Sosyal Ağ Siteleri

Sosyal ağlar, "İnternet üzerinde bireyleri buluşturan, tanıştıran, irtibata geçiren, tartıştıran, gruplar oluşturmasına imkân tanıyan, kişiler tarafından üretilen içeriklerin alışverişini mümkün kılan internet siteleri olarak tanımlanabilir" (Yavuz ve Haseki, 2012: 129). Sosyal ağ sitelerini kullanıcılara sınırlı bir ortam içinde, açık ve ya yarı açık profil kurmalarına, bağ kurmalarında başka kullanıcıların bir listesini vermeliren, kendisinin ve ortamdaki öbür kullanıcıların bağlantı listelerini görüntülemelerine ve aralarında geçiş yapmalarına imkan tanıyan web tabanlı hizmetler olarak nitelendirilmiştir. "Sosyal ağlar, günlük yaşamın bir parçası haline gelmiş ve giderek önem kazanmaya başlamıştır. Bireyler, sosyal paylaşım ağları üzerinden nerdeyse yeni iletişim ortamlarının sunduğu tüm özelliklerinden faydalanmakta ve ara vermeksizin paylaşımda bulunmaktadır. Bilgi paylaşımının bu derece popüler hale gelmesi her geçen gün yeni sosyal paylaşım ağlarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır" (Dilmen ve Öğüt, 2010: 239).

Sosyal ağ siteleri sanal bir platformda etkileşimi arttırmak adına yapılmıştır. "Genel olarak kişinin kimliği hakkında bilgileri sağlayan, ilgilendikleri şeyleri tanımlayan kişisel bilgileri ve genellikle üyelerinin bir fotoğrafını içeren bir profilde (yani kullanıcı sayfasında) kaydedilen bilgiler aracılığıyla iletişim kolaylaşmaktadır. Sosyal ağ sitesine üye olan kullanıcılar birbirlerinin profilini görebilmekte ve e-posta ya da çevrimiçi mesaj panolarına benzer çeşitli uygulamalar aracılığıyla iletişim kurabilmektedir" "Günümüzde dünya üzerinde milyonlarca web kullanıcısı eski arkadaşlarını bulmak, uzaktaki tanıdıklarıyla haberleşmek, kendi fotoğraflarını paylaşmak, mevcut içerikler üzerine yorum yapmak, hoşlandığı müzikleri paylaşmak ve kullandığı ürün, aldığı hizmet ve diğer birçok konudaki tecrübelerini başka insanlara iletmek için sosyal ağları kullanmaktadır" (Kara, 2012: 104). "Sosyal ağların dünya genelinde artması ve çok sayıda kullanıcının bu ağlara üye olması sanal toplulukların organize hale gelmiş olduğunun bir göstergesidir. Kullanıcıların içerik oluşturabilmesi ve profil bilgilerini kişiselleştirmesi, bu kişileri içinde bulunduğu topluluğunun merkezine oturtmuştur. Bu itibarla sosyal ağlar sanal topluluklar bakımından yeni bir organizasyon ve değişimi ifade etmektedir" (Durmuş

vd., 2010: 26).

Halen genel ağlar web siteleri sosyal ağ kategorisi içinde belli kesimlere bölünmektedir. "Sosyal ağ toplukları tamamen homojen olamamakla birlikte iki gruba ayrılabilir. İlk grup Facebook, Myspace, Orkut gibi sosyal ağ siteleridir. Bu grupta yer alan sosyal ağ siteleri kullanıcılarına herhangi bir konuda ve serbest formatta arkadaşları ile etkileşime geçmesine izin vermektedir. İkinci grup sosyal ağ siteleri, iş deneyimleri ve hobiler gibi belirli konulara dayalı olarak insanları çekme amacıyla geliştirilen sitelerdir. Linkedın ve Ravelry gibi bu sitelerin kayıt kuralları daha sıkıdır ve üye sayıları azdır" (Pustylnick, 2011: 3).

Bir iletişim kanalı sayesinde toplanmış kesimlerin en son misallerinden birisi sosyal ağlardır. Aslında bu türde toplanan şahısların meydana getirdiği çevre herkesin birbirini tanıdığı park ya da kafe vb. yerlere benzer. Şahıslar aşina olduklarıyla iletişim halinde olabilmek için bu çevrelerde olurlar. Öbür şahıslar hazır bulundukları sahada oluşan konuşmaya enteresan bir şeyler söyledikleri durumda dâhil edilirler, aksi durumda görmezden gelinirler. Sosyal yaşamda kamusal sahanın ehemmiyeti çoktur. Sosyal ağların bu kadar alaka görmesinin en mühim sebeplerinden biri de bu durumdur (Akyazı ve Ateş, 2012: 182-183).

