BARTIN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
Bartın Organize Sanayi Bölgesi’nin altyapı işlemlerine 1995 tarihinde başlanmış ve altyapı inşaatı 1999 tarihinde tamamlanmıştır. Firmaların % 65’i üretimde olup % 21’lik dilimi üretim yapmamaktadır. OSB’nin
% 14’ü ise boştur.
Limana olan mesafesi ise 26 km’dir. OSB, demiryolu bağlantısına ve Zonguldak Havaalanı’na da 24 km mesafede bulunmaktadır. Bartın Organize Sanayi Bölgesi İstanbul’a 430 km, Ankara’ya ise 270 km.
mesafededir.
OSB’de doğalgaz kullanılmaktadır. Su, kanalizasyon, PTT gibi hizmetler ise kolayca sağlanabilmektedir.
OSB’de tüm sanayi parsellerine toplam 6 trafo dağıtım binası ve 95 adet elektrik direği ile elektrik enerjisi verilmektedir. OSB yönetimi dağıtımcı lisansına sahip olmasına rağmen, maliyetleri arttırmamak adına dağıtımcı işletmeciliği yapmamaktadır. 5084 sayılı yasa çerçevesinde diğer illere göre % 50 ucuz enerji kullandırılmaktadır. 2 adet pompa istasyonu mevcuttur ve kullanma suyu dağıtımı yapılabilmektedir.
Ayrıca ADSL internet bağlantısının altyapısı tamamlanarak sanayicinin kullanımına sunulmuştur.
Mevcut OSB’nin güneydoğusunda, Ulus Irmağı yatağında bulunan ve büyük kısmı ırmak boşluğu, hazine ve meradan oluşan, yaklaşık 100 Ha. alan OSB’nin II. kısım genişletme alanı olarak düşünülmektedir. DSİ ve Bartın İl Özel İdaresi tarafından yapılacak olan sedde çalışmasına müteakip “Yer Seçim Çalışmaları”
sonuçlandırılacaktır.
2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı
2. DEMOGRAFİK VE SOSYOEKONOMİK YAPI
Mevcut Durum Analizinin ikinci bölümü olan Demografik Yapı’da bölge illerinin nüfus hareketlerine, eğitim ve sağlık olanaklarına, istihdam yapısına, tek sektörlü ekonomik yapının sosyal yaşama olan etkilerine ve kentleşme analizlerine yer verilmiştir.
Vizyonu “Bağımlı Ekonomik Yapısını Kırmış ve Yaşam Kalitesini Yükseltmiş Bir Bölge Olmak” olan Batı Karadeniz Bölge Planında öngörülen kalkınma tek boyutlu değildir: Ekonomik kalkınmanın yanı sıra sosyal kalkınmanın da sağlanması gerekmektedir. Sosyal boyutu düşünülmeden sadece ekonomik kalkınmanın öngörüldüğü örnekler, başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Kapsamlı ve sürdürülebilir kalkınmanın gereklerinden biri, sosyal olanaklara öncelik vermektir. Bu temel amaç dâhilinde bölgede yaşam kalitesinin arttırılması benimsenmiştir.
Bölgenin %48.2’sini oluşturan kırsal nüfusun istihdam olanaklarının çeşitlendirilmesine, kentlilik bilincinin oluşturulup yaşanabilirliğin arttırılmasına, dezavantajlı gruplara yönelik sosyal içermenin sağlanmasına ve istihdam olanaklarının çeşitlendirilmesine yönelik stratejilere altlık oluşturması amacı ile bölgenin sosyal yapısı bu bölümde detaylı olarak incelenmiştir.
Harita.5: İllere Göre Nüfus Dağılımları
2013 TÜİK Verilerine Göre Hazırlanmıştır.
2.1. DEMOGRAFİK YAPI
Batı Karadeniz Bölgesi’nin nüfusu 2013 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre 1.020.957 kişidir.
