3 Mayıs 1972: Ankara-İstanbul seferini yapan, THY'nin DC-9 Boğaziçi adlı uçağı 4 Türk korsan tarafından Sofya'ya kaçırıldı260. Korsanlar, Deniz Gezmiş
ve arkadaşlarının serbest bırakılmasını istiyordu. Uçak yolcuları arasında 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün oğlu Ömer İnönü de bulunuyordu.
19 Mart 1977: Diyarbakır-Ankara seferini yapan THY uçağı Beyrut'a kaçırıldı261. Uçağı kaçıran iki korsan teslim oldu.
28 Haziran 1985: Frankfurt-İstanbul seferini yapan Kars uçağı Almanya'dan sınır dışı edilen Yusuf Örer adlı Türk tarafından Viyana'ya kaçırılmak istendi262. Korsan, yolcuların da yardımıyla uçuş ekibi tarafından
etkisiz hale getirildi.
8 Mart 1996: Lefkoşa-İstanbul seferini yapan Kıbrıs Türk Hava Yolları'na ait Boeing 727 tipi uçak, Ramazan Aydın adlı hava korsanı tarafından Münih'e kaçırıldı263.
9 Haziran 1997: Malta Hava Yolları'na ait La Valetta-İstanbul seferini yapan uçak, İsmail Beyazpınar ve Nusret Akmercan tarafından Köln'e kaçırıldı264.
28 Mart 2003: Ankara-İstanbul seferini yapan, THY'nin Ergene adlı uçağı Özgür Genç aslan tarafından Atina'ya kaçırıldı265. Hava korsanı daha sonra teslim
oldu. 260Bkz. http://www.haber7.com/guncel/haber/263119-1972den-bugun-turkiyede-ucak-kacirma- olaylari, (18.08.2019). 261Bkz. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/thynin-kacirilan-17-ucagi-136862,(18.08.2019). 262Bkz.http://www.haber7.com/guncel/haber/263119-1972den-bugun-turkiyede-ucak-kacirma- olaylari ,(18.08.2019). 263Bkz.http://www.haber7.com/guncel/haber/263119-1972den-bugun-turkiyede-ucak-kacirma- olaylari, (18.08.2019). 264Bkz.http://www.haber7.com/guncel/haber/263119-1972den-bugun-turkiyede-ucak-kacirma- olaylari, (18.08.2019).
265Bkz.https://www.haberturk.com/gundem/haber/1221267-esi-icin-ucak-kaciran- genc konutsu- (18.08.2019).
111 3 Ekim 2006: Tiran-İstanbul seferini yapan, THY'nın Çanakkale uçağı, Yunanistan hava sahasında, Hakan Ekinci tarafından kaçırıldı266. Hava korsanı,
uçağın İtalya'nın Brindisi kentindeki hava alanına indirilmesinden bir süre sonra teslim oldu.
10 Nisan 2007: Diyarbakır-İstanbul seferini yapan Pegasus Havayollarına ait yolcu uçağı267, Mehmet Gökşingöl adındaki yolcu tarafından kaçırılarak
Esenboğa Havalimanı'na indirildi. Mehmet Gökşingöl adındaki hava korsanı bir süre sonra güvenlik güçlerince etkisiz hale getirildi.
8 Mayıs 2015: Türk Hava Yolları'nın (THY) Ankara-İstanbul seferini yapan uçağını, İstanbul'a inişi sırasında kaçırma girişiminde bulunduğu gerekçesiyle hakkında "Kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma" ve "Hava ulaşım araçlarını kaçırma ve alıkoyma" suçlarından 15 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açılan Zafer Alcan'ın (55) yargılanmasına devam edildi268.
266Bkz.http://www.haber7.com/guncel/haber/263119-1972den-bugun-turkiyede-ucak-kacirma- olaylari, (18.08.2019). 267Bkz.http://www.haber7.com/guncel/haber/263119-1972den-bugun-turkiyede-ucak-kacirma- olaylari, (18.08.2019). 268Bkz.http://www.hurriyet.com.tr/gundem/thy-ucagini-kacirma-girisiminde-bulunan-sanik- tahliye-edildi, (18.08.2019).
