1984’ten beri Slovenya Üçüncü Yaş Üniversitesi istikrarlı bir şekilde büyümüştür. Üçüncü Yaş Üniversitesi öğrenme, eğitim ve sosyalleşme fırsatları sunar; profesyoneller ve gönüllülerin yanı sıra, hedef grubunu oluşturan emekli kişilerin, yaşlı çalışanların ve emeklilik öncesi dönemde bulunanların sosyal katılımını teşvik eder. 2016 yılı itibari ile yaklaşık 21,000 öğrenci, 1000’den fazla danışman ve 1000 gönüllüsüyle, 51 bölgede 52 üniversiteden oluşan ulusal bir ağa ulaşmıştır. Üçüncü Yaş Üniversitesi uygulaması geniş çapta araştırılmış ve bu araştırmalar üniversitenin kendi eğitim ve örgütsel modelinin geliştirilmesini sağlamıştır.
Slovenya Üçüncü Yaş Üniversitesi şunları amaçlamaktadır:
• kişisel gelişim, daha iyi istihdam edilebilirlik ve yaşlı yetişkinlerin aktif vatandaşlığı için kültürel etkinliklere ve eğitime erişim sağlamak;
• aktif ve sağlıklı yaşlanma ile ilgili geniş bir yelpazede fırsatlar sunmanın yanı sıra bütünleşik danışmanlık ve rehberlik hizmeti sağlamak;
• yaşlıların kişiler arası desteği (bilgi, beceri, enformasyon ve duygusal destek) harekete geçirmelerini sağlamak;
• yaşlı yetişkin eğitimi ve öğrenimi hakkında araştırma yürütmek ve yayınlamak;
• tüm kuşaklardan, yaşlı yetişkin eğitimi alanında aktif olmak isteyen gönüllülerin yanı sıra bu alanda profesyoneller yetiştirmek;
• yaşlılar, yaşlılık ve yaşlı yetişkin eğitiminin rolü hakkında farkındalığı artırmak ve kamu kampanyaları yürütmek.
Ağın kapsamı sürekli olarak artmıştır ve şu anda yaşlı yetişkinler için istihdam hizmetleri gibi faaliyetleri de içermektedir.
Kaynak: Slovenya Üçüncü Yaş Üniversitesi (2017).
58
Macaristan, Yunanistan, İspanya ve Polonya’da gözlemlenmiştir (AYED, 2006; 2015). Bununla birlikte, ülkeler arasındaki farklılıklar büyüktür: yaşam boyu öğrenme kavramı, bazı ülkelerde zar zor var olurken, diğerlerinde oldukça gelişmiştir (Mercken, 2004).
Slovenya örneğinde olduğu gibi, bazı üçüncü yaş üniversite girişimleri, deneyim kazanmış ve uzun yıllar boyunca gelişim göstermiştir (Kutu 10).
Yetişkin öğrenimi için Avrupa gündemi ve yetişkin öğrenimi için AB uzman grubu yetişkin öğrenimi girişimlerine destek sağlamaktadır: AB çapında girişimlerden elde edilen deneyimler, başlatılabilecek faaliyetler hakkında ilham ve rehberlik sağlayabilir (Kutu 11).
Yaşam boyu öğrenme programları katılımcılar arasında son derece popüler olmakla birlikte bu programların spesifik izolasyon riski altındaki kişilere yönelik faydaları hakkında pek az kanıt vardır.
Toplumsal sınıf, cinsiyet, etnik köken ve daha önce eğitim alma gibi faktörlerin katılımı etkilediği görülmektedir (NIACE, 2010). Önceki eğitim düzeyleri ve sosyoekonomik sınıf ve daha ileri öğrenmeye katılma olasılığı arasında pozitif bir bağıntı olduğu açıktır (Aldridge ve Tuckett, 2007) ve erkeklerle karşılaştırıldığında kadınların katılımı daha olasıdır (Jenkins ve Mostafa, 2012). Kullanılabilir katılım araştırmaları farklı metodoloji ve tanımlar kullanmakla birlikte nispeten daha avantajlı nüfusların, yaşam boyu öğrenme faaliyetlerine (daha ileri yaş grupları da dahil) katılma olasılıklarının, daha dezavantajlı gruplara göre daha yüksek olduğu yönünde bazı kanıtlar vardır; bu durum da dezavantajlı gruplara erişim konusundaki zorluklara işaret etmektedir.
