Sosyal Girişimcilikte Engeller

Öğrenciler sosyal girişimcilik etkinlikleri sürecinde yaşadıkları sorunlarla ilgili açıklamalarda bulunmuşlardır. Öğrencilerin üzerinde durdukları sorunlar sosyal girişimcilik literatüründe sosyal girişimcilik niyetlerinin oluşmasının önündeki engellere işaret ettiğinden bu sorunlar sosyal girişimcilikte engeller teması altında toplanmıştır.

Şekil 4.2. Sosyal girişimcilikte engeller

4.2.2.1. Birlikte çalışmada zorluklar. Öğrenciler gerçekleştirilen görüşmelerde

grup çalışmalarında yaşadıkları sorunlarla ilgili görüş bildirmişlerdir. Ö3, Ö7, Ö9 ve Ö12 sınıfta gerçekleştirilen grup çalışmalarında sorunlar yaşadıklarını bu sebeple grup çalışmasını içeren etkinlikleri beğenmediklerini vurgulamışlardır. Örneğin Ö7 grup çalışmalarında arkadaşlarının kendi fikirlerine saygı duymadığından yakınmış, Ö9 grup çalışmalarında verilen sürede çalışmalarını yetiştiremediklerinden bahsetmiş, Ö12 de arkadaşlarından birkaçının grup çalışmalarında çaba göstermediklerini anlatmıştır. Bunun üzerine öğrencilerin grup çalışmaları ile ilgili düşünceleri daha detaylı bir şekilde açığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Öğrenci görüşlerinden alıntıları aşağıda verilmiştir.

Grup çalışmalarında araştırmacı rolünü daha iyi yapabilirim. Çünkü yazım iyi değil. Ben internetten arkadaşlarımdan kitaplardan araştırmayı severim. Arkadaşlarımı da bilgilendirmeye çalışırım. Yaptığımız çalışmalarda yazıcı ve sözcü rollerini aldım. Bu rolleri herkes ne olacağını söylüyor. Ben araştırmacı olmak istemiştim ama başka arkadaşım da araştırmacı olmak istedi ben de onu kırmak istemedim. Kimse yazıcı rolünü de almayınca ben o rolü aldım. Grup çalışmalarında rolü bir yönetici seçmeli. Yönetici bizi tanıyor gözlemlemesi lazım. Benim araştırmacı olduğumu arkadaşımın yazıcı olduğunu bilmesi lazım. O karar vermeli hangi rolü alacağımıza. Çünkü gruplarda iki kişi araştırmacı olmak isterse olmaz. Bu sorunlar çıkmasın diye biri yönlendirmeli. İlk başta ilk grup çalışmasında bir arkadaşım hiç gayret göstermedi ben de İrem şunları çiz ve boya dedim. Hayır bana bir şey yaptırmıyorsunuz ben daha önemli işler yapacağım dedi. İlk çalışmada çok üzülmüştüm o konuya. Her grupta bir arkadaş görev almıyordu. O yüzden grubun bir başkanı yöneticisi olsun diyorum ya. Bu sorunu çözmek için nasıl bir şey yapayım. Ben yönetici olayım ya da bir başkası olsun diyorum. Siz bizi küçük görüyorsunuz diyorlar. Sorunu çözmem lazım diyordum. Arkadaşlarımın bazıları başkan olmamızı istemediler. Ö9

Grup çalışmalarında araştırmacı rolünü daha iyi yapabilirim. Ben her zaman bir şeyleri araştırıyorum çünkü. Yaptığımız grup çalışmalarında araştırmacı rolünü aldım. Rolümü ben

Sosyal girişimcilikte engeller Birlikte çalışmada zorluklar Sosyal destek eksikliği

seçmedim grup arkadaşlarım seçti. Bence rolümü ben seçmeliydim ama onlar bırakmadı tabii. Onlar gidip teneffüste top oynuyorlar geç geliyorlar tek ben yapıyordum çalışmaları. Ö12