112
SONUÇ
Uçak kaçırmalarını ifade edebilmek için gerek ülke kanunların da, gerekse uluslararası sözleşmelerde değişik deyimler kullanılmıştır: La praterie aerienne, (aircraft pijracy) – hava korsanlığı, la capture illicite d’aeroniei, hava aracının haksız şekilde ele geçirilmesi, controle illicite d’aeronefs (unlowful seizure) hava aracının haksız yere kontrol altında bulundurulması. Le detournement d’ueronef hava aracının yolunun değiştirilmesi. Le kindnapping d’avion uçak kaçırma, le terrorisme – tethişçilik, bunların bir kısmını teşkil etmektedir. İngilizcenin konuşulduğu ülkelerde de olayı belirtmek için “hi-jacking” deyimi kullanılmaktadır.
İncelemekte bulunduğumuz konuyu belirlemek için, taşıdığı anlam ve kapsamı dikkate alarak, kaçırma kavramını kullanmanın en doğru yol olacağını düşünmekteyim. Gerçekten uçak kaçırmalarında fail uçağı bir yerden diğer bir yere gitmesini sağlamakla, bunun için hukuka aykırı vasıtalar kullanmakta ve bir süre uçak üzerinde fiili hakimiyet kurmaktadır.
Uçak kaçırma suçu Türk Ceza Kanununun ; ‘Ulaşım Araçlarına veya Sabit Platformlara Karşı Suçlar ’ altıncı bölüm 223. maddede269düzenlenmiştir. Uçak
kaçırmanın detaylı tanımı verilmiş değildir. Söz konusu maddenin III. Fıkrasında sadece cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla hava ulaşım aracının hareket etmesini engelleyen veya bu aracı gitmekte olduğu yerden başka yere götüren kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır,270
ibaresi bulunmaktadır. Uçak kaçırma fiili ceza kanunlarında düzenlenmeden önce bununla hangi suçun meydana geldiği, ihlal edilen hukuki menfaatin ne olduğu tartışılmıştır.
Konu 765 sayılı kanun döneminde uçak kaçırma fiilleri açısından tartışma konusu yapılmış ve hukuksal yarara ilişkin olarak dört görüş ön plana çıkmıştır. Bu kapsamda kişi hürriyetinin korunması, malvarlığının korunması, devletler topluluğuna ait hukuki varlıkların korunması, kamu düzeninin korunması korunan
269Bkz. TCK 223. Md,https://mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5237.pdf, (20.08.2019). 270Bkz. TCK 223. Md.
113 hukuksal yararlar açısından temel başlıkları oluşturmaktaydı271.Ancak kanun
koyucunun bu suç tipiyle kişi özgürlüğünü korumayı amaçladığını söylemek mümkün olmayacaktır.
İleri sürülmüş bu görüşlere göre uçak kaçırmalar başlıca dört menfaati ihlâl etmekte ve bunların cezalandırılmasında bu menfaatlerin korunması amacı bulunmaktadır. Uçak kaçırmalarda, özellikle pilot ve mürettebata karşı uygulanan cebir ve şiddete, yolcuların istemedikleri bir yere götürülmesine, bazı ülkelerde kalmaya mecbur bırakılmasına dayanan bazı yazarlar, şahıs hürriyetinin ihlâl edildiğini ileri sürmüşlerdir. Gerçekten, içinde bulunduğu uçağı kaçırmak isteyen fail, buna karşı duran pilota, mürettebata ve yolculara cebri hareketlerde, tehditlerde bulunmakta, onların hürriyetlerini de bir süre kısıtlamaktadır. Böylece uçak kaçırma suçları özellikle kişi hürriyetini ihlal eden suçlar niteliğini taşımaktadır.
Pilotu bulunmayan bir uçağı kaçırmada kimsenin şahsi hürriyeti tehdit edilmemektedir; kontrol kulesinden verilen yanlış beyanlarla uçağın indirilmesi her halde tehdit, cebir sayılmamalıdır.
Uçak kaçırma fiillerinin cezalandırılması için genellikle mala karşı işlenen suç çeşitlerinden birinin gerçekleştiği ileri sürülmüştür. Uçak kaçırmalardaki cebir ve şiddeti dikkate alan bir görüşe göre de, uçak kaçırmalarda yağma suçu gerçekleşmektedir. Doktrinde failin uçağın hareket etmesini engelleme, durdurma, başka yere götürme kastının varlığının tespitinin suçun hırsızlık veya yağma suçlarından ayrılması açısından da yardımcı olacağı ifade edilmektedir272.