Yaşlılıkta öğrenme ve sağlık arasındaki bağlantılar artan şekilde ilgi görmüştür. Birçok araştırma öğrenme müdahalelerinin sağlık üzerindeki etkisine odaklanarak böyle bir bağlantının mevcut olduğu yönünde kanıtlar elde etmiştir. Ancak katılımı sağlığa dönüştüren rastlantısal yollar hakkındaki kanıtlar konusunda halen boşluklar vardır. Özellikle daha sağlıklı yaşlıların, yaşam boyu öğrenme faaliyetlerine katılması daha olası olduğu için potansiyel seçim yanlılığı sorunları söz konusudur (Desjardins, 2008). Bu aynı zamanda aşağıdaki kısımda incelenen katılımın önündeki potansiyel engeller sorununu da ortaya çıkarmaktadır.
Yaşlılar için yaşam boyu öğrenmeye katılımın önündeki engellerin kaldırılması son derece önemlidir.
Yaşam boyu öğrenme müdahalelerin önünde üç ana düzeyde engel bulunmaktadır (Slowey, 2008).
Tutumsal engeller: düşük öz güven, direnç ve esneklik, öz saygı ve ruh sağlığına ilişkin diğer faktörleri olanlar, öğrenmeye katılma kabiliyetlerini sorgulayabilir.
Bireyler katılmama nedeni olarak ilgi duymadıklarını ya da «öğrenmek için çok yaşlı olduklarını» söyleyebilirler (Moss ve Arrowsmith, 2003; Aldridge ve Tuckett, 2007). Bazıları için “öğrenen” terimi bir tür eksiklik ya da yetersizliği çağrıştırmaktadır ve bu yüzden bu kişilerin öğrenme konusundaki beklenti ya da kapasitesi düşüktür. Yaşamın seyri sırasında karşılaşılacak herhangi bir ayrımcılık deneyiminin de bireylerin öz güveni ve sahip olduğu sosyal ve kültürel sermayesi üzerinde olumsuz etkisi olabilir (McNair, 2007: 61).
Durumsal engeller: daha az hareketli olan ve kırsal alanlarda yaşayanların öğrenmeye katılmasının daha az olası olduğu konusunda kanıtlar vardır (Çalışma ve Kutu 11. Mevcut Avrupa Komisyonu girişimlerinden edinilen deneyim
Her yıl, Avrupa Yetişkinler Eğitimi Derneği (AYED), yetişkin eğitimindeki yenilikçilik ve mükemmeliyetteki başarıları tasdik etmektedir. AYED Grundtvig Ödülü, yeni fikirler, yeni ortaklıklar, yeni metodolojiler ve yetişkinlerin öğreniminin nasıl geliştirilebileceğine dair yeni bir anlayış üreten proje sonuçlarına dikkat çeker. 2012 yılında, ödülün özel konusu, yaşlı öğrencilerin topluma aktif katılımını teşvik eden projelerdi. Alınan projeler, kuşaklar arası öğrenmenin ve yenilikçi ortaklıkların farklı yönlerini içeriyordu.
Kazanan Crosstalk (çapraz konuşma) projesi, yaşlılara, okula giden çocuklara, gençlere ve göçmenlere yerel medyayla etkin bir şekilde iletişim kurma ve böylece kendi topluluklarına aktif bir şekilde katkıda bulunma beceri ve öz güvenini kazandırmayı amaçlıyordu. Projenin bazı bölümleri, farklı arka planları olan genç ve yaşlıları bir araya gelip hikayelerini paylaşmaya teşvik ediyordu. Ayrıca, bir medya eğitim kursu, yerel medya prodüksiyonuna dahil olmak ve daha önce ya da bugün oynadıkları oyunlar hakkında hikayeler anlatmak için gereken istek, öz güven ve uzmanlığı temin etmiştir. Katılımcı yaşlılar ve çocuklar/genç yetişkinler en sevdikleri yerleri ziyaret ettiler, birbirleriyle röportaj yaptılar ve bir sesli rehber, etkileşimli haritalar ve ders materyalleri içeren bir kılavuz hazırladılar.
