II. BÖLÜM
3.2. Araştırma Verilerinin Analiz ve Bulguları
3.2.6. Pazarlama Kararları Arasında kiİlişki
Araştırma kapsamında herhangi iki değişken arasında ilişkinin varlığını ve derecesini ölçmeye yarayan korelasyon katsayısı yardımıyla ölçekler arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu bağlamda pazarlama kararlarının alt bileşenleri olan ürün satışını artırma, yeni ürün geliştirme, tutundurma, fiyatlandırma, ürün kullanımını kolaylaştırma ve dağıtım kanalları arasındaki ilişki korelasyon analizi ile araştırılmış ve sonuçlar değerlendirilmiştir.
Değişkenler arasındaki doğrusal ilişkiyi ölçen Pearson korelasyon katsayısı aşağıdaki gibi yorumlanmaktadır (Kalaycı, 2014:115-116):
0, 00≤r≤0, 25 ise değişkenler arasında çok zayıf ilişki 0, 26≤r≤0, 49 ise değişkenler arasında zayıf ilişki 0, 50≤r≤0, 69 ise değişkenler arasında orta ilişki 0, 70≤r≤0, 89 ise değişkenler arasında yüksek ilişki 0, 90≤r≤1, 00 ise değişkenler arasında çok yüksek ilişki Korelasyon analizi sonuçları aşağıda görülmektedir.
Tablo 3.23. Korelasyon Tablosu
Yeni Ürün
Geliştirme Tutundurma Fiyatlandırma Ürün Kullanımını Kolaylaştırma Dağıtım Kanalları Yeni Ürün Geliştirme 1 0,849** 0,735** 0,544** 0,861** Tutundurma 1 0,895** 0,810** 0,862** Fiyatlandırma 1 0,783** 0,777** Ürün Kullanımını Kolaylaştırma 1 0,568** Dağıtım Kanalları 1
**Korelasyon %1 düzeyinde anlamlıdır.
Korelasyon tablosundaki sonuçlar incelendiğinde pazarlama kararlarının alt bileşenlerinin arasında anlamlı, pozitif ve genel olarak yüksek düzeyde bir ilişki bulunmaktadır. Buna göre değişkenler arasında pozitif ve anlamlı ilişki olduğunu öne üren araştırma hipotezleri doğrulanmıştır.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Tarihten günümüze küreselleşme ve teknolojik gelişmelerin etkisiyle iş yapış şekilleri de sürekli değişim ve gelişim göstermektedir. Değişim dünyasında ayakta kalabilmek ve sürdürülebilir karlılığı sağlayabilmek isteyen işletme yöneticileri küresel gelişmelere paralel olarak işletmelerini ve çalışanlarını şekillendirmek, iş yöntemlerini teknolojiye uyumlu şekilde planlamak zorunluluğuyla karşı karşıya kalmışlardır.
Teknolojik gelişmelerin özellikle de mobil teknolojilerin günlük hayatta büyük yer bulmasının doğal bir sonucu olarak ortaya sosyal medya kavramı çıkmıştır. Yeni iletişim teknolojileri insanlara, düşüncelerini ve eserlerini paylaşacakları olanaklar yaratan, paylaşım ve tartışmanın esas olduğu bir medya sunmaktadır. Sosyal medya olarak adlandırılan bu sanal ortam, kullanıcı tabanlı olmasının yanında kitleleri ve insanları bir araya getirmesi ve aralarındaki etkileşimi arttırması bakımından önem taşımaktadır (Vural, Bat; 2010).
Günümüzde işletmelerde iletişim teknolojileri, sosyalleşme, müşteri memnuniyeti, müşteri ilişkileri yönetimi, vb. kavramlarda başarılı olabilmek için aktif bir şekilde sosyal medya kullanımı kaçınılmaz hale gelmiştir. Müşterinin sesini dinlemek, değer zincirinin her aşamasında zaman, mekân kısıtı olmadan müşteriyle buluşabilmek ve onun beklenti ve ihtiyaçlarını karşılayabilmek için yöneticiler sosyal medyayı aktif olarak kullanmaya başlamışlardır.