Bu açıdan uçağı durduran kişi uçaktan yararlanmak amacıyla, uçağı alarak başka yere götürürse bu durumda hırsızlık suçunun gündeme geleceği ifade edilmektedir273.Benzer şekilde mala zarar verme kastıyla ulaşım aracının durdurulması, hareket etmesinin engellenmesi, gitmekte olduğu yerden başka bir yere götürülmesi durumunda da failin sadece mala zarar verme suçundan sorumlu tutulacağı gibi bir netice çıkacaktır.
271Konuya ilişkin olarak bkz. BAYRAKTAR, Köksal, “Uçak Kaçırma Suçu”, İÜHFM, C.37, S.1- 4, Y.1971, s.175 vd.
272HAFIZOĞULLARI-EŞİTLİ, s. 17, vd,23. 273HAFIZOĞULLARI-EŞİTLİ, s. 23.
114 Ancak bu görüşe katılmanın mümkün olmadığı ifade edilmelidir. Nitekim kanun koyucu TCK m.223 açısından özel kast aramamıştır.
Failin cebir veya tehdit kullanması veya hukuka aykırı bir başka yola başvurması suretiyle uçağın hareketinin engellenmesi, durdurulması, başka yere götürülmesi yeterli görülmüştür. Bu fiiller özü itibariyle mala zarar verme, hırsızlık ve yağma suçlarından ayrı suç oluşturacaktır. Uçağın kaçırılması veya alıkonulması fiilinde cebir veya tehdit suçun bir unsuru olarak düzenlenmiştir. Bu kapsamda gerçek içtima hükümleri uygulanmayacak, failin sorumluluğu sadece TCK m.223 kapsamında belirlenecektir.
TCK m.223/4 kapsamında gerçek içtima hükümlerinin uygulanacağı yönünde özel bir düzenleme yapmak suretiyle fikri içtima274 hükümlerinin
uygulanmasının önüne geçilmiştir. Bu kapsamda uçağın kaçırılması veya alıkonulması suçunun işlenmesi sırasında kişilerin hürriyetinin de tahdit edilmesi dolayısıyla ayrıca sorumluluk söz konusu olacaktır.
Fail açısından kanunda herhangi bir özellik aranmamıştır. Hava araçları açısından incelediğimizde bu araçların hareket etmesini engelleyen veya gitmekte olduğu yerden başka bir yere götüren herhangi birisi suçun faili olabilecektir275.Doktrinde suçun mağdurunun belirli olmadığı ifade edilmektedir276.Topluma karşı işlenen suçlar içerisinde yer alıyor olsa da tüm toplumu mağdur olarak kabul etmek teknik olarak mümkün olmayacaktır. Suçun doğrudan etkilediği kişilerin mağdur olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu açıdan hava ulaşım aracının kaçırılması veya alıkonulması sırasında cebir veya tehdide maruz kalan kişi suçun mağduru olarak değerlendirilebilecektir. Bunun dışında hava aracının işletilmesinden kaynaklı olarak zararı doğacak olan işleten veya hava nakil aracın sahibi de suçun mağduru olarak değerlendirilebilecektir.
Her ne kadar doktrinde ulaşım güvenliğini sağlamakla yükümlü kamu idaresi de mağdur olarak belirtilmekteyse de burada kamu idaresi (devlet) suçtan
274Doktrinde konuya ilişkin bir bileşik suçun oluşmayacağı yönünde görüş ileri sürülmüştür. Görüş bileşik suçun oluşmayacağı açısından yerinde olmakla birlikte burada asıl tartışma konusu olan hususun fikri içtima olduğunun değerlendirilmesi gerekmektedir. Konuya ilişkin bkz. AKSOY İPEKÇİOĞLU, PERVİN, “Türk Ceza Kanunu’nda Bileşik Suç”, AÜHFD, S.61(1), Y.2012, s. 62.
275Konuya ilişkin ayrıca bkz. BAYRAKTAR, s. 179. 276HAFIZOĞULLARI-EŞİTLİ, s. 21.
115 zarar gören olarak değerlendirilebilecektir277.Sonuç olarak ise uçak kaçırma suçun
da; Gerek uluslararası gerek ise ülke kanunlarında bir uyum ve düzenlemeler yapılması gerekmektedir.