Proje, yedi ülkedeki topluluk medya pratisyenleri, yetişkin eğitim uzmanları ve üniversite araştırmacılarını içeren dokuz Avrupalı ortaklardan oluşan bir ekip tarafından tasarlandı ve gerçekleştirildi.
Kaynak: AYED (2012).
59
Emeklilik Departmanı, 2004). Aynı durum sağlık sorunları ya da engellilikleri olan kişiler açısından da geçerli olabilir (Dench ve Regan, 2000).
Kurumsal engeller: bu engeller, yaşlılar için yaşam boyu öğrenme girişimlerinin yönetilmesinde bulunması gereken sektörler arası işbirliğinin sağlanmasının zorluklarından kaynaklanabilir; bu da devlet daire ve kurumları arasında paylaşılan sahiplik ve sorumluluk anlamına gelir. Sağlık ve sosyal departmanların yanı sıra eğitim sektörü de başarı için can alıcı önemde olabilir.
Erişim eşitliği ve daha geniş kapsamın sağlanması bir zorluk olarak kalabilir.
Yetişkin öğrenmesi faaliyetlerine katılan yaşlılar genelde nispeten sağlıklı (Findsen ve Carvalho, 2007), baskın olarak orta sınıftan, kadın ve önceden yüksek seviyede örgün eğitim almış olarak bulunmuştur. Sağlık durumu daha iyi olan ve sosyal olarak daha aktif ve topluluklarına
daha fazla entegre olmuş yaşlıların, yaşam boyu öğrenme faaliyetlerine katılma olasılığının daha yüksek olduğuna yönelik bazı kanıtlar olduğu dikkate alınacak olursa daha dengeli bir katılım için (yukarıda listelenen engellerle yüz yüze olanlar dahil) erişimin genişletilmesi önemli bir sorun olarak devam etmektedir.
Eylem alanı ve hedefe göre politika müdahale ve girişimleri
Tablo 4’te bu bölümde önerilen müdahale ve hedef yönergelerinin yapısı izlenmekte ve mevcut yaş dostu strateji, eylem planı ve vaka çalışmalarından örnekler eklenmektedir. Bahsedilen müdahale ve girişimler, yerel bağlamlarda hali hazırda uygulanmış ya da yaş dostu bir eylem planında uygulanması tasarlanan projeler olabilir.
Tablo 4. Yerel yaş dostu eylem planları ve değerlendirmelerden sosyal katılım için uygulama örnekleri
Tablo 4. Yerel yaş dostu eylem planları ve değerlendirmelerden sosyal katılım için uygulama örnekleri
Eylem alanı Hedef Politika müdahalesi ve girişimi örnekleri Yaşlılar için katılmaya ve mevcut faaliyetler konusunda bilinçlenmeye teşvik edilmesi
• İhtiyaç değerlendirmelerinin yürütülmesi ve buna göre kanıta dayalı teklif ve faaliyetlerin sağlanması
• Yaşlıları hedef alan özel bir kısım ile bozukluk ve kısıtlamaları olan kişiler için bulunabilir olan
erişilebilirlik ya da özel destek hakkında bilgilendirme de dahil düzenli faaliyet takvimleri
• Mevcut faaliyet ve hizmetlerin haritalanması ve boşlukların tespit edilmesi (fiziksel aktivite ve spor, dans, kültürel faaliyetler, eğitim teklifleri, bilişsel faaliyetler ve eğitim, sahne sanatları, el sanatları, bilgisayar kursları, manevi faaliyetlerin teşvik edilmesine yönelik faaliyetler dahil)
• Yaşlılar için günlük geziler ve saha gezileri
• Mevcut faaliyetlere ilişkin bilinçlendirmeyi artırmak üzere iletişim kampanyaları
• Aktif yaşam tarzlarının iyilik hali etkileri hakkında kanıta dayalı bilgilenme sunan eğlenceli ve çekici iletişim araçları
• Yaşlılara gönderilen etkinliklere ilişkin kişisel davetiyeler
• Sadece çevrim içi olarak değil, aynı zamanda yerel medyada ve erişilebilir basılı formatlarda yerel etkinliklerin ve mahalle etkinliklerinin ilan edilmesi
