Frekans Analizi
Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Demografik Bilgilerine İlişkin Frekans ve Yüzdelik Dağılımları(Tablo1) de yer almaktadır. Tablo sonuçlarına göre, Araştırmaya katılanların %55,6’sı kadın, %44,4’ü erkeklerden oluşmaktadır ve araştırmaya katılanların %55,9’u evlidir. Araştırmaya katılanların %6,4’ü 18-24 yaş grubunda, %48,2’si 25-30 yaş grubunda,
%29,3’ü 31-35 yaş grubunda, %10’u 36-40 yaş grubunda, %6,1’i ise 40+ yaş grubundadır.
Tablo 1.Demografik Değişkene ilişkin analizler
Değişken Alt değişken f %
Cinsiyet Kadın 173 55,6
Erkek 138 44,4
Medeni durum Evli 174 55,9
Bekâr 137 44,1
Yaş grubu
18-24 yaş 20 6,4
25-30 yaş 150 48,2
31-35 yaş 91 29,3
36-40 yaş 31 10,0
40+ yaş 19 6,1
Güvenirlik Analizi
Tablo 2.Örgütsel Adalet Ölçeği Açıklayıcı Faktör Analizi KMO ve Bartlett’s Test Sonucu
Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) 0,967
Bartlett’s küresellik testi
x2 8733,380
sd 171
p 0,000
KMO değeri örneklem büyüklüğünün faktör analizi için yeterliliğini ölçmektedir ve bu değerin 0,800 üzerinde olması örneklem büyüklüğünün mükemmel düzeyde yeterli olduğunu göstermektedir (Aksu ve diğ 2017, s.9; Altunışık vd.,2007:226). Örgütsel Adalet Ölçeği için bu değer 0,967 olarak bulunmuş olup, bu değer örneklem büyüklüğünün mükemmel düzeyde yeterli olduğunu göstermektedir. KMO test değerine ek olarak faktör analizinin uygulanabilmesi için Bartlett’s test değerinin de anlamlı olması gerekmektedir (Aksu vd.,2017:10; Altunışık vd., 2007:230) ve Örgütsel Adalet Ölçeği için Bartlett’s test değerinin anlamlı olduğu görülmektedir (p<0,05).
Tablo3. Örgütsel Adalet Ölçeği Açıklayıcı Faktör Analizine İlişkin Faktör Yükleri
Maddeler
Faktör 1 Faktör 2 Faktör 3
3. Okuldaki ders dışı işlerin öğretmenlere eşit dağıtıldığını düşünüyorum. 0,786
5. Okul yöneticilerimizin öğretmenlere eşit sorumluluk yüklediğini düşünüyorum. 0,729
4. Okulda öğretmenlere verilen ödüllerin adil dağıtıldığını düşünüyorum. 0,724
1. Okul yöneticilerimizin ders programlarımızı adil bir şekilde yaptıklarını düşünüyorum. 0,711 2. Okul yöneticilerimiz, öğretim yılı başında dersleri branş arkadaşlarıma (zümre öğretmenlerine)
adil olarak dağıtmaktadır. 0,673
6. Okul yöneticilerimiz, işimizle ilgili kararları tarafsız bir şekilde verir. 0,665 16.Okul yöneticilerimiz işimizle ilgili verdikleri kararları uygulamadan önce, nasıl
sonuçlanacağını her birimizle ayrı ayrı tartışır. 0,750
18.Okul yöneticilerimiz işimizle ilgili verdiği kararları tek tek tüm öğretmenlere mantıklı biçimde
açıklar. 0,749
19. Okul yöneticilerimiz okulla ilgili verdikleri tüm kararları gizlemeden herkese çok açık bir
şekilde açıklar. 0,715
9. Okul yöneticilerimiz aldıkları kararları tüm öğretmenlere açıklar; eğer öğretmenler isterse, bu
kararın gerekçelerini açıklar. 0,708
17.Okul yöneticilerimiz verdiği kararlarla ilgili bilgileri, isteyen tüm öğretmenlere ayrım
