Ameliyattan Önceki Gece Hazırlığı

Ameliyattan önceki gece hastanın cilt hazırlığı, gastrointestinal sistem hazırlığı yapılır. Hastanın anestezi uzmanı tarafından değerlendirilmesi ve yeterince uyuması sağlanarak dinlenmesi sağlanır.

2.1.2.2.1. Cilt HazırlığınınYapılması

Bedenin mikroorganizmalara karĢı ilk savunma hattı deridir. Ameliyat derinin bütünlüğünü bozarak enfeksiyon riskini artırır. Bu nedenle cilt hazırlığı önemlidir. Cilt hazırlığı ile deri yüzeyindeki mikroorganizmaların sayıları azaltılarak enfeksiyon geliĢmesi

önlenmeye çalıĢılır (Erdil ve ElbaĢ, 2002;Lewis, Heitkemper, Dirksen 2007; Smeltzer, Bare, Hinkle, Cheever 2010; Yavuz 2010). Randomize Kontrollü ÇalıĢma sonucuna dayalı sistematik incelemede, ameliyat bölgesi tüylerden temizlenen ve temizlenmeyen hastalar arasında ameliyat yeri yara enfeksiyonu açısından fark bulunmamıĢtır (Tanner, Woodings, Moncaster, 2006). Yapılan bu çalıĢmalar sonucunda oluĢturulan kanıta dayalı bir rehberde cerrahi alan enfeksiyonu riskini azaltmak için rutin olarak tüyden arındırma iĢleminin yapılmaması gerektiği önerilmektedir. Eğer tüylerden arındırma iĢlemi yapılacak ise tüylerin ameliyat günü tek kullanım baĢlıklı elektrikli saç kesme aleti (clippers) ile arındırılmasını önermektedir. Bu öneriler kullanılarak ameliyat tipinin özelliğine göre anatomik olarak tanımlanan ameliyat bölgesi tüylerden arındırlmalıdır. Tüylerden arındırmak için jilet kullanılmamasını çünkü jiletin cerrahi alan enfeksiyonu riskini arttırdığını bildirmektedir (National Institute for Health and Clinical Excellence(NICE), 2008). Ayrıca hazırlanan baĢka bir kanıt rehberine göre, cerrahi alan enfeksiyonunu önlemek için tüylerden arındırma iĢleminin ameliyattan yaklaĢık 2 saat önce elektrikli saç kesme aleti (clippers) ile yapılmasını önermektedir (The Joanna Briggs Institute, 2003).

Cerrahi alan enfeksiyonunu azaltmak için ameliyat öncesi banyo yapılması ile ilgili sistematik incelemede, ameliyat öncesi tüm vücudun deri antiseptiği (%4 chlorhexidine gluconate (Hibiscrub) ile yıkanmasının ameliyat yeri enfeksiyonunu önlediği belirtilmiĢtir (Webster, Osborne 2006). Son yıllarda hazırlanan Kanıta dayalı rehberlerde verilen meta analizlere göre cerrahi alan enfeksiyonunu önlemede chlorhexidine‟in sabuna göre daha etkili olmadığı ve chlorhexidine‟in maliyet etkili olmadığı bulunmuĢtur. Bu nedenle cerrahi alan enfeksiyonunu azaltmak için hastaların ameliyat günü veya ameliyat öncesi gün sabun kullanarak banyo yapması önerilmektedir (NICE, 2008). Hastanın banyo yapması cilt üzerindeki patojenleri uzaklaĢtırmakta ve kalıcı florayı azaltmaktadır. Böylece ekzojen ve endojen kontaminasyon riski azaltılmaktadır. Bu bilgiler doğrultusunda hemĢire hastaya ameliyat önceki gece genel banyo yaptırmalı, kurum politikalarına görede tüylerden arındırma iĢlemini ameliyatan 2 saat önce klinikte veya amaliyathanede yapılmasını planlamalıdır.

2.1.2.2.2. Gastrointestinal Sistem Hazırlığının Yapılması

Gastrointestinal sistem hazırlığı anestezi sırasında kusma olasılığını ve mide, bağırsak ameliyatlarında bu sistemin açılmasından kaynaklanacak enfeksiyon olasılığını azaltmak

amacıyla yapılır. Bu hazırlık besin ve sıvı alımının kısıtlanmasını, nazogastrik sonda uygulaması ve mekanik barsak hazırlığının (lavman) yapılmasını kapsamaktadır.

