Problem Kurma ile ilgili Yapılan Araştırmalar

Problem kurma ile ilgili genellikle ilköğretim öğrencileri ile çalışmalar yapılmıştır. Bunar (2011), Kazak (2012) ve Şimşek (2012) tarafından yapılan çalışmalar bunlardan bazılarıdır.

Çalışma grubunun 6. Sınıfta okuyan 485 öğrencinin oluşturduğu Bunar (2011) tarafından yapılan çalışmada öğrencilerin kümeler, kesirler ve dört işlem konularında problem kurma ve çözme becerileri incelenmiştir. Cinsiyet, aile desteği, öğretmen desteği, haftalık ders çalışma saati gibi değişkenlerin de bu becerilere etkisinin olup olmadığı araştırılmıştır. 245 kız ve 240 erkek öğrencinin bulunduğu araştırmada problem kurma ve çözme formu veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Bu formda öğrencinin kendisi ile ilgili 8 adet ifade ve dört konuda 3 adet problem yazımının ve çözümünün istendiği bölümler vardır. Problem kurma ve çözme testi iki değişkenli olanlara göre bağımsız örneklem t-testi ile ikiden fazla değişkenli olanlara göre ise ANOVA analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda öğrencilerin çoğu problem kurmada başarılı olmuştur. En çok ‘verilen bilgileri kullanarak problem kurma’ başlığında başarı göstermişlerdir. Bu başlığı sırasıyla ‘eksik bilgileri tamamlayıp yeniden problem kurma’ ve ‘fazla bilgileri çıkarıp yeniden problem kurma’ başlıkları izlemiştir. Ancak aynı başarıyı problem çözmede gösterememişlerdir. Ayrıca problem kurmada sadece cinsiyet değişkeninin etkisi daha fazla olmuşken, problem çözmede öğretmen desteği, matematik ders notu, haftalık çalışma saati gibi değişkenlerin etkisi olmuştur. Problem kurma ve çözmede eşit şekilde etkili olan değişken ise matematik sevgisi değişkenidir.

24

Kazak (2012) tarafından yapılan çalışmada ilköğretim 6.sınıf öğrencilerinin kesirlerde toplama işlemiyle ilgili sözel problemler kurma ve çözme becerileri ile bu sırada yaptıkları hatalar araştırılmıştır. Ayrıca problem kurma, problem çözme ve işlemsel beceriler arasında ilişkinin var olup olmadığına bakılmıştır. İlköğretim 6. Sınıfta okuyan 283 öğrenciye problem kurma testi, problem çözme testi ve işlemsel beceri testi uygulandıktan sonra 8 öğrenci ile mülakat yapılmıştır. Öğrencilerin problem kurma testinden aldıkları puan ortalaması, problem çözme ve işlemsel beceri testi ortalamasından düşük çıkmıştır. Öğrencilerin puanlarına göre problem kurma testi ile problem çözme testi ve işlemsel beceri testi arasında düşük düzeyde ilişki olduğu görülmüştür. Ancak problem çözme testi ile işlemsel beceri testi arasında yüksek düzeyde bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Yapılan görüşmeler sonucunda ise problem kurma testinde öğrencilerin sadece %11’i doğru olarak problem kurmuş, %89’u ise ya hatalı yapmış ya da boş bırakmıştır. Problem çözme testinde ise öğrencilerin %41’i doğru şekilde çözmüş ve yarıdan fazlası hatalı çözmüş veya boş bırakmıştır. Öğrencilerin hataları ile ilgili yapılan görüşmede ise kesirleri anlamlandırmada sorun yaşadıkları tespit edilmiştir.

