Sinop Nükleer Santralı

Önceki bölümlerde açıklandığı gibi, ikinci nükleer santral kuruluş yeri olarak seçilen Sinop – İnceburun yöresinde kurulabilecek nükleer santralla ilgili değerlendirmelerde, deprem yönünden denizdeki fayların ne ölçüde aktif oldukları ayrıntılı olarak araştırılmadan

Akkuyu’da nükleer santralın kurulması için yapılan anlaşmanın ardından, Areva (Fransız) ve Mitsubishi (Japon) firmalarının ortaklaşa geliştirdiği 4 adet 1100 MWe gücündeki 3. kuşak ATMEA1 reaktörlerinden oluşan nükleer santralın Sinop’ta kurulması için ön temaslar başlatılmıştır. Öncelikle, 25.02.2011 tarihinde Fransa ile “Nükleer Enerjinin Barışçıl Amaçlarla Kullanımı için İşbirliği” anlaşması imzalanmıştır [92] Ek.7. Bu bağlamda, bilimsel alanlarda yapılacak işbirliği yanısıra, elektrik enerjisi üretimi için nükleer enerji kullanılması ön planda dikkate alınmıştır. Buna göre, “tarafların mutabık olması halinde Uranyum zenginleştirmesi de dahil olmak üzere, nükleer santralara yakıt temini için gerekli tesis ve hizmetlerle birlikte, nükleer santralların tasarımı, inşası ve işletilmesi için gereken malzeme, teçhizat ve teknolojinin Fransa Cumhuriyeti tarafından Türkiye Cumhuriyetine transfer edilmesi” öngörülmektedir. Uygulamalar için ayrıntılar belirlendikten sonra ilgili anlaşma ve/veya sözleşmeler yapılacaktır.

Japonya’yla da önce 2013 ve 2014 yıllarında yapılan işbirliği anlaşmaları ve buna dayanarak 1 Nisan 2015 tarihinde imzalanan 6642 sayılı yasa ile Sinop santralının Japon-Fransız ortaklığı tarafından kurulması karara bağlanmıştır [93] Ek.8. 6642 sayılı kanuna göre tanımlanan işbirliği kapsamı aşağıda özetlenmiştir:

- Saha faaliyetlerini de kapsayan fizibilite çalışması ve projenin ekonomik değerlendirilmesi,

- Nükleer güç santralının tasarımı, mühendisliği, alımları, inşası, işletilmesi, bakımı, onarımı, yenilenmesi, sökümü,

- Nükleer güç santralı için nükleer yakıt temin edilmesi,

- Çevre koruma ve acil müdahale planlaması dahil nükleer emniyetin sağlanması, - Nitelikli iş gücünün geliştirilmesi amacıyla nükleer teknoloji merkezi kurulmasının teşvik edilmesi, işletim ve bakım alanlarında eğitim programlarının yürütülmesi.

3. maddede Türkiye’de nükleer güç sanayisinin geliştirilmesi için yapılacak işbirliği özetlenmiştir:

- Nükleer emniyet ve “düzenlemenin geliştirilmesi,

- Nükleer güç santralarının işletilmesine ilişkin kalite yönetim sisteminin geliştirilmesi, - T.C. nin ilgili politikaları ışığında, nükleer güç santralarının işletilmesi, bakımı ve sökümü, kullanılmış yakıt ve radyoaktif atık yönetimi alanlarında politika geliştirilmesi,

- Nükleer yakıt imalat fabrikasının kurulmasının teşvik edilmesi,

- İlgili Türk teşekküllerinin eğitim aracılığıyla kapasitelerinin geliştirilmesi için teknik destek,

- Nükleer enerjinin barışçıl amaçlarla kullanılmasına ilişkin kamu bilinci ve kabulünün teşvik edilmesini de kapsayan çalıştay, toplantı, seminer ve konferansların düzenlenmesi.

4. maddede saha ve altyapıya ilişkin olarak şu hükümler yer almaktadır:

- T.C.Hükümeti proje için gerekli proje sahasını, mülkiyetini vermeksizin, nükleer güç santralının söküm süresinin sonuna kadar Proje Şirketine bedelsiz tahsis edecektir.

5.1 maddesine göre: T.C.Hükümeti, Proje Şirketi ile işbu anlaşma ile birlikte projenin uygulanması için gerekli olan Ev Sahibi Hükümet Anlaşmasını gerekli iç unsurların tamamlanmasının ardından akdedecektir. Ev Sahibi Hükümet Anlaşması işbu anlaşmanın ekinde tanımlanmaktadır.