Kaplan ve Haenlein (2010: 61) sosyal medyayı, “ikinci dönem web çağının ideolojik ve teknolojik içerikleri üzerine kurulan, bu içeriklerin kullanıcı esaslı bir şekle dönüşmesine ve gelişmesine izin veren internet tabanlı uygulamalar bütünü” olarak ifade etmişlerdir. Burada ifade edildiği gibi sosyal medyanın teknolojik yönü ve kullanıcı odaklı bir kavram olması iş dünyasında stratejik karar almada sosyal medyaya neden yer verilmesi gerekliliğini açıklamaktadır. Diğer yandan zaman, mekân ve kişi kısıtı olmadan sürekli değişim ve revizyona açık olması, sanal paylaşım yoluyla çoklu kullanım imkânı, erişilebilme ve kullanım kolaylığı, hız, topluma hitap etme vb. nedenler pazarlama yöneticileri için sosyal medyayı müşteri ilişkileri yönetiminde cazibe noktası haline getirmiştir.
Online medyanın yeni bir türü olarak sosyal medya, katılımcılarını iletişim kurma konusunda cesaretlendirir ve bu konuda geribildirimi önemser. Ayrıca sadece yayma tabanlı değil, iki yönlü iletişime olanak tanıması bakımından önem taşımaktadır. Hızlı ve etkili bir şekilde toplu iletişime izin verdiği için paylaşım daha kolay gerçekleşmekte ve böylece bağlantılı bir iletişim söz konusu olmaktadır (Vural ve Bat, 2010).
Bu çalışmada sosyal medya kullanımının işletmelerde pazarlama kararlarında ve pazarlama performansındaki etkisi çalışanların gözünden değerlendirilmiş ve elde edilen sonuçlar üzerinden iş dünyası ve gelecek çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur. Pazarlama kararları pazarlama karması elemanları olarak bilinen ürün, fiyat, tutundurma ve dağıtım kanallarına üzerinden değerlendirmeye alınmıştır.
Çalışmanın birinci bölümünde sosyal medya ve sosyal medyada pazarlama kavramları tarihsel süreçler, tanım, özellikler, teknolojik altyapı, sosyal ağlar bakış açılarıyla açıklanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde sosyal medya yönetiminde pazarlama performansı kavramı aktörler, halkla ilişkiler, sosyal medyada stratejik planlama ve pazarlama, sosyal medya kullanımı, sosyal medyada pazarlama perspektiflerinden açıklanmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde sosyal medya kullanımı ve pazarlama ilişkisine yönelik yapılan araştırma sonuçlarına yer verilmiştir. Bu kapsamda yapılan araştırmanın konusu, önemi, yöntemi, metodolojisi, istatistiksel analiz sonuçları açıklanmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise analiz sonuçları üzerinden genel değerlendirme ve önerilerde bulunulmuştur.
Bu araştırmanın modeli Ürün satışını artırma ile ilgili karar alma, Yeni ürün geliştirme ile ilgili karar alma, Tutundurma ile ilgili karar alma, Fiyatlandırma ile ilgili karar alma, Ürün kullanımını kolaylaştırma ile ilgili karar alma, Dağıtım kanallarına ilişkin karar alma olmak üzere 6 bileşenden oluşmaktadır. Çalışmada kullanılan ölçekler güvenilirlik analizine tabi tutulmuş ve nihai olarak 26 madde analize alınmıştır.
Çalışmanın evreni Konya il merkezinde faaliyet gösteren süpermarket çalışanları olarak belirlenmiştir. Çalışmanın uygulama bölümünde yüzyüze
uygulanan anket yöntemi ile kolayda örnekleme yoluyla belirlenen 198 katılımcıdan veriler toplanmış ve SPSS paket programı yardımıyla yapılan analiz sonucunda aşağıdaki bulgulara ulaşılmıştır:
Demografik Bulgular:
Katılımcıların %48’i kadın ve %52’si erkektir.
