki koşullardan ve kömür tozlarından dolayı oluşan meslek hastalıkları bulunmaktadır. Kömür tozundan kaynaklanan meslek hastalıklarının yanı sıra, metal ve demir çelik sektörü yöreye hakim endüstri alanları olduğundan kurşun, arsenik, cıva bileşimlerinden kaynaklanan hastalıklar ile maden ocaklarında yerin kilometrelerce altında güneş ışığından mahrum çalışmanın neden olduğu psikolojik rahatsızlıklar da Batı Karadeniz Bölgesinin meslek hastalıklarındandır.

Bölgede meslek hastalıklarına dair en önemli sorun, mevcut meslek hastalıklarının ortaya çıkarılamaması, istatistiklerin düzenli olarak tutulmaması ve meslek hastalıklarının tedavilerinin yapılamamasıdır.

Meslek Hastalıkları Hastaneleri bu anlamda büyük önem taşımaktadır ancak ülkemizde İstanbul, Ankara ve Zonguldak’ta olmak üzere sadece 3 adet meslek hastalıkları hastanesi mevcuttur. Bölgedeki meslek hastalıkları hastanesi sayısı yetersiz olup işlevlerini de tam anlamıyla yerine getirememektedir. Bu nedenle meslek hastalıkları hastanelerinin arttırılması hem hastalıkların tedavisinde hem bunların kayıt altına alınarak değerlendirilmesinde faydalı olacaktır.

Maden ocaklarında meydana gelen kazaların nedenleri; grizu, gazlar, göçükler, havalandırma, yanlış üretim metotları, nakliyat, patlayıcı maddeler, makine, elektrik, malzeme taşıma ve kullanma olmuştur. Ayrıca yapılan araştırmalar sonucunda 08-16.00 saatleri arasındaki vardiyada daha fazla iş kazalarının meydana geldiği tespit edilmiş bunun sebeplerinin ise işçinin özel sorunlarından soyutlanamadığı ve o saatlerde

Mevcut Durum Analizi

amirlerinin daha çok iş istemekte olmasının yarattığı baskı olduğu gözlemlenmiştir. Kömür işçilerinde eğitim ve kültür eksikliği de bir etken olup, bu durum gerekli iş güvenliği ortamının yaratılmasında engel teşkil etmektedir. Üretim metotlarının insan sağlığı ve güvenliğini olumsuz etkilemeyecek şekilde

amirlerinin daha çok iş istemekte olmasının yarattığı baskı olduğu gözlemlenmiştir. Kömür işçilerinde eğitim ve kültür eksikliği de bir etken olup, bu durum gerekli iş güvenliği ortamının yaratılmasında engel teşkil etmektedir. Üretim metotlarının insan sağlığı ve güvenliğini olumsuz etkilemeyecek şekilde

Belgede 2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı Mevcut Durum Analizi (sayfa 57-61)