Sınıf Öğrencileri Randomizasyon

longit Kontrol Grubu Mesleksel Beceri Laboratuarı Deney Grubu Bilgisayar Destekli Simülasyon Öğrencilerin eğitimi,

mevcut programda yürütülen mesleksel beceri laboratuar uygulamasıyla yürütülmüĢtür.

Öğrencilere bilgisayar destekli sümülasyonda hazırlanmıĢ eğitim materyali gösterilmiĢtir. Ameliyat öncesi ve sonrası hasta yönetimi eğtimini öğrenci isteğine göre kullanmıĢtır.

Eğitimden iki hafta sonra

„Ameliyat öncesi ve sonrası hasta bakımı bilişsel düzey değerlendirme testi‟ (Son test)

Becerilerin değerlendirilmesin- OYKS

„Uygulamalı derin solunum ve öksürme egzersizi eğitimi‟ ve „Ameliyattan gelen hastanın kliğine kabul edilmesi‟

Öğrencilerin görüĢleri, algıları ve önerilerine yönelik odak grup görüşmesi AraĢtırma planlanma sürecinde 7. adım AraĢtırma sürecinde 8.adım AraĢtırma sürecinde 9. adım AraĢtırma sürecinde 10. adım

Ameliyat Öncesi ve Sonrası Bakım Yönetimi Bilgisayar Programının Hazırlanması ve HKKVÖ‟nin Güvenirlik/Geçerliğin Ġncelenmesi

AraĢtırma planlanma sürecinde 1., 2., 3. 4.5.

ve 6. adım

Öğrencilerin klinik karar verme düzeylerinin belirlenmesi „Hemşirelikte Klinik Karar Verme Ölçeği‟

Eğitim öncesi „Ameliyat öncesi ve sonrası hasta bakımı bilişsel düzey değerlendirme testi‟ (Ön test)

6.8. Verilerin Toplanması

a- Deney ve kontrol grubundaki öğrencilere, ameliyat öncesi ve sonrası hasta bakım yönetimini içeren eğitim uygulanmadan önce bilgi puanlarını değerlendirmek için ameliyat öncesi ve sonrası hasta bakımı biliĢsel düzey değerlendirme ön testi uygulanmıĢtır.

b- Deney ve kontrol grubundaki öğrencilerin „uygulamalı derin solunum ve öksürme egzersizi eğitimi‟ ve „ameliyattan gelen hastanın kliniğe kabul edilmesi‟ becerileri kontrol listeleri kullanılarak, yapılandırılmıĢ mesleksel beceri laboratuarı sınavında değerlendirilmiĢtir.

c- Öğrencilerin eğitimden yaklaĢık üç hafta sonra bilgi puanlarını değerlendirmek için ameliyat öncesi ve sonrası hasta bakımı biliĢsel düzey değerlendirme son testi uygulanmıĢtır.

d- Klinik uygulama (3 hafta) sonrası öğrencilere „hemĢirelikte klinik karar verme ölçeği‟ uygulanmıĢtır.

6.9. Verilerin Değerlendirilmesi

Kantitatif verilerin değerlendirilmesinde SPSS 15.0 paket programı kullanılmıĢtır. Randomizasyon sonrası öğrenci gruplarının benzer yapıda olması beklenmektedir. Öğrencilerin eğitim öncesi bilgi puanı açısından benzer yani homojen olduğunu göstermek için iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi kullanılmıĢtır.

Eğitimden sonra verilerin toplanması sürecinde örneklemde kayıplar olmuĢtur. Randomizasyon sonrasında yaĢanan örneklem kayıpları araĢtırmanın randomizasyonunu ortadan kaldırmaktadır. Randomize Kontrollü ÇalıĢmalarda (RKÇ) veri kayıpları olduğunda araĢtırmacılar daha az kiĢiden veri elde eder ve bu nedenle çalıĢmanın gücü yetersiz hale gelebilir. Ġkinci olarak da bazı kiĢiler çalıĢmalardan çeĢitli nedenlerle ayrılabilirler, ayrılanlar çok olursa giriĢim olduğundan daha az etkili görünebilir. Yapılan giriĢimin etkililiğini değerlendirmek amacıyla randomizasyona alınan tüm bireylerin analize alınmaları gerekmektedir(Whittaker, Sutton, ve Burton, 2006). Bu nedenlerle RKÇ‟da örneklem kaybı yaĢandığında kayıp veri analizi olarak intention to treat (ITT) analizinin yapılması gerekmektedir. ITT analizi deney ve kontrol grubundaki bireylerin randomize olarak atandıkları gruplarda karĢılaĢtırılmasını sağlamaktadır (Fergusson, Aaron, Guyatt ve Hebert, 2002; GünüĢen, Üstün 2009) AraĢtırma sürecinde örneklemde yaĢanan kayıplar

nedeniyle ITT analizi uygulanmıĢtır. Analizi uygulamak için araĢtırma sürecinden ayrılan bireylerin sonuçlarına ulaĢılması veya ulaĢılamayan bireylerin sonuç verilerinin doldurulması gerekmektedir. Bu bireylerin analizde ele alınması ile ilgili en iyi yolun ne olduğu konusunda fikir birliği yoktur. Bizim araĢtırmamızda bazı öğrenciler değerlendirmeye katılamamıĢ ve bu öğrencilere süre sınırlılığı nedeniyle ulaĢılamamıĢtır. AraĢtırmaya katılan öğrencilerle iliĢki kurmak mümkün olmadığından kayıp veriler doldurulmadan analiz yapılamayacağı için kayıp veriler doldurulmuĢtur. Bu konuda DEÜ Fen Fakültesi, Ġstatistik Bölümü Öğretim görevlisi Doktor Neslihan Demirel‟den danıĢmanlık alınmıĢtır. Ġstatistik uzmanı öğrencilerin bilgi son testi kayıp verileri için bilgi öntesti verilerini kullanmıĢtır. Beceri puanları için, iki becerinin kolon ortalamalarını kullanarak verileri tamamlamıĢtır. ITT sonrası gruplar arasında fark olup olmadığı Ġki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi ile değerlendirilmiĢtir.