Buna göre Türkiye nüfusunun %1,34’ü Batı Karadeniz Bölgesi’nde yaşamaktadır. Bölge illeri içerisinde en fazla nüfusa sahip olan il Zonguldak iken en az nüfusa sahip olan il ise Bartın’dır.
Bölge genelinde kentsel nüfus ile kırsal nüfus birbirine çok yakındır, öyle ki bölgenin kentsel nüfus oranı %51.8’dir. Bartın ve Zonguldak illerinde kırsal alanlarda yaşayan nüfus, kentsel alanlarda yaşayan nüfustan fazladır. Daha önce belde olmaları nedeniyle kır nüfusu içinde sayılan Zonguldak’a bağlı Kozlu ve Kilimli beldelerinin 2012 yılı sonunda ilçe statüsü kazanması nedeniyle Zonguldak’taki kentsel nüfusun kırsal nüfusa göre artış göstermiş olabileceği düşünülmektedir ancak buna ilişkin resmi veri henüz yayımlanmamıştır.
2013 TÜİK verilerine göre kentsel nüfus oranı Türkiye rakamlarına en yakın il Karabük, en uzak il ise Bartın’dır. İlçeler bazında ise kentsel nüfus dağılımı bağlamında Ereğli, Safranbolu, Eskipazar ilçeleri ön plana çıkarken, kırsal nüfus bağlamında Ulus, Kurucaşile, Eflani öne çıkmaktadır.53
Kentsel ve kırsal alanların bütünleşmiş bir yapı sergilemesi nedeniyle, kentlerde çalışan nüfusun kırsal alanlarda yaşama eğilimi göstermesinin bu duruma sebep olduğu düşünülmektedir.
Grafik.35: Batı Karadeniz Bölgesi 2012 ADNKS sonucu
Kaynak: TÜİK, 2013
TR81 ZONGULDAK KARABÜK BARTIN
Kent Kır Toplam
528.401 287,305 319,222 606.527 172,945 52,200 225,145 68,151 120,285 188,436
491,707
1.020.108
2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı
Mevcut Durum Analizi
Batı Karadeniz Bölgesi nüfusunun cinsiyete göre dağılımı aşağıdaki haritada gösterilmektedir. Buna göre Türkiye genelinden farklı olarak Karabük ili hariç Batı Karadeniz Bölgesi’nde kadın nüfusun erkek nüfustan fazla olduğu görülmektedir. Türkiye geneli için kadın nüfusun oranı %49,81 iken Batı Karadeniz Bölgesi’nde bu oran %50,39’dur.
Harita.6: İllere Göre Kadın Erkek Nüfus Dağılımları
TÜİK 2013 Verilerine göre hazırlanmıştır.
Batı Karadeniz Bölgesi nüfus artışı ve hareketleri açısından ele alındığında göç veren bir bölge olarak göze çarpmakta ve Türkiye ortalamasının altında bir nüfus artış hızı sergilemektedir. Tablo.17’de 2000-2012 döneminde yaşanan nüfus değişimleri görülmektedir. 2000 yılına ait veri Genel Nüfus Sayımı verisi, 2007 ve sonrasına ait veri ise ADNKS verisidir. Söz konusu dönemde bölgenin idari yapısını değiştiren tek düzenleme (Zonguldak Merkez’de yer alan Kilimli ve Kozlu beldelerinin ilçe olması) 2014 yılında yapılacak olan yerel seçimlerin ardından tam anlamıyla hayata geçecek olduğundan nüfus açısından bu ilçeler tabloya dahil edilmemiştir. Diğer yandan adı geçen ilçelerin, geçmişte belde statüsünde olmaları nedeniyle TÜİK tarafından kırsal nüfus içinde değerlendirilmeleri de bir önceki bölge planında eleştirilen hususlar arasında yer almaktadır.