Katılımcıların %46,5’i 31-40 yaş, %46’sı 20-30 yaş, %5,6’sı 41-50 yaş ve %2’si 51 yaş ve üzerindedir.
Katılımcıların %%59,1’i lise, %36,9’u önlisans ve %4’ü ise lisans mezunudur.
Katılımcıların %43,9’u 6-10 yıl, %42,9’u 1-5 yıl, %11,6’sı 11-15 yıl ve %1,5’i 16 yıl ve üzeri mesleki deneyime sahiptir.
Katılımcıların %40,9’u 6-10 yıl, %37,4’ü 1-5 yıl, %20,2’si 11-15 yıl ve %1,5’i ise 16 yıl ve üzeri yöneticilik deneyimine sahiptir.
Katılımcıların %75,8’i işletme çalışanı, %20,2’si şube müdür yardımcısı ve %4’ü ise şube müdürüdür.
Katılımcıların %55,6’sı 1-5 yıl, %30,8’i 6-10 yıl %13,1’i 11-15 yıl ve %0,5’i 16 yıl ve üzeri süreyle işletme faaliyetlerinde sosyal medyayı kullanmaktadır. Katılımcıların %62,6’sı Satıcı, %28,3’ü üretici ve %9,1’i ise hem üretici hem
distribütör olarak B2B sektöründe faaliyet göstermektedirler.
Pazarlama Kararlarında Sosyal Medya Yönetimine İlişkin Bulgular:
İşletmeler genellikle rakip stratejilerini öğrenmek takip etmek için sosyal medyayı kullanırken en az kişisel satışını kolaylaştırmak için sosyal medyayı kullanmaktadırlar.
İşletmeler genellikle yeni ürün geliştirme kararlarında sosyal medyayı kullanırken en az B2B ihtiyaçlarının belirlenmesi için sosyal medyayı kullanmaktadırlar.
İşletmeler genellikle satışların ve pazarlama hareketlerinin etkilerini takip etmek amacıyla sosyal medyayı kullanırken en az ürün tutundurma kararlarında sosyal medyayı kullanmaktadırlar.
stratejilerini belirleme ve fiyatlandırma kararı verme amacıyla sosyal medyayı kullanmaktadırlar.
İşletmeler genellikle ürün kullanımını kolaylaştırma ve satış sonrası hizmet sağlama amacıyla sosyal medyayı kullanmaktadırlar.
İşletmeler genellikle tüm müşterilere kolayca ulaşabilmek ve dağıtım kanallarını belirlemek amacıyla sosyal medyayı kullanmaktadırlar.
İşletmeler tüm pazarlama kararlarında genellikle sosyal medyayı kullanmaktadır.
En çok ürün tutundurma faaliyetleri, fiyatlandırma ve dağıtım kanalları için sosyal medya kullanılmaktadır.
Fark Analizi Bulguları
Sosyal medya kullanım süresi guruplarına göre pazarlama kararları arasında anlamlı bir farklılık yoktur.
B2B türü guruplarına göre pazarlama kararları arasında anlamlı bir farklılık yoktur.
Korelasyon Analizi Bulguları
Pazarlama kararlarının alt bileşenlerinin arasında anlamlı, pozitif ve genel olarak yüksek düzeyde bir ilişki bulunmaktadır.
Değişkenler arasında pozitif ve anlamlı ilişki olduğunu öne üren araştırma hipotezleri doğrulanmıştır.
Pazalama performansında kararlar açısından sosyal medya kullanımının etkisini araştıran bu çalışmada elde edilen bulgular ışığında aşağıdaki önerilerde bulunulabilir:
Gerek hizmet sektörü gerekse imalat sektöründe iş yapan işletmeler sosyal medyanın yükselen trendini kendileri için bir avantaja çevirip iş kararlarında sosyal medya kullanımını göz ardı etmemelidirler.
Pazarlama yöneticileri sosyal medyayı kullanırken sadece rakiplerini değil kendi kişesel satış çabalarını da nasıl şekillendirmeleri gerektiğini araştırmalıdırlar.
