Sosyal medya tarihçesi kronolojik olarak incelendiğinde hayatımızın önemli bir parçası hâline gelen sosyal medyanın ne kadar hızlı geliĢtiği ortaya çıkıyor. Bugün internetin ne kadar sosyal hâle geldiğinden bahsederken sıklıkla internetin özünde sosyal bir yapı olduğunu unutuyoruz. Ġnternet denilenyapı, 1970‟lerin baĢında gönderilen ilk elektronik posta ile oluĢmaya baĢladığı andan beri aslında insanların sosyal iletiĢimlerini kolaylaĢtırmak amacını taĢıyordu (Öncel, 2012). Sosyal medyanın tarihsel sürecini incelersek:
1971: Ġlk e-posta gönderildi.
1979: Duke Üniversitesi lisansüstü öğrencileri Tom Truscott ve Jim Ellis 1980
yılında Usenet‟i baĢlattılar. KategorilenmiĢ mesajları paylaĢmak için e-posta kavramını geliĢtirdiler. Kullanıcılar bir veya daha fazla kategoriyi okuyup mesaj gönderirdi. Bu gruplar haber grupları olarak biliniyordu (Satha ve Rejindir, 2013, s. 70).
1988: IRC (Internet Reaya Chat) 1988'de geliĢtirildi ve dosya paylaĢımı, bağlantı
paylaĢımı ve baĢka Ģekilde iletiĢimde bulunmak için kuruldu (The History and Evolution of Social Media, 2017).
1991: Ġnternet, 1960'ların sonlarından beri bir ağ olarak var olmasına rağmen,
World Wide Web (WWW) 6 Ağustos 1991'de halka açıldı. 1990'lı yılların baĢında internet eriĢimi yalnızca meĢru üniversite / devlet / askerî bağlantısı olanlara sağlandı. Fakat 1990'ların ortalarında Amerika'nın belli baĢlı anakent (metropol) bölgelerinde birçok özel internet servis sağlayıcısı ortaya çıktı vebu, milyonlarca bilgisayar kullanıcısına filtrelenmemiĢ, sınırsız çevrimiçi hizmetlerin tadını çıkarma fırsatı verdi (Taprial ve Kanwar, 2012, s. 13).
1994: Ġlk sosyal ağ sitesi Geocities oluĢturuldu. Geocities, kullanıcıların kendi
websitelerini oluĢturmalarına ve özelleĢtirmelerine izin vererek, sitenin içeriğine dayalı olarak onları farklı 'Ģehirler' içine gruplandırdı. Ertesi yıl TheGlobe.com, kullanıcılara aynı hobileri ve ilgi alanlarına sahip insanlarla etkileĢim kurma ve kendi içeriğini yayınlama olanağı tanıyarak halka açtı (Arandilla, 2012). Bunun yanında ilk kiĢisel blog sitesi Justin HALL adında bir üniversite öğrencisi tarafından kuruldu
30
1995: Randy Conrads, “Classmates.com”u 1995 yılında kurdu. 2008‟de sosyal
paylaĢım siteleri arasındaki eĢsiz aylık ziyaretçilerde (ABD ev, iĢyeri) Classmates üçüncü sırada yer aldı (Sajithra ve Rajindra, 2013, s. 72).
1997: Bloglar hayatımıza girdi. SixDegrees.com, kullanıcıların profil oluĢturmasına
ve arkadaĢ listelemesine olanak tanıdı. AOL Instant Messenger, kullanıcıların sohbet etmelerini sağladı (The History and Evolution of Social Media, 2009). Blackboard, eğitimciler ve öğrenciler için çevrimiçi bir eğitim yönetim sistemi olarak kuruldu.
1999: LiveJournal 1999‟da baĢladı ve sosyal paylaĢım ağına farklı bir yaklaĢım
getirdi (The History and Evolution of Social Media, 2017).
2002: Friendster gerçekten ilk modern vegenel sosyal ağ olarak 2002 yılında
kuruldu. Friendster, her ay 90 milyondan fazla kayıtlı kullanıcısı ve 60 milyonun üzerinde kiĢisel ziyaretçi ile hâlen çok aktif bir sosyal ağdır (The History and Evolution of Social Media, 2017).
2003: Bu yıla gelindiğinde, sosyal paylaĢım hizmeti sağlamak amacıyla kurulan
çok sayıda Ģirket vardı. Bununla birlikte, çoğu ABD pazarında çok fazla ilgi görmedi. Örneğin, sosyal hizmetlerde MyChurch, Dogster ve Couchsurfing gibi hizmetler kurulurken LinkedIn ve Xing iĢ adamları için kuruldu (Backstrom, Huttenlocher, Kleinberg veLan, 2006). MySpace 2003 yılında, Chris DeWolfe ve Tom Anderson tarafından, ABD merkezli kurulan bir sosyal ağdır (Ayan, 2016, s. 291). MySpace‟te özel mesaj gönderilebilmekte, bülten oluĢturulabilmekte, kiĢisel profilde gönderi ve yorum yapılabilmektedir. Aynı yıl, içeriğinde fotoğraf paylaĢımı, kullanıcı grupları, sosyal oyunlar ve durum güncellemesi gibi yapıların bulunduğu Hi5 kuruldu.