277Doktrinde ağırlıklı görüş tüzel kişilerin mağdur olmayacağı ancak suçtan zarar gören
olabileceği yönündedir. Konuya ilişkin bkz. ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2014, s.210; KOCA, Mahmut-ÜZÜLMEZ, İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2013, s.108; ARTUK, Mehmet Emin-GÖKCEN, Ahmet-YENİ DÜNYA, Ahmet CANER, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2012, s. 313.
116
KAYNAKÇA
KİTAPLAR VE MAKALELER
ABEYRATNE, Ruvvantissa, “The Effects of Unlawful İnterference with Civil Aviation on World Peace and Social”, 22 Transport Law Journal 449, 1995.
ADIGÜZEL, M. Bahattin, Songül Akkuş AKGÜL, Candan KULA, Havacılık ve Türk Hava Kurumu, Türk Hava Kurumu Kültür Yayınları: 6, Ankara, 2006.
AGRAWALA, S. “Aircraft Hijacking and International Law”. Journal of Air Law and Commerce. ss. 659-661. 1973.
AKİPEK, Ömer İlhan,“Hava Sahasının Devletler Hukuku Bakımından Durumu”, AÜHFY:134, Ankara, 1959.
AKİPEK, Ömer İlhan Devletler Hukuku, Ankara, 3.Bası,2 Cilt, 1969.
AKSOY, İpekçioğlu, PERVİ “Türk Ceza Kanunu’nda Bileşik SUÇ ”AÜHFD, s.61(1),Y.2012.
ARSLAN, Çetin-AZİZAĞAOĞLU, Bahattin, Yeni Türk Ceza Kanunu Şerhi, Ankara 2004.
ARTUK, Mehmet Emin-GÖKCEN, Ahmet-YENİDÜNYA, Ahmet Caner,Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2012.
ANNEX 7 to the Convention on International Civil Aviation: Aircraft Nationality and Registration Marks, 6. Baskı, 2012.
AUST Anthony, “Handbook of International Law” .Cambridge University Press, 2005. BACAKSIZ, Pınar-TEPE, İLKER, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2012. BAŞLAR Kemal, “Uluslararası Hukukta Erga Omnes Kavramı”, MHB, Yıl, 2002.
BAYRAKTAR, K. Uçak Kaçırma Suçu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 37, ss ,168-169, 1971.
BİLGE, S. A. 1951.“Şikago Havacılık Anlaşmaları ve Milletlerarası Sivil Havacılık
Teşkilatı (O.I.A.C.)”Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi.Cilt:6,Sayı:1:196214.http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/358/3750.pd
117 BRUNOİS, Albert. Peut-onempêcher les détournements d'avionsen volt Preuves. sy, 1.
1970.
BUTLER, Richard J.“Sovereignty And Protective Zones İn Space And The Appropriate Command And Control Of Assets”, Yayımlanmamış doktora tezi, Air University, MaxweiI Air Force Base, Alabama, 2001.
CAP 493, Manual of Air Traffic Services .
CHENG Bin, “Beyond Bermuda”, in N.M. Matte (ed.), International Air Transport. Law, Organization and Policies for the Future, Toronto, 1976.
CHUANG R.Y, “The International Air Transport Association”, Leiden, Sijtoff, 1972. ÇAĞA, T. “Hava Hukuku”.İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 996. Hukuk Fakültesi
Yayın No: 206. Doğan Kardeş Matbaacılık A.Ş. İstanbul, 1963.
ÇAVDAR, A. Uçak Kaçırma Olayları ve Hukuki Niteliği. Ankara Barosu Dergisi, ss.163-164. Dağıtım A. Ş. 1970.
DEMPSEY, Paul Stephen, “Public International Air Law”, McGil Üniversity, Montreal, 2008.
EİCHENBERGER, Jerry A., General Aviation Law, 2. Edition, McGraw-Hîlî, 1996. EREM, Faruk-KEYMAN Selahattin, “Uçak Kaçırma Suçları”, AÜHFD, C.27
EVANS, E. Aircraft Hijacking: ItsCauseandCure. AmericanJournal of International Law, 63(4), 695-710. 1969.
FREER, D., “ICAO at 50 Years: Riding the Flyvvheel of Technology”, 49 ICAO J, September 1994.
GERALD, Fitzgerald, “Tovvard Legal Suppression of Acts Against Civii Aviation”, International Conciliation, No, 285, November 1971.
GÖKNİL, M. Nedim, Hava Hukuku Notları, İstanbul, 1947.