Ürün geliştirme aşamaasında sosyal medya en önemli kaynaklardan birisidir. Pazarlama yöneticileri sosyal medya aracılığıyla müşterinin sesini dinlemeli
ve ona uygun ürün ve hizmeti piyasaya sunmalıdır.
Pazarlama karması elemanlarından olan ürün tutundurma faaliyetlerinde de sosyal medya kullanımına ağırlık verilmelidir. Bu sayede ürün yaşam döngüleri uzatılabilecek ayrıca yeni ve farklı pazarlama stratejileri geliştirebilmek için uygun ortam oluşabilecektir.
Sosyal medyadan toplanılan müşteri bilgisi ve beklentileri, elde eidlen enformasyon ürün fiyatlandırmada da kullanılmalıdır.
Analiz sonuçları genel olarak pazarlama kararları verirken yöneticilerin sosyal medyaya önem verdikleri ve dikkte aldıklarını göstermektedir. Bununla birlikte özellikle e-ticaret kanallarını kullanarak yerinden bilgisayar başında alışveriş yapmak isteyen müşteride sürdürülebilir bağlılık ve memnuniyeti sağlamak için sosyal medya üzerinden satış artırma çabalarına önem vermelidirler.
Herhangi bir konuda karar vermek isteyen pazarlama yöneticisi verdiği kararın tüm pazarlama bileşenlerince etkilendiğini unutmayarak bütüncül bir yaklaşımla sosyal medya kullanımını gerçekleştirmeli ve kararlarını vermelidir.
Yöneticiler sosyal medyanın gücünün farkında olarak iş süreçlerini yeniden şekillendirmeli ve değer zincirlerindeki süreçlerde sosyal medyanın aktif kullanımını sağlamalıdırlar.
KAYNAKLAR
Acun, R. (2011). Her dem yeniden doğmak: Online sosyal ağlar ve kimlik. Millî Folklor, 23(89), 66-77.
Akar, E. (2006). Pazarlamanın yeni silahı blogla pazarlama. İstanbul: Tiem. Akar, E. (2010) “Sanal Toplulukların Bir Türü Olarak Sosyal Ağ Siteleri – Bir Pazarlama İletişimi Kanalı Olarak İşleyişi’’. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Sayı-No:1 sy:107-122
Akar, E. (2010a). Sosyal medya pazarlaması sosyal webde pazarlama stratejileri. Ankara: Efil.
Akyazı, E. ve Ateş,D. (2012)”Kültürel Kimlik Farkındalığı Yaratmada Sosyal Ağların Rolü:Manav Türkleri Üzerine Bir Araştırma’’.Sosyal Medya Akademi, Beta Basım,İstanbul (editörler, Kara,T. ve Özgen,E.)
Albayrak, E. Albayrak, Ş. ve Küçük Yılmaz, M. M. (2011). “Toplumun, Kültür Politikaları Ve Medyanın Kültürel Süreçlere Etki Algısı Araştırması”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, SETA Yayınları, I. Baskı, Ankara
Altun, A. (Mayıs, 2008). Yapılandırmacı öğretim sürecindeki kullanımı. 8. Uluslararası Eğitim Teknolojileri Konferansı, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Avidar, R. (2009).“Social Media, Societal Culture And Israeli Public Relations Practice”, Public Relations Review, sayı: 35, ss.437-439.
Barnes, S., & Mattsson, J. (2008). Brand value in virtual worlds: An axiological approach. Journal of Electronic Commerce Research (Online Edition), 9(3), 195-206.
Berthon, P.R., Pitt, L.F., Plangger, K. & Shapiro, D. (2012). Marketing meets Web 2.0, social media, and creative consumers: Implications for international marketing strategy. Business Horizons, 55, 261-271.
Buyurgan, M. (2009). “Ulaşılabilir İçerik Üretmek İçin 11 Adım”, Digital ss. 72- 73.
