Seyyare-i Yeni Dünya Gazetesi

Eskişehir, en büyük gayri muntazam birliklerin bulunduğu yani Çerkez Ethem’in kontrolü altında olan bölge idi. Komünist ve Bolşevik yayın yapan gazetelerde Ethem’in desteğiyle bu bölgede çıkmaya başladı. Eskişehir’deki komünist faaliyetlerde Şerif Manatov’un da büyük gayretleri vardı. Yeşil Ordu’nun Eskişehir teşkilatından olan Mustafa Nuri 1920 Ağustos sonuna doğru Arkadaş Gazetesi’ni çıkardı. Daha sonra Arif Oruç’un Eskişehir’e gelip Mustafa Nuri’yle beraber çalışmasıyla gazete Seyyare-i Yeni Dünya ismini aldı. Gazete Rusya’daki Türk komünistlerin lideri Mustafa Suphi’nin çıkardığı Yeni Dünya ve Kuva-yı Seyyare’ye atfen isminin başındaki Seyyare adıyla Çerkez Ethem’e bağlılığını Seyyare-i Yeni Dünya ismiyle dile getiriyordu. Gazetede İslami ve komünist doktrin arasındaki temel benzerlikleri ortaya koyan birçok yazı çıkmıştı. Gazetenin yayın hayatına başlamasından bir süre sonra Ankara’yı ziyaret eden Sovyet gözlemcisi, gazetenin hedef ve tuttuğu yolu “komünizmin ilkel ve bilgisiz, fakat nispeten dürüst,

namuslu yorumu” şeklinde tarif ediyordu.349

Çerkez Ethem ile Arif Oruç’un tanışması Eskişehir’de Kuva-yı Seyyare birliklerinin cephe durumlarını denetlerken gerçekleşti. Çerkez Ethem Arif Oruç’un isteği üzerine Seyyare-i Yeni Dünya Gazetesi’nin çıkması için lazım olan matbaayı satın alarak Arif Oruç’un emrine verdi. Çerkez Ehem’e göre gazetenin niteliği sosyal demokrattı. Göreviyse vatandaşları birlik içerisinde toplamaya çalışmak, devrimci hükümete adalet ve özgürlük esasları çerçevesinde hareket etmesi gerektiğini hatırlatmaktı. Çerkez Ethem Arif Oruç’un üzerine düşen görevi layıkıyla yerine getirdiğine inanıyordu.350

Gazete Çerkez Ethem’den Ethem Yoldaş diye söz ediyordu. Gazetenin Kuva-yı Seyyare’yi takip eden özel muhabiri vardı. Kuva-yı Seyyare muhabiri Kuva-yı Seyyare’nin cephedeki faaliyetlerini ayrıntılı olarak okuyuculara iletiyordu.351

İslam Bolşevik gazetesi Seyyare-i Yeni Dünya Gazetesi’nin başında “Dünyanın

Fukara-i Kâsibesi Birleşiniz” sözü yer almaktaydı. Yeni Dünya ismi Mustafa

349 _{Harris, Age., s.109–113; Mahmut Goloğlu, Cumhuriyete Doğru 1921–1922, Ankara 1971, s.12.} 350 _{Çerkes Ethem, Anılarım, s.81.}

351 _{Ali Ergin Güran, Kuva-yı Seyyareden Kuva-yı Milliye’ye Yeni Dünya (Seçmeler), İstanbul}

Suphi’nin Moskova’da kurup Kırım’da Türkistan’da ve Kafkasya’da çıkarmaya devam ettiği bir gazetenin adıydı. Fukara-i Kâsibe tamlaması proleterya karşılığı olarak ilkin Azerbaycan’da kullanıldı.352

Çerkez kardeşler Kuva-yı Seyyare’nin yayın organı olan Seyyare-i Yeni Dünya Gazetesi’nin her şeyi ile yakından alakadar oluyordu. Saruhan Milletvekili Reşit Bey Fahrettin (Altay) Bey’e 18.9.1920 tarihli yazdığı mektupta Seyyare-i Yeni Dünya Gazetesi’ne abone aramaktaydı.