Çalışma grubunun 8. Sınıfta öğrenim gören 25 öğrencinin oluşturduğu Şimşek (2012) tarafından yapılan çalışmada matematik başarı düzeyi yüksek öğrencilerde problem kurma tekniğinin problem çözme başarısına etkisi ve öğrencilerin öz-düzenleyici öğrenme stratejileri araştırılmıştır. Çalışmada tek grup ön test-son test deneysel desen kullanılmış ve öğrencilere uygulanan problem kurma ve çözme etkinlikleri sekiz hafta sürmüştür. Araştırmacı 6 açık uçlu sorudan oluşan matematik başarı testi ve öğrenmeye ilişkin motivasyonel stratejiler ölçeği hazırlamıştır. Sonuçlar t-testi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda problem çözme testinde öğrencilerin son test ortalamaları ön test ortalamalarına göre anlamlı bir yükselme göstermiştir. Ayrıca öğrencilerin bu testlerde en çok bilişsel düzenleme stratejilerini kullandıkları ortaya çıkmış ve bunlardan ise en sık ayrıntılandırma ve örgütleme stratejileri kullanılmıştır.

Ancak öğrencilere problem kurma becerisi kazandırmak için öncelikle öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının problem kurma hakkında bilgi sahibi olmaları gerekmektedir. Bu düşünceden hareketle son yıllarda öğretmen adaylarının problem kurma becerileri üzerinde de araştırmalar yapılmaya başlanmıştır. Zehir (2013), Kırnap Dönmez (2014), Şengül ve Katrancı (2014) tarafından yapılan araştırmalar bunlara birer örnektir.

25

Çalışma grubunun Atatürk Üniversitesi ilköğretim matematik öğretmenliği bölümünde bulunan 114 öğretmen adayının olduğu, kesir işlemleriyle alakalı problem kurma becerilerini araştıran Zehir (2013), nitel araştırma olan örnek olayı kullanarak veri toplamıştır. Bunun için adaylara kesirler konusuyla ilgili problem kurma testi, yarı yapılandırılmış mülakat ve 2 adet açık uçlu soru uygulamıştır. Problem kurma testi öğrencilere ön test ve son test olarak verilmiş olup, analizi yapılırken öğrencilerin kurdukları problemler için “problem”, “problem değil” ve “boş” şeklinde kategoriler kullanılmıştır. Problem olarak nitelendirilen durumlar da hata türlerine göre analiz edilmiştir. Öğrencilere ön test olarak problem kurma testi verilmiş ve parça-bütün ilişkisini kuramama, kesir sayılarını doğal sayı olarak anlamlandırma, oran-orantı yoluyla problem kurma gibi hatalar ortaya çıkmıştır. Adaylarla yapılan mülakatlar sonucunda, yapılan hataların ilk defa problem kurma, verilen eşitlikte bilinmeyeni buldurmaya dair problem kurma, kesir işlemlerinde kavramsal bilgi eksikliği gibi konulara dayandığı ortaya çıkmıştır. Yapılan hataların en çok bölme işlemiyle ilgili problem kurmada olduğu görülmüştür. Yapılan görüşmeden sonra problem kurma temelli yapılacak öğretime katılmak isteyen gönüllülerle yapılan çalışmada problem kurmada yaşanan zorluklar giderilmek istenmiştir. Daha sonra verilen son teste göre problem kurma ile yapılan öğretimin problem sayısını arttırdığı, hataların azaldığı ve öğrencilerin problem kurma becerisini geliştirdiği gözlenmiştir.

Kırnap Dönmez (2014) Erciyes Üniversitesi ilköğretim matematik öğretmenliği bölümünde olan 162 öğretmen adayının problem kurma becerisini incelemiştir. İlk aşamada öğretmen adaylarına 3 adet problem verilmiş ve bunları yeniden düzenleyerek problem oluşturmaları, ikinci aşamada 5 adet yarı yapılandırılmış problemlerle resim, denklem gibi durumlar verilerek problem kurmaları ve üçüncü aşamada ise iki adet serbest problem kurmaları istenmiştir. Bu yazılı sınavdan sonra 8 öğretmen adayıyla yarı yapılandırılmış görüşme yapılmış ve nitel yöntemle analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda yeniden düzenleme sorularında öğretmen adaylarının çoğu başarılı olmuş fakat yarı yapılandırılmış ve serbest problem kurmada yarısından azı başarılı olmuştur. Yapılan mülakat sonucunda ise problem kurmayla ilgili tecrübelerinin az olmasından kaynaklanan hatalar yaptıkları ve kendilerine güvenmedikleri ortaya çıkmıştır.