yapmaksızın, eksiksiz sunar. 0,704
8. Okul yöneticilerimiz okulla ilgili kararlar vermeden önce tüm öğretmenlerden tam ve doğru
bilgi toplar. 0,652
11.Okul yöneticilerimiz aldıkları kararların ayrım yapılmaksızın tüm öğretmenler tarafından
sorgulanmasına izin verir. 0,626
7. Okul yöneticilerimiz, bizi ilgilendiren konularda ayrım yapmadan tüm öğretmenlerin
görüşlerini almaya çalışır. 0,568
Murat AKTEPE
51
10.Okul yöneticilerimiz yasa, tüzük, yönetmelik, genelge vb. gibi mevzuat hükümlerini tüm
öğretmenlere yansız ve tutarlı bir şekilde uygular. 0,560
13.Okul yöneticilerimiz okuldaki öğretmenlerin her birine onurlu ve saygılı davranır. 0,788
12.Okul yöneticilerimiz, tüm öğretmenlere nazik davranır. 0,766
14.Okul yöneticilerimiz okuldaki bütün öğretmenlerin kişisel ihtiyaçlarına karşı duyarlı davranır. 0,733
15.Okul yöneticilerimiz bizimle ilgili kararlar verirken yasal haklarımızı göz önünde bulundurur. 0,702
Faktör analizinde ölçek maddesinin bir faktörde yer alabilmesi için o faktördeki faktör yükünün0,300 üzerinde olması gerekmektedir. Ölçekmaddesi aynı anda birden fazla faktörde yer alıyorsa hangi faktördeki yük değeri fazla ise o faktörde yer alması gerekmektedir ancak yer aldığı iki faktördeki faktör yükleri arasında, 100’den fazla fark olması gerekir (Altunışık vd., 2007:226;Çokluk vd.,2007:194). Örgütsel Adalet Ölçeğinde aynı anda birden fazla faktörde yer alan madde bulunmamaktadır ve tüm maddele 0,300 üzerinde faktör yüküne sahiptir. Bu nedenle ölçekten madde çıkarılmamıştır. Ölçek 3 faktörden meydana gelmekte olup faktör 1 “dağıtımsal adalet”, faktör 2 “işlemsel adalet”, faktör 3 “etkileşimsel adalet”
olarak isimlendirilmiştir. Ayrıca tüm maddeler genel örgütsel adaleti oluşturmaktadır. Ölçeğin birinci faktörünün açıkladığı varyans (%30,737), ikinci faktörünün açıkladığı varyans (%28,856), üçüncü faktörünün açıkladığı varyans (%25,627) ve toplamda açıkladığı varyans %85,220’dir.
Örgütsel Güven Açıklayıcı Faktör Analizi
Tablo4. Örgütsel Güven Ölçeği Açıklayıcı Faktör Analizi KMO ve Bartlett’s Test Sonucu
Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ,952
Bartlett’s küresellik testi
x2 7626,013
sd 120
p ,000
KMO değeri örneklem büyüklüğünün faktör analizi için yeterliliğini ölçmektedir ve bu değerin 0,800 üzerinde olması örneklem büyüklüğünün mükemmel düzeyde yeterli olduğunu göstermektedir (Aksu vd., 2017:9; Altunışık vd., 2007:.226).
Örgütsel Güven Ölçeği için bu değer 0,952 olarak bulunmuş olup, bu değer örneklem büyüklüğünün mükemmel düzeyde yeterli olduğunu göstermektedir. KMO test değerine ek olarak faktör analizinin uygulanabilmesi için Bartlett’s test değerinin de anlamlı olması gerekmektedir (Aksu vd.,2017:10; Altunışık vd.,2007:.230) ve Örgütsel Güven Ölçeği için Bartlett’s test değerinin anlamlı olduğu görülmektedir (p<0,05).
