İşletmede Üretilen Kumaşların Motif Özellikler

Desen; kumaşta moda, yaratıcılık ve müşteri isteklerine bağlı olarak yönlendirilen önemli bir estetik öğedir. Ayrıca deseni oluşturan motifler de kumaşın sanatsal değerini arttıran öğelerden biridir. Onuk ve diğerlerinin de (1998: 21) belirttiği gibi “ Motifler kültür ve sanat alanında toplumların gelenek, görenek, duygu, düşünce ve inançlarının ifadesi olmuşlardır”. Bu nedenle tekstil tasarımcılarımızın, zengin desene sahip geleneksel Türk süsleme sanatlarımızı tasarımlarına yansıtmaları o kumaşın değerini bir kat daha arttırmaktadır.

Kumaş tasarımlarında hemen her çeşit motif kullanılmaktadır. Bunlar günlük eşyalardan, hayvan motiflerine, resim ve manzaralardan bitki ve çiçek desenlerine kadar oldukça fazla çeşit göstermektedirler (Yıldırım,2007, s.96).

“Bitki ve çiçek desenleri yüzlerce yıldır, elbiselik kumaş ve iç mekân tekstillerinde en popüler ve çok satan baskılı ve jakarlı kumaş desenlerini oluşturmaktadır. Herhangi bir çiçekten türetilen desen çeşitleri bitki formlarının niçin böylesine popüler motif olduğunu anlamayı da kolaylaştırmaktadır. Çiçeğin gelişimiyle ilgili yapısal özellikler, kendisini oluşturan, karmaşık organik şekiller ve doğal şekilde meydana gelen şaşırtıcı renk kombinasyonları motifleri monoton, itici ya da belirsiz olmaktan kurtarmaktadır. Başka bir deyişle onlara, çarpıcı özellikler kazandırmaktadır. Bir başka önemli konu, çiçeklerin bazı hayvanlar gibi negatif etkiler uyandırmamasıdır. Tarzlardaki, trendlere bakılmaksızın, ister stilize, ister gerçekçi olsun bitki formlarının bazı yorumları her zaman yaygın ve güncel kalacaktır. Çiçek motifleri, çiçeklerin tipine göre motiflerin buket ya da tek tek düzenlenişine göre provençal (taşra) ,İndienne (Hint), Jakoben gibi tarzlara göre ya da tüm bu özelliklerin kombinasyonlarına göre sonsuz bir şekilde alt kategorilere ayrılabilir. Tarihsel kökeni açısından Fransa ve İngiltere çiçek motiflerinin en eski baskı merkezleridir. Ve dolayısıyla profesyonel kreatörler bile bu iki ülkenin baskıları arasındaki stilistik farklılıkları tanımlamakta zorlanmaktadır. Öte yandan gerçek kökeni söz konusu olduğunda bitki ve çiçek motifleri İngiliz ya da Fransız olarak tanımlanır. ” (Yates, s.102).

Michael Farr’ın kitabında da aynı konuya değinilmekte ve piyasada yer alan birçok tasarımın tarihe dayalı bir geçmişi bulunmaktadır. Modern dönem kendi stilini üretmiş olsa da insanlar ya geçmişten kopamadıkları için ya da en olgun tasarımların geçmişte üretildiklerinden dolayı geçmiş tarzlardan vazgeçememektedirler.