Şengül ve Katrancı (2014) tarafından yapılan çalışmada ilköğretim matematik öğretmen adayı olan 42 öğrencinin oran ve orantı konusunda yapılandırılmış problem kurma

26

durumları ile bu konuda tecrübe ve tavsiyeler araştırılmıştır. Çalışmada öğrencilere 40 dakikada dolduracakları bir problem kurma değerlendirme formu verilmiştir. Verilerin NVivo 10 yazılımı içerik analizi yapılmış ve sıklık tablosu oluşturulmuştur. Sonuçta öğretmen adaylarının net, anlaşılır ve çözülebilir problemler kurdukları görülmüştür. Verilen problemdeki sayısal değerlerde karar verme, verilen problemden çok farklı bir problem kurma becerisi, problem cümlesini oluşturma, öğrencilerin bilişsel düzeylerine dikkat etme ve problemleri günlük hayatla ilişkilendirme konularında zorluklar yaşanmıştır. Bu güçlüklere karşı sunulan bazı tavsiyeler ise kurulması planlanan problemden önce çözümünü yapmak, günlük yaşamı kullanarak bir problem kurmak, kurulması düşünülen problemlere benzer problemleri analiz etmek ve bir problemi kurarken anlamlı problem cümleleri oluşturmak için aktiviteler üzerinde çalışmak şeklinde sıralanmıştır.

Yaman ve Dede (2005) tarafından yapılan çalışmada ise problem kurmanın önemine değinilmiş, öğrencilerin problem çözme becerilerini geliştirmenin önemli olduğunun ve iyi problem çözen bireylerin iyi problem kuran bireyler olarak da yetişmesi gerektiğinin vurgulanmıştır.

Yaman ve Dede (2005) tarafından yapılan Matematik ve Fen Eğitiminde Problem Kurma Uygulamaları adlı çalışmada problem kurmanın önemi, çeşitleri ve stratejileri üzerinde durulmuş ve problem kurma ile problem çözme arasındaki ilişkiden bahsedilmiştir. Fen ve matematik derslerinde yapılan problem kurma çalışmalarına değinilmiştir. Araştırmanın sonucunda problem çözmenin fen ve matematik müfredatında önemli bir yer kapladığı ve öğrencilerin problem çözme becerilerinin geliştirilmesinin önemli olduğu söylenmiştir. İyi problem çözen bireylerin aynı zamanda iyi problem kurucular da olması gerektiğinin üzerinde durulmuştur. Ancak öğretmenlerin zamanın kısıtlı olmasından veya müfredatın yoğunluğundan dolayı problem kurmayı sınıf ortamına getirmek istemedikleri belirtilmiştir. Hâlbuki problem kurma etkinlikleri öğrencilerin hatalarını görmelerini ve problemin çözümünden ziyade problemin kendisini anlamalarını sağlayacaktır. Böylece öğrenciler hem kendi problemlerini kurmuş olacak hem de eğlenceli ders işlemiş olacaklardır.

Kojima vd. (2014) tarafından yapılan çalışmada problem kurmada üç adet öğrenme aktivitesinin etkisi araştırılmıştır. Bunlar; bir örneği çözerek öğrenme, bir örneği yeniden üreterek öğrenme ve bir örneği değerlendirerek öğrenmedir. Bu deneyde öğrencilere

27

öncelikle bir örneği çözerek, yeniden üreterek ve değerlendirerek öğrenme yolları öğretilir. Daha sonra bunları temel alarak kendi problemlerini kurmaları istenmektedir. Sonuçlara göre öğrencilerin yeni problem kurmalarını sağlayan en etkili yol örnekleri yeniden üreterek yapılan problem kurmadır. Bu çalışma da göstermektedir ki, problem kurma öğrencilerin öğrenmelerini geliştiren bir öğrenme yöntemidir.