Sınıfta bir sorun yaşadığım oldu. Grup çalışmasında sıkıntım oldu. Mesela Ege herkesin fikrini almıyordu. Metin, Helin, Özgür bir fikir söylüyordu. Ama hiçbirimizin fikrini düşünceli görmedi. Hep kendi fikirlerini doğru buluyordu. İşte orada bir sorun çıktı. Bu sorunu çözmeye çalıştım konuştum onunla hatta. Tek senin fikirlerini gerçekleştiremeyiz dedim. Diğerlerinin isteklerini uygun görmüyorsun dedim. İleride sen de arkadaşının fikri gerçekleşirse hayal kırıklığına uğrarsın dedim. Çünkü hep senin isteklerin olmaz dedim. Bence grup rolüne hepimiz karar vermeliyiz. Yani arkadaşlarımın fikrini de almalıyım ama benim fikrim de önemli. Tek ben o grupta yokum. Arkadaşlarım da var onun için tek ben karar veremem. Benim istediğim rolü başka arkadaşım da isteyebilir. Birlikte karar vermek en iyisi. Ö3

Bence grup çalışmalarında rolünü herkes kendi seçmeli ve gruba da sormalı. Çünkü sen bu olacaksın diye emir verir gibi olmaması lazım gruptaki kişilerin. Herkes görevini yapmalı. Samimi olmalı herkes. Ö7

Öğrencilerin grup çalışmaları ile ilgili düşünceleri incelendiğinde yaşadıkları sorunların gruplarda rol paylaşımı sonrası istediği görevi alamamak ve grup arkadaşlarının aldıkları görevleri yerine getirmemesi sonucu verilen sürede görevi tamamlayamamaktan kaynaklandığı ortaya çıkmıştır. Kendi ilgi ve yeteneklerine göre grupta roller alınması gerektiğini söyleyen Ö9 gruplarda seçilen bir başkanın herkesin yeteneklerini bilip ona göre rol paylaşımı yapmasının daha doğru olacağını söylerken, Ö12 rolünü kendi seçmesi gerektiği üzerinde durmuştur. Ö7 ve Ö3 grup çalışmalarında alacakları rolü kendileri seçtikten sonra grubun da fikrinin alınması ve birlikte karar verilmesinden yana olduklarını dile getirmişlerdir. Literatüre baktığımızda takım çalışması sosyal girişimcilik yetkinlikleri içerisinde önemli bir beceri olarak karşımıza çıkmaktadır. Etkili ve başarılı performans için eşik yetkinliği olarak görülmektedir. Takım çalışması yetkinliği, ekip oluşturma ve takım arkadaşları arama, destekleyici ilişkiler kurma, ekip üyeleri arasında olumlu bir atmosfer oluşturma ile ilgilidir. Öğrencilerin grup içinde olumlu ilişkiler ve etkili iletişim kuramadıklarını ifade etmesi takım çalışması yetkinliğinde eksiklikler olduğunu göstermektedir. Takım çalışması yetkinliğindeki eksikliği öğrencilerin sosyal girişimcilik niyetlerini etkileyen engellerden biri olarak düşünebiliriz. Çünkü sosyal girişimlerin başarıya ulaşması için ekiple birlikte uyum içinde çalışabilme yeteneği gerekmektedir. Sosyal bir soruna çözüm üretebilmek için oluşturulan bir takımda yardımlaşma ve dayanışmanın sağlanması, anlaşmazlıkların giderilmesi, güven ortamının oluşturulması, tüm fikirlerin ortaya konduğundan emin olunması ve birlik beraberliğin sağlanması önemlidir.

4.2.2.2. Sosyal destek eksikliği. Öğrenciler Sosyal Bilgiler dersinde

gerçekleştirilen sosyal girişimcilik etkinlikleri süresince çevrelerindeki sosyal sorunları anlamaya çalışıp bu sosyal sorunların çözümü için dersler boyunca yeni fikirler üretmeye

çalışmışlardır. Ürettikleri fikirleri kimlerle paylaştıkları, nasıl karşılandıkları ve çevredekilerin önerileri bu başlık ile açıklanmaya çalışılmıştır. Öğrencilerin olumlu sosyal destekten çok destek yetersizliğinden bahsetmeleri sorun olarak algılanmış ve sosyal girişimcilik niyetleri oluşumunda bir engel olarak düşünülüp sosyal girişimcilikte engeller başlığı altında incelenmiştir. Öğrencilerin sosyal destek algıları ile ilgili oluşturulan alt başlıklar şekilde gösterilmiştir.

