Aile Planlaması ve Kadın Sağlığı

Aile planlaması ve kadın sağlığı üzerine gelen sorular %67.49 ile (n=164) sağlık başlığı içinde ilk sırada yer almaktadır. Bu sorular kendi içinde tekrar analiz edildiğinde ise soruların %71.34’ünün (n=117) kürtaj ve sebepleri, %28.66’sının da (n=47) aile planlaması/doğum kontrol yöntemleri hakkında geldiği görülmektedir.

4.1.1. Kürtaj

Sağlık başlığı altında %71.34 ile (n=117) kürtaj, ilk sırada yer almaktadır. Gebeliğin kasıtlı sonlandırılması205 _{anlamına gelen kürtaj, genel sorular içinde de}

yaklaşık %5’lik bir orana sahiptir. (Bkz. Ek Tablolar 9).

4.1.1.1. Kürtajın Sebepleri

AİRB’lere gelen sorulara baktığımızda kişilerin çok çeşitli sebeplerle kürtaj oldukları/olacakları görülmektedir. Bu sorular genel olarak gayri meşru çocuk sahibi olmama isteği, maddi imkansızlılar, annenin ruhsal sorunları ya da tedavisi, aile içi problemler/geçimsizlikler, çocuğun engelli olması ve annenin hayati tehlikesi hususlarında yöneltilmiştir.

Soru: Eşim çok geçimsiz birisi. Düşündüm ki hamile kalırsam belki düzelir. Ama hiçbir değişiklik yok, hatta bana şiddet bile uyguluyor. İleride boşanırsam bir de çocuk sıkıntım olmasın diye çocuğu aldırmak istiyorum. Caiz mi?206

205 _{Murat Çokar, Kürtaj, Babil Yayınları, İstanbul, 2008, s. 35.} 206 _{AİRB Kişisel Karteks, No: 2154, Manisa, Kasım, 2009.}

172

Cevap: Allah’ın yoktan var ettiği bir cana yok yere kıymak büyük günahlardandır. Ayrılmayı hemen düşünmek yerine eşinizle mutlu olmanın yollarına bakın. Belki o çocuk dünyaya geldiği zaman birbirinize sevginiz daha da artacak ve o sizi birbirinize daha çok bağlayacaktır. Bu sebeple hem dua edin hem de çocuğunuzu dünyaya getirin.

Soru: Bir erkek arkadaşım var. Henüz evlenmek istemiyoruz. Ama iki aylık hamileymişim. Kontrollerde öyle çıktı. Erkek arkadaşıma söylediğimde evlenmek için erken, kürtaj yaptır, dedi. Buna çok içerledim. Kürtaj olsam veya başka biriyle evlensem çok mu günah, nasıl karar vermeliyim, bana ne tavsiye edersiniz?207

Cevap: Sizler başlangıçta bir hata yapmışsınız. İnsan hata yapabilir ama önemli olan aynı hatada ısrarcı olmamaktır. Kürtaj olmanız dinen günahtır. En uygun olanı erkek arkadaşınızı ikna etmeniz ve nikahlanmanızdır. Gerekirse erkek arkadaşınızla biz de görüşebiliriz.

Görüldüğü gibi sorularda değişik sebepler gösterilerek kürtaj için çıkış yolu aranmaktadır. Bazı ailelerde kürtaj, çocuk sayısını azaltmak için seçilen yöntemlerden biri olarak da değerlendirilmektedir. Bunun yanında gayri meşru ilişkiler sonucu meydana gelen hamileliklerde ilk akla gelen yine kürtaj olmaktadır.

Soru: Gayri meşru bir ilişkim var. Bunun sonucunda hamile kaldım. Eşime kendisinden hamile olduğumu söyledim. Maddi durumumuz iyi olmadığı için eşim de bu bebeği istemiyor. Bende başka birinden olduğu için istemiyorum. Aldırmak istiyorum dinen caiz mi?208

Cevap: Öncelikle yaptığınız hatadan dolayı Allah’tan af dileyin. Tekrar aynı hataya düşüp çocuğunuzu aldırmayınız. Çocuğunuz size bereketiyle gelecektir.