• Katılımcıların etkinlerin tanıtımını yapmaya ve arkadaş ve akranlarını da getirmeye teşvik edilmesi (alan 5: sosyal içerme
ve ayrımcılığın önlenmesi, alan 6: sivil katılım ve istihdam ve alan 7: iletişim ve bilgilendirme ile kesişiyor)
Farklı paydaş ve STK'ların sağladığı mevcut topluluk varlık ve hizmetlerinin desteklenmesi ve bunların yaşlılar için erişilebilir ve uygun hale getirilmesi
• Yaşlıların aktivitelerin planlanmasında ve uygulanmasında (söz gelimi fiziksel aktivite lider eğitimi) yer almalarının sağlanması
• STK'ların ve topluluk bazlı girişimlerin altyapısının desteklenmesi ve sürdürülmesi
• Yerel grupların oluşturulmasının kolaylaştırılması ve girişimlerinin desteklenmesi; söz gelimi gayri resmi bilgi paylaşma deneyimleri, duygular, öğrenme, beceri değişimi ve akran desteğine (örneğin hedef belirleme ve bir sonraki grup toplantısı geri bildirimde bulunma aracılığıyla) yönelik fırsatlar sağlanması
60
Sağlık ve işlevsel yetenekler, cinsiyet, yaş, etnik köken, eğitim ve gelir açısından hassas potansiyel olarak farklı ihtiyaçların karşılanması
• Hareketlilik kısıtlamaları olan ilgili katılımcılar için kapıdan kapıya ulaşım hizmetleri
• Refakatçi ayarlanması olasılığı sunan arkadaşlık sistemi ya da gönüllü hizmetleri (ve bu gönüllüler için düşük giriş ücretleri)
• Etnik ve azınlık grupları tarafından başı çekilen kültüre özgü faaliyetler ve etkinliklerin (kültürel festivaller, dernekler) desteklenmesi
• İzolasyon riski altında olanlar için (özellikle kırsal alanlarda) "dışarı çıkıp dolaşmayı" ve faaliyetlere refakat etmeyi destekleyecek gönüllü arkadaşlık programları
(alan 2: ulaşım ve
hareketlilik ile kesişiyor) Eşitlikçi erişim ve maliyet
uygunluğunun izlenmesi ve desteklenmesi
• Ücretsiz faaliyet ve etkinlik sağlanması
• Etkinliklere katılımın analiz edilmesi (katılmayan yaşlılar arasında katılımın önündeki engellerin analizi dahil)
• Kültür, turizm ve spor faaliyet ve kurumlarına ücretsiz ya da öncelikli erişim veren imtiyazlar ve yaşlı kartları sosyal alışveriş
dağıtılması • Faaliyetlerin kültürel, sosyal ve eğlence merkezleri ve özel konumlarda iyice yayılmasına ilişkin bir planın koordine edilmesi
Yerel toplantı
• Mahallelerde ve topluluklarda sosyal entegrasyonu teşvik eden ve aşağıdan yukarıya faaliyetler için mekan sağlayan açık (uğrak yeri) toplantı mekanları/merkezleri oluşturulması ve desteklenmesi
• Çok sayıda faaliyete ev sahipliği yapacak yaşlı merkezleri/evleri ve gönüllü merkezleri
• Kiralanabilen ya da tutulabilen mahalle ve topluluk merkezlerindeki boş zaman faaliyetleri (kapalı bowling, masa tenisi, oyunlar, bilardo, bilgisayarlar ve atölyeler) için ekipman kütüphanesi (söz gelimi spor ya da eğitim ekipmanları) sağlanması (alan 3: konut ile
kesişiyor) Mevcut altyapıların
aynı anda hem yaşlı hem de genç insanlar için ortak faaliyetlere ev sahipliği yapacak şekilde daha etkili bir şekilde kullanılması
• Faaliyetlerin sadece yaşlıların için değil, aynı zamanda herkes için ya da kuşaklar arası faaliyetler olarak pazarlanması (faaliyetlerin sadece "yaşlılar için" olduğu imajından sakınarak)
• Okullarda, kütüphanelerde ve ilçe merkezlerinde yaşlılara yönelik kulüpler ve faaliyetlerin (el sanatları, satranç, kart oyunları, örme, dikiş, aşçılık, BT ve web 2.0 gibi) oluşturulması
