SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu bölümde araştırmada elde edilen bulgular özetlenmiş ve bu bulgulardan hareketle ulaşılan sonuçlar sıralanarak konu ile ilgili öneriler sunulmuştur.

6.1. Sonuç

Araştırmada bir tekstil dokuma işletmesinin tasarım ve üretim süreci problem olarak ele alınmıştır. Yapılan araştırmada, örneklem kapsamına alınan tekstil işletmesinin yetkili kişi ve ilgili bölüm çalışanlarının görüşlerinin alındığı, görüşme ve gözlemlere dayanarak, tasarım ve üretim sürecinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Araştırmada, literatür bilgilerinin düzenlenmesinde ‘‘betimleyici araştırma’’ yöntemi, işletmenin tasarım ve üretim sürecinin incelenmesinde ise; firma yetkilisinin görüşlerini almak amacıyla 21 soru ve tasarım bölümü çalışanlarının görüşlerini almak amacıyla 14 sorudan oluşan görüşme formu uygulanarak nitel yöntem kullanılmıştır.

Yapılan araştırmada firma yetkilisinden elde edilen verilere dayanarak, araştırma kapsamına alınan işletmenin 1990 yılında 8 adet dokuma tezgahı ile tekstil sektöründe kumaş üretimi yapmaya başlamış olduğu, 2011 yılına kadar çeşitli dönemlerde aldığı kumaş dokuma ve yardımcı makineleri ile şu anki 120 adet makineli konumuna geldiği tespit edilmiştir (Grafik 1).

Akış şeması 2004’te yapılan işletmede planlayarak üretim yapılmadığı, ihtiyaç olduğu durumlarda duruma bağlı, spontone olarak geliştiği belirlenmiştir.

İşletmede genellikle genç tasarımcıların çalıştığı, genç ve yaşı ilerlemiş tasarımcıların, orta yaşlı tasarımcılara göre daha fazla iş deneyimine sahip olduğu tespit edilmiştir (Tablo 2). Tasarımcıların yaşlarının genç olması, tecrübesizlik dezavantajının aksine daha fazla iş deneyimine sahip olma avantajı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Araştırma bulgularına dayanarak, işletmede tasarımcı pozisyonunda çalışan 4 Yıllık Fakülte mezunu tasarımcının çok düşük oranda (%16,66) olduğu ve aynı zamanda Güzel Sanatlar Fakültesi mezunu hiç tasarımcı bulunmadığı tespit edilmiştir.

İşletmenin bu açığı Meslek Yüksek Okulu ve diğer okul mezunlarının sektördeki iş deneyimiyle kapatmaya çalıştığı sonucuna varılmıştır.

Tasarım departmanında bulunan kişilerin çoğunlukla varyant pozisyonunda görev yaptığı belirlenmiştir. İşletmede daha az iş deneyimine sahip olan tasarımcıların varyant ve renk belirlemesi pozisyonunda, daha fazla iş deneyimine sahip olan tasarımcıların kumaş kalitesi ve desen tasarımı pozisyonlarında görev yaptığı tespit edilmiştir. İşletmede verilen görev pozisyonu ile iş deneyiminin doğru orantılı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Araştırmada elde edilen bulgulara dayanarak, işletmede yeni oluşturulacak tasarımların, piyasa trendleri, müşteri istekleri ve araştırma sonuçları doğrultusunda bir tasarım süreci izlediği belirlenmiştir.

Piyasa trendleri doğrultusunda tasarımlar, piyasada rağbet ve kabul gören bir ürünün tasarlanması sürecini içermektedir.

Müşteri tarafından direkt verilen tasarımların kullanılan teknolojiye uyarlanması ya da müşterinin hayal ettiği bir ürünün bilgisayar ortamında çizimle canlandırılması, müşteri istekleri doğrultusunda bir tasarım sürecine girmektedir.

Araştırma sonuçları doğrultusunda tasarımlar, piyasa beklentilerinin çok dışına çıkmadan yeni bir ürün yada desen olarak tasarlanması sürecine girmektedir.