GÖRGÜN, Ş. Hukukun Temel Kavramları. Ankara: Yetkin Basım Yayım ve Dağıtım A. Ş.1996.
GÜNEL, R. V. “Açık Semalar” Andlaşmaları Sürecinde Uluslararası Havacılık Hukuku (eleştirel yaklaşım).İstanbul: Beta Basım A.Ş. 2010.
118 GÜRİZ, A. . Hukuk Başlangıcı. Ankara: Siyasal Kitapevi.1999.
HAFIZOĞULLARI, Zeki-Aygün EŞİTLİ, EZGİ, “Ulaşım Araçlarına veya Sabit Platformlara Karşı Suçlar”, Ankara Barosu Dergisi, 2011/1.
HAKERİ, Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Ankara. 2014.
HAVEL, B. F. ve SANCHEZ, G. S. The Principles and Practice of International Aviation Law. New York: Cambridge University Press. 2014.
HUANG Jiefang, “Aviation Safety, ICAO and Obligations Erga Omnes”, 8 Chinese Journal of International Law, March, 2009.
HUANG Jiefang, Aviation Safety and ICAO, Doktora Tezinin Yayımlanmamış Hali, E. M. Meijers Institute for Legal Research, Faculty of Law, Leiden University, 2009. ICAO Doc. 7488/3: Manual of the ICAO Standard Atmosphere, ÜçüncüBaskı, 1993. ICAO Doc. 8528, A15-P/6: 15th Session of the Assembly, Resolutionsadopted by the
Assembly and Index to Documentation. 1965.
ICAO Doc. 8770: 16th Session of the Assembly, Assembly Resolutions in Force as of 26 September 1968.
ICAO Doc. 9602: 29th Session of the Assembly, Assembly Resolutions in Force as of 8 October 1992.
ICAO Doc. C-WP/12436: Concept of Suborbital Flights, 30.05.2005.
İŞIKLAR Hakan Cem, Ege’de Çözülemeyen Türk-Yunan Sorunları ve Casus Belli, IG Kültür Sanat Yayıncılık, 2009.
JOHN, P. Air Piracy, Airport Security, and International Terrorism: Winning the War Against Hijackers. Westport: QuorumBooks. 1991.
KAPKAÇ, Hidayet, Havacılığın Yeni Patronu EASA, UTED, Ocak, 2009.
KOCA, Mahmut-ÜZÜLMEZ, İLHAN, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2013.
KOCA, Mahmut-ÜZÜLMEZ, İLHAN, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2013.
119 KOTAİTE, A. “Sovereignty under Great Pressure to Accommodate the Growing Need
for Global Cooperation”, 50 ICAO Journal, December, 1995.
KÖNİ, Hasan S. ‘Uçaklara Karşı Girişilen Eylemlerin Uluslararası Hukukta Doğurduğu Sorunlar’ Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi. Ankara. 1977.
LEWİS, Ira, “Analysis of Alternative Instituional Arrangements for Reform of US Air Traffic Control", International Public Management, 2004.
MATTE, Nİcolas Mateesco, Treatise on Air-Aeronautical Law, Martinus Nihjoff, 1981. MERAY, Seha L., Lozan Barış Konferansı -Tutanaklar Belgeler; Takım lE, Cilt 2,
Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1969.
MİLDE, M., “Aviation Safety Oversight Audits and the Law”, XXVI Annals of Air and Space Law, 2001.
MİLDE, M., Abeyratne, R., Bunker, D., Faller, E., Thaker, S. J., Haanappel, P. C. P., Jakhu, R., Janda, R. Margo, D. R., Matte, M. N., Schubert, F., Dam, V. R. ve Vlasic, A. I. “Annals of Air and Space Law”. P. S. Dempsey (Ed.). Vol. XXX., Part I.Montreal: The Carswell Company Ltd, 2005.
ÖKTEM, E. “Uluslarası Hukukta Terörizm”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ,ss, 133-147. 2004.
ÖNEN, M. “Uçak Kaçırma Fiilleri ve Sivil Havacılığın Güvenliğine Karşı Fiiller ve Bunların Etkili Biçimde Önlenmesi Hususunda Devletlerin Yükümlülükleri ”İSBFD, ss, 59-66. 1994.
ÖZBEK, Veli Özer-KANBUR, Mehmet Nihat-DOĞAN, Koray-BACAKSIZ, Pınar- TEPE, İLKER, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2012.
