Araştırmanın sonucunda, öğretmenlerde örgütsel adalet, örgütsel güven ve ÖVD ile ilişkili demografik değişkenlerin ele alındığı bu çalışmada öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile örgütsel güven düzeylerinin veÖVD sergileme seviyelerinin yüksek düzeyde olduğu bulunmuştur. Demografik değişkenlere göre değerlendirildiği zaman öğretmenlerin örgütsel adalet, örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık düzeylerinin cinsiyete, yaş grubuna ve medeni durum değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermediği tespit edilmiş, ulaşılan bu sonuçların literatürde bu konuda yapılan çalışma sonuçları ile paralellik gösterdiği görülmüştür.
Yapılan anket çalışması, öğretmenlerde cinsiyet, medeni durum ve yaş grubu değişkenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık üzerinde önemli birer belirleyici olduğu görülmüştür. Örgütsel adalet algısının yüksek olmasının hem örgütsel güveni hem de ÖVD’yi pozitif yönde etkilediği, bunun yanında örgütsel güvenin hâkim olduğu okullarda öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı sergileme düzeylerinin yükseldiği söylenebilir. Örgütsel adalet ve örgütsel güven algılarınınÖVD üzerine etkisinin tespit edilmesi amacıyla yapılan bu çalışma değerlendirildiğinde geliştirilen öneriler aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
Bu çalışmada ulaşılan bulguların aksine literatürde yer alan bazı çalışmalarda öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel güven algıları ile ÖVD sergileme düzeylerinin bazı demografik değişkenlere göre farklılaştığı görülmüştür. Bunun temelinde yatan nedenlerin başında örgütsel adalet, örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık üzerinde bazı örgütsel değişkenlerin ve iş yaşamı ile ilişkili faktörlerin yattığı düşünülmüştür. İş yaşamı ve örgütsel yaşam ile ilişkili bazı faktörlerin (iş doyumu, örgütsel bağlılık, örgütsel sinizm, yönetici liderlik tarzları, okul iklimi, iş performansı, lider-üye etkileşimi vb.) örgütsel adalet, örgütsel güven ve ÖVD üzerindeki etkilerinin ele alındığı çalışmalar yapılabilir. Böylece örgütsel adaleti örgütsel güven ve ÖVD üzerinde iş yaşamı ve örgütsel yapı ile ilişkili faktörlere yönelik bulgulara ulaşılabilir.
Öğretmenlerin meslek yaşamlarında başarılı ve öğrencilere karşı daha verimli olmaları için örgütsel adalet, örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık algılarının yüksek olması önemlidir. Bu kapsamda öğretmenlerde örgütsel adalet ve örgütsel güven algısı ile ÖVD’yi olumsuz yönde etkileyen bireysel ve örgütsel unsurların tespit edilmesine yönelik çalışmalar yapılabilir.
KAYNAKÇA
Adams, Samuel Hamilton (2004). The Relationships Among Adult Attachment, General Self- Disclosure, and Perceived Organizational Trust.Doktora Tezi, Virginia Polytechnic Institute and State University
Aksu, Gökhan. Eser, Mehmet Taha ve Güzeller, Cem Oktay (2017). Açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile yapısal eşitlik modeli uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
Akyıldız, Elvan (2018). Sağlık Çalışanlarının Örgütsel Adalet Algıları Üzerinde Kişilik Özelliklerinin Etkisi.
Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
Murat AKTEPE
55
Altınkurt, Yahya ve Yılmaz, Kürsad (2010). Değerlere göre yönetim ve örgütsel adalet ilişkisinin ortaöğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4), 463-485.
Altunışık, Remzi., Coşkun, Recai., Bayraktaroğlu, Serkan ve Yıldırım, E (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri spss uygulamalı. İstanbul: Sakarya Yayıncılık.
Asunakutlu, Tuncer (2011). Örgütsel güvenin oluşturulmasına ilişkin unsurlar ve bir değerlendirme. Sosyal Ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(9), 1-13.
Ayduğ, D. (2014). İlkokulların Örgüt Sağlığı ile Öğretmenlerin Örgütsel Güven Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi,Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Ayık, A., Yücel, E. ve Savaş, M. (2014). Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 233-252.
Bayramlı, Medina (2017). İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları İle Örgütsel Adalet Algısı Arasındaki İlişki.
Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çetin, F. (2011). Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Açıklanmasında Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini, Kişilik ve Örgüt Kültürünün Rolü,Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çetinkaya, Melek ve Çimenci, Sevcan (2014). Örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi ve örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü: Yapısal eşitlik modeli çalışması.Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 237-278.
Demircan, N. ve Ceylan, A. (2003). Örgütsel güven kavramı: Nedenleri ve sonuçları. Yönetim ve Ekonomi:Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 139-150.
DiPaola, M. F., Tarter, C. J. and Hoy, W. K. (2005). Measuring organizational citizenship in schools: The OCB scale. In W. K. Hoy & C. Miskel (Eds.). Educational leadership and reform (s. 319–342). Greenwich, CN:Information Age.