Tablo 5. Örgütsel Güven Ölçeği Açıklayıcı Faktör Analizine İlişkin Faktör Yükleri
Maddeler
Faktör 1 Faktör 2
3. İşimde bir zorlukla karşılaştığımda okul müdürümün bana yardım edeceğine inanıyorum. 0,897
5. Okul müdürümle iş problemlerini konuşurken kendimi rahat hissediyorum. 0,892
4. Okul müdürümün bana karşı adil davrandığına inanıyorum. 0,884
1. Okulumdaki müdürümün bana cana yakın ve arkadaşça davrandığını düşünüyorum. 0,878
6. Okul müdürüm kendisi ile konuştuğum konuları ileride bana karşı kullanmaz. 0,832
2. Eğer bir hata yaparsam okul müdürüm affetmeye ve unutmaya hazırdır. 0,827
15.Üst yönetimin çalışanlara verdiği sözleri yerine getirdiğini düşünüyorum. 0,719
13. Kurumumuzun üst yönetimi çalışanlarını önemser. 0,718
14..Kurumumuzun üst yönetimi güvenilirdir. 0,717
10.Okulumuzdaki öğretmenlerin birbirine güvendiklerini düşünüyorum. 0,900
8. Okulumuzdaki öğretmenlerin birbirlerine duydukları güven düzeyi yüksektir. 0,896
11.Okulumuzdaki öğretmenler paylaştıkları sırları kesinlikle başkalarına açıklamazlar. 0,873
7. Okulumuzdaki öğretmenlerin birbirlerine karşı dürüst davrandıklarını düşünüyorum. 0,861
9. Okulumuzdaki öğretmenler işle ilgili problem yaşayan arkadaşlarına yardım ederler. 0,819
12.Okulumuzdaki öğretmenler birbirleriyle özel durumlarını paylaşabilirler. 0,818
16.Bu kurumda çalışanlar birbirlerinin arkasından iş çevirmezler. 0,694
Faktör analizinde ölçek maddesinin bir faktörde yer alabilmesi için o faktördeki faktör yükünün 0,300 üzerinde olması gerekmektedir. Ölçek maddesi aynı anda birden fazla faktörde yer alıyorsa hangi faktördeki yük değeri fazla ise o faktörde yer alması gerekmektedir ancak yer aldığı iki faktördeki faktör yükleri arasında, 100’den fazla fark olması gerekir (Altunışık vd., 2007:226, Çokluk vd.,2007:194). Örgütsel Güven Ölçeğinde aynı anda birden fazla faktörde yer alan madde bulunmamaktadır ve tüm maddeler 0,300 üzerinde faktör yüküne sahiptir. Bu nedenle ölçekten madde çıkarılmamıştır. Ölçek 2 faktörden meydana gelmekte olup faktör 1 “yöneticiye güven”, faktör 2 “örgüte güven” olarak isimlendirilmiştir. Ayrıca tüm maddeler genel örgütsel güveni oluşturmaktadır. Ölçeğin birinci faktörünün açıkladığı varyans (%44,405), ikinci faktörünün açıkladığı varyans (%40,069) ve toplamda açıkladığı varyans %84,475’dir.
Örgütsel Davranış Açıklayıcı Faktör Analizi
Tablo 6. Örgütsel Vatandaşlık Ölçeği Açıklayıcı Faktör Analizi KMO ve Bartlett’s Test Sonucu
Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) 0,926
Bartlett’s küresellik testi
x2 2736,606
sd 45
p 0,000
KMO değeri örneklem büyüklüğünün faktör analizi için yeterliliğini ölçmektedir ve bu değerin 0,800 üzerinde olması örneklem büyüklüğünün mükemmel düzeyde yeterli olduğunu göstermektedir (Aksu vd.,2017:9; Altunışık vd.,2007:226).
Örgütsel Vatandaşlık Ölçeği için bu değer 0,926 olarak bulunmuş olup, bu değer örneklem büyüklüğünün mükemmel düzeyde yeterli olduğunu göstermektedir. KMO test değerine ek olarak faktör analizinin uygulanabilmesi için Bartlett’s test değerinin de anlamlı olması gerekmektedir (Aksu vd., 2017:10; Altunışık vd., 2007:230) ve Örgütsel Vatandaşlık Ölçeği için Bartlett’s test değerinin anlamlı olduğu görülmektedir (p<0,05).
