Sınıf Yönetiminde Yansıtılan Değerlerin Sınıf İklimi Üzerindeki Etkisine İlişkin Çözümleme

Öğretmenlerin tercih ettikleri değerleri sınıf yönetiminde yansıttıkları alanların başında sınıf ikliminin oluşturulması elde edilen bulgular arasındadır. Yansıtılan bu değerlerin öğrenciler üzerindeki etkilerinden bazılarının sınıf iklimi üzerinde görüldüğü, öğretmen görüşlerine göre ulaşılan sonuçlardandır.

Görüşülen öğretmenlerden 19’u, bu alana yükleme yaparak; değerleri sınıf yönetimiyle yansıtmalarının, sınıflarını başta demokrasi olmak üzere, eşitlik, güven, hoşgörü, neşe, özgürlük gibi değerler bakımından geliştirdiğini ifade etmişlerdir. Bu öğretmenlerden biri, sınıflarının genel anlamda daha demokratik hale geldiğini belirtirken; üç öğretmen ise, sınıf ortamlarının daha olumlu olduğunu belirtmişlerdir.

Sınıf iklimine dair elde edilen bulgular, sınıfların değerlerin yansıtılmasıyla demokratik yönde geliştiklerini göstermektedir. Bununla birlikte, sınıf ikliminin oluşturulması sürecinde öğretmenlerce yansıtılan pek çok değerin, etkisini sınıf iklimi alt teması

üzerinde göstermediği ulaşılan sonuçlardandır. Bu durum, öğretmenlerin sınıf iklimini oluştururken yansıttıkları değerlerin, öğrencilerin moral gelişimleri başta olmak üzere, diğer alt temalar üzerinde etki oluşturduğu şeklinde yorumlanmıştır.

Sınıf iklimi içinde öne çıkan ilk değerler demokrasi kodu içinde yer alan eşitlik olmuştur. Görüşülen öğretmenlerden 4’ü, sınıf yönetimlerinde değerlerin yansıtılmasının sonucunda, sınıf ortamının daha eşitlikçi hale geldiğini belirtmişlerdir. Bu durum ise öğretmenlere göre, derse katılım ve kişiler arası ilişkilerde etkisini göstermiştir.

G3: “Sınıf içinde herkesin söz sahibi olduğunu bundan dolayı bu kriterlerle derse

katılımı oranını yükseltirim. Kişileri ön plana çıkarmaz sınıfça hareket etmelerini sağlarım”

G34: “Neşeli, ,dürüst, yaratıcı olma ve herkese eşit davranmak gibi getirileri olmuştur.”

G53: “Eşitlik değeri sınıfa tam olarak kazandırılabilinirse herhangi bir öğrencinin

diğer arkadaşlarına eşit ve aynı mesafede yaklaşması sağlanabilir. Bununla beraber başaran öğrenci aktif öğrenci konumuna geçer”

Eşitlik değeri ile birlikte demokratik yönetim anlayışının temel değerlerinden olan özgürlük, sınıf öğretmenlerinin 3’ü tarafından değerlerin sınıf ortamına yaptıkları katkı olarak ifade edilmiştir. Bu öğretmenlerin özgürlüğü, öğrencilerin düşüncelerini korkmadan söyleyebilecekleri bir ortam olarak değerlendirdikleri görülmektedir.

G5: “Öğrenci öğretmenden kokmadan düşüncelerini söyleyebiliyor.”

G38: “Öğrencilerin kendilerine güvenleri gelişir ve öğrenciler sınıf ortamında

isteklerini rahatça dile getirebilirler.”

Her bir öğretmence ifade edilen görüşler, araştırmacı tarafından anlamlı ve değerli bulunduğu için, kodlama yapılırken, oluşturulan kodların, elde edilen bütün görüşleri kapsayacak biçimde oluşturulmasına özen gösterilmiştir. Bu bakımdan her ne kadar, eşitlik ve özgürlük değerleri demokratik değerler arasında yer alsa da, demokrasi ayrı bir kod olarak ifade edilmiştir. Öğretmenin genel anlamda sınıfının daha demokratik olduğunu ifade ettiği görüşleri aşağıdaki gibi olmuştur:

G65: “Sınıfta demokratik bir ortamın oluşması sağlanır”.

Aşağıdaki tabloda en çok yükleme yapılan diğer bir kodun, 5 öğretmenin hakkında görüşlerini ifade ettikleri neşe olduğu görülmektedir. Bu yüklemeyi yapan öğretmenlerin tamamının, değerlerinin yansıtılması ile eğlenceli bir hale bürünen sınıflarını ve öğrencilerin neşeli olmalarını, derslerdeki başarı ile ilişkilendirdikleri görülmektedir.

