Bölgede turizm sektöründe toplam 3191 kişi istihdam edilmektedir. Ancak turizm sektöründe çalışan insan sayısının bu rakamın çok daha üzerinde olduğu tahmin edilmektedir zira pek çok tesiste sigortasız çalışan çok sayıda insan bulunmaktadır. Bununla birlikte turizm sektöründe en çok çalışan Zonguldak ilindedir.
Tablo.9: İller İtibariyle Turizm Sektöründe İstihdam Edilen Çalışan Sayısı
TURİZM İŞLETMELERİ ZONGULDAK KARABÜK BARTIN
Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri 310 182 90
Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri 154 187 200
Seyahat Acentaları 30 12 6
Yiyecek İçecek İşletmeleri (Restaurant, Cafe, Bar) 1.447 300 300
TOPLAM 1.914 681 596
Kaynak: Rakamlar, TR 81 bölgesinde faaliyet gösteren turizm işletme belgeli ve belediye belgeli konaklama tesisleri ile Sanayii ve Ticaret Odası kayıtları ve Esnaf ve Sanatkârlar Odası kayıtlarından derlenmiştir.
1.1.5.3. KÜLTÜR
Batı Karadeniz Bölgesi sahip olduğu kültürel ve sosyal donatı çeşitliliği bakımından ülke ortalamasının altında kalmaktadır fakat bölgenin sosyal ve kültürel yapısı 1992 yılında kurulan Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi ve sonraki yıllarda kurulan Bartın Üniversitesi ve Karabük Üniversitesi’nin etkisi ile değişime uğramış, canlılık kazanmaya başlamıştır. Üniversitelerle bölgeye gelen genç ve eğitimli nüfusun 200.000
150.000 100.000 50.000
0 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Zonguldak Karabük Bartın
2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı
bölgeye katkısı başta festival, sinema ve kütüphane sayısındaki artış olmak üzere farklı alanlarda kendini göstermeye devam etmektedir.
Tablo.10: Kültürel ve Sosyal Donatı Göstergeleri
ZONGULDAK KARABÜK BARTIN TR81 TR81 / TÜRKİYE
Kütüphane Sayısı 6 8 4 18 %1,6
Müze Sayısı 1 - 1 2 %1,1
Sinema Salonu Sayısı 17 6 3 26 %1,4
Sinema Koltuk Sayısı 2.511 797 431 3.739 %1,5
Sinema Gösteri Sayısı 339 140 150 629 %1,7
Tiyatro Salonu Sayısı 3 4 2 9 %1,8
Tiyatro Koltuk Sayısı 736 1.683 247 2.666 %1,4
Tiyatro Gösteri Sayısı 209 18 56 283 %1,1
Kaynak: TÜİK, Kültür İstatistikleri, 2011
1.1.5.4. YEREL KÜLTÜREL DEĞERLER
Yöresel el sanatları bakımından Zonguldak’ın, dokuma ve madencilik kültürünü yansıtan hediyelik eşya üretimi konusunda geliştiği görülmektedir. Ereğli’de elpek, Çaycuma’da pelemet ve diğer yerli dokuma çeşitleri günümüzde yöresel nakışlarla süslenerek hediyelik eşyalarda kullanılmaktadır. Elpek bezi önemli bir yerel kültürel değer olmasına rağmen üretimi kısıtlıdır çünkü bölgede bezin hammaddesi olan keten üretimi yapılamamaktadır. Bunun dışında, Devrek’te sürdürülen bastonculuk, tamamen bir el sanatı ürünüdür. Günümüzde değişik biçim ve malzemeden üretilen bastonlar kaybedilmemesi gereken bir kültürel değer olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bartın İli’nde bölgenin diğer illerine göre el sanatları daha çok çeşitlilik göstermektedir. Bugün özellikle Amasra ve köylerinde yapılan ağaç oymacılığı yöre için önemlidir. Bununla birlikte, Kurucaşile İlçesi Karaman köyünde yapılan taş sac yapımı diğer bir önemli zanaattır. Bartın İlinde diğer bir önemli sanat dalı ise dokumacılıktır. Makineleşmeden etkilenmiş olsa da bugün Kumluca, Kozcağız ve Kurucaşile’nin kırsal kesimlerinde sürdürülmektedir. Geçmişi 20.yy başlarına dayanan tel kırma işlemeciliği, Bartın ilinde sürdürülmekte olan diğer bir önemli yöresel sanattır.
Karabük’te özellikle Safranbolu’da lonca geleneğinin az da olsa sürdürüldüğü görülmektedir. Semercilik, bakırcılık, kalaycılık, kunduracılık, saraçlık ve nalbantlık bu bölgede yapıla gelmektedir.
