SESAR (Single European Sky ATM Research)

SESAR, genel olarak Avrupa hava trafik kontrol altyapısının modernizas- yonu programıdır. SESAR, Avrupa hava sahasında uçuş emniyetinin ve hava trafik akışkanlığının, önümüzdeki 30 yıl için sağlayabilecek yeni kuşak ATM sisteminin gelişimini amaçlamaktadır. SESAR, SES’in teknolojik tamamlayıcısı olarak kabul edilmektedir.

9 Ekim 2008 tarihli AB Ulaştırma Bakanları zirvesinde SESAR’ın değişim aşamaları ortaya koyulmuştur105_{. Buna göre mevcut yapıdan farklı olarak, yeni}

SESAR sisteminin uçuş yoğunluğu hacmini üç katına, uçuş emniyetini de on katına kadar çıkaracağı iddia edilmektedir. Yine bunun yanında havacılık sektörünün maliyetlerinin de düşeceği öngörülmektedir.

Zirvede, SESAR’ın aşamaları şu şekilde belirtilmiştir;

103_{Bkz.https://www.sesarju.eu/news/sesar-research-enable-access-rotorcraft-airports-all-sizes,} (05.04.2019).

104 _{Bkz.http://europa.eu/iegislation summaries/transport /air transport/, (07.04.2019).} 105_{Ayrıntılı bilgi için bkz. https://www.sesarju.eu/newsroom/events/swim-jumpstart-} webinar%20and, (07.05.2019).

49 Tanımlama Aşaması (2004-2008)106_{: Tamamlandığı açıklanan aşama ile}

hava trafik kontrolü ana planı içeriği tanımlanmış ve gelecek aşamaların çerçevesi ortaya koyulmuştur. Tanımlama aşamasını EUROCONTROL (European Organisation for the Safety of Air Navigation / Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı),’dan yürütmüştür.

Gelişme Aşaması (2008-2013): Bu aşamada, bir önceki aşamadaki tanımlamalar doğrultusunda ihtiyaç duyulan yeni kuşak teknolojilerin üretimi öngörülmektedir. Söz konusu süreç, AB Galileo Modeli çerçevesinde yani, kamusal ve özel fonların ortaklığı modeli ile yönetilecektir107_.

Yayılma Aşaması (2013-2020): Bu aşamada hedeflenen, hem Avrupa’da hem de diğer ortak devletlerde, hava trafik kontrolü için yeni bir altyapı kurmaktır. Ancak burada, önceki aşamalardan farklı olarak, kamu sektörü tamamen ortadan kaldırılıp, özel sektörün sorumluluğunda ve yönetiminde farklı bir yapı düşünülmektedir.

2.7.2. Hava Seyrüseferinin Emniyeti için Avrupa Örgütü (EUROCONTROL)

EUROCONTROL108(European Organisation for the Safety of Air Navigation / Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı), Avrupa Topluluğu ve 38 üye devletten oluşan uluslararası bir örgüttür109_{. Örgütün öncelikli amacı,}

homojen bir Pan-Avrupa (Pan-Europe) ATM (Air Traffic Management), Hava Trafik Yönetimi, düzeninin gelişimidir. EUROCONTROL, Avrupa havacılığına endüstrisinin daha emniyetli, daha performanslı ve çevresel açıdan daha güçlendirilebilir olması için katkı yapmaktadır.

Aslen 13 Aralık 1960 yılında 6 Avrupa devleti (Almanya, Belçika, Fransa,

106_{Bkz. http://www.taima.org.tr/main/images/Raporlar/SESARprojesi.pdf, (10.05.2019).} 107_{Bkz.http://ec.europa.eu/transport/air/sinqle european skv/singie european skv en.htm,} (14.05.2019).

108_{EUROCONTROL (European Organisation for the Safety of Air Navigation: Hava Ulaşımının} Güvenliği için Avrupa Örgütü) hava sahalarının güvenliğini sağlamak amacıyla kurulmuş örgüttür ve 1960’ta Brüksel’de, Havacılık Güvenliği için işbirliği Konvansiyonu ile kurulmuştur. Amacı, ulusal hava sahaları dışında ve 25,000 feet’in üzerindeki sivil ve askeri hava trafiğini izlemek ve yönlendirmektir. Avrupa hava sahasının entegrasyonu, üye ülkeler adına kullanıcı hava taşıyıcılarından hava sahası ücretlerinin tahsil edilmesi ve proje, eğitim ve teknik malzeme temini hizmetlerini vermektedir. Halen 35 Avrupa ülkesi EUROCONTROL’un tam üyesidir. Türkiye, 1Mart 1989’da tam üye olmuştur. Bkz. http://www.abhaber.com,(08.06.2019).

