Bir okulda düzenlenen yangın tatbikatı

a. Okuduğunuz metnin konusunu defterinize yazınız.

b. Metnin konusunu, güncel olup olmaması açısından değerlendiriniz. c. Konu, sizce okurun ilgisini çekmekte midir? Görüşlerinizi belirtiniz.

ç. Metnin konusunu, toplumu ilgilendirme ve bilgilendirme açısından değerlendiriniz. d. Yazar, düşüncelerini aktarırken kanıtlama amacı gütmüş mü? Açıklayınız.

e. Okuduğunuz metnin ana düşüncesini belirleyiniz. f. Okuduğunuz metinde yazarın amacını belirleyiniz.

g. Okuduğunuz metinden yalın ve yoğun anlatıma örnekler veriniz.

h. Yazar, düşüncelerini metinde özgürce ortaya koymuş mudur? Düşüncelerinizi belirtiniz. ı. Sizce yazar, yazısını metnin sonuna kadar okuruna zevkle okutmayı başarmış mıdır? i. Yazarın kişisel görüşlerini ortaya koyduğu bölümleri metnin üzerinde gösteriniz. j. Metindeki cümleleri kısa ve uzun olmaları açısından değerlendiriniz.

k. Metinde başvurulan anlatım biçimini belirleyiniz. l. Metnin türü sohbet midir, fıkra mıdır?

3. Etkinlik

Aşağıdaki metni okuyunuz. Metnin türünü belirleyiniz. Bu metinle Picasso Sergisini Kaçırmayın metnini içerik ve üslup açısından karşılaştırınız.

(...)

Paris’in bir köprüsü üzerinde bir satıcı, bağırıyor, dil döküyor, sattığı nesnenin eşsiz güzelliklerini anlatıyor. Başına toplananlar merakla bekliyorlar: Nedir acaba o adamın sattığı? En sonunda söylüyor: “Size güneşi, her gün gözlerinizin önünde duran, ama sizin bakmadığınız, güzelliğini göremediğiniz güneşi satıyorum. Bakın! Bakın! Sizin bütün hülyalarınızdan güzel değil mi?” Dinleyenlerin çoğu omuzlarını silkip gidiyor, ancak bir iki kişi: “Sahi! Ne de güzelmiş!” diyorlar.

Şairin, hikâyecinin o adama benzemeleri gerektir. Bize gözümüzün önünde duran, ama alışık olduğumuz için artık fark etmediğimiz güzelliklerini anlatmaları, sezdirmeleri gerekir. Hayatın yalnız iyi yanlarını söylesinler demek mi istiyorum? Hayır. Acıları, kötülükleri, çirkinlikleri söyleyerek de o işi başarabilirler, okurlara yaşamanın güzel bir şey olduğunu sezdirirler de acılar, kötülükler, çirkinlikler karşısında irkilmenin mutluluğunu, o yürekler paralayan mutluluğu duyururlar. Bütün o acıları, kötülükleri, çirkinlikleri kaldırmaya özendirirler de insan olmanın onurunu duyururlar onlara.

Yapsınlar bunu şairlerimiz, hikâyecilerimiz, bunu yapmak için de gerçekçi olsunlar. Peki, ama yalnız bu yeryüzünün, yaşamanın güzelliğini göremeyenlere, sezemeyenlere midir sanatın yararlığı? Güneşi satan adam muradına erdi, hepimize güneşin güzelliğini anlattı, bizi hayatın biteviyeliğinden kurtarabilir mi?... Bugün düne benziyor, yarın bugüne benzeyecek. Çeşit çeşit güzellikler var yöremizde, güneş doğuyor, batıyor, yıldızlar parlıyor, karanlık, soğuk, kasırgalı gecelerin bir de bir tadı var, çiçekler açıldı, yarın solacak, hepsi ayrı bir duygu veriyor kişiye... İyi, hepsi iyi ama hep biteviyelik içinde geçen bu güzellikler bıktırıyor, biteviye olduğu için çirkin-leşiyor. Biz o biteviyelikten kurtulamayacağımızı anlıyoruz da bir perişanlık duyuyoruz içimizde. Yalnız yaşlılar mı kapılıyor bu melâle?... Bu üzüntüden bizi yalnız hülya kurtarabilir. Ama, hülyalar kurmak her kişinin elinden gelir mi sanırsınız? Gerçeğin güzelliklerini sezmek her kişiye vergi değildir de gerçekten silkinip kendine daha gönlünce bir acun kurmak her kişiye vergi midir? İyi bir dinleyin kendinizi. (...)

YAZMA TÜR VE TEKNİKLERİNİ UYGULAMA

Aşağıdaki tabloda sohbet ve fıkra türünde metin yazma aşamaları ve uyulması gereken kural ve bilgiler verilmiştir. Bu ünitenin okuma bölümünde sohbet ve fıkra türünün özellikleri, örnek metinlerin üzerinde incelenmişti. Bu bilgilerinizi de hatırlayarak tabloyu inceleyiniz. Güncel bir konuda türün özelliklerine uygun olarak bir sohbet veya fıkra yazınız. Yazdığınız metni öğretmeninizle değerlendiriniz.

Sohbet ve Fıkra Yazma Çalışması Aşamaları ve Yapılması Gerekenler Tablosu

Sohbet ve Fıkra Yazma

Çalışması Aşamaları ^{Sohbet ve Fıkra Yazma Çalışması Aşamalarında}Yapılması Gerekenler

Hazırlık

Konu ve ana düşünceyi belirleme

İlgi çekecek güncel bir konu belirleyiniz. Konuyu sınırlandı-rarak yazmayı kolaylaştırırsınız. Konuyla ilgili bilgi eksikliklerini gidermek için kaynaklara başvurabilirsiniz. Özetleme ve not alma tekniklerini kullanınız. Bu konu aracılığıyla vereceğiniz ana dü-şüncenizi belirleyiniz. Ana düşünce bir yargıdır ve bir yazının ana düşünce etrafında geliştiğini unutmayınız. Ana düşünceye bağlı olarak yardımcı düşünceleri belirleyiniz.

