İnsan kaynakları yönetimi, örgütün insan kaynakları ile örgütün stratejik planlamasını bütünleştirerek, insan kaynaklarını ‘izole’ olmuş bir durumdan, ‘entegre’ olmuş bir duruma getirme özelliği taşımaktadır (Aykaç, 1999: 25). İnsan kaynaklarının özelliklerinin geliştirilmesi veya yüksek nitelikli insan kaynaklarından stratejik örgütsel amaçlar doğrultusunda optimal seviyede faydalanılması, etkin ve tutarlı insan kaynakları politikalarının meydana getirilmesi ve yaşama geçirilmesine bağlı olmaktadır (Öğüt, 1999: 166-167). Bu nedenle örgüt için önemli olan, insan kaynaklarından en iyi şekilde yararlanılması ve etkili insan kaynakları uygulamalarıyla hareket edilmesi olarak görülmektedir.
İnsan kaynakları yönetimi gelişim sürecinin örgüt için yeni bir anlayış getirdiği ve aynı zamanda temel özellikleriyle bu anlayışın daha iyi kavrandığı ifade edilmektedir. Buradan hareketle, insan kaynakları yönetiminin temel özellikleri şöyle sıralanmaktadır (Öner, 1999: 29-30):
-İnsan kaynakları yönetimi artık üst yönetimi ilgilendiren bir konu haline gelmiştir.
-İnsan kaynakları yönetimi, bir yönetim fonksiyonudur ve bundan dolayı başarı ve başarısızlık yönetime aittir.
-Örgüt politikası ile çalışanların bütünleştirilmesi, insan kaynakları için önemli hale gelmektedir.
-İşe alma, yerleştirme, geliştirme konularına tutarlı ve kapsamlı olarak yaklaşmak gereklidir.
-Örgüt kültürü, değer ve inançları önemli olmaktadır.
-İlişkiler bireyseldir, güvensizliğin yerinde güven vardır.
-Örgüt organizasyon yapıları esnekliğe ve takım çalışmalarına yatkındır ve merkezi değildir.
-Performansa, bilgiye, uzmanlığa ve beceriye göre ödül yönetimi uygulanır.
Belirtilen özellikler dikkate alındığında, insan kaynakları yönetiminin en önemli özelliği, insanı temel alması olarak değerlendirmektedir. Bu yaklaşım, insanın iş ortamının değerlerinin benimsemesinin ve mutlu, uyumlu bir yaşam devam ettirmesinin iş verimini artıracağı kanaatini savunmaktadır. Diğer taraftan iş ortamında kişiler ve gruplar arasında yaşanan problemlerin çözülmesinde de insan kaynakları yönetimi aktif bir şekilde rol oynamaktadır (Fındıkçı, 2001: 24). İnsan kaynakları yönetiminin aktif bir şekilde örgüt için hareket etmesi huzur ve sükuneti sağlamayı desteklemekte ve örgüt çalışanlarının performansının artırılmasında etkili olmaktadır. Çalışanların izlenmesi ve yaptıkları işe göre değerlendirme yapılması ön planda tutulmaktadır. İnsan kaynakları yönetimi için çalışanlarla iletişim kurmak ve çalışanlara güven aşılamak temel özelliklerinden görünmektedir.
Aynı zamanda, insan kaynakları yönetimi, personel alımları (ne kadar personelin ihtiyaç olduğunu belirleme, işe alma, seçme), yatırımlar (zaman, çaba ve para), performans yönetimi, eğitim ve ücretler ve sunulan imkanlarla ilgili yönetim aktivitelerinden oluşmaktadır (Noe, 1999: 36). Örgüt; işgören seçimi, işe başlatma gibi işler ve işgörenle ilgili diğer faaliyetler sebebiyle insan kaynakları yönetiminin uygulamalarına ihtiyaç duymakta, insan kaynakları yönetiminin ise söz konusu bu işleri yerine getirebilmesi için yukarıda bahsedilen özelliklere sahip olması gerekmektedir.
2. Halkla İlişkiler Birimi
Günümüzde örgütlerin etkinlikte bulundukları çevrelerinde çok hızlı ve devamlı olarak ekonomik, sosyal değişiklikler ve gelişmeler ortaya çıkmaktadır. Örgüt çevresindeki bu değişiklikler karşısında örgütlerin ayakta durmaları ve varlıklarını sürdürebilmeleri için başarılı ve etkili bir şekilde yönetilmeleri gerekmektedir. Örgüt içinde yer alan halkla ilişkilerin yönetime katkı sağlayabilmesi için çevredeki çıkar ve baskı grupları olarak adlandırılan müşteriler, sendikalar, rakip kuruluşlar, devlet ve diğer kamu kuruluşları, meslek kuruluşları, gönüllü kuruluşlar vb. gibi güçlerle iyi ilişkiler içinde olması gerekmektedir (Özdönmez ve Ark., 1999: 9). Buradan yola çıkarak, örgütlerin yaşamlarını
sürdürmeleri, hedef kitlelerine yönelik olarak kendilerini anlatabilmesi için onlarla iyi iletişim kurulması gerekmektedir. Bu da halkla ilişkiler sayesinde mümkün olmaktadır.