50 İngiltere, Lüksemburg, Hollanda) tarafından oluşturularak, hava sahasının sivil ya da askeri kullanımı için hava trafiğinin kontrolünü üstlenen sivil- asker karışık bir örgüt olan EUROCONTROL, Avrupa’da şu an itibariyle ATM’lerde hayati önemi haiz bir üstünlüğe sahiptir110_{. Bugün EUROCONTROL, üyeleriyle birlikte ATM}

performansının kendi deyimleri ile yirmi birinci yüzyılın Ötesine taşınması anlamında, kendisini “Tek Avrupa Hava Sahası” (Single European Sky) inşasına adamıştır. Uygulamada belirli FIR bölgelerinde hava trafik kontrol hizmetini alan hava araçları, uçuş gerçekleştirdikleri bölgelere göre belli bir ödeme yükümlülüğü içinde bulunurlar. Buna göre Avrupa içindeki uçuşlar için bu ödemeler EUROCONTROL’e yapılır ve daha sonra diğer devletlerin payları oranında söz konusu meblağ dağıtılır. Dolayısıyla bir hizmet ve bu hizmetin karşılığında bir ödeme söz konusudur. EUROCONTROL öncelikle bu dağılım düzenini sağlar.

27 Haziran 1997 tarihinde EUROCONTROL sözleşmesi yeni bir pro- tokolle son şekline dönüştürülmüştür111_{. Ancak Sözleşme henüz tüm üye devletler}

tarafından onaylanmamıştır. Bu son şekliyle örgüt, üye devletlerce belirlenen emniyetli seyrüsefer politikasına uygun olarak, hava seyrüseferine ilişkin Pan- Avrupa programlarını işletecek şekilde yeniden örgütlenmiştir. Bu yeni düzenlemeyle Örgüt bünyesinde karar alma şekli değiştirilmiş, kararların tamamına yakınının oy çokluğuna göre alınması getirilmiştir. Yapılan diğer değişikliklere göre örgütün amaçları şu şekilde belirlenmiştir.

 Avrupa’daki hava seyrüsefer merkezleri ile yer hizmetlerinin tamamını uyumlu hale getirmek amacıyla bir ortak plan hazırlayarak ortak kurallar ve özellikler uygulamaya koymak,

 Hava seyrüsefer hizmetlerine uygulanacak kuralların uyumlaştırıl- ması çalışmaları yapmak,

 Hava trafiğine ilişkin talepleri karşılayabilecek kapasitelerin sağlanması ve Avrupa’da hava trafiği işletmeciliğini yeknesak bir sistem içerisinde kurup, geliştirecek; hava sahasının gereksinimine daha iyi cevap verecek yapısal değişiklikler önermek,

110_{Bkz. http://www.mfa.gov.tr/eurocontrol.tr.mfa, (08.06.2019).}

111_{Ayrıntılı bilgi için bkz. http://web.shgm.gov.tr/tr/genel-duyurular/989-eurocontrol-revize-} sozlesmesi-hk, (08.06.2019).

51

 Üye devletler tarafından EUROCONTROL örgütüne bırakılan ileriye dönük ortak Avrupa sistemlerini planlayarak, uygulamaya koyup işletmek,

 Havaalanlarına yakın hava seyrüseferini iyileştirmeye yönelik ortak ve koordineli politikalar geliştirmek.

Sonuç olarak, 27 Haziran 1997 tarihli son değişiklik protokolü ile örgüt, nitelikli çoğunluk oyuyla zorlayıcı kararlar almaya ve elindeki hukuki yaptırımları geliştirmeye söz konusu yeni düzenlemeyle kavuşmuş bulunmaktadır. Bu yolla hukuki dayanağa ve kolaylığa sahip olacak EUROCONTROL, hava seyrüseferleriyle ilgili denetim görevini daha etkin bir biçimde gerçekleştirerek, değişen koşullara daha kolay, daha iyi uyum sağlayacaktır.

EUROCONTROL kurumunun organlarının yetkisi ne öz bakımından ne de değerlendirme ölçütleri bakımından bir sınırlandırmaya tabi tutulmamıştır. Özellikle her üye devletin ulusal politikalarına ilişkin kararların Avrupa düzeyinde merkezileştirilmesi, bu örgütün görevine dahil edilmiştir. Örgüte görevler bakımından, Avrupa’da hava trafiği işletmeciliği yönünden verilen sorumluluk kadar yetki de verilmiş bulunmaktadır.

Yukarıda ele alman AB ’nin SES paketi ile hava trafik yönetimine girmesi durumu, EUROCONTROL’ün AB sınırları dışında da üyeleri olması nedeniyle, uyum açısından bugün için bir sorun teşkil etmektedir. EUROCONTROL’ün genel direktörü McMillan, devletlerin egemenlik kaygılarının halen çok yoğun olduğunu belirterek, bugün için amaçlarının bütün Avrupa’yı kucaklayacak tek bir hava trafik yönetiminin kurulması olduğunu belirtmektedir.

Bu anlamda EUROCONTROL, “Tek Sema” (Single Sky) olarak isimlendirdiği düzen için şu konulara ilişkin birlik önerisini getirmektedir112_:

 Hava Akışı Yönetimi (Flow Management)

 Ağ Yönetimi üzerine önem verilmesi (Emphasis on Network Management)

 Etkili Yükleme Sistemi (Effectıve Charging System)

52

 Sivil-Asker İşbirliği (Civıl-Military Co-operation)