CEP TELEFONU TEKNOLOJİSİ VE SAĞLIK
SONUÇ VE ÖNERİLER
Kardiyovasküler Etkiler: Bu konuda yine çoğu çalışma mesleksel RF maruziyetini incelemiştir. Kalp hastalıkları prevalansının RF ile karşılaşan grupta daha yüksek olduğunu bulan bir çalışma dışında,
çalış-maların çoğu kardiyovasküler hastalık veya semptomlar ile RF ilişkisini desteklememektedir3,15.
(...)
Katarakt: Göz lensinin ısıya duyarlı olması nedeniyle, RF’ın katarakt insidansını artırıcı potansiyel bir etkisinden söz edilebilir. Bazı çalışmalar mesleksel RF maruziyeti ile sınırda artmış bir etkiden söz
etmektedir3.
2. Dolaylı Sağlık Etkileri
a) Dikkat dağınıklığına bağlı kazalar olabilir. Avustralya’da yürütülen bir çalışmada 17 yaş ve üzerinde olup, cep telefonu kullanan ve trafik kazası geçirerek hastaneye başvuran hastanede görüşülerek ve cep te-lefonu kullandığı şirket kayıtlarından doğrulanan 456 sürücü ile bir çalışma yapılmış ve kazadan önce cep telefonu kullanımının 4 kat artmış risk ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Eller serbest kullanım kaza riskini azaltmamaktadır. International Association for Research on Cancer, çok merkezli bir çalışma yürütmekte ve beyin ve tükrük bezi tümörleri ile ilişki olup olmadığını incelemektedir. Bu çalışmanın bir katılımcısı İsrail olup, bu teknolojinin yalnızca trafik kazalarında risk artışı ile ilişkili olduğu, bunun da yayılan
rad-yasyon düzeyiyle ilişkili olmadığı sonucunu bildirmiştir29.
b) Kişilerde pace–maker, implante defibrilatör, işitme cihazları etkilenebilir.
c) Yoğun bakım ünitelerinde, taşıtlarda bazı sistemleri etkileyerek dolaylı zararlara neden olabilir. d) Psikolojik etkiler: Stres, anksiyete, uyku bozukluğu RF etkisi olarak ortaya çıkabileceği gibi, ulaşıla-maz olduğunda, aradığı kişiye ulaşılamadığında stres ve kaygı gibi psikolojik etkiler ortaya çıkabilir.
(...)
SONUÇ VE ÖNERİLER
Şu an Türkiye’de cep telefonu kullanıcı sayısı 40 milyona ulaşmıştır. Radyofrekans ile ilişkili tekno-loji çeşitliliği ve yaygınlığı hızla artarken, bu konudaki endişeleri haklı çıkaran bir yanıt bulunamamıştır. Ancak güçlü, güvenilir ve birbiriyle tutarlı çalışma sonuçları ile bu riskin olmadığı da söylenememektedir. Araştırmaların iyi planlanması, RF maruziyet düzeyinin ölçümlere dayandırılması, özellikle çocukların risk altında olduğu düşünülerek araştırmalarda incelenmesi gereği vardır. Çocuklar olası olumsuz etkilere karşı gelişim dönemlerini tamamlamamış olmaları ve cep telefonunu yoğun kullanmaları nedeniyle risk grubudur. Maruziyetin diğer kaynaklarının da birleştirilmesi önemli bir ayrıntıdır.
Cep telefonları 1990’lı yıllara dek düzenli kullanılmadığı için bir kanserin kendini belli etme süresine göre kısa bir zaman periyodunda gerçekleştiği söylenebilir. Çalışmalara bakıldığında analog telefonlar için en uzun kullanım süresi olan 15 yıla kullanıcıların çok az bir kısmında rastlanmıştır.
Şu anki bilgilerimize göre, kuşkular varlığını korumakta ve konu ciddiyetle takibi gerektirmektedir. Yeni araştırmaların yapılması, maruziyetin sınırlandırılmasına ilişkin yasal önlemlerin alınması ve uygulanması, konunun takibi ve toplumun olası etkilere karşı kullanım ile ilgili önerileri uygulaması önem kazanmak-tadır.
Toplumun şu konularda bilgilendirilmesi gereklidir: Gereksiz görüşmelerden kaçınılmalı, görüşmeler kısa tutulmalıdır. Anne–babalar çocuklarını olası bir riskten korumak için taşınabilir telefon kullanımını sınırlandırmalıdır. Arama yerine mesajla haberleşme tercih edilmelidir. Eller serbest özelliği olan telefonlar tercih edilmelidir. Konuşma sırasında telefon olabildiğince baştan uzak tutulmalıdır. Taşınabilir telefonların taşıtlarda kapalı tutulmasına özen gösterilmelidir.