Piyasa trendleri, müşteri istekleri ve araştırma sonuçları doğrultusunda belirlenen tasarımların, kumaş kalitesinin belirlenmesi, tasarım planlaması, plandaki işlemlerin yapılması, teknik tasarım detaylarının belirlenmesi, tasarımın kritik edilmesi(firma içi müşteride), tasarımın onaylanması ve varyant çalışması tasarım sürecinden geçtiği belirlenmiştir.

Kumaş kalitesinin belirlenmesi aşaması, oluşturulacak ürünün komposizyon, sıklık, fiyat aralığı gibi etkenlerin belirlendiği süreçtir.

Tasarım planlaması aşaması, tasarımın başlangıç ve bitiş zamanının belirlendiği süreçtir.

Teknik tasarım detaylarının belirlenmesi aşaması, kumaş ile ilgili teknik bilgilerin düzenlendiği süreçtir.

Her kumaş için tasarımcıların, işletme sahibi, işletme müdürü ve pazarlama müdürlerinin tasarım ile ilgili üretilebilirlik, pazar uygunluğu, tasarım maliyeti gibi etkenleri göz önünde bulundurarak fikirlerini beyan ettikleri süreç tasarımın kritik edilmesi (firma içi müşteride) sürecidir.

İşletmede planlı olarak izlenen bu tasarım sürecini tamamlayan tasarımların onaylanırsa dokunup, satışa sunulduğu, tasarım onaylanmadıysa onaylanmama nedenlerinin tespit edilerek, tasarım planlaması sürecine geri dönüldüğü tespit edilmiştir.

Yapılan araştırmada elde edilen verilere dayanarak, işletmede tasarlanan kumaşların üretim sürecinin; planlama bölümüne bildirme, desen disketinin hazırlanması, teknik tasarım, Ar-ge bölümü değerlendirmesi, desende değişiklik ihtiyacının olup olmadığının belirlenmesi, üretim ve satış aşamalarından oluştuğu tespit edilmiştir.

Tasarlanan kumaşın ne zaman üretime girip, üretiminin tamamlanacağı planlama bölümüne bildirme aşamasında yapılmaktadır.

Desen Disketinin Hazırlanması; bilgisayarda çizimi yapılan tüm detayların belirlendiği tasarımların desenleri, makine özelliğine göre diskete kaydedilmekte ve makineye aktarılmaktadır.

Ar-ge bölümü değerlendirmesi aşamasında, dokunan numune kumaş üzerinde desende değişikliğe ihtiyaç olup olmadığı, kumaşın uygulanan apre işlemleri için yeterli haslıkta olup olmadığı gibi kriterler göz önünde bulundurularak değerlendirilmektedir.

Onaylanan ve üretime karar verilen tasarımlar için imalat kartı hazırlanmaktadır. Dokunan kumaşın kalite kontrolü yapılarak, apre işlemi uygulanmaktadır. Apre işleminden sonra kumaş paketlenerek, müşteriye hazır hale getirilmektedir.

Araştırma bulguları doğrultusunda, işletmede üretilen kumaşların malzeme özelliklerinin; polyester ipliklerin yurtdışından alınarak boyama dışındaki, büküm gibi bütün işlemlerinin ve fantezi iplik çeşitlerinin firma bünyesinde yapılıyor olması nedeniyle Polyester, Akrilik şönil gibi ipliklerin işletmede üretilen kumaşlarda hammadde olarak çoğunlukla kullanıldığı tespit edilmiştir.

İşletmede, üretilen kumaşlarda çözgü ipliği olarak polyester iplik çeşitlerinin sağlam olmaları, dokuma sırasında problem yaratmaması gibi nedenlerden dolayı tercih edildiği, atkı ipliği olarak şönil (Akrilik şönil), özellikle son zamanlarda ucuz, parlak ve maliyetinin daha düşük olması nedeniyle kullanımı daha çok yaygın olan Polyester şönil ipliğinin kullanıldığı belirlenmiştir.