Şekil 4.3. Sosyal destek algısı

Öğrencilerin sosyal destek algılarına yönelik düşünceleri açıklanmaya çalışılırken aile, arkadaş ve öğretmenlerinin sosyal girişimcilik etkinlikleri sürecinde ürettikleri fikirler ve proje önerileri konusundaki düşünceleri dikkate alınmıştır. Öğrencilerin bu konudaki görüşleri aşağıda verilmiştir.

Fikirlerim için arkadaşlarım bazıları biraz zor dedi, olmayabilir dedi. Onlara biraz daha kolay yoldan anlattım. Bazıları yine olmaz dedi ama çoğunluk bana güvendi. Fikirlerimi beğendiklerini düşünüyorum. Güzel fikirmiş iyi olabilir dediler. Öneride bulundular gibi ama çok da değil. Kübra şunu şuraya taksak diye sorular sordu. Fikirlerimi önemsedi arkadaşlarım. Önemsemeseler geçiştirirlerdi beni, büyük bir dikkatle dinlediler gözlerinden okunuyordu. Ailem tabii ki sonuna kadar arkamda ne yapmak istersem benim yanımdalar. Mesela babam marangoz tanıyor kulübe yapmak istiyordum ama marangoz orada değildi alamadık. Fikirlerimi beğendiler. Kitap satacaktım ailem belki kitapları almayabilirler dedi. Önerilerde bulundular. Babam annen eve bir şeyler yapsın taze şeyleri okulda sat demişti. Kardeşim de ben de yardım edeyim dedi. Önemsediler fikirlerimi. Öğretmenlerim beğenirdi ama çok fazla anlatmadım öğretmenlerime o yüzden bilmiyorum. Ama arkamda olurlardı eminim. Ö2

Arkadaşlarımla fikirlerimi paylaşınca onlar da bana fikir verdi. Güzel olmuş dediler. Ben de onların projelerine baktım. Beni dinledikten sonra başka bir konuya geçiyorlar pek özen göstermiyorlar bunu fark ettim. Önemsemiyorlar sanırım. Önerilerde de bulunmadı arkadaşlarım. Ailem fikirlerimi beğendi, güzel buldular. Çimenlere basmayın tabelalarını hazırlama konusunda babamla konuştum. O da bana bizim insanlarımız pek de duyarlı olmadığı için saygılı olmadığı için o kurallara uymazlar ama sen yine de istediğini yapabilirsin dedi. Ailem öneride bulunmadı. Boşuna yapmış olabiliriz eğer bozarlarsa bu seni üzebilir dediler. Yine de senin fikrin dediler. Bence benim fikirlerimi önemsediler yoksa beni dinlemezlerdi. Öğretmenlerimle fikirlerimi paylaşmadım, neden hiç bilemiyorum. Ö3 Sosyal destek algısı Aile Öğretmenler Arkadaşlar

Arkadaşlarımla çok paylaşmadım aslında fikirlerimi bir tek Mutlu’ya anlattım. Onunla paylaştığımda olabilir yapabiliriz dedi. Fikirlerimi beğendi. Ama bazıları güldü yapamazsın dediler. Mutlu ve Özgür öneride bulundu. Bence bazı arkadaşlarım fikirlerimi önemsedi projeme yardım etmek istediler böyle para kazanabiliriz proje için falan dediler. Öğretmenlerimle paylaşmadım fikirlerimi. Ö4

Arkadaşlarımla çok fikirlerimi paylaşmadım. Annemle paylaştım. Özellikle söylemedim onlar da benim fikirlerimi kendileri yapmış gibi sınıfta söylemesinler diye. Annem fikirlerimi beğendi hatta geliştirmem için tüyolar verdi. Bence fikirlerimi önemsediler. Her gün Esra bugün neler yaptın diye soruyor okuldaki fikirlerimi dinlemeyi çok seviyorlar. Öğretmenlerimle fikirlerimi paylaşmadım. Hiç aklıma gelmedi onlarla paylaşmak. Ö7

