Psikolojik Rahatsızlıklar

Psikolojik rahatsızlıklar, sağlık başlığı altında %7.41 ile (n=18) en az soru gelen konulardan biri olmasına karşın çözümü daha zor ve karmaşık olan problemlerdir. Gerek uzun süre ilaç kullanıp psikolojik tedavi gören hastalardan gerekse kendisinde böyle bir rahatsızlığı hissedenlerden bazıları çareyi dini danışmanlıkta aramaktadır.

Büroya danışılan psikolojik sorunlar arasında; insanlardan uzak kalma isteği, bunalım, günahın sebep olduğu pişmanlık, depresyon ve ölme ya da öldürme isteği gibi sorular yer almaktadır. Bu gibi konularda AİRB’lerin tercih ediliş nedenini, öncelikle ortak payda ve güven duygusuna bağlayabiliriz. Yaşanılan durumun dindeki karşılığına verilen önem çerçevesinde, sorularda din-gündelik hayat ilişkisinin detaylarına ulaşılmaktadır. “Hem dindar hem de bana herhangi bir şekilde zararı dokunmayacak, yetkili bir şahısla rahatlıkla dertleşebilirim” düşüncesi büroları tercihte önemli olmaktadır, diyebiliriz. Konu alanına ait soru ve sorun örneklerinden bazıları aşağıda verilmiştir.

Soru: Eşim evde ibadet etmeme izin vermiyor. Sen bana hizmet et yeter diyor. Eşimin bu hali beni çok üzüyor bunalıyorum intiharı bile düşündüm. Bu yüzden eşimle aram açıldı, nerdeyse bir aydır ayrı yatıyoruz. Sadece ibadet yaparken rahatlıyorum, İbadetimin dışında deli olacak gibiyim, ne yapmalıyım?234

233 _{AİRB Kişisel Karteks, No: 404, Denizli, Temmuz, 2008.} 234 _{AİRB Kişisel Karteks, No: 78, Afyonkarahisar, Mayıs, 2011.}

183

Cevap: Eşlerin birbirine hizmeti önemlidir. Allah’ın emri olan ibadetleri yapmak ise izne bağlı değildir. Bunu eşinizin anlayışla karşılaması lazım. İbadet edilen evde bereket, huzur ve mutluluk olacağını eşinize anlatabilirsiniz. Ayrıca ibadet etmekle ona karşı görevlerinizde bir aksamanın olmadığını eşinize söyleyin. Gerekirse bize yönlendirebilirsiniz.

Soru: Eşim aşırı titiz, evde kızım da dahil hiç birimize rahat vermiyor, hiç bir yere elimizi sürdürmüyor. Bir şeye dokunacak olursak bağırıyor çağırıyor. Ne yapacağımızı şaşırdık. Boşanmak istiyorum, boşanmıyor. Tedaviye de yaklaşmıyor. Bunalımdayım. Bazen ya onu ya da kendimi vurayım diyorum. Ben duanın gücüne, dinin yardımına inanan bir insanım. Ne yapmalıyım?235

Cevap: Zaten duanın gücüne inanan bir kişisiniz. Sabredin ve dua edin. Her sıkıntının arkasından mutlaka bir ferahlık gelecektir. Biraz zamana bırakın.

Sorularda da görüldüğü üzere bireyler, her türlü psikolojik sıkıntıları için bürolara gelmekte ve dini danışmanlık yoluyla yardım talep etmektedir. Burada, büroların toplum hayatında yüklendiği misyon bir kez daha ortaya çıkarak, hemen hemen her konudaki problemler için dini danışmanlık ve rehberlikten yararlanılması gerektiği düşüncesi dikkat çekmektedir. Danışanların birçoğu taşıdığı olumsuz tutum ve düşüncelerin farkında olup bu durumdan kurtulmak için yardım istemektedir.