Tablo 24. Sınıf Yönetiminde Yansıtılan Değerlerin Sınıf İklimi Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Kod Yük SINIF İKLİMİ 19 Demokrasi 9 Eşitlik 4 Özgürlük 3 Güven 4 Neşe 5 Olumlu ortam 3 Özel ortam 1

G6: “Huzurlu, neşeli, iç açıcı bir sınıf ortamının öğrenmeye öğretmeye de katkısı

G27: “….Bunların yanı sıra öğrenciler iç huzurun verdiği neşeyle derse girer.”

G28: “Öğrencilerin sonsuz hayat kavramını düşünüp hayatlarına uygulamaları

nedeniyle neşeli ve başarı hissi taşıyan bir hal almaları sağlanmıştır.”

G34: “Neşeli bir sınıf, dürüst, yaratıcı olma ve herkese eşit davranmak gibi getirileri

olmuştur.”

Şekil 8. Sınıf Yönetiminde Yansıtılan Değerlerin Sınıf İklimi Üzerindeki Etkisi Sınıf içi ilişkilerin güvene dayalı hale gelmesi; sınıf ortamının öğrencilerin kendilerine duydukları güveni pekiştirici nitelikte olması, sınıf öğretmenlerinin 3’ü tarafından ifade edilen etkilerden olmuştur.

G26: “Öğretmenin öğrencisine güvenini arttırır “

G46: “Güvenilir ortamda düzenli eğitim fırsatı oluşur”

Değerlerin yansıtılmasının sınıf ortamında oluşturduğu son etki ise hoşgörülü bir ortamdır. Görüşülen öğretmenlerden 1’i öğrenciler arasındaki saygının artmasıyla birlikte, sınıfın da daha hoşgörülü bir hal aldığını belirtmiştir.

G63: “Disiplin sağlanınca öğrencinin kendisine ve başkalarına olan saygısı da artar

ayrıca yardımlaşma ve hoşgörü ortamı oluşur.”

Görüşülen öğretmenlerden 3’ü ise sınıf ortamının kazandığı özellikleri genel anlamda “olumlu” olarak ifade etmişlerdir. Bu öğretmenlerin olumlu sözcüğüyle sınıf içinde istenmeyen davranış ve çatışmaların azalması ile ilişkilerin sosyal anlamda beklenilen şekilde gerçekleştiğini ifade ettikleri düşünülmüştür.

G5: “Olumlu bir sınıf ortamı oluyor.”

G16: “Sınıf ikliminin olumlu olmasına katkı sağlıyor. Ayrıca sınıfın kendine has bir

kültürünün oluşmasına katkı sağlıyor.”

G40: Sınıf ortamında olumlu bir iklim oluşuyor.”

Görüşleri alınan öğretmenlerden 1’i, benimsediği değerleri sınıf yönetiminde yansıtmasının bir sonucu olarak, kendilerine ait bir sınıf kültürünün oluştuğunu belirtmiştir. Değerlerin kişiler arasında, dolayısıyla da sınıf öğretmenleri ve sınıfları arasında farklılık gösterebileceği düşünüldüğünde, her sınıfın kendisine ait bir ikliminin oluşmasında değerlerin önemi ortaya çıkmaktadır. Öğretmenin konuya ilişkin düşünceleri aşağıdaki gibidir:

G16: “Sınıf ikliminin olumlu olmasına katkı sağlıyor. Ayrıca sınıfın kendine has bir

kültürünün oluşmasına katkı sağlıyor.”

Kulapichitr (2002), sınıf içindeki sosyo-moral atmosferin öğrencilerin ahlaki gelişimleri üzerindeki etkisini de ortaya koyan araştırmasında, öğretmenlerce kullanılan pek çok

stratejinin kendi isteklerini ve ihtiyaçlarını belirten tek taraflı anlaşma stratejileri olduğunu, önemli bölümünün kontrole odaklandığını; çok az bir bölümünün ise empatiye dayalı olduğu belirlemiştir. Değerlerin sınıf iklimi üzerinde oluşturduğu etkiler incelendiğinde ise, öğretmenlerin kontrolden çok özgürlük ve eşitlik değerlerine dair görüşlerini ifade ettikleri görülmüştür. Bununla birlikte, öğretmenlerce ifade dilen sınıfın daha hoşgörülü bir ortam halini almış olması ise, empatinin kullanımı ile benzer sonuçlar göstermiştir.

4.4.2. Sınıf Yönetiminde Yansıtılan Değerlerin Öğrencilerin Akademik Gelişimleri