«Fahrettin Beyefendiye

Bilmem ki Bolşevik olacakmısınız? Olmazsanız bile herhalde bir Bolşevik gazetesi olan Yeni Dünya’nın intişarını temin için abone olarak muavenetinizi istirham eylerim efendim. 18.8.336

Reşit Saruhan Mebusu»353

Arif Oruç’un Eskişehir’de çıkardığı Yeni Dünya Gazetesi’nin sayıları Ankara’ya düzenli olarak ulaştırılıyordu. Bir kısmı ise elden satılmaya devam ediyordu.354 Çerkez kardeşler gibi Kuva-yı Seyyare’nin fertleri de Seyyare-i Yeni Dünya Gazetesi’nden, Arif Oruç’tan, Çerkez Ethem’den her yerde bahsediyor, taraftar toplamaya çalışıyorlardı. Kütahya’a Kuva-yı Seyyare müfettişi Kemal Bey Yeni Dünya Gazetesi ve komünist fikirlere hizmet ediyordu. Özellikle Çerkez Ethem’in kahramanlığı, vatana hizmeti ve bu hizmetin karşılığının takdir görmemesi Kuva-yı Seyyare askerleri tarafından dillendiriyordu.355

Seyyare-i Yeni Dünya Gazetesi’nde her türlü makaleye rastlamak mümkündü. Başlangıçta birkaç Türk komünistinin makalesi yayınlanırken daha sonra İran, Ermenistan ve Anadolu emekçilerinin III. Enternasyonal beyannamesi bile basılmıştı. Gazete komünizmi Müslüman ahlakı içerisinde ilkel ve basit bir şekilde yorumlama çabasındaydı. Gazete Bolşevik Rusya’ya dostluk duyguları besliyordu. Ankara Hükümeti’ne karşı açıkça muhalefet etmeye sakınıyordu.356

352 _{Tunçay, Age., s.127.} 353 _{Sorgun, Age., s.277.} 354 _{Arıkoğlu, Age., s.206.}

355 _{Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, Bir Lise Öğrencisinin Milli Mücadele Anıları, İstanbul 1971, s.122.}

Yazar bir başka ifadesinde Eskişehir’de yayınlanan ve adının altında Türk Bolşevik Gazetesidir cümlesini taşıyan Yeni Dünya gazetesini birkaç kez gördüğünü ve Arif Oruç’unda adını orada okuduğunu söylemektedir. İzzettin Çalışlar, Gediz, Kütahya Ve İkinci İnönü Muharebelerinde

61. Tümen, Ankara 2006, s.28.

Seyyare-i Yeni Dünya Gazetesi’nde Çerkez Ethem’le yapılan mülakat yayınladı. Bu konuşma 27 Eylül 1920’de Açıksöz Gazetesi’nde de yayınlandı. Çerkez Ethem Bolşeviklik hakkında derin değerlendirmeler yapmaktan ziyade anılarındaki sözlerinin tekrarını gazete muhabirine de söylemişti. Gerçekte Çerkez Ethem neyi savunduğunu derinlemesine analiz edecek kadar bilgi sahibi değildi. Çerkez Ethem’in mülakatta verdiği göze çarpan bazı cevaplar şöyledir:

«—Evet, Bolşevizm cihanı istila edecektir. Biz onu layık olduğu hisle karşılayıp kabul edersek memleket herhalde mesut olacaktır. Emin olunuz, Bolşevizm hali hazırda içinde yüzdüğümüz felaketten ziyade istikbalimiz için daha nüsmir ve daha nafi olacaktır.

—Bolşeviklik yegâne çare-i necat ve felahımız olacaktır.»357

Ali Fuat Paşa Seyyare-i Yeni Dünya Gazetesi’nin yayına başlamasından kısa bir süre sonra 14 Eylül 1920’de M. Kemal Paşa’ya bir telgraf çekti. Eskişehir’de Yeni Dünya isminde Bolşevik gazetesinin yayınlandığını, gazetenin BMM’nin siyasetine aykırı açıkça dokundurmalarda bulunduğunu, başlarında M. Kemal Paşa’nın olduğunu üstü kapalı biçimde ifade ettiklerini iletti. M. Kemal Paşa verdiği cevapta Türk-Sovyet ilişkileri hakkında uzunca değerlendirmeler yaptı. Konunun hassasiyetine ve önemine dikkat çektikten sonra; “…Bila kayd-u şart Rus tâbiiyeti

demek olan dâhildeki komünizm teşkilatı gaye itibariyle tamamen bizim aleyhimizedir. Gizli komünizm teşkilatını her surette tevkif ve teb’it etmek mecburiyetindeyiz. …Bittabi komünizm ve Bolşevizme alelen aleyhtarlığı muvafık görmem”358 _{diyerek içinde bulunulan durumda Bolşevik yardımına muhtaç}

olunduğunu, Bolşeviklere sırt dönülemeyeceğini dile getirmek istiyordu.

3.6. Yeşil Ordu Cemiyeti’nin Kapatılması ve Sonrasındaki Sol Teşekküller