Önce anneme anlattım fikirlerimi olabilir aslında hoş bir çalışma dedi. Ailem beğendi. Öneride bulunmadılar. Kendi fikrini kendin yapacaksın dediler. Önemsediler fikirlerimi, gözünde öyle gördüm. Benimle ilgilendiler. Arkadaşlarıma pek anlatamadım fikirlerimi. Metin en yakın arkadaşım ona anlattım. Boş ver, onu yapamazsın dedi. Pek önemsemedi. Öğretmenlerimle paylaşmadım fikirlerimi. Daha zaman olmadı. Unutuyorum dersler de yoğun oluyor. Ö9

Arkadaşlarım mesela ben köpek yuvası mı kuş yuvası mı yapayım dedim arkadaşlarıma sordum fikirlerimi beğendiler. Başka yuvalar da yapabilirsin dediler. Sevdiler fikirlerimi. Öneride bulundular da çok da önemsemediler bence fikirlerimi. Yardım eder misiniz diyorum tamam ederiz diyorlar gidiyorlar oyun oynuyorlar. Ailem fikirlerimi beğendi. Yardım ettiler bana. Kuş yuvası yapmak istiyorsan yap dediler. Fikirlerimi önemsediler. İlgi duydular. Bir fikir söylerken yüzleri çok gülüyordu oradan anladım. Babam ödev olduğunu bildiği için fotokopi falan çektirdik. Evin önünde satış yaptık kazandığımız paralarla kuş yuvası sipariş ettik. Yardımcı oldular bunlarda. Öğretmenlerimle fikirlerimi paylaşmadım ne derlerdi bilemiyorum. Ö10

Görüşme yapılan öğrenciler genellikle ailelerinin sosyal desteğinden bahsetmişlerdir. Yalnızca Ö8 aile ile yeni fikirlerini ve proje önerilerini paylaşmadığını dile getirmiştir. Ö5 ise ailesinin yeni fikirleri ile yeteri kadar ilgilenmediğinden bahsetmiştir. Diğer öğrenciler ailelerinin yeni fikirlerini önemseyip ilgilendiklerini hatta Ö2 ve Ö10 fikirlerini hayata geçirmede aile üyelerinin yardımcı olduklarını söylemişlerdir. Öğrencilerin arkadaşları ile ilgili sosyal destek algılarının birbirinden farklı olduğu söylenebilir. Örneğin Ö1 ve Ö4 sadece bir arkadaşının fikirlerini önemseyip önerilerde bulunduğundan bahsetmiştir. Dikkat çekici bir nokta Ö7’nin özellikle arkadaşları ile fikirlerini paylaşmadığını çünkü bu fikirleri sınıfta kendi fikirleri gibi sunmalarından çekindiğini dile getirmesidir. Bu konuda arkadaşlarına güvenmediği çıkarımı yapılabilir. Bunun dışında Ö3, Ö5, Ö6, Ö9, Ö10, Ö11 ve Ö12 arkadaşlarının fikirlerini önemsemediklerini, yardımcı olmadıklarını, fikirlerini hayata geçiremeyeceklerini söylediklerini ifade etmişlerdir. Bu öğrencilerin arkadaşları ile ilgili olumlu bir sosyal destek algısına sahip olmadıkları söylenebilir. Dikkat çekici bir diğer nokta görüşme yapılan Ö6 ve Ö11 dışındaki öğrencilerin öğretmenleri ile yeni fikirlerini paylaşmamasıdır. Neden paylaşmadıkları ile ilgili olarak Ö7 hiç aklına gelmediğini, Ö9 dersler yoğun olduğu için unuttuğunu dile getirmiş ancak diğer öğrenciler herhangi bir açıklama yapamamıştır. Sosyal girişimcilik literatüründe kişilerin aile, arkadaş veya özel bir insanla ilgili algıladıkları sosyal desteğin sosyal girişimciliklerini etkilediği belirtilmektedir.

Öğrencilerle yapılan görüşmelerde aile, arkadaş ve öğretmenlerinden olumlu bir sosyal destek algısına sahip olmadıklarını ifade etmeleri sosyal girişimcilik niyetlerini olumsuz yönde etkileyebilecek olması açısından önemlidir.