Kürtajla ilgili gelen toplam 117 müracaattan 13’ünün nişanlı iken ortaya çıkan gebelik için, 6’sının ise evli olduğu halde başka bir kişiden hamile kalındığı için yapılmak istendiği dikkate alındığında toplumumuzda ve aile yapımızda konuyla ilgili ciddi sıkıntılarımızın bulunduğu sonucuna varabiliriz.

Bu konuda toplumsal alandaki değişimi gösteren modern bir tavır alış olarak, gebeliğin bir “plan” çerçevesinde yapılması ve planlanmayan gebeliklere son

207 _{AİRB Kişisel Karteks, No: 2380, Uşak, Temmuz, 2011.} 208 _{AİRB Kişisel Karteks, No: 281, Aydın, Eylül, 2010.}

173

verilebileceğine dair kanaatin yaygınlaşmasını da sorularda görülmektedir. Oysa insan sağlığına zararı olan bir yöntemin, aile planlamasında kullanılması ciddi tehlikeler doğurmaktadır.209 _{İstenmeyen gebeliklerin önlenmesi için eşlerin aile planlaması}

yöntemleri konusundaki bilinçlilik düzeylerinin artırılması hem dini hassasiyetler hem de kişi ve toplum sağlığı açısından tek çıkar yol olduğu kanaatindeyiz.

Çağımızda zengin Batılı ülkelerin mali ve fikri desteğiyle başlatılan ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde yürütülen nüfus ve aile planlaması kampanyaları ile bu yöndeki yoğun propagandalar aileleri, özellikle de kadınları etkilemekte ve giderek çocuk aldırma (kürtaj) toplumumuzda yaygınlaşmaktadır.210

Yine fazla çocuk sahibi olmayı kınayan çevre baskısı, istenmeyen gebeliklerde kürtajı bir çözüm olarak algılamayı kolaylaştırmaktadır. Evlilik dışı ilişkilerin artması ve müsamaha görmeye başlaması, kürtajın yaygınlaşmasına sebep olan bir diğer etkendir.

4.1.1.2. Kürtajın Etkileri

Kürtaj tıbbi, cerrahi bir müdahale ile gebeliğe mekanik yoldan son verme işlemidir. Kadını hem psikolojik hem de fiziki anlamda olumsuz etkilemektedir. Nitekim Dünya Sağlık Örgütü’nün ABD, İngiltere ve İsrail’de yaptırdığı araştırmalarda ortaya çıkan sonuçlar baz alındığında kürtajın kalıcı etkileri olarak; erken doğumlar, sürekli düşükler ve engelli çocuklar şeklinde tespitlerde bulunulmuştur. Ayrıca rahim içinde zedelenmelere neden olduğu için, rahmin büyümesi tehlikesi de vardır.211

Kürtajın bireyler üzerindeki önemli etkilerinden biri, ilerleyen dönemde görülen psikolojik sorunlardır. Nitekim bürolara gelen soruların önemli bir kısmını hayatlarının bir döneminde yaptıkları kürtajlar konusunda neler yapılabileceğini öğrenmek isteyen hanımların talepleri oluşturmaktadır.

Soru: Eşimle 16 yaşında tanıştık. Çocukluk işte hatalarımızda oldu. Ve ilk çocuğumu kürtaj yaptırmak zorunda kaldım. Daha öğrenciydim, doğuramazdım.