Dolayısıyla, halkla ilişkiler, örgüt ve çevresiyle etkileşim kuran bir sistem olduğundan, etkin ve doğru bir iletişime ihtiyaç duymaktadır. Örgüt ve çevresi arasında planlı ve düzenli bir iletişim kurulabilirse, halkla ilişkilerin başarı seviyesi yüksek olacaktır. Halkla ilişkiler etkinliklerinde kullanılan bütün araçlar iletişim araçları kapsamında, iletişim amacını gerçekleştirecek niteliktedir. Bu sebeple halkla ilişkilerin en önemli özelliklerinden biri, iletişim olayını (Gürüz, 1993: 22) başlatmasıdır. Buradan hareketle, halkla ilişkiler dışarıya ve içeriye yönelik, bir örgüt veya onun hedef kitle grupları arasında karşılıklı anlaşmaya dair belirli hedeflere ulaşılmasına yönelik her türlü iletişim biçiminden oluşmaktadır (Jefkins, 1994: 61). İletişimin kurulması ve mesaj iletiminin sağlanması halkla ilişkilerin kendini ifade etmesine olanak tanımaktadır.
Halkla ilişkilerin temelini oluşturan iletişim özelliğiyle ilgili yukarıda yapılan açıklamaların yanı sıra, halkla ilişkilerin temel özelliklerini maddeler halinde şu şekilde sıralamak mümkündür (Nazik ve Okur, 2000: 130):
- Halkla ilişkiler karşılıklı etkileşim sürecidir,
- Etkileşim süreci içinde örgüt ilk önce örgütün amaç, politika ve faaliyetleri ile yönetim yapısı hakkında bilgiler verir,
- Halkla ilişkiler, örgütün çevresini tanıma ve yorumlama çabasıdır,
- Halkla ilişkiler sürekli ve dinamik bir haberleşme sürecidir,
- Halkla ilişkilerin temel yaklaşım tarzı inandırma ve ikna etmedir,
- Halkla ilişkiler uzmanlığa ve ustalıkla uygulamaya dayanan bir sanattır,
- Halkla ilişkiler ilgi ve dikkat çekmeye yönelik bir süreçtir.
3. İnsan Kaynakları Birimi ve Halkla İlişkiler Birimlerinin Sahip Olunan Özellikler Açısından Karşılaştırılması
Sahip olunan özellikler açısından karşılaştırıldığında, insan kaynakları birimi, insan temeline dayanmakta ve insan kaynağının örgüt içinde geliştirilmesine yönelik çabalar içinde yer almaktadır. Örgüt çalışanlarına yönelik insan kaynağının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmaktadır. İnsan kaynakları biriminin örgüt içinde yaptığı çalışma ve faaliyetler örgüt çalışanı tarafından örgüte güven duyulmasını ve çalışma ortamından zevk
almasını sağlamaktadır. Bu durum ise, çalışanın örgütü sahiplenmesini sağlamakta ve insan kaynakları birimi tarafından iyi bir eleman kazanılmış olmaktadır. İnsan kaynakları birimi, insanı ön planda tutmak, insana yönelik politikalar üretmek ve örgüt yönetimine sunmak, iş verimini artırmak, maliyeti düşürmek ve örgütün amaçlarıyla çalışanlar tarafından benimsetilmesi gibi özelliklere sahiptir.
Halkla ilişkiler açısından değerlendirildiğinde ise, iletişimin olmazsa olmaz ön koşul olduğu görülmektedir. Halkla ilişkilerin temelinde iletişim yatmaktadır. Halkla ilişkiler hedef kitlesiyle iletişim kurmak durumundadır. Örgüt yönetiminin çalışanını anlaması, dış hedef kitlesini algılaması halkla ilişkiler birimi tarafından sunulan etkin iletişim unsurlarıyla mümkün olacaktır. Adeta halkla ilişkiler, örgüt ile hedef kitlesi arasında bir köprü özelliğindedir. Dolayısıyla, halkla ilişkiler örgüt ve çevresi arasında ilişkileri düzenlemek ve yürütmek, örgütü hedef kitleye tanıtmak ve imaj çalışması yapmak, hedef kitleyi ikna etmek, hedef kitleye yönelik ilgi ve dikkati çekmek özeliğine sahiptir.
D. Üstlenilen İşlevler