Ertuğrul, Gonca (2017). Örgütsel Adalet Algısı Üzerine Amprik Bir Çalışma; Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş.’nde Bir Araştırma.Yüksek Lisans Tezi, Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Gilbert, J.A. and.Tang, T.L. (1998). An Examination of Organizational Trust Antecedents, Public Personnel Management, 27 (3), 321-338.
Güler, N. (2013). Üniversite Çalışanlarında Örgütsel Vatandaşlık Davranışı: Gazi Üniversitesinde Bir Araştırma.
Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
İyigün, N. Ö. (2012). Örgütsel adalet: Kuramsal bir yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 49-64.
Kahveci, G. (2015). Okullarda Örgüt Kültürü, Örgütsel Güven, Örgütsel Yabancılaşma Ve Örgütsel Sinisizm Arasındaki İlişkiler,Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ,
Kanten, Pelin (2012). İşgörenlerde İşe Adanmanın ve Proaktif Davranışların Oluşumunda Örgütsel Güven İle Örgütsel Özdeşleşmenin Rolü. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Kaplan, İ. (2011). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ve İs Tatmini İlişkisi; Konya Emniyet Teşkilatı Üzerinde Bir Uygulama, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Karaaslan, A., Özler, D.E. ve Kulaklıoğlu, A.S. (2009). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve bilgi paylaşımı arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma.Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 135-160
Karabulut, Yasin (2018). İlkokul Müdürlerinin Örgütsel Adalet Düzeyleri İle Öğretmenlerin İş Doyum Düzeylerinin İncelenmesi.Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Karacaoğlu, K. ve Güney, Y. S. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının, örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisi: Nevşehir ili örneği. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(34), 137-153.
Karaman, A. ve Aylan, S. (2012). Örgütsel Vatandaşlık. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 35-48.
Keleş, Y. ve Pelit, E. (2009). Otel İşletmesi İşgörenlerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: İstanbul’daki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 24-45.
Keskin, Ömer (2017). Bankalarda Örgütsel Adalet ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Düzce İli Örneği.Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın.
Keskin, Ömer ve Esen, Şaban (2017). Örgütsel adalet algısının örgütsel bağlılığa etkisi: banka çalışanları üzerinde bir araştırma.Researcher: Social Science Studies, 5(4), 620-637.
Koç, H. ve Yazıcıoğlu, İ. (2011). Yöneticiye Duyulan Güven İle İş Tatmini Arasındaki İlişki: Kamu ve Özel Sektör Karşılaştırması,Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (1), 46-57.
Mayer, R.C, Davis, J.H. and Schoorman, F.D. (1995). An Integratıve Model of Organızatıonal Trust, Academy of Management Review, 20 (3), 709-731.
Memduhoğlu H.B ve M. Zengin, (2011). İlköğretim Okullarında Örgütsel Güvene İlişkin Öğretmen Görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 211-228.
Moorman, R.H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 76 (6), 845-855
Örücü, Edip ve Özafşarlıoğlu, Sibel (2013). Örgütsel Adaletin Çalışanların İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Güney Afrika Cumhuriyetinde Bir Uygulama. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 335-358.
Polat, S. ve Celep, C. (2008). Örtaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları.Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 307-331.
Polat-Dede, N. (2019). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı: Kuramsal Bir Çalışma.Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(3), 294-304.
Serinkan, C. ve Ürkek-Erdiş, Y. (2014.). Dönüşümcü Liderlik Bağlamında Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Adalet. Ankara: NobelAkademik Yayıncılık.
Tabakoğlu, Z. (2016). İş görenlerin Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Adana İlindeki Bir Sağlık Kurumu Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
Tan, Ö. ve Çetin, C. (2011). Performans değerlendirme sistemine ilişkin örgütsel adalet algısının sistemden duyulan memnuniyet üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Öneri Dergisi, 9(35), 1-13.
Usta-Öztürk, İlknur (2019). Ortaokul Öğretmenlerinin İş Doyum Düzeyleri İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Yalçın,E. (2014). Özel Dershanede Çalışan Öğretmenlerin Örgütsel Güvenleri İle İş Doyumu Arasındaki İlişki, Yüksek Lisans Tezi,Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya
Yıldırım, F. (2007). İş doyumu ile örgütsel adalet ilişkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi,62(01), 253-278.
Zeinabadi, H. and Salehi, K. (2011). Role of procedural justice, trust, job satisfaction, and organizational commitment in Organizational Citizenship Behavior (OCB) of teachers: Proposing a modified social exchange model.
Procedia-Social and Behavioral Sciences, 29, 1472-1481.
© Selçuk Üniversitesi Akşehir Meslek Yüksekokulu Sosyal Bilimler Dergisi ● Sayı 11 ● 2020
Atıf Şener, Y..(2020). Motivasyonun Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Katılım Bankaları Araştırması. Selçuk Üniversitesi Akşehir Meslek Yüksekokulu Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 57-66.