İşletmede, müşteri istekleri, günün trendleri, doğrultusunda desenli, düz, çizgili, yollu, damask, küçük desenli, dallı klasik, çiçek gibi motiflerle modernize edilerek tasarlanan kumaşların yanı sıra geçmiş dönemin izlerini taşıyan özellikte üretilen kumaş motiflerinin olduğu da tespit edilmiştir.

Çeşitli kullanım alanlarına göre üretilen döşemelik kumaşlarda aranan önemli özellikler mevcut olup, üretimlerinde bunlar göz önünde bulundurulmaktadır. Döşemelik kumaşlarda aranılan en önemli özelliklerden biri dayanıklı olmalarıdır. Bu nedenle dayanıklılık prensibine göre üretilen kumaşlarda, günümüzde sentetik liflerin dayanıklı olmaları nedeniyle kullanımı önem kazanmıştır.

Araştırma bulgularına dayanarak işletmede kumaşların, tezgahlarda sorunsuzca üretim sağlamaları, ipek yada pamuk gibi liflere oranla fiyatlarının daha avantajlı olmaları, uzun süre görünümlerini kaybetmemeleri gibi sentetik ipliklerin sağladığı avantajlardan dolayı sentetik ipliklerden oluşan komposizyonlarda üretildiği tespit edilmiştir.

Döşemelik kumaşların Martindale testi kriterlerine göre 25 000 ovmalık bir sürtünme direncine sahip olması gerekmektedir. Bu nedenlerle işletmede üretilen kumaşların kompozisyonları %100 Polyester den %100 Pamuğa kadar değişmektedir. İşletmede genellikle %40 Polyester ile %60 Akrilik kompozisyonda kumaşlar üretildiği, ayrıca işletmede polyester, akrilik şönil, fancy yarn, polipropilen ve pamuk kompozisyonlarda kumaşlar üretildiği tespit edilmiştir.

İşletmede üretilen kumaşların renklerinin müşteri beklentisi ve genel trende göre belirlendiği, vizon rengin en çok talep gören renklerden biri olduğu için hemen hemen her varyantta kullanıldığı belirlenmiştir.

Tasarımcıların tasarım programlarından en yaygın olarak kullandığı program Nedgraphics’tir. Nedgraphics programının kullanım ve örgülendirme kolaylığı ayrıca simetri programı gibi elde çizim gerektirmemesi gibi özelliklerinden dolayı işletmede daha çok tercih edildiği tespit edilmiştir.

İşletmede çalışan tasarımcıların, tekstil tasarım programlarını işletmelerde öğrendikleri belirlenmiştir.

Yapılan araştırmada, işletmenin tasarımlarında kullandığı motifleri, yabancı ve yerli birçok kaynaktan yararlanarak temin ettiği, zaman zaman yabancı firmalardan desen desteği aldığı belirlenmiştir. Müşteri taleplerinden, duvar kağıtları ve seramik desenlerine kadar doğadan yararlanılabilecek her şeyin tasarımda temin edilen motiflerin esin kaynağını oluşturduğu ve ayrıca orjinal desenler üzerinde çeşitli değişiklikler yapılarak ürün tasarımında kullanılan motiflerin temin edildiği tespit edilmiştir.

6.2. Öneriler

Tekstil işletmelerine daha nitelikli tasarım elemanı kazandırılabilmesi için, tasarım eğitimi verilen lise ve üniversitelerde öğrencilerin sektördeki gelişmeleri, piyasanın taleplerini ve sektörün beklentilerini takip edebilmeleri için okul-sanayi işbirliği yapılabilir.

Tasarımcıların, sektörde alanlarındaki gelişmeleri takip edebilmeleri ve yaratıcı ürünler tasarlayabilmeleri için yurtdışındaki fuar ve seminerlere katılım imkanları arttırılabilir.