Prof. Dr. Recep Akdur, Uz. Dr. M. Esin Ocaktan
Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi
(Kısaltılmıştır.) KAYNAKLAR
1. Radyasyon ve Sağlık. Teknik Rapor No:1 HASAK, Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfı, Ankara-1994.
2. Knaw B. Radiation, non-ionizing. Encyclopedia of occupational health and safety, vol:2, fourth edition, ILO, Geneva 1998.
3. Ahlbom A, Gren A, Kheifets L, Savitz D, Swerdlow A. Epidemiology of Health Effects of Radiofrequency Exposure. Environ Health Perspect 2004;112(17):1741-1754.
4. Electromagnetic fields and public health: WHO, Geneva 1993, and the report of the Scientific Review under the auspices of the international EMF Project of the WHO, Germany, 1996 November.
5. Blettner M, Berg G. Are mobil phones harmful? Acta Oncol 2000;39(8):927-30.
6. Lai H. Neurological Effects of radiofrequency Electromagnetic radiation. Paper presented to the workshop on possib-le biological and health effects of RF epossib-lectromagnetic fields. Project Team: Mobil Phone and Health, Symposium, October 25-28, 1998, University of Vienna, Austria.
7. Kheifets L, Repacholi M, Saunders R, van Deventer E. The sensitivity of children to electromagnetic fields. Pediatrics 2005; 116(2):303-13.
8. Al-Khlaiwi T, Meo SA. Association of mobile phone radiation with fatigue, headache, dizziness, tension and sleep disturbance in Saudi population. Saudi Med J. 2004;25(6):732-6.
9. Oftedal G, Wilen J, Sandstrom M, Mild KH. Symptoms Experienced in connection with mobile phone use. Occup Med, 2000; 50:237-245.
10. Sandstrom M, Wilen J, Oftedal G, Hansson Mild K. Mobile phone use and Subjective Symptoms. Comparison of Symptoms Experienced by users of analoue and digital mobile phones. Occup Med 2001;51:25-35.
11. Chia SE, Chia HP, Tan JS. Prevalence of Headache Among Handheld cellular telephone users in Singapore: a community study. Environ Health Perspect 2000;108:1059-62.
12. Koivisto M, Haarala C, Krause CM, Revonsuo A, Lâine M, Hamalainen H. GSM phone signal does not produce subjective symptoms. Bioelectromagnetics. 2001; 22:212- 215.
13. Roosli M, Moser M, Baldinini Y, Meimer M, Braun-Fahrlander C. Symptoms of ill health ascribed to electromag-netic field exposure a survey. Int J Hyg Environ Health. 2004; 207(2):141-50.
14. Özgüner M, Koyu A, Cesur G et al. Biological and Morhological Effects on the Reproductive organ of rats after axposure to electromagnetic field. Saudi Med J. 2005;26(3):405-10,9
Fen bilimleriyle ilgili okuduğunuz bu makalede bilim insanları, günümüzde yaşamımızın ayrılmaz parçası olan cep telefonunun vücudumuza etkileriyle ilgili dünya çapında yapılan araştırmaları tarayarak bilimsel sonuçlar ortaya koymuşlardır. Okuduğumuz metin, bilimsel bir dergide 2008 yılında yayım-lanmıştır.
15. Johansen C. Electromagnetc fields and Health Effects Epidemiologic studies of cancer, diseases of the central ner-vous system and arrhytmia-related heart disease. Scand J Work Environ Health 2004;30 Suppl 1:1-30.
16. Repacholi MH, Basten A, Gebski V, Noonan D, Finnie J, Haris AW. Lymphomas in Emu-Pim1 transgenic mice exposed to pulsed 900 MHz electromagnetic fields. Radiat Res1997;147:631-640.
17. Utteridge TD, Gebski V, Finnie JW, Vernon-Roberts B, Kuchel TR. Long term exposure of E-mu-Pim 1 transgenic mice to 898.4 MHz microwaves does not increase lymphoma incidence. Radiat Res 2002; 158:357-364.
18. Moulder JE, Foster KR, Erdreich LS, McNamee JP. Mobile phones, mobil phone base stations and cancer: a review. Int J Radiat Biology. 2005; 81(3):189-203.
19. Hardell L, Mild KH, Pahlson A, Hallquist A. Ionizing radiation, cellular telephones and the risk for brain tumors. Eur J Cancer Prev 2001;10:523-529.