Cengiz Bilgin, D: “LCW: Ticari kaygımız Yok Ama İftira Bizi Çok İncitti”, http:// www.hurriyet.com.tr/ekonomi/7638056.asp, (Çevrimiçi), 01 09 2017.
Civelek, M.E. (2009). İnternet çağı dinamikleri. İstanbul: Beta.
Constantinides, E. (2014). Foundations of social media marketing. Social and Behavioral Sciences, 148 (2014), 40 - 57.
Çakır, H. (2007). Geleneksel gazetecilik karşısında internet gazeteciliği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 123-149.
Çehreli, M. (2009). “ABD Blog Alanını Düzenliyor”, (Çevrimiçi) http://www.turk.internet.com/haber/yaziyaz.php3?yaziid=23974, 30 08 2017.
Dawson, R. (2011). “Social Media Strategy Framework in Turkish - Sosyal Medya
Strateji Çerçevesi”, (Çevrimiçi) http://rossdawsonblog. com/weblog/archives/
2009/09/social_media_st.html, 1 09 2017.
Demirel, F. (2011). “ComScore: Türk İnternetinin Kullanıcılarının Yaklaşık Yüzde 82'si Blog Ziyaretçisi”, (Çevrimiçi), http://www. webrazzi.com/2011/08/ 26/comscore-turk- blog-ziyaretcisi/, 28 09 2017.
Dijck, J. V. (2011). Tracing Twitter: The rise of a microblogging platform. International Journal of Media & Cultural Politics, 7(3), 333-348.
Dijital Pazarlamanın Geleceğini Şekillendirecek 3 Trend”, Digital Age, Mart 2010, s. 20-34
Dilmen, N. E. (2007). Yeni medya kavramı çerçevesinde internet günlükleri- bloglar ve gazeteciliğe yansımaları. Marmara İletişim Dergisi, 12(12), 113-122.
Dilmen, N. E. ve Öğüt, S. (2010). Sosyalleşmenin yeni yüzü: Sosyal paylaşım ağları. Yeni İletişim Ortamları Etkileşim Uluslararası Konferansı, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Dilmen, N.E. (2012). Sosyal paylaşım ağlarının reklam ve pazarlama disiplinleri içerisinde kullanımı. T.Kara ve Ebru Özgen (ed.), Sosyal medya/akademi (129-154) içinde. İstanbul: Beta.
Donald K. Wright (2011).“How Public Relations Executives Perceive and Measure The Impact of Social Media in Their Organizations”, Public Relations Review, sayı: 37, ss. 325-328.
Dunay, P. & Krueger, R. (2010). Facebook marketing for dummies. Indianapolis, Indiana: Wiley Publishing.
Durmuş, B., Yurtkoru, S., Ulusu, Y. ve Kılıç, B. (2010). Facebook'tayız: Sosyal paylaşım ağlarının bireylere ve işletmelere yönelik incelemesi: Facebook üzerine bir araştırma. 2.Baskı, İstanbul: Beta.
Efe, Vadi (2008). “Sosyal Medyayı Yönetmek”, Digital Age, S. 60-62. Erman, E. (2008). “Yılın Sorusu Şu Anda Ne Yapıyorsun?”, IP, s. 34-37. Erman, E. (2009). “Web’de Kelebek Etkisi”, IP, ss. 58-60.
Gemici, M.(2011). “Dikkat! Sosyal Medyada Takip Ediliyoruz”, (Çevrimiçi), http://www. medyaloji.net/ haber/dikkat_ sosyal_medyada_takip _ediliyoruz_.htm , 3 09 2017.
Genç, Z. (Şubat, 2010). Web 2.0 yeniliklerinin eğitimde kullanımı: Bir Facebook eğitim uygulama örneği. XII Akademik Bilişim Konferansı, Muğla Üniversitesi, Muğla.
Goodfellow, T. & Graham, S. (2007). The blog as a high-impact institutional communication tool. The Electronic Library, 25(4), 395-400.