Tasarım bölümünde çalışanların, tasarımlarında kullandığı zengin ve eşsiz motif özelliklerini barındıran Türk süsleme sanatlarının detaylı bir şekilde bilmesi yararlı olacaktır. Çağdaş tasarımların oluşturulmasında, eskinin devamlı veya aynıyla tekrarı tasarımcıyı olumlu bir hedefe taşımaz. Tasarımlarda bu güzel birikim günümüze çağdaş, yaratıcı tasarımlarla taşınabilir.

KAYNAKÇA

ADAMS, JAMES L.(1994). Bir Mühendisin Dünyası, Tübitak Yayınları, Ankara.

AKTEPE, Ş. (2009). Günümüz Tekstil Desenlerinde klasik Osmanlı Saray Kumaşlarının Etkisi (16.y.y.), Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi

Güzel Sanatlar Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

ALPAN, E. (2005). Hazır Giyim Sanayinde Koleksiyon Hazırlama ve Geliştirme Yöntemleri, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekstil Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

ALPASLAN, S.(2003). Tasarım Mesleki Resim, Ankara: Ya-pa Yayınları.

ANSCOMBE, I. Isabelle Anscombe, Arts & Crafts Style, Phaidon Press Limited, London,

ARSEVEN, C. E. (1983- 1986). Sanat Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

ATİK, Ş. (2004). M.Ö. I. Binde Anadolu’da Cam Üretimi ve Tasarımı, Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstri Ürünleri Tasarımı Anabilim Dalı, Tasarım Doktora Tezi, İstanbul.

BASMACI, F. (2000), Tekstil Tasarımı Eğitiminde Raportlama Yöntemleri, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı, Resim-İş Ana Bilim Dalı, Bursa.

BAYAZIT, N., (2004). Tasarlama Kuramları ve Metotları, Birsen Yayınevi, İstanbul.

BAYAZIT, N.(1982). Endüstri Ürünlerinde ve Mimarlıkta Tasarlama Metotlarına Giriş, Tasarlama Metotlarının Gelişmesi, İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi.

BEVLİN, E., (1994). Design Through Discovery , Harcourt Brace& Company, Florida.

BIYIKCI, E. (2007). Gelişen Teknolojik Süreçlerin Tasarım Kavramı Üzerine Etkileri ve Teknoloji – Tasarım İlişkisinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

BORJA, B. (2005). Tasarım Yönetimi, Çev: Sibel Kaçamak, Kapital Medya, İstanbul.

BÜKEN, N. R.(2004). Güzel Sanatlar Fakülteleri, Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü Halı-Kilim- Eski Kumaş Desenleri A.S.D. Eğitiminde Yaratıcılık ve Tasarım Olgusu, Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 8.

Büyük Ansiklopedi, (2000). 11.cilt, Doğan Kitapçılık, Axis .

CHARLOTTE & PETER F. (2001). Design of the 20th Century, Icons, Taschen, çev. Ayşe Yıldırım, Kültür Üniversitesi Yayını, İstanbul.

ÇEVİK, O. (1994). Endüstri Ürünleri Tasarımında Üretilebilirlik, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

ÇİVİTCİ, Ş. (2004). Moda Pazarlama, Asil Yayınları. Ankara.

ÇÜRÜK, B. (2009). Meslek Yüksekokullarındaki Tasarım Derslerinin Sektöre Eleman Yetiştirme Etkililiği, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

EKİNCİ, Ö. (2008). Tekstilde Tasarım Üretimi Ve Tasarımcı Profili. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

EKİZ, D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metotlarına Giriş. Anı Yayıncılık. Ankara.

Encyclopedia Britannica, (1970). “Teknoloji Nedir? Tasarım Nedir?” Doğan Yayıncılık. İstanbul.

ERDAL, H. (2008). Bilgisayar Destekli Tasarım Ve İşleme (Nakış) Uygulamalar, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

ERDOĞAN, N. (2006). Moda Tasarımı Programlarında Tasarımcıya Kazandırılan Yeterliliklerin Hazır Giyim Sektörünün Beklentilerini Karşılama Düzeyinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

ERHAN, İ. (1983). “Tasarımda Temel İlkeler ve Amacın Belirlenmesi” Mimar Sinan Üniversitesi. Doçentlik Tezi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü, İstanbul.