“Yeni tasarımlara yönelik talep, ticari sürecin daha ucuz olan kesiminde daha fazladır. Genel olarak mobilya ve halı satışı yapıldıktan sonra bir mağazada mobilya kumaşları tüketici tarafından seçilmektedir. Günümüzde çoğu mobilya tasarımı antik tarzlarla bir şekilde ilişkilidir. Dolayısıyla döşemelik ve perdelik kumaşların popüler mobilya ve halı tarzlarıyla uyumlu olması beklenir. Sonuç olarak tüm kumaşların % 90‘dan fazlası karakter olarak Antik ya da modern diye adlandırılan bitki çiçek motifidir. Antik çiçek tasarımı gelenekselleşmiş yaprak ya da taç yaprak özellikleri gösterebilir ya da etrafları zarif bir şekilde kordonla bağlanan geniş hacimli açmış çiçek demetleri şeklinde olabilir. Modern diye tanımlanan çiçek desenleri ya soyut şekilde tasarımlanmış geleneksel yapıda olabilir ya da doğrudan birebir doğal bir çiçek formunu

temsil edebilir. Ve bu oluşturulan desenin çiçek formları kumaşın her tarafına dağılmıştır ” (Farr,1955, s.23).

Tasarım trendleri her ne kadar sürekli değişse de klasikleşmiş vazgeçilemez bazı tarzların varlığını göstermektedir. Çünkü insan henüz doğayla bağlarını koparmamıştır.

“ Dönemsel tarzlara olan ilgi eskisi kadar olmasa da sürmektedir. Bu anlamda kumaş üreticileri her zaman koleksiyonlarına yeni tasarımlar eklese de tema veya temel motif, klasik ya da geleneksel tasarımdan adapte edilen kadar sık kullanılmaktadır. Bazı firmalar artık yeni tasarımlar üretmemekte sadece mevcut modaya uyacak şeyleri koleksiyon arşivinden çıkararak yeniden renklendirmektedir ” (Harling,1996,s.15).

Günümüzde dünyada, globalleşmenin neden olduğu kültür ve sanat alanındaki monotonluk Tekstil sanayini de, olumsuz yönde etkilemiştir.

Kumaş endüstrisinde, kumaşların benzer desenlerle hızlı bir şekilde üretilmesi zamanla bu endüstride tıkanıklığa yol açmıştır. Bunun sonucu olarak da yeni motif arayışlarına gidilmiş, Etnik ve Doğu motiflerine doğru bir yönelme olmuştur.

Bu arayışta; Motif zenginliği, birbirinden güzel renkleri ve çeşitli desen üsluplarıyla Osmanlı Saray kumaşları, Osmanlı mozaikleri ve çinileri çok zengin bir kaynak olarak bu endüstriyi beslemeye başlamıştır.

Sultan Ahmet camiindeki mavi çiniler, Rüstem paşa camiindeki yeşil ve gök mavisi çiniler, Sokollu Mehmet Paşa camiini süsleyen kırmızı, eflatun ve sarı çiniler, Fethiye camiinin 12-13. yüzyıla ait paha biçilmez mozaikleri, Ayasofya müzesi ile Kariye camii mozaikleri ile birlikte, daha birçok camii mozaik ve çinileri ile Osmanlı Kumaş ve kaftanlarındaki motifler, başlı başına bir ilham kaynağıdır. Topkapı sarayı müzesinin kapılarının desinatörlere açılmasıyla, yüzyıllar önce işlenmiş çiniler, nakış işlemeleri ve kaftanların üzerindeki motifler, dünyanın her yerindeki kumaş desenlerinde görülmeye başlanmıştır. “Sarayda sergilenen Padişah kaftanları ile birlikte, Saray çinileri ve çini panolarının, renk ve motiflerinin zenginliğine hayran kalan uzman ve desinatörler tarafından bu özel motiflerden bir takım modernize edilmiş Türk motifli desenler yaratıldı. Başta İngiltere, İsviçre, Fransa ve Amerika olmak üzere çeşitli ülkelere gönderilen bu Türk motifli desenler, olumlu neticeler vererek kumaş sanayinde

çığır açmıştır. Alınan bu olumlu sonuç aynı zamanda ihracat imkanlarını da beraberinde getirmiştir. İşte bunu göz önünde bulunduran ve ihracatı milli bir vazife bilen Türk tekstil sanayi, mükemmel bir şekilde hazırlamış olduğu ihracat programı ve Türk motifli kreasyonları ile bugün Avrupa’da Türk motifli modasını yaratmıştır ” (Kültür ve Sanat Dergisi, 1977,s.18).

