YAZAR AYRIM ÖLÇÜT AÇIKLAMA Bolisani ve
B. Paylaşımı Öğretme
Format Geçerlilik Ajan Kull. Temel soru İşletme Çevre Kullanım Kazanı/İletim Birinci Tur İkinci Tur
Şekil 16: Devam (Kısım 2: Yönetim Yönlü Bakış)
BİLGİ
YÖNETİMİ
Yeni B. Değerlendirme Paylaşım Depolama Ödüllendir. Örg. Kültür KİŞİSELLEŞTİRME KODLAMA Strateji Rekabet Str. Ürün Ekonomik M. Güdüleme Örgüt Amaç Fonksiyon ET kullanımı Bilgi Erişimi B. Yen. Kull. Ana Aktör İletişim Aracı İhtiyaç Odak Bakış Açısı Bilgi ET Yat. Mali. B. Varlığı(Or) Karar Verme Felsefi Yakl. Strateji ET Kullanımı Temel Kzanç Dahili, Nadir Harici, Hazır Özgüsel Tekrarlı İnsan Katılımı ET Uzmanlığı Informal, Sosyal Formal, Stdrt Öğr. Stratejileri ET Altyapısı İnsan Sistem, Araç Yeni B. Eldeki B. İnsan-Org(Soft) Teknik (Hard) Örtük Açık Orta Yüksek Paylaşılmış Bireysel İnsan(Tartışma) Otomatik(Süreç) B. Paylaşımı ET kullanımı Etkileşimle Öğr Eğitimle öğr. Sipariş Standart Uzman(Yük. Kar) Ölçek(Yük ser) İlişkiler, İlham Belirli Org.Amaçlar Organik Mekanik İletişim(paylaşım) İletim(kodlama) Bütünsel Kartezyen Yenilikçi(İyi İlişkiler) Rekabetçi(Org. Amaç) Paylaşım(Yaratma) Sistem(Yen. Kull.) Payl.(İns-İns) Sist.(İns-Dok) Yaratıcı, Sorgulayıcı Yinelenir, Hızlı, Güvenli 1.Tur 2. Tur 2. Tur 1. Tur 1. Tur TANIMSAL AYRIMLARÖRGÜTSEL ve ISLETMEYE ILISKIN AYRIMLAR
Şekil 16: Devam (Kısım 3: Yönetim Yönlü Reddedilenler)
Şekil 16 ikinci kısmında BYKA kodlama ve kişiselleştirme yönetim anlayışlarının ayrımında kullanılabilecek ölçütler aldıkları kabul oylarına göre “kutupsallaşma eğrisinde gösterilmiştir. Çok sayıda ölçüt olması nedeniyle, ölçütler şekilsel gösterimin kolaylaştırılması ve tezin ilerideki aşamalarında etkin kullanımı amacıyla gruplandırılmıştır. İlk grupta “tanımsal ayrımlar”, ikinci grupta “işletme ve organizasyona ilişkin ayrımlar” ve üçüncü grupta da “stratejik yönetime ilişkin ayrımlar” yer almıştır. Şekil 16 incelendiğinde görülecektir ki;
- Tanımsal ayrımı belirleyen ölçütler için BYKA Kodlama yönteminde; • Kullanılan bilgi “açık bilgi”dir (“örtük bilgi” değildir),
• Genel bakış teknik konulardır (insan ve örgüte dair konular değil),
• ET eldeki bilgiler için kullanılmaktadır (yeni bilgiler yaratmak için değil), • Odak noktası sistemler ve ulaşılması gereken amaçlardır (insanlar değil), • İhtiyaç duyulan, alt yapı oluşturulması için ET’dir (öğretme stratejileri değil),
RET EDİLENLER (TANIMSAL)
DEZAVANTAJLAR: Örtülü Bilgiye Erişim./Yenilik - Kısır Uygulamalar
UZMANLIK İLİNTİSİ: Yüksek - Düşük
UZMANLIK UYG.: Yeterli - Sistemli
RET EDİLENLER (ÖRGÜTSEL, İŞLETME)
KAZANIM/BAKIM MALİYETİ: Yüksek - Uygun
TEMEL YETENEK: Destekçi(Performans, Maliyet) - Kritik(Bilgi, Rekabet)
ORG. DAVRANIŞ: Rekabetçi - İşbirlikçi
ORG. YAPISI: Hiyerarşik - Arkadaşlık Odaklı ORG. AMAÇ: Fonksiyonellik - İşletme Başarısı UYGULAMA: Kısıtlı/Uygulanabilir - Karmaşık
ÜRÜN YAŞAM EGRİSİ.: Olgunluk Dönemi - Yeni Ürün İNSAN KAYNAGI: Genç (ET Uzmanı) - Tecrübeli (Yaratıcı) ÜCRETLENDİRME: Ücret Tabanlı - Uzmanlık Tabanlı
KAR PAYI: Düşük - Yüksek
DEĞERLENDİRME: İşletme Başarısı - Anlık Hızlı Çözümler
UYGULAMA: Karışık - Kolay