• Çocuk yuvaları ya da okul sonrası merkezlerin yaşlılara yönelik yatılı bakım ve günlük merkezlerle birlikte konumlandırılması
• Okullarda ve gençlik kulüplerinde yaşlılar için bilgisayar derslerinin açılması
• Okul otobüslerinin okul saatlerinde yaşlıları taşımak için kullanılması
• Nüfusa oranla en fazla üyesi ya da katılımı olan kulüplere ödüller
• Yaşlılar için tasarlanan binalarda entegre ve karma kullanımlara imkan veren kamu ve özel mülklerde yaşlılar için kullanıma yönelik kentsel planlamada esnekliğe izin verecek politika (söz gelimi yaşlılar için ibadet yerleri ve merkezi yerler)
• Alzheimer/yaşlı kafeleri
61
Günlük bakım ve faaliyet merkezlerinin desteklenmesi
• Yaşlıların canlandırılması için mahallelerde günlük faaliyet merkezleri, kaynak ve aktif yaşlı merkezleri kurulması
• Yaşlı kulüplerinin oluşturulması ve desteklenmesi;
sosyal ve eğitsel faaliyetler, sağlık desteği ve psikososyal destek ve çeşitli boş zaman tesisleri sunan "kulüp evlerinin" sağlanması
• Mahalle ağları ve normal mahalle toplantılarının kolaylaştırılması ve teşvik edilmesi; söz gelimi özel evler yaşlı faaliyetleri için kullanılmasına yönelik teşvikler, yaşlıların için kulüpler vb.
Yaşlı erkekler açısından çekici olan sosyal etkileşime yönelik fırsatların oluşturulması
• Yaşlı erkekleri hedef alan ve onların başını çektiği bir araya gelme ve deneyim paylaşma fırsatları, söz gelimi "erkek barınağı" programı
• Hobi bahçeleri ve topluluk bahçeleri Çoklu düzeyli
müdahaleler Fiziksel aktivitenin teşvik edilmesinin sosyal ve bilişsel aktivite ile birleştirilmesi
• Açık grup egzersizlerinin canlandırılması (egzersiz programlarını yaşlıların spesifik ihtiyaçlarına
uyarlayacak şekilde profesyonel eğitim almış gönüllü eğitmenler tarafından verilebilir)
• Dezavantajları bölgelerdeki insanların kendi mahallelerinde yürüyüş yolları ve turlarının tasarlanmasına dahil edilmesi
• Yaşlıların düzenli bir araya gelerek beyin eğitimi egzersizleri yapma, oyunlar oynama ve diğer becerilerini geliştirmek üzere yerel gruplar kurmasının kolaylaştırılması
Sosyal izolasyon ve yalnızlığı hedef alan çok düzeyli
müdahaleler
• Grup bazlı müdahaleler, topluluk bazlı egzersiz programları, destek ve kendi kendine yardım grupları gibi
• Eve bağlı, izole olmuş ya da kırılgan yaşlılar için bireysel müdahaleler, ziyaret programları ve arkadaş edindirme programları gibi
• Yaşlılar için işitme cihazları, telefon aramaları, İnternet tabanlı sosyal medya, video araması bazlı destek gibi teknolojik müdahaleler
Yaşam boyu
öğrenme Eğitim kurumları ile işbirliği içinde yaşam boyu öğrenmenin teşvik edilmesi
• Üçüncü yaş üniversiteleri
• Tüm yaşlar için okullar: yaşlıların okul faaliyetleri, okuma grupları, saha gezileri, vb.ne dahil edilmesi
• Bellek ve bilişsel eğitim atölyeleri, yaşam öyküsünü yazma atölyeleri ve diğer yerel faaliyet gruplarında resmi olmayan öğrenmenin teşvik edilmesi
• Sağlıklı yaşam ve fiziksel aktivite konusunda konuşma ve atölyeler
• Daha yaşlı gönüllülerin eğitmen olarak eğitilmesine yönelik kapasite geliştirilmesi
62
Kaynaklar ve araç setleri
Age UK (2010). Loneliness and isolation: evidence review (Yalnızlık ve izolasyon: kanıt incelemesi). Londra:
Age UK (http://www.ageuk.org.uk/documents/en-gb/
for-professionals/evidence_review_loneliness_and_
isolation.pdf?dtrk=true, erişim tarihi: 2 Ekim 2015).