1.1.5.5. BÖLGEDE YER ALAN ANTİK KENTLER
Filyos (Tios / Tieion) Örenyeri:
Tarih boyunca Tios, Tieion, Tianon, Tium gibi farklı isimlerle anılan Tios / Tieion Antik Kenti; Zonguldak Çaycuma ilçesi, Filyos Beldesi’nde bulunmaktadır.Tios Kenti kazıları, 2006 yılından beri yürütülmektedir. Kentte Prof. Dr. Sümer Atasoy’un başkanlığında, 2006 yılında başlayan ve günümüze değin devam eden bilimsel arkeolojik kazılar ve kent alanında yapılan çevre yüzey araştırmalarında, Hellenistik Döneme tarihlenen sur duvarları, Roma-Bizans dönemine ait yapı kalıntıları, Roma dönemi sikkeleri ve çanak-çömlek parçaları ortaya çıkarılmıştır.
Tios Kenti kazılarından elde edilecek bilgi ve belgeler, Karadeniz tarihi ve arkeolojisi için büyük önem taşımaktadır. Çünkü Tios, Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında kazılan ilk ve tek antik kenttir. Yapılan kazılar sonucunda yolları, meydanı, hamamı, dini yapıları, evleri, depoları, dükkânları, mezarlarıyla büyük bir kentin ortaya çıkarılacağı tahmin edilmektedir.
Kadıoğlu Köyü Mozaik Kazı Alanı:
Bu alan Çaycuma ilçesi, Kadıoğlu Köyü, Çobanhasanlar Mahallesi sınırları içinde Zonguldak’ın 45 km güneydoğusunda yer almaktadır. 2008 yılında, özel mülkiyete ait bir alanda bulunan mozaik için öncelikli olarak sit kararı alınmış ve Kdz. Ereğli Müze Müdürlüğünce kurtarma kazısına başlanmıştırAsar Tepe (Kimistene Antik Yerleşimi):
Antik Yerleşim alanı Eskipazar Deresemail Köyü, Değirmenbaşı Mahallesi’nin doğusunda yer alan Asar Tepe üzerinde kurulmuştur. Mevcut bilgilerle tapınağın Geç Hellenistik devirde, yani M.Ö. 1. yy.da inşaa edildiği ve en az M.S. 4. yy. a kadar kullanıldığı sanılmaktadır. Tapınak çok büyük bir coğrafyada tek olma özelliğine sahiptir.Sandıkkaya Tapınağı ya da Mezar Anıtı:
Sandıkkaya Tapınağı, Yazıkavak Köyü’nün 1 km kuzeydoğusunda, Deresemail vadisi içinde bulunan Sandıkkaya mevkiindedir. İyi korunmuş bir Roma tapınak mezar yapısıdır.Hadrianapolis:
“Hadrianapolis” Eskipazar ilçe merkezinin 3 km batısında “Viranşehir” olarak adlandırılan mevki ve çevresindeki arazi üzerinde dağınık bir şekilde bulunmaktadır. 2005 yılında başlanan arazi çalışmalarında Hadrianapolis’in bir güneybatı Paphlagonia kenti olduğu, kente Geç Hellenistik, Roma ve Erken Bizans devirlerinde (en azından M.Ö. 1. yy.’dan M.S. 8. yy.’a değin) yerleşilmiş olduğu belirlenmiştir.2005 yılında yapılan arkeolojik yüzey araştırmalarında 24 adet dağınık kamu ve diğer tür yapılar tespit edilmiştir. Karabük Bölge Koruma Kurulu tarafından Eylül 2007’de Hadrianapolis kentinin yayılmış olduğu alan 1. Dereceli Arkeolojik Sit olarak tescillenmiş ve koruma altına alınmıştır.
2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı
Mevcut Durum Analizi
GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER
FIRSATLAR TEHDİTLER
GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER
FIRSATLAR TEHDİTLER
1.1.6. YAPI SEKTÖRÜ
Batı Karadeniz Bölgesinde yapı malzemeleri sektörü 10 alt sektörü içermektedir: Çimento, alçı, kireç, hazır beton, agrega, tuğla, kiremit, seramik, cam ve mermer.
ÇİMENTO
Bölge, yüksek fırın cürufu, uçucu kül gibi puzolanik malzemeler açısından önemli bir potansiyele sahiptir.
Bu malzemeler bölgedeki öğütme tesisleri vasıtasıyla katkılı çimento üretiminde değerlendirilmektedir.
Zonguldak, Karabük ve Bartın illerinin her birinde birer adet çimento fabrikası bulunmaktadır. Bunlardan Zonguldak, Ereğli ve Karabük illerinde bulunan çimento fabrikaları öğütme tesisi niteliğinde, Bartın’daki çimento fabrikası ise entegre tesis niteliğindedir. Zonguldak, Karabük ve Bartın illerinde çimento sektöründe çalışan toplam 215 kişi bulunmaktadır.
Bölgedeki bu üç çimento fabrikası yılda ortalama 876.000 ton üretim yapmaktadır. Karadeniz Bölgesinde ise toplamda 10 adet fabrika üretim yapmaktadır ve toplam üretim yıllık 10,761 milyon tondur. Buna göre Batı Karadeniz Bölgesindeki üretim, tüm Karadeniz Bölgesinin üretim kapasitesinin % 8,1’ini, Türkiye geneli çimento üretim kapasitesinin ise % 0,83’ünü oluşturmaktadır. Bölgeden Rusya, Kuzey Afrika ve Romanya gibi ülkelere çimento ihracatı gerçekleştirilmektedir.