2004: Daha önce birkaç tane sosyal medya sitesi olmasına karĢın The Facebook,
Harvard öğrencilerine ilk kez 2004 yılındatanıtıldı. “Digg” insanların internette bulduğu haberleri paylaĢması için sosyal haber sitesi olarak kuruldu. Flickr imajlara ev sahipliği yapan bir site olarak tanıtıldı. Flickr‟a fotoğraflarınızı yükleyebilir ve toplulukla paylaĢabilirsiniz. LinkedIn profesyoneller için kurulan bir sosyal ağ olarak bir önceki sene kurulmuĢtu ve yoluna devam ediyordu (Sosyal Medya Tarihçesi, 2015). 2004 yılında Google tarafından sosyal arkadaĢlık sitesi Orkut kuruldu.
2005: PayPal‟ın eski çalıĢanlarından Jawed Karim, Steve Chen ve Chad Hurley,
kullanıcıların özgürce video yükleyip paylaĢabildikleri YouTube‟u 2005 yılında kurdular (A Brief History of Social Media, 2017). Sosyal haber ve eğlence platformu olarak Reddit kuruldu.
31
2006: Twitter tanıtıldı. 140 karakter limiti hayatımıza girdi. En çok ziyaret edilen
site MySpace oldu. Ancak 13 yaĢ ve üstü herkesin geçerli bir e-mail adresi ile üye olabildiği Facebook kısa süre içinde zirveye oturdu (Sosyal Medya Tarihçesi, 2017).
2007: Tumblr, bir mikroblog sitesi olarak kuruldu ve ilk ayına girmeden 100,000
kullanıcıya ulaĢtı (Sosyal Medya Tarihçesi Hakkında, 2017). Aynı yıl FriendFeed ve Ustream kuruldu.
2008: Facebook MySpace‟i geçerek en çok ziyaret edilen site olmaya devam etti.
Sosyal medya baĢkanlık seçimlerinde kilit rol oynadı (Sosyal Medya Tarihçesi, 2017). Spotify müzik yayınına baĢladı. Bunların yanında Yammer ve Soundcloud hizmete girdi.
2009: “Check in” yaparak, herhangi bir mekânda var olunduğunuhem kullanıcının
kendi çevresiyle hem de mekânda bulunan diğer kiĢilerle paylaĢan Foursquare, Dennis Crowley ve Naveen Selvaurai tarafından 2009 yılının mart ayında, ABD merkezli olarak kurulmuĢtur (Ayan, 2016, s. 136).
2010: Instagram fotoğraf paylaĢım çılgınlığını baĢlattı. Bugün 130 milyon kullanıcı
her gün 45 milyon fotoğraf yüklüyor. Aynı yıl Pinterest yayına baĢladı (Sosyal Medya‟nın Tarihi, 2017). 2009‟da kurulan Foursquare, 2010‟da radikal ve baĢarılı bir güncelleme ile herkese ulaĢma Ģansını yakalamıĢ oldu (Sosyal Medya Tarihçesi Hakkında, 2017). Ayrıca Google Buzz‟u hizmete sundu.
2011: Google Plus, 2011 yılında Google tarafından geliĢtirilen bir sosyal ağdır.
Google birçok baĢarısız sosyal ağ denemesinin ardından Ģansını bir de Plus ile denemiĢtir (Ayan, 2016, s. 171). Snapchat 2011 yılında, Evan Spiegel ve Bobby Murphy tarafından, ABD merkezli olarak kurulan bir sosyal ağ platformudur (Ayan, 2016, s. 329).
2012: Vine, video paylaĢım platformu olarak Twitter tarafından tanıtıldı. Facebook,
1 milyar kullanıcıyı gördü. Flört etme mecrası olarak kendini duyuran Tinder, yakınlardaki insanlarla iletiĢime geçmeyi sağlamaktadır (Sosyal Medya Tarihçesi Hakkında, 2017).
2013: Medium, bir blogging platformu olarak tanıtıldı. Kleek, Facebook içerisinde
en yakın arkadaĢlarınızla özel bir ağ oluĢturulması amaçlı bir sosyal ağ olarak ortaya çıktı. Viddy, video gibi bazı sosyal medya paylaĢımların yapılabildiğibir web sitesi olarak kuruldu (Sosyal Medya Tarihçesi, 2017). Vine, kısa video temelli bir sosyal ağ platformu olarak ortaya çıktı.
2014: Atmospheir bir sosyal medya bağlantı yöneticisidirve kiĢisel bilgilerinizi
profesyonellerden ayırmaktadır. Her bir bağlantınıza ayrı her Ģeyin listelendiği ayrı bir ID verilmektedir. Learnist ise Pinterest‟in çok içerikli sürümü olarak ortaya çıktı. Buradavideo, makale, imaj ve webinar bulunmaktadır (Sosyal Medya Tarihçesi, 2017).
32 Yine 2014 yılında canlı yayın özelliğine sahip Pheed, bir sosyal ağ platformu olarak kurulmuĢtur.
2015: Periscope, kullanıcılarına her an canlı yayın imkânı sunarak, kısa sürede çok
fazla kitleye ulaĢtı. Daha da büyüyeceği öngörülmektedir. Scorp, kısaca videolu sözlük olarak tanımlanabilir. Koç Üniversitesi öğrencileri tarafından geliĢtirilen Scorp, baĢarılı bir Ģekilde büyümeye devam etmektedir (Sosyal Medya Tarihçesi Hakkında, 2017).