209 _{Biz doktorlar olarak bazı durumlarda şunları müşahede ediyoruz. Kadınlar kürtaj yapılan yerlere}

sağlıklarına önem vermeden geliyorlar ve sırayla kürtaj masasına yatıyorlar. Neden geldiklerini, gerekçelerinin ne olduğunu, doğru mu yanlış mı yaptıklarını bilmiyor. Kadın biliyor ki, ben kürtajla bebeğimi aldırabilirim, o halde diğer aile planlaması yöntemlerini niye kullanayım. En kısa, en basit, üstelik de parasız. Kendilerine ne gibi zarar gelebilecek bilmiyorlar. 2-3 ayda bir kürtaj masasına yatıyorlar. Bkz. Cevat Babuna, “Aile Sağlığı ve Sosyal Hizmetler Komisyonu”, I. Aile Şurası,

Raporlar, Görüşler, Bildiriler, BAAK Yayınları, Ankara, 1990, s. 196.

210 _{Meriç, a.g.e., s. 89.} 211 _{Babuna, a.g.m., s. 195.}

174

Arkadaşım iyi çıktı 22 yaşında okul bitince evlendik. Şimdi elhamdülillah iki çocuk annesi bir bayanım. Ama ilk çocuğumu unutamıyorum. Neden böyle yaptık diye sürekli kendimi suçluyorum. Eşim, olan olmuş, artık yapılacak bir şey yok diyor. Sürekli tövbe ediyorum, bu suçtan, günahtan nasıl arınabilirim?212

Cevap: Yaptığınız hatayı anlamışsınız ve sürekli vicdan azabı çekiyorsunuz. Artık yapılacak tek iş, Allah’tan tövbe dilemektir. Çünkü Allah çok affedicidir.

AİRB’lere gelen sorularda ilk göze çarpan konu, erkeğin bu konudaki umursamaz tavrıdır. Genelde erkekler, hayat şartlarının zorluklarını gerekçe göstererek “çocuğun aldırılmasını” çözüm olarak ortaya koymaktadır. Kadın ise, eşinin bu talebinin kendisini bağlayıp bağlamadığı konusunda kaygılanırken, bedeninin bir parçasının alınması ve bunun dini anlamda yasaklanmış olduğu gerçeğini ömür boyu taşıyarak psikolojik anlamda olumsuz etkilenebilmektedir. Nitekim “önceki yıllarda yapılmış kürtajların kefaretinin nasıl ödeneceğine” dair soruları, yaşanan duruma ait psikolojinin geçmiş-gelecek boyutunu gösteren örnekler olarak değerlendirebiliriz.

Kürtaj konusunda görevliler, geçmişte değişik sebeplerle kürtaj yaptıran ancak, yaptığı bu hatadan dolayı vicdan azabı çeken danışanları teselli ederek, Allah’tan tövbe dilemeleri yönünde cevaplar vermişlerdir. Yine değişik sebeplerle kürtaj olmak isteyen kişilere konunun dini boyutunu anlatarak, kürtajdan vazgeçirmenin yollarını aramışlardır. Bu yönüyle verilen cevapların büroların ruhuna uygun olduğunu söyleyebiliriz.

4.1.2. Aile Planlaması/Doğum Kontrol Yöntemleri

Ailelerin istedikleri zaman ve bakabilecekleri sayıda çocuk sahibi olabilmeleri

için yürütülen çalışmalara aile planlaması denir.213

Burada söz konusu olan “planlama”, anne ve baba adayının müşterek rızaları ile sahip olmak istedikleri çocuk sayısını ve bunların zamanını kararlaştırmayı ifade etmektedir.214

Eşlerin karşılıklı ilişkilerinde ortak kabullerin çokluğu, aile birliğinin huzurlu bir şekilde devamında etkili olmaktadır. Ailedeki ortak kabullerin içine, istenilen sayıda çocuk sahibi olmak da girmektedir. Bu anlamda aile planlaması, diğer adıyla doğum

212

AİRB Kişisel Karteks, No: 1831, Kütahya, Aralık, 2008.