Danışmanlar, danışan kişilerin sorunlarına dini referans göstererek çözüm sunarken, dini danışma ilişkisi ile çözülemeyecek sorunlarda kişi bir psikolog ya da psikiyatriste yönlendirmiştir. Ayrıca görevliler verdikleri cevaplarda, insanın dini duygu, düşünce ve davranışlarının psikolojik durumu üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu vurgulayarak, ruhsal sıkıntılardan kurtulmanın çareleri arasında “Allah’a ibadet, dua, Kur’an-ı Kerim okumak” gibi çözüm önerileri üzerinde birleşmişlerdir. Bu tür cevapların danışanı çok tatmin etmediği gibi AİRB’lerin amaçları ve fonksiyonlarına uygun olmadığı kanaatindeyiz.

Bu açıklamalardan sonra, bürolarda sağlık konusunda verilen danışmanlık hizmetlerinin değişkenlere göre değerlendirmesi yapılacaktır.

235 _{AİRB Kişisel Karteks, No: 1954, Kütahya, Kasım, 2009.}

184

Tablo 12: Sağlık ile İlgili Soruların Değişkenlere Göre Dağılımı DEĞİŞKENLER 1 2 KONULAR (*) 3 4 N % S % S % S % S % (**) CİN SİY ET Bayan 155 70.5 36 16.4 16 7.3 13 5.9 220 90.5 Erkek 9 47.4 5 26.3 - - 5 26.3 19 7.8 Karı-Koca - - - - 2 50.0 2 50.0 4 1.6 Bilinmeyen - - - 0 - YAŞ 18 yaş altı 2 25.0 - - - - 6 75.0 8 3.3 18-24 yaş 43 95.6 - - 1 2.2 1 2.2 45 18.5 25-40 yaş 50 59.5 27 32.2 4 4.7 3 3.6 84 34.6 41-60 yaş 42 66.6 13 20.6 3 4.8 5 8.0 63 25.9 61 ve üzeri 23 67.6 - - 9 26.5 2 5.9 34 14.0 Bilinmeyen 4 44.4 1 11.1 1 11.1 3 33.3 9 3.7 M EDE Nİ HAL Evli 157 72.0 37 17.0 12 5.5 12 5.5 218 89.7 Bekar 1 25.0 - - - - 3 75.0 4 1.7 Boşanmış - - - - 1 100.0 - - 1 0.4 Eşi Ölmüş 1 12.5 - - 5 62.5 2 25.0 8 3.3 Bilinmeyen 5 41.7 4 33.3 - - 3 25.0 12 4.8 EĞ İT İM İlköğretim 47 79.7 6 10.1 4 6.8 2 3.4 59 24.3 Lise 53 71.6 10 13.5 7 9.5 4 5.4 74 30.5 Üniversite - - 2 75.0 1 25.0 - - 3 1.2 O. yazar değil 2 75.0 - - - - 1 25.0 3 1.2 Bilinmeyen 62 59.6 23 22.1 6 5.7 13 12.6 104 42.8 D . Ş EK Lİ Yüz yüze 27 65.8 8 19.5 4 9.8 2 4.9 41 16.9 Telefon 124 69.6 28 15.8 11 6.2 15 8.4 178 73.2 E-mail 11 57.9 4 21.1 3 15.8 1 5.2 19 7.8 Bilinmeyen 2 40.0 1 20.0 - - 2 40.0 5 2.1 İL LE R Afyon 2 50.0 - - - - 2 50.0 4 1.7 Aydın 9 60.0 1 6.7 3 20.0 2 13.3 15 6.2 Denizli 17 70.8 6 25.0 - - 1 4.2 24 9.9 İzmir 127 74.7 30 17.6 7 4.2 6 3.5 171 70.4 Kütahya 5 38.4 - - 3 23.2 5 38.4 12 4.9 Manisa - - 3 42.8 4 57.2 - - 7 2.9 Muğla 3 42.8 - - 1 14.4 3 42.8 7 2.9 Uşak 1 33.3 1 33.3 - - 1 33.3 3 1.2 Toplam n=164 n=41 n=18 n=20 243 100.0 (*) Konular

1- Aile Planlaması/Doğum Kontrol Yöntemleri 2- Çocuk Sahibi Olma Yöntemleri

3- Psikolojik Rahatsızlıklar

4- Zararlı Alışkanlıklar ve Bağımlılıklar

(**) Sadece sağlık ile ilgili sorular içindeki yüzdesidir.