Görpe, S. Korhan Mavnacıoğlu (2010). ‘The Most Admired Companies Of Turkey’ Research: How They Use Social Media? An Analysis Of Their Social Media Strategy”, Euprera Spring Symposium.
Gunelius, S. (2010). Blogging all-in-one for dummies. New Jersey: Wiley Publishing.
Gürsakal, N. (2009). Sosyal Ağ Analizi. (1. baskı). Bursa: Dora Yayınları
Hazar, M. T. (2011). Sosyal medya bağımlılığı-bir alan çalışması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 32, 151-175
Heng, L. T., & Marimuthu, R. (2012). Let's wiki in class. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 67(2012), 269-274.
Holtz, Shel John C. Havens (2009). Tactical Transparency: How Leaders Can Leverage Social Media To Maximize Value and Build Their Brand, San Francisco, Jossey Bass.
Holzner, S. (2009). Facebook Marketing: Leverage Social Media to Grow Your Business. Indianapolis, Indiana: Que Publishing.
Hsu, C. L., Liu, C. C, & Lee, Y. D. (2010). Effect of commitment and trust towards micro-blogs on consumer behavioral intention: a relationship marketing perspective. International Journal of Electronic Business Management, 8 (4), 292-303.
Java, A., Song, X., Finin, T., & Tseng, B. (August, 2007). Why we twitter: understanding microblogging usage and communities. In Proceedings of the 9th WebKDD and 1st SNA-KDD 2007 workshop on Web mining and social network analysis (ss. 56-65), New York: ACM.
Kahraman, M. (2010). Sosyal Medya 101 Pazarlamacılar İçin Sosyal Medyaya Giriş, İstanbul, MediaCat Kitapları,
Kahraman, M. (2013)Sosyal Medya 101 2.0 İstanbul:Kapital Medya
Kalaycı, Şeref (2014). “SPSS Uygumalı Çok değişenli İstatistik Teknikleri” 6. Baskı Asil Yayın Dağıtım.
Kaplan, A. M. ve Haenlein, M. (2010). Users of the World, Unitel The Challenges and Opportunities of Social Media. Business Horizons, 53(1), 59-68.
Virtual Social Worlds and How to Use Them, Busines Horizans, 52, 6, 563.
Kara,T. ve Özgen,E.(2012),Sosyal Medya Akademi, İstanbul:Beta Basım A.Ş Karaman, S., Yıldırım,S. ve Kaban, A. (Aralık, 2008). Öğrenme 2.0 yaygınlaşıyor: Web 2.0 uygulamalarının eğitimde kullanımına ilişkin araştırmalar ve sonuçları. Inettr’08 - XIII. Türkiye ’de İnternet Konferansı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Kietzmann, J.H., Hermkens, K., McCarthy, I.P. & Silvestre, B.S. (2011). “Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media”, Business Horizons, 54, s. 241-251.
Kietzmann, J.H., Hermkens, K., McCarthy, I.P., Silvestre, B. S. (2011). Social media? Get serious Understanding the functional building blocks of social media. Business Horizons, 54(3), 241–251
Klieber, P. (2009). Document classification through data mining social media networks. Online document.p
Kogut, B. M. (Ed.). (2004). The global internet economy. United States of America: MIT Press.
Köksal, Y. (2012). Bir tutundurma aracı olarak sosyal medyanın marka bağlılığına etkileri. Doktora tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Kumar, S., Chhugani, J., Kim, C, Kim, D., Nguyen, A., Dubey, P., Bienia, C. & Kim, Y. (2008). Second Life and the new generation of virtual worlds, IEEE Computer Society, 41(9),46-53.
L. Harris, Thomas Patricia T. Whalen: (2009). 21. Yüzyılda Pazarlama Profesyonelinin El Kitabı, Çev. Prof. Dr. Serra Görpe, İstanbul, Rota Yayınları.
Lange, P. G. (2007). Publicly private and privately public: Social networking on YouTube. Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), 361-380.
Levine, Rick, v.d. (2003). İletişim ve İnternet Üzerine Fikirler: Bir Manifesto, Çev. Şefika Komçez, İstanbul, Koç Sistem Yayınları.