ERSOY, N. (2000). Çin Simgeleri Sözlüğü. (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.

FARR, M. (1955). Design İn British İndustry, Cambridge At The Universty Press, Cambridge,

GÜNGÖR, H. (2005), Temel Tasar (Basic Design), İstanbul.

GÜRLER, M. (1989). Sanat Olarak Tekstil. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

HARLING, A. (1996). Homes & Gardens, Pavillon Publisher, London

HASDOĞAN, G. (1996). Tasarım Kavramının Hukuktaki Gelişimi ve Endüstriyel Tasarımların Korunmasına İlişkin Ülkemizdeki Yasal Düzenlemeye Yansımaları; Tasarımda Evrenselleşme, 2. Ulusal Tasarım Kongresi Bildiri Kitabı, Yem yayınları, İstanbul.

İNAN, N. (2006). Bilgisayar Destekli Tasarım Sürecinde Disiplinler Arası İlişkiler Ve Disiplinler Arası Uyumlu Tasarım Olanaklarının Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

JONES, J. C.(1992). Design Methods 2nd ed. , Van Nostrand Reinhold, New York.

KANTAROĞLU, Z. D. (2006). Tekstil ve Giysi Ürünlerinde Renk-İşlev İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.

KAPTAN, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara: Tekışık Web Ofset.

KARASAR, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.

KOCA, E. (2000). İçel İli Tarsus İlçesi Tahtacılar Geleneksel Kadın Giysileri ve Çağdaş Tasarımlar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

KUTLU, N. (2001), Hazır Giyim İşletmelerinde Tasarım Sürecine Yönelik Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giyim Endüstrisi Anabilim Dalı. Ankara,

KÜÇÜKERMAN, Ö. (1996). Endüstri Tasarımı, Endüstri İçin Ürün Tasarımında Yaratıcılık, Yem Yayın, İstanbul.

LOWE, P. (1995). The Management of Technology ,TJ pres , Great Britain.

N.F.M. Roozenburg and J. Eekels (1996). Product Design: Fundamentals and Methods , John Wiley & sons Ltd., England.

SAYINALP, M. (1997). Kız Teknik Öğretim Kurumlarında Moda Tasarımı Eğitiminin Sektörel Bazda İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

SÖZEN, M. ; TANYELİ, U. (1996). Sanat Kavramı ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, Basım, İstanbul.

TUNALI, İ. (2004). Tasarım Felsefesine Giriş, Yapı Yayın, İstanbul.

ÖNLÜ, N. (2004). Tasarımda Yaratıcılık Ve İşlevsellik Tekstil Tasarımındaki Konumu, Erzurum, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.

ÖZMUTLU, B. Ö. (2010). Bilgisayarda Jakarlı Kumaş Tasarımı (Ned Graphics Uygulamalı), Bursa, BTSO Eğitim Vakfı Yayınları.

YILDIRIM, L. (2007). Günümüz Ev Tekstili Tasarımını Etkileyen Faktörlerin Saptanması ve Türk Ev Tekstilindeki Durumu, Sanatta Yeterlilik Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, İzmir.

YURT, D. (2004). Ev Tekstilinde Renk Olgusu, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, İzmir.

http://www.teknolojide.com/teknoloji-tasarim-%E2%80%93-tasarim-sureci_3287.aspx

www.anmen.com.tr, adresinden 2011 tarihinde alıntılanmıştır.

www.yıldız.edu.tr, adresinden 2010 tarihinde alıntılanmıştır.

www.teknolojide.com,2010 adresinden alıntılanmıştır.

www.graphiccolor.com, adresinden 2011 tarihinde alıntılanmıştır.

www.nedgraphics.com, adresinden 2011 tarihinde alıntılanmıştır.

www.designscopecompany.com, adresinden 2012 tarihinde alıntılanmıştır.