Bu ağlardaki düğümleri kişiler ya da gruplar meydana gelmektedir. Bu platformdaki alaka, kümelenme (clustering), sıklık (density), yoğunluk (intensity) ve çoklanma (multiplexity) vb. bilgisayar ağlarına benzeyen terimler kullanılarak tanımı yapılabilmektedir. Sıklık, düğümler arasındaki bağlantı sayısıdır. "Kümelenme, bütün ağın tanınabilir gruplara ayrılmasıdır. Bu iki kavram ağı bir bütün olarak tanımlamaktadır. Diğer iki kavram ise ağ içinde yer alan iki düğüm arasındaki ilişkileri ele almaktadır. Çoklanma, belli bir bağlantıdaki ilişki sayısıdır (mesela iki kişinin birbirini tanımasının yolları). Yoğunluk, bir bağlantıdaki ilişkinin samimiyetidir ve bağlantının gücünü göstermektedir" (Acun, 2011: 69-70).

1.7.4.1. Facebook

Facebook, Mark Zuckenberg ile birkaç yakın arkadaşının birlikte Harvard Üniversitesi talebeleriyle ilgili 2004 senesinde tesis edilmiş bulunan bir sosyal ağ sitesidir. Harvard öğrencilerince ilk başta “facemash” adıyla, kısa bir sürenin

ardından da sonra da “thefacebook.com” olarak bilinmiş ve giderek popülerleşmiştir. 2004 yılının sonuna

gelindiğinde Harvard öğrencilerinin yarısı ve Boston şehrinde yaşayan öbür yakın üniversitelerdeki öğrencilerce kullanılmaya başlanmış ve aza sayısı 1 milyona erişmiştir. 2005 yılının Ağustosunda adı “Facebook.com” şekline değişmiş, yine aynı sene ABD, Britanya, Kanada, Meksika, Avustralya, Yeni Zelanda, İrlanda’da 25.000 üniversite sisteme dahil olmuştur. 2006 senesinde davet etme uygulamasına

başlanmış, 13 yaşın üstündeki herkese azalık hakkı verilmiş ve bunun neticesi olarak aza adedi 12 milyon kullanıcıya erişmiştir. 2007 senesinde Facebook yazılımının mobil araçlara yüklenmesi, pek çok yeni sistemin ilave edilmesi ve 50 milyondan fazla faal kullanıcı sayısıyla Facebook, ABD’nin en çok ziyaret edilen altıncı internet sitesi olmuştur. Yine aynı sene Microsoft firması Facebook’un 1.6’sını satın almak için 240 milyon dolara anlaşmıştır. Bu anlaşma ile Facebook’un piyasa değeri 15 milyar $a yükselmiş ve yıllık cirosu 150 milyon $ olmuştur. Facebook’u öbür sosyal internet sitelerinden ayıran ve bir sistem olma özelliği kazandıran en mühim niteliği, bilişim teknolojilerindeki ilerlemeleri izleyip onu sistemine uyarlaması ve devamlı kendisini yenilemesidir. 2008 senesinde idari merkezini Dublin’e kurmuş ve yeni lisan imkanlarıyla 100 milyonu aşkın kullanıcı sayısına erişmiştir (Durmuş vd., 2010: 53-54). "2010 senesinden başlayarak tematik sosyal ağların kullanımının sürmesiyle beraber, gezegenemizde en çok tercih edilen sosyal ağı Facebook olmuştur ve bütün internet kullanıcılarını içine almaya doğru ilerlemektedir" (Genç, 2010: 484). Facebook'un açıkladığı 2014 senesinin üçüncü çeyrek verilerine göre; Facebook 'u masaüstü ve mobil kullanan aylık faal kullanıcı sayısı tam olarak 1.35 milyara, günlük faal kullanıcı sayısı ise 864 milyona ulaşmıştır. Facebook'un 2014 senesinin üçüncü çeyreğinde kazandığı toplam gelirse tam 3.20 milyar $ ve bu sayı, bir sene evveline göre % 58 yükselmiştir (Facebook, 2014).

Facebook'un en mühim niteliği bütün yapısında bağlantılar kurmasıdır. "Facebook, kullanıcıların eski okul arkadaşları ile bir araya gelip veya benzer ilgi

alanlarındaki kişilerle tanışıp paylaşımda bulunduğu, onlara iletişim halinde olduğu ve yeni arkadaşlıklar kurduğu bir sistemdir. Facebook ilk çevrimiçi sosyal ağ sitesi olmamasına rağmen muhtemelen üyelerinin eylemleri için sosyal ve güvenli bir ortam sağlamada en iyi işi başarmıştır" (Dunay & Krueger, 2010: 21).

Facebook kullanıcılara bireysel web sayfalarına benzeyen bir anasayfa hizmeti vermektedir. "Bu anasayfada kullanıcılar arkadaşlarını bulabilmekte, arkadaşlarının anasayfalarını yani profillerini görüntüleyebilmekte ve kendi profillerini görüntüleyip düzenleyebilmektedir"(Holzner, 2009).