213 _{H. Gül Akay, Aile Planlaması, Esin Yayınları, İstanbul, 1999, s. 16.}

214 _{Nevzat Yalçıntaş, “Nüfus Planlamasında Olumsuz Uygulamalar”, III. Aile Şurası Tebliğleri, BAAK}

Yayınları, 25-27 Mayıs 1998, Ankara, s. 1.

175

kontrolü, eşlerin aile ilişkisini ciddi şekilde etkilemekte ve belirlemektedir. Fakat istenilen uyum yakalanamadığında bu konu ailede gerginliklerin yaşandığı sorunlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır.

AİRB’lere gelen sorularda doğum kontrolünün genellikle kadınlar tarafından uygulandığı görülmektedir. Erkekler bu duruma, çok fazla yanaşmamaktadır. Fakat kürtajla günaha girme psikolojisini taşıyan kadın, zaman zaman bu konularda mağdur edilmekte, maddi ve manevi ciddi gerginlikler yaşayabilmektedir. Soruları incelediğimizde bu konuda ailelerde yaşanan gerginliklerin yansımalarını görebilmekteyiz.

Soru: Beyim çocukları çok seviyor. 5 aylık bir bebeğimiz var. Beyim yine çocuk istiyor. Doğum kontrolüne karşı çıkıyor ve korunmuyor. Eşimden habersiz doğum kontrolü yaptırsam caiz mi?215

Cevap: Doğum kontrolü eşlerin birlikte karar vermesiyle uygulanırsa daha güzel olur. Yoksa anlaşmazlıklar çıkabilir ve ailenin dağılmasına kadar gidebilir. Bu nedenle eşinizle oturup uygun dille konuşmanız sonuç itibariyle daha güzel olacaktır. Her konuda olduğu gibi bu konuda da en etkili yol iletişimdir.

İslam’da ailenin tanzimi ve planlamasından; aile bireylerinin sağlık, sosyal hayat, ekonomik durum ve eğitim konularında birbirlerini tamamlamalarını anlamaktayız. Dolayısıyla anne ve babadan biri çocuk istemediği zaman diğeri onun arzusuna saygı duymalıdır.216 _{İslam bilginleri eşlerin karşılıklı haklarını korumak, aile}

içi huzur ve mutluluğu sağlamak amacıyla gebeliği önleme yöntemlerinin iki tarafın karşılıklı rızası dahilinde uygulanmasını telkin ve tavsiye etmektedir.217

Ancak, gebeliğin önlenmesinde değişik yollarla gebeliğe engel olmak ile başlamış gebeliğin yani döllenmiş yumurtanın dışarı atılmasını birbirinden ayırmak gerekir. İslam bilginleri gebeliği önlemeye olumlu yaklaştıkları halde, çocuk düşürme/kürtajı hiçbir aşamada tasvip etmemişlerdir.

Bu konuda gelen sorulardan da anlaşıldığı üzere aile planlaması, doğum kontrolü, kürtaj gibi konularda toplumu aydınlatan, çiftlere zarar vermeyen etkin

215 _{AİRB Kişisel Karteks, No: 939, İzmir, Haziran, 2006.}

216 _{Hüseyin Atay, “Kur’an ve Hadiste Aile Planlaması” AÜİFD, Ankara, 1970, c. 18, s. 5.} 217 _{Meriç, a.g.e., s. 157.}

176

yöntem ve programlar geliştirerek ailelerin bilgilendirilmesi, problemin çözümünde önem arz etmektedir.

Verilen cevaplarda görüldüğü üzere görevliler dini bilgilendirme yolunu tercih ederek aile planlamasına eşlerin birlikte karar vermelerinin önemini vurgulamışlar, birlikte verilen kararların aile huzuru için önemli olduğunu ifade etmişlerdir. Ancak bazı görevlilerin kadın danışanın anlattıkları karşısında “erkekse erkekliğini bilmeli, kadının da hakkının olduğunu unutmamalı” şeklinde dini danışmanlık ve rehberlik anlayışına uygun olmayan cevaplar verdikleri de gözlenmiştir.