Ameliyat öncesi yetiĢkinlerin besin ve sıvı alımının kısıtlanması yapılmaktadır. Ameliyat öncesi sıvı ve yiyecek alma sürelerine göre yapılan sistematik incelemelere dayalı hazırlanan kanıta dayalı rehberlerde; Elektif olarak planlanan ameliyat için yetiĢkin hastanın anesteziden 2 saat önce su, su dıĢındaki diğer açık sıvıları (elma suyu), açık çay ve kahveyi (sütsüz) alması, anesteziden en az 6 saat önce katı ve süt gibi yiyecekleri alması (A düzeyi) önerilmektedir (Brady, Kinn, Stuart 2003; RCN guideline 2005). Bu önerilere rağmen klinik uygulamada hala birçok merkezde uygulamaya geçilememiĢtir. Hastaların ameliyattan 8-10 saat önce besin ve sıvı alımı engellenmektedir yani aç bırakılmaktadır. Uygulamada hemĢire, hasta izlem formuna „ameliyat için aç‟ notunu yazmaktadır. Bunun uygulanmasındaki engellerin tanımlanmasına ve bu önerilerin uygulamaya geçirilmesinde iĢbirliğine ve yeni stratejilere gereksinim vardır.

Nazogastrik tüpün kullanımı rutin olarak yapılmamalıdır (semptomatik abdominal distansiyon olanlarda kullanılmalıdır). Mekanik barsak hazırlığı (Lavman) uygulanmasının amacı, periton boĢluğunun dıĢkıyla kirlenmesini, kolonun yaralanmasını önlemek ve ameliyat alanının iyi görülmesine olanak sağlamaktır. Lavman gastrointestinal sistem ameliyatları, pelvik ve perianal bölge ameliyatları dıĢında rutin bir uygulama değildir. Son yıllarda lavman uygulamasına yönelik değiĢiklikler bulunmaktadır. Özellikle kolorektal cerrahisinde lavman yapılıp yapılmaması ile ilgli tartıĢmalar olmaktadır. Kanıta dayalı rahberlerde lavman yapılıp yapılmamasına yönelik araĢtırmalar incelenmektedir. Kanıta dayalı bir rehberde meta analiz sonucu, mekanik barsak hazırlığı yapılan ve yapılmayan kolorektal cerrahi uygulanan hastalarda cerrahi alan enfeksiyonu insidansları arasında fark bulunmamıĢtır. Bu nedenle kanıta dayalı rehberler cerrahi alan enfeksiyonu riskini azaltmak için rutin olarak mekanik barsak hazırlığının yapılmamasını önermektedir (NICE, 2008). Ancak bu önerinin günlük uygulamaya yansıması da sınırlıdır ve gerekli olduğunda ameliyattan önceki gece lavman uygulanmakta ve en fazla üç kez yapılmaktadır. Lavman yapılan hastalarda sıvı elektrolit dengesizliği olasılığı yakından izlenmelidir (Erdil ve ElbaĢ, 2002; Smeltzer, Bare, Hinkle, Cheever 2010; Yavuz 2010).

2.1.2.2.3. Anestezi Hazırlığının Yapılması

Ameliyatta (intraoperatif) verilen anestetik maddeler baĢlıca santral sinir sistemini, solunum ve dolaĢım sistemini etkiler. Gastrointestinal sistem hareketlerini, renal

fonksiyonlarını azaltır, metabolik aktiviteyi yavaĢlatır ve nörolojik değiĢikliklere yol açar. Bu sorunları önlemek/en aza indirmek amacıyla anestezi hazırlığı yapılır.

HemĢire hastaya ameliyatta anestezi verileceğini ve bu anestetik ilaçların adale gevĢemesini sağlamak, ağrıyı gidermek, hafıza kaybı oluĢturmak ve hastanın bilinç durumunu etkileyerek yapay uyku geliĢtirmek amacıyla verileceğini hastanın anlayacağı Ģekilde açıklamalıdır. Hastaya ameliyattan bir gün önce anestezi uzmanının, kendisi ile ilgili sorular (yaĢ, kilo, kullandığı ilaçlar, sigara kullanma durumu v.b.) soracağı böylece durumunu değerlendireceği açıklanmalıdır(Erdil ve ElbaĢ, 2002; Lewis, Heitkemper, Dirksen 2007).

Anestezi uzmanı, hastayı ziyaret ederek hastayı ameliyat için değerlendirir. Hastanın genel sağlık durumunun değerlendirilmesinde Amerikan Anesteziyoloji Derneği (American Society of Anaesthesiologists- ASA) fizyolojik sınıflandırmasını kullanır (Tablo 2). Hastaya uygulanacak anestezi tipine ve dozuna karar verir. Hastanın durumu hakkında karar verebilmek için tetkik veya konsültasyon isteyebilir. Gerekirse ameliyat sabahı yapılması için hastaya ilaç verilmesini yani premedikasyon yapılmasını önerebilir(Erdil ve ElbaĢ, 2002; Lewis, Heitkemper, Dirksen 2007).

Tablo 2. ASA fizyolojik Durum Sınıflandırması

ASA 1. Normal, sistemik bir bozukluğa neden olmayan cerrahi patolojisi dıĢında bir