6.10. AraĢtırmanın Sınırlılıkları

* AraĢtırma sürecinde örneklemde kayıplar yaĢanmıĢtır. * Bireysel bilgisayarı olan öğrencilerin sayısı sınırlıdır.

* HemĢirelik fakültesinde bilgisayar salonunun teknik sınırlılıklardan dolayı hizmete girmesi gecikmiĢtir.

* Deney grubundaki öğrencilerle sözleĢme yapılmasına rağmen kontrol grubundaki öğrencilerle etkileĢim halinde olması nedeniyle bulaĢ riskinin olması sınırlılıklardır

6.11. Etik Kurul Onayı

AraĢtırma için Dokuz Eylül Üniversitesi hemĢirelik yüksekokulu etik kurulundan 16 Ekim 2007 tarihinde 1037 kayıt numaralı evrak ile onay ve hemĢirelik yüksekokulu müdürlüğünden izin alınmıĢtır (ek 7). AraĢtırmanın amacı öğrencilere yazılı ve sözlü olarak açıklanmıĢtır. AraĢtırmada yapılacak değerlendirmelerin baĢarılarına karar verme (summatif) değerlendirmesine alınmayacağı açıklanmıĢtır. AraĢtırmaya gönüllü katılmayı kabul eden öğrencilere araĢtırmanın amacını ve sürecini içeren onam belgesi verilerek yazılı bilgilendirilmiĢ onamları alınmıĢtır (ek 8). Deney grubundaki öğrencilerin Ģifrelerini değerlendirme süreci boyunca paylaĢmamaları için yazılı sözleĢme yapılmıĢtır (ek 9). Ayrıca kalitatif araĢtırmaya katılan tüm öğrencilere ses kayıt cihazının kullanılacağı, araĢtırma verilerinin gizliliği ve çalıĢmadan istedikleri zaman çıkabilecekleri açıklanmıĢtır.

7. BULGULAR

Öğrencilerin yaĢ ortalaması: 20,5, yaĢ ortancası: 20,0 dir. Öğrencilerin %90,2‟si bayan (n:74), %9,8‟i erkek (n:8) öğrencidir. Eğitim öncesi ön test bilgi puan ortalamaları bilgisayar destekli simülasyon (BDS) grubundaki öğrencilerin 47,07±8,13, mesleksel beceri laboratuar (MBL) grubundaki öğrencilerin 50,43±8,03‟dir. Gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıĢtır (p:0,063; p>0,05). Ön test uygulamasında öğrencilerin bilgi puan ortalamalarının homojen olduğu saptanmıĢtır.

*** Ġntent to Treat (ITT) Analizi Öncesi

Tablo 9: Bilgisayar Destekli Simülasyon ve Mesleksel Beceri Laboratuarı Öğrencilerinin (ITT) analizi öncesi Son Test Bilgi Puan Ortalamaları

Eğitim Yöntemi (n) _{( ) ± SS} U p

Bilgisayar Destekli Simülasyon _{28 60,07 ±8,53}

U: 253,500 P: 0,2850, 971 Mesleksel Beceri Laboratuarı 22 57,64±8,43

Ġntention to treat analizi yapılmadan önce eğitim sonrası bilgi puanı tablo 9‟da verilmiĢtir. BDS‟de eğitim alan öğrencilerin puan ortalamaları (n:28; 60,07 ±8,53) ile MBL‟de eğitim alan öğrencilerin puan ortalamaları (n:22; 57,64±8,43) Mann-Whitney U analizi ile incelendiğinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıĢtır (p: 0,285; p>0,05).

Tablo 10: Eğitim Sonrası Bilgisayar Destekli Simülasyon ve Mesleksel Beceri Laboratuarı Öğrencilerinin (ITT) Analizi Öncesi Uygulamalı Derin Solunum ve Öksürme Egzersiz Eğitimi Becerisinin Puan Ortalamaları

Eğitim Yöntemi (n) _{( ) ± SS} U p

Bilgisayar Destekli Simülasyon 36 67,90 ±13,74

U: 465,500 P: 0, 971 Mesleksel Beceri Laboratuarı 26 67,09±16,17

Ġntention to treat analizi yapılmadan önce eğitim sonrası „„uygulamalı derin solunum ve öksürme egzersiz eğitimi‟‟ beceri puanı tablo 10‟da verilmiĢtir. BDS‟de eğitim alan öğrencilerin puan ortalamaları ile MBL‟de eğitim alan öğrencilerin puan ortalamaları Mann-Whitney U analizi ile incelendiğinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıĢtır (p:0, 971; p>0,05).

Tablo 11: Eğitim Sonrası Bilgisayar Destekli Simülasyon ve Mesleksel Beceri Laboratuarı Öğrencilerinin (ITT) analizi öncesi Ameliyattan Gelen Hastanın Kliniğe Kabul Edilmesi becerisinin Puan Ortalamaları

Eğitim Yöntemi Sayı (n) _{( ) ± SS} U p Bilgisayar Destekli

Simülasyon 33 72,12±12,18 U: 242,500

P: 0,058