Proje katılımcıları, yani T.C.Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) ile Mitsubishi Heavy Industries Ltd. ve Itochu firmaları arasında yapılacak Ev Sahibi Hükümet Anlaşması’nın bazı önemli maddeleri aşağıda verilmiştir:

- Proje katılımcıları arasında mutabakata varılacak şart ve koşullarla bir fizibilite çalışması yapılacaktır.

- Proje Şirketi seçilen saha için Türk düzenleyici kurumu tarafından istenilen detaylı araştırmaları sonuçlandıracak ve saha raporunu, saha lisansı için Türk düzenleyici kurumuna sunacaktır.

- Proje maliyetleri, (i) proje finansmanı şeklinde % 70 borç ve (ii) Japon Konsorsiyumu ve EÜAŞ ve/veya Türk Konsorsiyumu tarafından % 30 öz sermaye katkısı yoluyla finanse edilecektir.

- Proje Şirketi, fizibilite çalışması ve durum tespit sonuçlarına tabi olarak, yukarıda bahsedilen borcu sağlamak için uygun Japon kuruluşları, özellikle Japonya Uluslararası İşbirliği Bankası ile bir finansman anlaşması akdedecektir.

- T.C. Hükümeti, ilgili proje katılımcıları arasında yapılan görüşmelere dayanarak, Türkiye Elektrik Ticaret A.Ş’nin (TETAŞ) Proje Şirketi ile Elektrik Satın Alma Anlaşması’nı (ELSA) akdetmesini sağlayacaktır.

- Yukarıda adı geçen görüşmelerde hesaplanan tarife, KDV hariç, 10,80/10,83 ABD cent/ kWh tir. Bu tarife aşağıdaki varsayımlarla hesaplanmıştır:

a) Proje sahasında dört ünite inşa edilecektir. İşletmeye alma yılları: birinci ünite: 2023, ikinci ünite: 2024, üçüncü ünite: 2027, dörüncü ünite: 2028,

b) ELSA her bir ünitenin ticari işletme tarihinden itibaren 20 yıl süreyle geçerli olacaktır, tarife 20 yılın ortalamasıdır,

c) Tarife, fizibilite çalışması sonucuna ve fiyat ayarlama mekanizmasına tabidir, d) İletim ve frekans kontrolü sırasında toplam elektrik kaybı % 2’dir,

e) Yakıt masrafı bu tarifeye dahil edilmemiştir ve aynen yansıtılan masraf temelinde eklenecektir,

f) Tarife, atık yönetimi ve söküm fonlarını (0,3 ABD cent/kwh) içermektedir,

g) T.C. Hükümeti Proje Şirketi’nde öz sermayenin % 49’unu nakit olarak sağlamakla sorumludur.

h) Japon konsorsiyumu Proje'.de öz sermayenin % 51’ini nakit olarak sağlamakla sorumludur.

- T.C. Hükümeti, masrafları kendisine ait olmak üzere, NGS’nin şalt sahasına bağlanacak olan elektrik iletim hatlarının tasarımından, inşasından, işletmesinden ve bakımından

- T.C. Hükümeti kullanılmış yakıt ve radyoaktif atığın bertaraf edilmesinden sorumlu olacaktır. Proje Şirketi, yukarıda belirtildiği gibi, atık yönetimi için 0,15 ABD cent/kwh katkı ödeyecektir.

Geçen yıllarda EÜAŞ ve TAEK önderliğinde Sinop’ta yapılan çalışmalar aşağıda özetlenmiştir.:

- Temmuz 2013 : 23 istasyonluk sismoloji gözlem ağı kurulması,

- Aralık 2013 : Deprem araştırmaları amacıyla Japon-Türk ortak çalışma gurubu oluşturulması,

- Ağustos 2014 : Kara deprem araştırmalarının tamamlanması,

- Kasım 2014 : Dokuz Eylül Üniversitesi sismik Piri Reis gemisiyle deniz fayları araştırmaları,

- Aralık 2014 : Probabilistik, deterministik, sismik hazard etütleri,

- 2013 – 2014 : 850 millik alanda R/V TÜBİTAK Marmara gemisiyle deniz etütleri - Fizibilite raporu kapsamında deniz tabanı topoğrafyasının TAEK’e sunulması,

Kuruluş yeri ve fizibilite raporuyla ilgili çalışmalar uzun bir süre devam etmiştir. Ocak 2018 de ÇED dosyası Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na teslim edilmiştir. 6 Şubat 2018 tarihinde Sinop’ta “halkın katılımı toplantısı” yapılmıştır. Fizibilite çalışmaları sonuçlanmadığı için, henüz Proje Şirketi kurulmamış, Ev Sahibi Anlaşması yürürlüğe girmemiş ve yer teslimi yapılmamıştır.