Metinde kullanılacak bil-gi, düşünce, anekdot, mizah, anı, örnek vb. belirleme

Konunuzla ilgili, ana düşüncenizi destekleyecek bilgi ve dü-şünceleri tek tek belirleyiniz. Yazacağınız konuyla ilgili düşünce ve bilgileri ortaya çıkarmak için beyin fırtınası, kavram ağı oluştur-ma, tartışma gibi yollara başvurabilirsiniz. Metinde kullanacağınız bilgi ve düşünceleri mizahtan, bir anınızdan, etkili örneklerden, bazı anekdotlardan yararlanarak geliştiriniz. Bu bilgi ve düşünce-lerin konudan ve ana düşünceden uzak olmamasına dikkat ediniz. Bu bilgi ve düşünceleri mantıklı bir sıraya koyunuz. Genel ağdan yararlanırken sınırlama tekniklerini kullanmanız, işinizi kolaylaş-tıracaktır.

Gündemle ilişki kurma Düşüncelerinizi yaşanan günlük olaylarla ilişkilendiriniz.

Planlama

Metnin temel bölümlerini belirleme ve bu bölümlerde değinilecek bilgi ve düşünce-leri sıralama

Yazınızda yer alacak yardımcı düşünceleri ve bu düşünceleri destekleyecek ayrıntıları sınıflandırınız ve sıraya koyunuz. Metni-nizin giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini belirleyiniz. Giriş bölü-münde etkili bir başlangıç yapıldığını, ele aldığınız konuya burada değinildiğini unutmayınız. Gelişme bölümünde ana düşüncenizi destekleyecek yardımcı düşüncelere yer veriniz. Sonuç bölümünün özet olduğunu, burada verilmek istenen iletinin sonuca ulaştırıl-ması gerektiğini unutmayınız.

Taslak Metin Oluşturma

Sohbet ve fıkra türünün temel özelliklerine dikkat ediniz. Belirlediğiniz ana düşünce, yardımcı düşünceler ve düşünceyi geliştirme yolları doğrultusunda taslak metni yazınız. Paragrafta konunun bir boyutunun ele alınıp geliştirildiğini unutmayınız. Her paragrafın kendi içinde bütünlük taşıması gerektiğine dikkat ediniz. Farklı yapılarda cümleler kullanınız. Farklı yapıda cümle kullanırsanız metniniz akıcı ve etkileyici olur. Yazacağınız metinde cümle ve paragraflar arasındaki ilişkinin tam-lama, zamir, bağlaç, edat gibi dil yapılarıyla sağlandığını unutmayınız. Fıkra türüne uygun anlatım biçimlerini ve düşünceyi geliştirme yollarını belirleyiniz. Düşünceyi geliştirme yolları, ana düşünceyi destekleyen ve geliştiren yollardır. Tanımlama, örnekleme, sorulara bağlama, karşılaştırma, alıntı yap-ma, tanık gösterme, benzetme gibi anlatım teknikleri de düşünceyi geliştirme yollarıdır. Bunlardan metninizin uygun yerlerinde yararlanınız. Yazdığınız metne yazınızda vermek istediğiniz iletiye göre bir başlık veriniz. Başlığın konuyu ve ana düşünceyi içermesi gerektiğini unutmayınız.

Metni Düzeltme ve Geliştirme

Metnin tutarlılığını de-ğerlendirme

Metninizdeki cümleleri; olay, bilgi, anlatım ve içerdikleri dü-şünceler yönünden birbirileriyle tutarlı olup olmadıkları açısından inceleyiniz. Verdiğiniz bilgi, duygu, düşünce ve olayları açık biçim-de sunup sunmadığınızı kontrol ediniz. Ayrıca konu ve düşünce akışı yönünden metni inceleyiniz. Yazınızda size ait bir üslubun olması gerektiğini unutmayınız.

Anlatım bozukluklarını düzeltme

Cümlelerinizin anlatımın açıklık, akıcılık, yalınlık ve duruluk ilkelerine uyması gerekir. Cümlelerinizi anlatım bozuklukları ku-rallarına göre inceleyiniz. Dil yanlışlarını bulunuz. Gerekli düzelt-meleri yapınız.

Yazım ve noktalama hata-larını düzeltme

Yazım ve noktalama kurallarına göre yazdığınız metni incele-yiniz, yanlışlarınızı bulunuz ve düzeltiniz.

Sayfa düzenine ve oku-naklılığına göre metni dü-zeltme

Yazdığınız metni, sayfa düzeni kurallarına göre inceleyip ge-rekli düzeltmeleri yapınız. Sayfa düzeni hakkında öğretmeniniz-den bilgi alınız. Yazınızın okunaklı olmasına dikkat ediniz.

Yazılan metni paylaşma

Yazdığınız metni öğretmeninize, arkadaşlarınıza, çevrenizdeki insanlara okuyunuz. Yazınızı sınıf veya okul panolarında sergileyi-niz, edebiyat dergilerine, genel ağdaki güvenilir edebiyat sitelerine göndererek yazınızın yayımlanmasını sağlayınız. Ürettiğiniz ve paylaştığınız metinler yasalara ve ahlak kurallarına uygun olmak zorundadır. Yazılarınızın ahlaki ve hukuki sorumluluğunun size ait olduğunu unutmayınız.

SÖZLÜ İLETİŞİM TÜR VE TEKNİKLERİNİ TANIMA

TÜRK KÜLTÜRÜNDE SOHBET