ÖZBEK, Veli Özer-KANBUR, Mehmet Nihat-DOĞAN, Koray-BACAKSIZ, Pınar- TEPE, İLKER, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2014.
ÖZÇELİK, Şen Esra, Avrupa Topluluğu Hava Taşımacılığı Politikası Çerçevesinde Tek Avrupa Sahası Girişiminin Avrupa Topluluğu ve Türkiye’ye Olası Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme, Ulaştırma Bakanlığı, 2008.
ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2014.
120 PARLAR, Ali-HATİPOĞLU, Muzaffer, Asliye Ceza Davaları, 2. Baskı, Ankara, 2008. PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, 1, Kitap, 7.Bası, Ankara, Turhan
Kitapevi, 1998.
PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, 2. Kitap, 8.Bası, Ankara, Turhan Kitapevi, 2005.
PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Gözden Geçirilmiş, 11.Bası, Ankara, Turhan Kitapevi, 2012.
PEARSON, W. M. ve Riley, S. D. Foundation of Aviation Law. İngiltere: Ashgate Publishing Limited. 2015.
PROCEEDİNGS, of the International Civil Aviation Conference, Conference Doc. 16, United States Proposal of a Convention on Air Navigation, 1945.
REİNHARDT, Dean N,, “The Vertical Limit of State Sovereignty", Journal of Air Law and Commerce, Winter, 2007.
RİGAS, Doganis Airline Business in the 21st Century, 2nd Edicion, Rutledge, 2005. ROMİNG, T. The hijacking of Flight ET 702: The challenges of managing a major
security threat, media attention and continuing daily airport operations. Journal of Airport Management, 9(4), ss, 310-316. 2015.
ROGALSKİ, T. The Idea of a System Increasing Flight Safety. Aviation, 14(4), ,ss,112- 116. 2010.
SAMPSON, Anthony, Empires of the Sky: The Politics, Contests and Cartels of World Airlines,24,1984.
SANDER, Oral, Siyasi Tarih 1918-1994, 13. Baskı, İmge, Ankara, 2005.
SARAÇLI, M. “Uluslararası Hukukta Terörizm”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2007,ss,1049-1078.
SHAW, Malcom, International Law, 5. Ed., Cambridge University Press, 2004.
SİYAHHAN, M. “Turizm ve Otel İşletmeciliği Öğrencileri İçin Hukuka Giriş, İşletme Hukuku ve Turizm Hukuku Dersleri” Ders Notları. 2009.
121 SORGUCU, A. Hava ve Uzay Hukuku (Air and Space Law). Ankara: Adalet Basım
Yayım Dağıtım San. Ve Tic. Ltd. Şti. 2012.
SPECİALE, C. R. Fundamentals of Aviation Law [Elektronik Sürüm].New York:McGraw-Hill Companies, Inc. 2006.
SUNDBERG, Jacop, La piraterie aérienne,(Rev. int.de Dr. pén., sy. 1-2) 1970.
ŞİMŞEK, G. E. “Uluslararası Hukukta Kişilik”. Tütüncü, A. N. ve Uzun, E. (Ed.). Uluslararası Hukuk I.,ss. 66-87. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-Ofset. 2012.
TABLO. Bartsch, R. I. C. International Aviation Law A Practical Guide. [Elektronik Sürüm]. İngiltere: Ashgate Publishing Limited. 2012.
TEZCAN, Durmuş-ERDEM, Mustafa Ruhan-ÖNOK, R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 9.Baskı, Ankara, 2013.
TOLUNER, Sevin. Milletlerarası Hukuk Dersleri, Beta Yayınları, İstanbul, 1996.
ULUTAŞ, A. ve Atabey, Ö. S.. “Terörizmin Bastırılmasına Dair Avrupa Sözleşmesi”. TBB Dergisi, ss.389-404. 2012.
URBAN, J. The Protocol to Amendthe Convention on Offences and Certain Acts Committed on Board Aircraft: A Missed Opportunityor a Sufficient Modernization Indiana Law Review, 49, ss.713-743. 2016.
UYAR, T. Uçak Kaçırmak. Airport Haber. 2009.
UN Doc. A/AC.105/769: Historical Summary on the Consideration of theQuestion on the Definition and Delimitation of Outer Space, 18.01.2002.
ÜLGEN, Hüseyin, Hava Taşıma Sözleşmesi, Ankara, 1987.