2000-2012 dönemi nüfusu incelendiğinde, Türkiye nüfusunda istikrarlı bir artış olduğunu söylemek mümkündür. Bahsi geçen dönemde Türkiye nüfusu 67.803.927 kişiden 75.627.384 kişiye ulaşmıştır. Ancak yine ilgili dönemde Batı Karadeniz Bölgesi’nin nüfusu 1.024.879 kişiden 1.020.108 kişiye gerileyerek ülke genelinin tersine bir görünüm çizmiştir. Her ne kadar 2000-2010 döneminde yıllık binde 0,09’luk bir artış görülmekteyse de bu oran aynı dönem için Türkiye ortalaması olan binde 8’in oldukça uzağındadır.
Nüfustaki bu azalış, Türkiye genelindeki eğilim ile ters bir görüntü arz etmektedir. Türkiye’de yoğun göç veren bölgelerin ülkenin doğusunda olduğu düşünüldüğünde ülkenin batısında olmasına rağmen Batı Karadeniz Bölgesi’nde yaşanan bu gelişmenin tersine çevrilmesi için ciddi tedbirler alınması gerektiği açıktır.
Bölgenin göç veren bir yapı sergilemekte olması kadın-erkek nüfus dağılımını da etkilemektedir:
Göç veren bölgelerde kadın sayısının, erkek sayısından fazla olduğu görülmektedir. Zonguldak ve Bartın’da kadın nüfusunun daha fazla olması Tablo.17’de de görüldüğü üzere göç veren iller olması ile ilişkilendirilmektedir.
Zonguldak il nüfusu 2000-2012 döneminde azalmış, Karabük nüfusu neredeyse değişmemiş, Bartın’ın nüfusunda ise bir artış gözlenmiştir.
Tablo.17: Batı Karadeniz Bölgesi 2000-2012 Dönemi Nüfusu
2000 2007 2012
TÜRKİYE 67.803.927 70.586.256 75.627.384
TR81 1.024.879 1.016.484 1.020.108
ZONGULDAK 615.599 615.890 606.527
Merkez 218.422 215.922 213.544
Alaplı 44.578 46.372 44.986
Çaycuma 100.685 96.850 94.038
Devrek 66.518 62.790 57.366
Ereğli 159.808 170.371 173.933
Gökçebey 25.588 23.585 22.660
KARABÜK 225.102 218.463 225.145
Merkez 116.804 119.084 123.616
Eflani 12.270 9.592 9.108
Eskipazar 16.365 13.217 12.519
Ovacık 5.455 3.407 3.193
Safranbolu 47.257 49.821 55.170
Yenice 26.951 23.342 21.539
BARTIN 184.178 182.131 188.436
Merkez 130.492 135.051 143.262
Amasra 16.122 15.199 15.284
Kurucaşile 8.742 7.593 7.210
Ulus 28.822 24.288 22.680
Kaynak: TÜİK, 2013
Nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı ve oranları nüfus piramidinde gösterilmektedir. Buna göre bölge 0-14 yaş grubu açısından Türkiye ortalamasının altında bir görünüm sergilemekteyken 15-64 yaş ile 65 ve üzeri yaş grupları açısından Türkiye ortalamasının üzerinde değerlere sahiptir. Türkiye genelinde 15-64 yaş grubunun genel nüfusa oranı %67,55 seviyesindeyken Batı Karadeniz Bölgesi’nde bu oran %70,21’dir.
Bu haliyle nüfus piramidinin ortaya koyduğu en önemli nokta istihdamda sürdürülebilir bir artışın acil bir ihtiyaç olarak bölge gündeminde bulunması gerektiğidir.