Bölgedeki limanların iyileştirilmesi ve kapasitelerinin arttırılması, hem yakın pazarlara hem de uzak pazarlara erişim açısından büyük önem arz etmektedir. Uçucu kül katkılı çimento üretiminde termik santrallerin uçucu küllerinin kullanıldığı bölgede, külün teknik kalitesinde dönemsel olarak dalgalanmaların olması önemli bir sorundur zira bu durum sürdürülebilir ve kaliteli katkılı çimento üretiminde sıkıntılara yol açmakta ve maliyeti arttırmaktadır.
ALÇI
Bölgede doğal alçıtaşı veya alçı ürünleri üretimi gerçekleştiren herhangi bir işletme bulunmamaktadır.
Yerel yönetimlerce Karabük ili Ovacık ilçesine bağlı Pürçükören Köyü civarında önemli miktarda doğal alçıtaşı madeni bulunduğu belirtilmektedir; ancak MTA’nın Karabük İli Maden ve Enerji Kaynakları raporunda (2010) doğal alçıtaşı rezervi ve kalitesi konusunda herhangi bir bilgi yer almamaktadır. Bölgede cevher rezervi ve özelliklerinin belirlenebilmesi için saha bazında jeolojik ve hammaddeler ön araştırma çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır.
Buna karşın Zonguldak ili Çatalağzı beldesinde işletmeye alınan ZETES-II adlı taş kömürü termik santralinin tam kapasite çalışması durumunda, baca gazı kükürt arıtma işlemi neticesinde günlük 1000 ton kül ve sentetik alçıtaşı oluşacağı öngörülmektedir. ZETES santrallerinde yılda 230 bin ton sentetik alçı oluşacağı öngörülmektedir. Bölgede taş kömürüne dayalı ilave termik santrallerin kurulması planlanmakta olup, bu tesislerin faaliyete geçmesi durumunda ilave sentetik alçıtaşı üretimi söz konusu olacaktır.
2008 yılında 70 milyon adet üretim kapasitesi ile Çaycuma Kâğıt Torba fabrikası kurulmuş olup gıda, kimya, maden, çimento, yapı kimyasalları ve alçı sektörleri için renkli kraft kağıt üretimi gerçekleştirmektedir.
Gelişmiş teknolojiler ile üretim yapan Çaycuma kağıt fabrikası AR-GE çalışmaları aracılığıyla dayanıklı alçı plaka kartonlarının Batı Karadeniz Bölgesinde üretilmesi için önemli bir potansiyel oluşturmaktadır.
Bölgede alçı sanayi sektörünün gelişmesi için önemli bir potansiyel bulunmaktadır. Termik santrallerde baca gazı arıtma işlemlerinde ortaya çıkan sentetik alçının yapı, çimento ve seramik sektöründe değerlendirilmesiyle bölgeye hem ekonomik girdi hem de istihdam alanı yaratılabilecektir. Aynı zamanda değerlendirilmemesi durumunda bir atık malzemesine dönüşen sentetik alçının bertarafının yaratacağı çevresel sorunlar da önlenmiş olacaktır. Bu durum özellikle uçucu kül ile birlikte sentetik alçının çimento üretiminde değerlendirilmesi durumunda daha büyük etkiye sahip olacaktır. Termik santrallerde oluşan kül ve alçıtaşı kullanılarak gaz beton üretilmesi de mümkündür. Sentetik alçı özelliklerinin; çimento, yapı malzemesi, seramik sektörlerinde kullanımının uygunluğunun değerlendirilmesi için kapsamlı araştırma
73
2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı
72
Batı Karadeniz Bölgesinde kireç üretimine uygun kireçtaşı rezervleri tüketim ihtiyacının çok üzerindedir. Bölgede endüstriyel kireç üretimi Bartın Kireç Fabrikası (KİMTAŞ) isimli firma tarafından gerçekleştirilmektedir. Yine bölgede yamaç ocağı şeklindeki üretim ile AHO kireç fabrikası bulunmaktadır.
Kireç fabrikasında üretilen kireç ürünleri yurtiçinde Trabzon, Ankara ve Bursa illerine pazarlanmaktadır.
Bölgedeki birincil kireç tüketimi demir-çelik, çimento ve elektrik enerjisi üretim sanayilerinde gerçekleşmektedir. İkincil kireç tüketimi ise yapı malzemesi, inşaat sektörü ve tarımsal faaliyetlerde gerçekleşmektedir.17 Önemli kireçtaşı ve kireç tüketicileri arasında yer alan ERDEMİR ve KARDEMİR demir-çelik işletmeleri, kireçtaşı ve kireç ihtiyaçlarını kendi işlettikleri ocaklardan sağlamaktadır. Çatalağzı’nda işletilmekte olan ZETES Termik Santrallerinde de önemli miktarda kireçtaşı tüketimi gerçekleşmekte olup kireçtaşı ihtiyacı yakın civardaki taşocaklarından sağlanmaktadır. Bölge genelinde inşaat ve yapı sektöründe de kireç kullanımı yaygındır.