Not: Konulara ait yüzdeler “soru sayısı” dikkate alınarak hesaplanmıştır.

Tabloda görüleceği üzere, yaş faktörü sağlıkla ilgili sorularda genel oranlara göre önemli ölçüde farklılaşmaktadır. Genel oran içinde başvuruların %80.1’ini bayanlar

oluştururken, (krş. Grafik 2) burada sayı %90.5’e yükselmiştir. Buna rağmen erkeklerin oranında önemli bir değişiklik olmamıştır.

Bu veriler bizleri sağlık konusunda bayanların daha hassas ve duyarlı oldukları sonucuna götürmektedir. Bu sonuç, sağlık başlığı içinde yer alan kürtaj, aile planlaması/doğum kontrol yöntemleri ve çocuk sahibi olma konularında erkeğin çok da umursamaz tavırları karşısında kadınların bir anlamda çırpınışlarını sergilemektedir, diyebiliriz.

Sorulara yaş değişkeni açısından baktığımızda, başvurular 18-24 yaş grubunda yaklaşık %10 artarak %18.50’ye ulaşmıştır. 25-40 yaş aralığında ise yaklaşık %12 oranında düşüş yaşanmıştır. (Krş. Grafik 3). 18-24 yaş aralığındaki kişilerin en çok danıştıkları konunun “aile planlaması ve kadın sağlığı” (%95.6) olduğu görülmektedir.

Bu sonuçlar değerlendirildiğinde, 18-24 yaş aralığında olan kişilerin başvurularında gözle görülür bir artış yaşanmasının sebebi olarak, bu yaş aralığında evlenen kişilerin erken yaşta çocuk sahibi olmaktan imtina ederek, kürtaj ve diğer doğum kontrol yöntemleri hakkında danışma ihtiyacı hissetmeleri gösterilebilir.

Medeni durum değişkeninde, sağlık konusunda evli kişilerin müracaatının arttığını (%89.7), bekarların ise yok denecek kadar azaldığını (%1.7) görmekteyiz. (Krş. Grafik 4). Böyle bir sonuç çalışmamız açısından anlamlıdır. Çünkü sağlık sorunları altında ele alınan sorunların çoğunluğu, ailede yaşanan problemlere dayanmaktadır. Çünkü daha önce ifade edildiği üzere, aile içi problemler değişik sebeplere dayalı olarak ortaya çıkmaktadır. Veriler bu problemlerden birinin de ailede yaşanan sağlıkla ilgili konular olduğunu ortaya çıkarmaktır.

Sorulara, eğitim değişkeni açısından bakıldığında ilköğretim (%24.3) ve üniversite (%1.2) mezunlarının başvurularının düştüğü, buna karşın lise (%30.5) mezunu kişilerin başvurularının önemli ölçüde arttığı gözlenmektedir. Bu konuda en çok dikkat çeken husus, eğitim durumu bilinmeyenlerin oranının çok yüksek (%42.8) olmasıdır. (Krş. Grafik 5).

Üniversite mezunlarının sağlık konusunda AİRB’lere başvurularının düşmesinde, bu kişilerin soru ve sorunlarına cevap bulabilecek değişik kanallara daha rahat ulaşabilmesinin ve sağlıkla ilgili problemler konusunda ilgili yerlere müracaat edilmesi gerektiğini bilmelerinin etkili olduğunu söyleyebiliriz.

Danışma şekline göre bu konudaki soruların %16.9’u yüz yüze, %73.2’si de telefonla yöneltilmiştir. Genel ile kıyaslandığında oranın oldukça farklılaştığı tespit edilmiştir. (Bkz. Grafik 7; Ek Tablolar 8). Bu veriler, insanların yüz yüze sormaya çekindikleri konuları telefonla danışmayı tercih ettikleri yönündeki düşüncemizi desteklemektedir.

İller bazında, Aydın, Denizli, İzmir ve Muğla’da “aile planlaması ve kadın sağlığı”nın en çok danışılan konu olduğu görülmüştür. Bunun sebebinin illerin boşanma sayısıyla ilgili olduğu söylenebilir.