0-14 yaş grubunun, çalışabilir yaş grubu olarak kabul edilen 15-64 yaş grubuna oranı anlamına gelen genç bağımlılığı açısından Batı Karadeniz Bölgesi Türkiye ortalamasının altında bir değere sahiptir. Türkiye genelinde %36,91 olan bu oran bölge genelinde %27,94’tür. 65 ve üzeri yaş grubunun 15-64 yaş grubuna oranını ifade eden yaşlı bağımlılık oranı açısından ise bölge ortalaması %14,50 oranı ile Türkiye ortalaması olan %11,12’nin üzerinde bir değere sahiptir. 54Öte yandan toplam yaş bağımlılık oranı açısından bölge,
%42,44 değeri ile Türkiye oranı olan %48,03’ün altında bir değere sahiptir. Genç bağımlılığı ve toplam
109
2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı
108
Mevcut Durum Analizi
bağımlılık oranları açısından Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında bölge her ne kadar avantajlı gibi görünse de bölge nüfusunun azalma eğilimi içerisinde olması ve bölgenin göç veren niteliğinin değişmemesinin bu “avantajlı” durumun nedenleri olduğu değerlendirilmektedir.55
Grafik 36: Bölge Nüfusunun Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı (Bin Kişi)
TÜİK 2013 Verilerinden Hazırlanmıştır
Grafik 35: Nüfusun Yaş Ve Cinsiyete Göre Dağılımı
2.1.1. BATI KARADENİZ BÖLGESİ GÖÇ EĞİLİMLERİ
2012 ADNKS’ye göre Batı Karadeniz Bölgesi’nin diğer düzey 2 bölgeleri ile arasındaki göç ilişkisi Harita.6’da gösterilmektedir. Buna göre 2012 yılı içerisinde 31.266 kişi Batı Karadeniz Bölgesi’ne göç etmişken 34.793 kişi ise bölgeden ayrılmıştır. Dolayısıyla bölgenin nüfusu göç yoluyla 3527 kişi azalmıştır. Bölgenin en fazla göç aldığı ilk beş düzey 2 bölgesi sırasıyla TR10 İstanbul, TR42 Doğu Marmara, TR51 Ankara, TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik ile TR82 Kuzey Anadolu olmuştur. Bölgenin verdiği göç açısından da bu sıralama değişmemektedir.
İstanbul ve Ankara göç verilen iller sıralamasında bölge illerinin hepsi açısından ilk iki sırada yer alırken, Kocaeli her üç il için bir diğer ortak hedef il konumundadır. Zonguldak açısından Bursa, Karabük açısından Çankırı göç verilen iller arasında yer alırken; bölge illerinin hepsinin birbirleriyle güçlü bir göç ilişkisi içinde olduğunu söylemek mümkündür. Bu açıdan öne çıkan Bartın’ın göç verdiği hedefler arasında Zonguldak ve Karabük öne çıkmaktadır. (TÜİK,2013)
Göç alınan iller söz konusu olduğunda ise Zonguldak açısından en çok göç alınan iller sırasıyla İstanbul, Ankara, Bartın, Kocaeli, Bursa ve Karabük şeklideyken Bursa ve Karabük’ten Zonguldak’a göç eden kişi sayısı eşittir. Karabük’e en çok göç veren iller ise sırasıyla İstanbul, Ankara, Zonguldak, Kocaeli ve Bursa şeklinde sıralanmaktadır. Sırasıyla İstanbul, Zonguldak, Ankara, Karabük ve Kocaeli ise Bartın’ın en çok göç aldığı illerdir. Alınan göçe ilişkin veriler ele alındığında bölge illeri arasındaki göç ilişkisi daha açık biçimde ortaya çıkmaktadır. Hem Zonguldak hem de Bartın bölge içi göç açısından ön plandadır.
55 2012 ADNKS’ye Göre TR81 Düzey 2 Batı Karadeniz Bölgesi Yaş Bağımlılık Oranları EK-32 olarak verilmektedir.
Harita.7: İllere Göre Nüfus HareketleriHarita 7: İllere Göre Nüfus Hareketleri
TÜİK 2013 Verilerinden Hazırlanmıştır.
Grafik.36: Batı Karadeniz Bölgesi'nin Verdiği ve Aldığı Göçün Yaş Gruplarına Göre Dağılımı