Murat AKTEPE
53
Tablo 7.ÖrgütselVatandaşlık Ölçeği Açıklayıcı Faktör Analizine İlişkin Faktör Yükleri
Maddeler
Faktör 1
12.Öğretmenler, okulu geliştirme yönünde yapıcı önerilerde bulunurlar 0,880
6.Öğretmenler işe ve toplantılara zamanında gelirler. 0,880
11.Öğretmenler, okuldaki çalışma kurullarında verimli çalışırlar 0,878
8. Öğretmenler derse zamanında girerler ve ders zamanını etkili kullanırlar 0,867
9. Öğretmenler, çeşitli konular ile ilgili bilgileri meslektaşları ile paylaşırlar 0,854
7. Öğretmenler, yerlerine gelen öğretmenlere yardımcı olurlar 0,853
3. Öğretmenler yeni öğretmenlere yardımcı olurlar. 0,774
1. Öğretmenler kişisel zamanlarında öğrencilere yardımcı olurlar. 0,769
5. Öğretmenler, müfredat dışı etkinliklere destek olmaya gönüllüdürler. 0,764
4. Öğretmenler, okulda oluşturulan yeni kurullarda çalışmaya gönüllüdürler. 0,736
Faktör analizinde ölçek maddesinin bir faktörde yer alabilmesi için o faktördeki faktör yükünün 0,300 üzerinde olması gerekmektedir (Altunışık vd.,2007:226, Çokluk vd.,2007:194). Ölçeğin 2’inci maddesi olan “Öğretmenler ders süresinin çoğunu boşa geçirirler” ve “Öğretmenler, kendiişlerine çok fazla zaman ayırırlar” maddesi faktör yükü 0,300 altında kaldığından dolayı ölçekten çıkarılmıştır. Ölçek maddelerinin tamamı tek faktörde toplanmıştır. Örgütsel Vatandaşlık Ölçeği tek faktörden meydana gelmekte olup, tüm maddeler genel örgütsel vatandaşlığı oluşturmaktadır. Ölçeğin toplamda açıkladığı varyans %68,439’dur.
Regresyon Analizi
Örgütsel Adaletin Örgütsel Vatandaşlık Üzerindeki Etkisine İlişkin Regresyon Analizi (Tablo8) incelendiğinde, örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık üzerinde %40,7’lik açıklayıcı etkisi bulunduğu ve bu etkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmektedir (r=,638; r2=,407; p<0,05). Örgütsel adalet algısı örgütsel vatandaşlık algısındaki toplam değişimin %40,7’sini açıklamaktadır. Dağıtımsal adalet algısında meydana gelecek 1 birimlik değişimin örgütsel vatandaşlık algısında 0,224 birimlik anlamlı değişime neden olacağı (β=,224; t=2,283; p<0,05), işlemsel adalet algısında meydana gelecek 1 birimlik değişimin örgütsel vatandaşlık algısında 0,395 birimlik anlamlı değişime neden olacağı (β=,395; t=3,279; p<0,05), etkileşimsel adalet algısında meydana gelecek 1 birimlik değişimin örgütsel vatandaşlık algısında 0,038 birimlik değişime neden olacağı ancak bu değişimin anlamlı olmadığı (β=,038; t=,395; p>0,05) görülmektedir
Tablo 8. Örgütsel Adaletin Örgütsel Vatandaşlık Üzerindeki Etkisine İlişkin Regresyon Analizi
Değişken B Std. Hata β t p
Sabit 2,135 ,146 14,604 ,000
Dağıtımsal adalet ,169 ,074 ,224 2,283 ,023
İşlemsel adalet ,295 ,090 ,395 3,279 ,001
Etkileşimsel adalet ,029 ,073 ,038 ,395 ,693
r=,638; r2=,407; F(3, 307)=70,096; p=,000
Tablo 9.Örgütsel Güvenin Örgütsel Vatandaşlık Üzerindeki Etkisine İlişkin Regresyon Analizi
Değişken B Std. Hata β t p
Sabit 1,804 ,127 14,198 ,000
Yöneticiye güven ,223 ,045 ,290 4,930 ,000
Örgüte güven ,363 ,043 ,492 8,358 ,000
r=,736; r2=,542; F(2, 308)=182,548; p=,000
Örgütsel Güvenin Örgütsel Vatandaşlık Üzerindeki Etkisine İlişkin Regresyon Analizi (Tablo9) incelendiğinde, örgütsel güvenin örgütsel vatandaşlık üzerinde %54,2’lik açıklayıcı etkisi bulunduğu ve bu etkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmektedir (r=,736; r2=,542; p<0,05). Örgütsel güven algısı örgütsel vatandaşlık algısındaki toplam değişimin %54,2’sini açıklamaktadır. Yöneticiyegüven algısında meydana gelecek 1 birimlik değişimin örgütsel vatandaşlık algısında 0,290 birimlik anlamlı değişime neden olacağı (β=,290; t=4,930; p<0,05), örgüte güven algısında meydana gelecek 1 birimlik değişimin örgütsel vatandaşlık algısında 0,492 birimlik anlamlı değişime neden olacağı (β=,492; t=8,358; p<0,05) görülmektedir.