Dünyanın birçok yerinde ünlü tekstil firmaları ve desinatörleri bazen stilize ederek, bazen de birebir şekilde bu motif ve desenleri uygulamaktadır. Bu desinatörler veya kumaş firmalarından bazıları bunları (Ottoman design) Osmanlı deseni olarak adlandırırlarken, bazıları bunları genel olarak İslami desen ya da Orient desen olarak isimlendirmektedir.

Günümüzde ithal edilen kumaşların motiflerinde, Osmanlıların kullandığı renkler ve lale, kozalak, hanımeli, penç, dişli yapraklar, narçiçeği, v.b. motiflerin etkileri yoğun olarak görülmektedir (Aktepe, 2009, s.65-66).

Aşağıda görülen, desenli, düz, çizgili, yollu, damask, küçük desenli, dallı klasik, çiçek gibi motiflerle modernize edilerek tasarlanan, işletmede üretilmiş kumaş örneklerinde de geçmiş dönemin izlerine rastlamak mümkündür.

Şekil 42. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : MİHRİBAN 1002 A Genişliği : 1.40 cm

Gramajı : 990 gr/mt.

İplik Cinsi : % 20 Polyester % 78 Polyester Şönil % 2 Sim

Şekil 43. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : USUL 7803 A Genişliği : 1.40 cm Gramajı : 874 gr/mt.

İplik Cinsi : % 23 Polyester % 53 Akrilik Şönil % 14 Pamuk

Şekil 44. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : ŞEVKAT 9000 /B Genişliği : 1.40 cm

Gramajı : 351 gr/mtül. İplik Cinsi : % 57 Polyester % 21 Starlıght % 22 Polipropilen

Şekil 45. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : SERRA 1000/A Genişliği : 1.40 cm Gramajı : 803 gr/mtül İplik Cinsi : % 25 Polyester % 65 Akrilik Şönil % 10 Polipropilen

Şekil 46. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : KAMİLLA 7900/B Genişliği : 1.40 cm

Gramajı : 577 gr/mtül İplik Cinsi : % 35 Polyester % 51 Pamuk

Şekil 47. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : LİNEN KADİFE 1032 Genişliği : 1.40 cm

Gramajı : 594 gr/mtül

İplik Cinsi : % 100 Polyester

Şekil 48. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : ŞEVKAT 9000/A Genişliği : 1.40 cm

Gramajı : 351 gr/mtül İplik Cinsi : % 57 Polyester % 21 Starlight % 22 Polipropilen

Şekil 49. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : GÜRBÜZ 7800 /A Genişliği : 1.40 cm

Gramajı : 674 gr/mtül İplik Cinsi : % 36 Polyester % 54 Akrilik şönil % 16 Polipropilen

Şekil 50. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : İSADORA 4008 /A Genişliği : 1.40 cm

Gramajı : 891 gr/mtül İplik Cinsi : % 25 Polyester % 40 Akrilik şönil % 35 Pamuk

Şekil 51. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : ŞAL 4/A Genişliği : 1.40 cm Gramajı : 445 gr/mtül İplik Cinsi : % 45 Polyester % 55 Pamuk

Şekil 52. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : KİLİM 1973/A Genişliği : 1.40 cm Gramajı : 625 gr/mtül İplik Cinsi : % 32 Polyester % 25 Pamuk % 43 Akrilik Şönil

Şekil 53. Anmen Tekstil Kumaş Örneği (www.anmen.com.tr,2011)

Desenin Adı : MUKO-2 1400/A Genişliği : 1.40 cm

Gramajı : 736 gr/mtül İplik Cinsi : % 27 Polyester % 9 Polipropilen % 25 Akrilik %39 Akrilik Şönil