20. Hardell L, Mild KH, Carlberg M. Case control study on the use of cellular and cordless phones and the risk for malignant brain tumors. Int J Radiat Biol 2002; 78:931-936.
21. Hardell L, Mild KH, Carlberg M. Further aspects on cellular and cordless telephones and brain tumors. Int J Oncol. 2003; 22:399-407.
22. Muscat JE, Malkin MG, Thompson S et al. Handheld cellular telephone use and risk of brain cancer. JAMA 2000;284:3001-7.
23. Muscat JE, Malkin MG, Shore RE et al. Handheld cellular telephones and risk of acustic neuroma. Neurology 2002;58:1304-6.
24. Inskip PD, Tarone RE, Hatch EE et al. Cellular telephone use and brain tumors. N Engl J Med 2001;344:79-86. 25. Auvinen A, Hietanen M, Luukkonen R, Koskela RS. Brain tumors and salivary gland cancers among cellular telep-hone users. Epidemiology 2002;13:356-9.
26. Dreyer NA, Loughlin JE, Rothman KJ. Cause spesific mortality in cellular telephone users. JAMA 1999; 282:1814-6. 27. Rothman KJ, Loughlin JE, Funch DP, Dreyer NA. Overall Mortality of cellular telephone customers. Epidemiology 1996;7:303-5.
28. Mc Evoy SP, Stevenson MR, McCartt AT et al. Role of mobil phones in motor vehicle crashes resulting in hospital attendance: a case crossover study. BMJ 2005; 331(7514):428.
29. Leventhal A, Karsenty E, Sadetzki S. Cellular phones and public health. Harefuah 2004; 143(8):614-8, 620. 30. Maliye Bakanlığı. Yıllık Ekonomik Rapor. 2005.
31. International commission on Non-ionizing Radiation Protection. ICNIRP Guidelines. Guideline for limiting ex-posure to time-varying electric, magnetic and electromagnetic fields (up to 300 GHz).
32. Resmi Gazete, 12 Temmuz 2001 tarih, 21460 sayılı; 10 kHz-60GHz Frekans bandında çalışan Sabit Telekomuni-kasyon Cihazlarından Kaynaklanan Elektromanyetik alan Şiddeti Limit Değerlerinin Belirlenmesi, Ölçüm Yöntemleri ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik.
33. Sağlık Bakanlığı, 29.05.2000 tarih ve 7384 sayılı İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyon- Elektromanyetik Kirlilik konulu genelge.
34. Resmi Gazete, 08.05.2003 ve 25102 sayılı; Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilatı ve Görevleri Hakkında Kanun. 35. WHO. The International EMF Project. Progress report 2002-2003.
METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME
1.
Okuduğunuz metinde geçen “analog”, “dijital”, “doz” gibi kelimelerin anlamını metnin bağlamındanbulmaya çalışınız. Kelimeleri sözlükten kontrol ediniz.
2.
Metinde geçen terim anlamlı kelimeleri tespit edip defterinize yazınız. Kelimelerin anlamlarınısözlükten bulunuz.
3.
Metinde terim anlamlı kelimelerin fazlaca kullanılmasının nedenini açıklayınız.4.
Okuduğunuz metnin ana düşüncesini ve yardımcı düşüncelerini belirleyiniz.5.
Bu makalede yazarlara özgü dil ve anlatım özellikleri nelerdir? Belirlediğiniz özellikleri, metnin türüile ilişkilendiriniz.
6.
Metinde alıntılama ve özetleme yapılan bölümlere örnekler bulunuz.7.
Okuduğunuz metnin bilimsel metin olma özelliğini ortaya koyacak beş maddeyi defterinize yazınız.8.
Cep Telefonu Teknolojisi ve Sağlık adlı metinde yazarların anlatım tutumunu (öğretici, betimleyici,mizahi, eleştirel vb.) değerlendiriniz.
9.
Metindeki bilgiler arasında bir tutarlılık var mıdır? Değerlendiriniz.anksiyete : Canlının içinde bulunduğu sıkıntılı duruma bağlı olarak gelişen psikonöretik bozukluk.
erim : Bir şeyin erebileceği uzaklık, menzil.
karsinojenik : Kansere neden olan, kanser yapıcı.
maruz : Bir olayın, bir durumun etkisinde veya karşısında bulunan.
semptom : Belirti.
soğurulma : Bir ortamın ışık enerjisini belli nicelikte emmesi olayı.
termal : Isı ile, sıcaklıkla ilgili.
tümör : Hücrelerin anormal çoğalmasıyla oluşan büyüme, ur.