Lietsala, K., & Sirkkunen, E. (2008). Social media: Introduction to the tools and processes of participatory economy. Finlandiya: Tampere University Press.
Lindmark, S. (2009). Web 2.0: Where does Europe stand? European Union Joint Research Centre, Report JRC 53035. Retrieved November 15, 2014 from http://www.jrc.ec.europa.eu Erişim:23.09.2017
Liu, Brooke Fisher Lucinda Austin, Yan Jin: “How Publics Respond To Crisis Communication Strategies: The interplay Of information Form And Source, Public Relations
Review, sayı: 37, 2011, s. 345- 353.
Mavnacıoğlu (2010). ‘The Most Admired Companies Of Turkey’ Research: How They Use Social Media? An Analysis Of Their Social Media Strategy”, Euprera Spring Symposium, Ghent.
Mayfield, A. (2008). What is social media? Retrieved November 11, 2014, from
http://www.repromax.com/docs/113/854427515.pdf Erişim:23.09.2017
Mazur, Laura Louella Miles (2009). 12 Pazarlama Ustasından Pazarlama Dersleri, Çev. Zeynep Kökkaya Chalar, İstanbul, MediaCat Yayınları.
Morgan, B., & Smith, R. D. (2008). A wiki for classroom writing. Reading Teacher, 62 (1), 80-82.
Murugesan, S. (2007). Understanding Web 2.0. IT Professional, 9(4), 34-41. Odabaşı, H. F., Mısırlı, Ö., Günüç, S., Timar, Z. Ş., Ersoy, M., Som, S., Dönmez, F.İ. ve Erol, O. (2012). Eğitim için yeni bir ortam: Twitter. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(1), 89-103.
Odabaşı,Y ve Oyman,M.(2012), Pazarlama İletişimi Yönetimi, İstanbul, Mediacat. O'Leary, D. E. (2011). Blog mining-review and extensions:“From each according to his opinion”. Decision Support Systems, 51(4), 821-830.
O'reilly, T. (2007). What is Web 2.0: Design patterns and business models for the next generation of software. Communications & Strategies, (1), 17.
Öncel, Ü. (2011).“Socialbakers’dan Jan Rezab ve Sosyal Medyada Yeni Nesil Pazarlama”, (Çevrimiçi), http://www. Webrazzi .com /2011/10/19/ socialbakersdan-jan- rezab-ve-sosyal -medyada-yeni-nesil-pazarlama, 19 09 2017.
Özata F. Z. (2013) Sosyal medya ve pazarlama. F.Z.Özata (ed.), Sosyal Medya (ss.26-51) içinde. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi.
Özata, Z. ve Öztaşkın, A. (2005). Pazarlama dünyası blogsfer'i keşfetti: Büyük bir değişimin ilk adımları. Pİ Dergisi (Pazarlama ve İletişim Kültürü Dergisi). 4(13), 36.
Özgen, E. (2012). Sosyal medya ve halkla ilişkilerde değişen medya anlayışı. T.Kara ve Ebru Özgen (ed.), Sosyal Medya/Akademi (9-20) içinde. İstanbul: Beta.
Pustylnick, I. (2011). Patterns of concealed advertising in social network websites. Social science research network, Retrieved December 22, 2014, from http:// ssrn. com/abstract=1746163 Erişim:23.09.2017
Rigby, B. (2008). Web 2.0: Technologies to recruit,organize and engage youth. San Francisco:Jossey-Bass.
education. Computers in the Schools Interdisciplinary Journal of Practice, Theory, and Applied Research, 25, 211-225
Sandifer, S. (2013). Wikis for school leaders: Using technology to improve communication and collaboration. New York: Routledge.
Sayımer, İ. (2008). Sanal Ortamda Halkla İlişkiler, İstanbul, Beta Yayıncılık. Scott, D.M.(2010). Global Tezahürat, Çev. Levent Göktan, İstanbul, MediaCat Kitapları.