AYED (2014). Engaging new learners in adult education:
short guide for policy-makers and adult educators (Yeni öğrenenlerin yetişkin eğitimine katılması: politika yapıcılar ve yetişkin eğitimciler için kısa kılavuz). Brüksel:
Avrupa Yetişkin Eğitimi Derneği.
Avrupa Komisyonu (2011). Action plan on adult learning: achievements and results 2008–2010 (Yetişkin öğrenmesi hakkında eylem planı: başarılar ve sonuçlar 2008-2010).
Brüksel: Avrupa Komisyonu (Komisyon Personel Çalışma Belgesi SEC(2011)271 final; http://www.
cedefop.europa.eu/en/news-and-press/news/
action-plan-adult-learning-achievements-and-results-2008-2010, erişim tarihi: 6 Haziran 2016).
Findsen B, Formosa M (2011). Lifelong learning in later life: a handbook on older adult learning (Yaşamın ileri aşamalarında yaşam boyu öğrenme: yaşlıların yetişkin öğrenmesi hakkında kılavuz). Rotterdam: Sense Publishers.
Health Quality Ontario (2008). Social isolation in community-dwelling seniors: an evidence-based analysis (Mahallede ikamet eden yaşlıların sosyal izolasyonu: kanıta dayalı analiz). Ont Health Technol Assess Ser. 8(5):1–49.
Joling K, Vasileiou K (2015). Promising approaches to reducing loneliness and isolation in later life (Yaşamın ileri aşamalarında yalnızlık ve izolasyonun azaltılmasına umut vadeden yaklaşımlar). Londra: Age UK.
Okuma önerileri
Alma MA, Van der Mei SF, Groothoff JW, Suurmeijer TPBM (2012). Determinants of social participation of visually impaired older adults (Görme bozukluğu olan yaşlı yetişkinlerin sosyal katılımının belirleyici faktörleri).
Qual Life Res. 21(1):87–97.
Berger S McAteer J, Schreier K, Kaldenberg J (2010).
Occupational therapy interventions to improve eisure and social participation for older adults with low vision:
a systematic review (Görme bozukluğu olan yaşlı yetişkinler için boş zaman ve sosyal katılımı geliştirmeye yönelik uğraşı terapisi müdahaleleri: sistematik bir inceleme). Am J Occup Ther. 67(3):303–11.
De Jong Gierveld J, van Tilburg T (2006). A 6-item scale for overall, emotional, and social loneliness:
confirmatory tests on survey data (Genel, duygusal ve sosyal yalnızlık için 6 maddeli ölçek: anket verileri hakkında doğrulama testleri). Res Aging. 28(5):582–98.
Githens RP (2007). Older adults and e-learning:
opportunities and barriers (Yaşlı yetişkinler ve e-öğrenme: fırsatlar ve engeller). Q Rev Distance Educ.
8(217):329–38.