ÜNLÜ, Sinem, 11 Eylül Olaylarının Uluslararası Sivil Havacılık Güvenliğine Etkileri, SÜSBE, Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Yayınlanmamış YL. Tezi, Konya, 2009.
ÜZÜLMEZ, İlhan, Yeni Türk Ceza Kanunu’nun Hürriyete Karşı İşlenen Suçlar Sistemi Çerçevesinde Tehdit, Şantaj ve Cebir Kullanma Suçları, Ankara 2007.
122 VALLADAO, Haroido, “Punition Internationale de L’actuelie Piraterie Aerienne”, Aerial
Piracy and International Law, Edvvard McWhinney, New York, 1973.
VERSCHOOR, Diederiks I. H. Pb. An Introduction to Air Law. Netherlands: Kluwer Law International B.V. 2006.
YENİSEY, F. Uluslararası Terörizmle Mücadelede Suç Siyaseti İlkeleri. Y. Ünver içinde, Suç Politikası, ss. 19-36. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2006.
ZAFER, H. Ceza Hukukunda Terörizm. İstanbul Beta Yayınları. 1999.
SÖZLEŞMELER, ANDLAŞMALAR, KANUNLAR Avrupa Ekonomik Topluluğu Sözleşmesi(1957).
Guadaîajara Sözleşmesi (1961).
Guatemala Protokolü (1971).
Hava Araçlarının Hukuka Aykırı Yollarla Ele Geçirilmesinin Önlenmesi Hakkında Sözleşme(1970). Havana Sözleşmesi (1928). Lahey Protokolü (1955). Lahey Sözleşmesi (1970). Madrid Sözleşmesi (1926). Montreal Ek Protokolü (1978). Montreal Protokolü (1978).
Montreal Sözleşmesi (1971) ve Ek Protokoller (1975).
Montreal Sözleşmesi (1999).
Roma Sözleşmesi (1952).
Şikago Uluslararası Hava Hizmetleri Transit Sözleşmesi (1944).
Şikago Uluslararası Hava Ulaştırma Sözleşmesi (1944).
Şikago Uluslararası Sivil Havacılık Geçici Sözleşmesi (1944).
Şİkago Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesi (1944).
Uçaklarda İşlenen Suçlar ve Diğer Bazı Eylemlere İlişkin Tokyo Sözleşmesi(1975).
Varşova Sözleşmesi (1929).
123
İNTERNET KAYNAKLARI
https://ssd.dhmi.gov.tr/Documents/28.pdf,(24.05.2017).
http://www.icao.int/icao/en/biog/roper.htm - 100802,(15.08.2017).
http://www mevzuat.shgm.gov.tr/umevzuat/kanun/4749 Sayılı. Kanun. sikago. pdf,(02.06.2018). http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/mevzuat/sektorel/talimatlar/ 2018/SHT-ICAO.pdf,(09.08.2018). http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/ICAO.pdf,(06.08.2018). http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6029.pdf,(06.08.2018). https://mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2920.pdf,(20.08.2018). http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6029.pdf,(08.10.2018). http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6029.pdf.(08.10.2018). http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6029.pdf. ,(08.10.2018). https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss1087m.htm,(10.11.2018). https://www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-0327.pdf,(10.11.2018). https://www.icao.int/MemberStates/Member%20States.Multilingual.pdf(10.12.20 18). http://www.banakok.ICAO.int,(01.01.2019). http://www.ICAO.int/ICAO/en/m_rao.html,(01.01.2019). http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6029.pdf,(10.01.2019). https://www.dhmi.gov.tr/Sayfalar/havacilikterimlerisozlugu.aspx,(12.01.2019). https://www.icao.int/sustainability/Pages/Statistics.aspx,(15.01.2019). https://www.caa.co.uk,(15.02.2019). https://www.ivao.aero/training/documentation/books/PP_ADC_Visual_Flight_Ru les.pdf,(15.02.2019). http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6029.pdf (15.02.2019). http://www.europa.eu.int/comm/transport/air/single_sky/index_en.htm,(20.03.201 9).
http://ec.europa.eu/tranport/air/sinqle europan skv en.htm (03.03.2019). http://europa.eu/iegislation summaries/transport /air transport/,(03.03.2019). https://www.skybrary.aero/index.php/Single_European_Sky_(SES)_II,(03.03.201