Sevinç, S.S. (2013). Pazarlama iletişiminde sosyal medya (2.Baskı). İstanbul: Optimist.
Silverman, G. (2007). Ağızdan Ağıza Pazarlama, Çev. Ender Orfanlı, İstanbul, MediaCat Kitapları.
Solis, Brian Deirdre Breakenridge (2009). Putting the Public Back in Public Relations, New Jersey, Pearson.
Soytürk, T. (2010). “Sosyal Medyanın Metrik Rotası, Digital Age, Ekim ss. 53-59. Su, Q., Huang, J., & Zhao, X. (2014). An information propagation model considering incomplete reading behavior in microblog. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 419, 55-63.
Tekin, M., ve Zerenler, M. (2012). Pazarlama, I. Baskı, Günay Ofset, Konya. Terzi, Ö. (2009). “Blog Yazarları Değersiz Kampanyalara Karşı Korunacak”, IP Magazin, İstanbul, sayı 15, ss. 16-17,
Theaker, A. (2006). Halkla İlişkilerin El Kitabı, Çev. Murat Yaz, İstanbul, MediaCat Kitapları.
Tuncer, A.S. (2013). Sosyal medyanın gelişimi. Z.Özata (Ed.), Sosyal medya (1-24) içinde. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi.
Turan M. ve Polat F. (Aralık, 2009). E-Ticaret programcılığı ve e-ticaretin Türkiye’deki uygulamaları. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(2), 55-71.
Vural Z. Beril Akıncı, Bat, M., (2010). Yeni İletişim Ortamı Olarak Sosyal Medya : Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine Yönelik Bir Araştırma , Journal of Yasar University. 3348-3382.
W. Distasoa, Marcia Tina McCorkindale, Donald K. Wright (2011). “How Public Relations Executives Perceive and Measure The Impact of Social Media in Their Organizations”, Public Relations Review, sayı: 37, 2011, s. 325-328.
Weinberg, T. (2009). The new community rules: Marketing on the social web. New York: O'Reilly.
West, J. A. & West, M. L. (2009). Using wikis for online for online collaboration. San Francisco: John Wiley & Sons.
Woods, D. & Thoeny, P. (2007). Wikis for dummies. Indiana: Wiley.
Yavuz, M. C. ve Haseki, M. İ. (2012). Konaklama işletmelerinde e-pazarlama uygulamaları: E-medya araçları temelinde bir model önerisi. Cag University Journal of Social Sciences, 9(2), 116-137.
Yükselen, C. (2013) Pazarlama, Detay Yayıncılık,Ankara
Zhang, X., Chen, X., Chen, Y., Wang, S., Li, Z., & Xia, J. (2014). Event detection and popularity prediction in microblogging. Neurocomputing, 149, 1469-1480.
“Ne İş Sosyal Medya Uzmanı”, (2011). Digital Age, ss. 88.
“Twitter’da Yazdığı Mesaj İşinden Etti”, (Çevrimiçi), http://www.
hurriyet.com.tr/teknoloji/18788321.asp, 21 09 2017.
İnternet Kaynakları
Şirketlerin Yüzde 72’si Çalışanlarının Sosyal Ağlara Erişimini Kısıtlıyor”, (Çevrimiçi),http://www. sirkethaberleri. com/ basin-bultenleri/ sirketlerin-yuzde-72si- calisanlarinin -sosyal-aglara-erisimini-kisitliyor-60663, 23 09 2017.
“Social Media Newsroom Template”, (Çevrimiçi), http://www.shiftcomm. com/ downloads/smnewsroom_template.pdf, 30 09 2017.
Rakibini Böyle Bitirecekti.”, (Çevrimiçi), http://www.sabah.com. tr/Teknoloji/Haber/2011/05/16/rakibini-boyle-bitirecekti-680843132942, 15 09 2017.
Basın Odası”, (Çevrimiçi), http://www.facebook.com/press.php, 30 09 2017. Akademik perspektif.com›. sosyal- medya- pazarlaması (23.01.2014). Erişim