Nef T, Ganea RL, Müri RM, Mosimann UP (2013).
Social networking sites and older users: a systematic review (Sosyal ağ siteleri ve yaşlı kullanıcılar: sistematik bir inceleme). Int Psychogeriatr. 25(7):1041–53.
Çok sektörlü
işbirlikleri Sanat ve kültür
kurumlarıyla işbirliği • Yatılı bakım evleri ve mahalle merkezlerinde müzede düzenlenen atölye ve faaliyetler
• Dokunma ve ses destekli ziyaretler (söz gelimi görme engelli alfabesiyle hazırlanmış
bilgilendirmeler, sesli kılavuzlar) dahil müzelerde erişilebilir altyapı ve turlar
• Yaşlı abonelikleri, emekli derneklerinin üyelerine ücretsiz gösterimler, öncelikli tarifeler gibi erişilebilir kültürel etkinlikler (opera, sinema ve tiyatro) için özel teklifler
• Mahallelerde ve yardımlı yaşam ve yatılı bakım evlerinde mobil ve yaygınlaştırılmış hizmetlerin sağlanması ve evlere kitap teslimi için
kütüphanelerle işbirliği yapılması
• Kuşaklar arası okuma grupları, konuşmalar ve dersler için toplantı yerleri olarak kütüphaneler Özel sektörle işbirliği • Ticaret odalarının iletişim yapıları aracılığıyla yaş
dostu iş dünyasının ve iş etiğinin desteklenmesi
• Erişilebilir tatil ve yaşlı turizmi sağlanması
63
Withnall A (2008). Best practice approaches to policy and delivery of older people’s learning: a review of the literature (Yaşlıların öğrenmesine ilişkin politika ve uygulama konusunda en iyi uygulama yaklaşımları:
literatür taraması). Warwick: Warwick Üniversitesi.
64 68
Alan 5:
Sosyal içerme ve
ayrımcılığın önlenmesi
65
Alan 5: Sosyal içerme ve ayrımcılığın önlenmesi
Giriş
Cinsiyet, yaş, engellilik, ruh sağlığı, sosyal durum ve etnik kökene bakılmaksızın herkesin sağlık hakkı vardır.
Bununla birlikte sosyal dışlanma, izolasyon, zararlı kalıp yargılar, ayrımcılık ve istismar sağlıklı yaşlanmayı tehdit etmekte ve yaşlılıktaki eşitlik uçurumunu genişletmektedir (DSÖ, 2015b). Sosyal dışlanma ve izolasyon yaşlıları ve özellikle de yaşlı grupların arasındaki en yaşlıları, kadın ve azınlık gruplarını savunmasız durumlarda bırakabilir ve topluma katılmalarını önleyebilir (DSÖ, 2007c).
Bu bölüm, AYDO çerçevesinin beşinci alanını (sosyal içerme ve ayrımcılığın önlenmesi) sunmaktadır. Bu alan, yaş dostu toplulukların sosyal boyunu ele alan üç alandan ikincisine odaklanmakta ve yaşlılar arasında farklı saygısızlık ve dışlanma deneyimlerine göndermede bulunan orijinal DSÖ küresel rehberindeki (DSÖ, 2007a)
“saygı ve sosyal dışlanma” alanına karşılık gelmektedir.
Sağlığın toplumsal belirleyici faktörleri konusundaki giderek artan kanıtlardan beslenen bu bölüm, yaş dostu kentlerdeki sosyal içerme konusunu sağlıkta eşitlik hakkındaki daha kapsamlı bir tartışmanın bağlamına yerleştirmektedir (SDBA, 2008).
Sosyal olarak içerilen kişiler kaynaklara (ekonomik, sosyal ve kişisel) erişime sahiptir ve bu fırsatlarından faydalanabilirler. Bu kişiler, toplumda ve ailede aktif olarak
Sosyal olarak içerilen kişiler kaynaklara (ekonomik, sosyal ve kişisel) erişime sahiptir ve bu fırsatlarından faydalanabilirler. Bu kişiler, toplumda ve ailede aktif olarak