ESNEKLİK(DEĞİŞİME): Disiplin Tabanlı - Proje Tabanlı IHTIYAÇ(YENİLEŞME): Yavaş(Bilgi etkin) - Hızlı(Yetenek Bağıl)
ÖRGÜTSEL BAĞLILIK: Düşük - Yüksek
ÖRGÜTSEL ÇEVRE: Politik - İdeolojik
ORG. YÖN. TARZI: Tasarımcı - Öğretici
ORG. BİLGİ KAYNAĞI: Harici - Dahili
RET EDİLENLER (STRATEJİ)
• İletişim aracı standart/formel sistemlerdir (sosyal/informel yöntemler değil), • Ana aktör ET uzmanlığıdır (insanların katılımı değil),
• Bilgi tekrarlı olarak yeniden kullanılır (kendine has bir yapısı yoktur),
• Bilgi hazırda vardır ve bilgiye harici kaynaklardan ulaşılır (nadiren oluşan dâhili kaynaklardan değil),
• Temel fonksiyon “depolama”dır (“paylaşım” değil),
• Amaç bilgiyi değerlendirmektir (yeni bilgi yaratmak değil).
- İşletme ve organizasyona ilişkin ayrımları belirleyen ölçütler için BYKA Kodlama yönteminde;
• ET iletim -kodlama- amacıyla kullanılır (iletişim-paylaşım- amacıyla değil), • Örgüt yapısı mekaniktir (organik değil),
• Güdüleme belirli örgütsel amaçlara ulaşmak için kullanılır (ilişkileri geliştirmek ve ilham oluşturmak için değil),
• Ölçek ekonomisi vardır ve yüksek maliyetler söz konusudur (uzmanlık ekonomisi yoktur ve yüksek kar payı bulunmaz),
• Standart ürünler üretilir (siparişe göre ürün üretilmez),
• Örgütsel kültür eğitimle öğrenmeye uygundur (etkileşimle öğrenmeye değil), • Ödüllendirme sistemi uygun ET kullanımı gibi uygulamalarda işler (bilginin
paylaşılması gibi sosyal uygulamalarda değil),
• Karar verme belli bir süreç sonrası otomatik olarak gerçekleşir (tartışmalar sonrasında insanlar tarafından verilmez),
• Örgütsel bilgi varlığı bireyseldir (paylaşılmış değildir), • ET yatırım maliyeti yüksektir (vasat seviyede değil).
- Stratejik yönetime ilişkin ayrımları belirleyen ölçütler için BYKA Kodlama yönteminde;
• Rekabet Stratejisi yinelenir, hızlı ve güvenli bilgiye odaklanır. (yaratıcı ve sorgulayıcı değildir),
• Sistem, “İnsandan dokumana bilgi”, söz konusudur. (paylaşım, “insandan insana bilgi” değildir),
(paylaşım, “bilginin yaratılması” değildir), • Strateji rekabetçi, “örgütsel amaçlara yönelik”dir.
(yenilikçi, “iyi ilişkileri destekleyen” değildir), • Felsefi yaklaşım Kartezyen “us ve vücut ayrımı” dır.
(bütünsel, “us ve vücut birlikteliği” değildir).
Bu bahsedilen ölçütler her iki kutupsallaşan anlayışın ayrımında ilk akla gelen/kabul görmüş yargılardır. Kabul edilmeyen ölçütlerin bir kısmı(yönetim yönlü) öznel yapısı bir kısmı belirsizliği nedeniyle reddedilmiştir. Ancak;
- Bilgi kodlama yönetim anlayışında organizasyon yapısının hiyerarşik olması (yani kişiselleşme anlayışında paylaşımı sağlayan, arkadaşlık odaklı yapıların olması) yargısının birinci turda “görüş ayrılığı” ve “düşük önem”, ikinci turda da “belirsizlik” belirtilerek reddedilmesi,
- Bilgi kodlama yönetim anlayışında ürün yaşam eğrisinin olgunluk döneminde olması (yani kişiselleşme anlayışında yeni ürün geliştirme evresinde olması) yargısının birinci turda “düşük önem” belirtilerek reddedilmesi,
- Bilgi kodlama yönetim anlayışında değerlendirmenin belirlenmiş işletme hedeflerine göre yapıldığı (yani kişiselleşme anlayışında anlık olarak geliştirilen hızlı çözümlere göre yapıldığı) yargısının birinci turda doğrudan reddedilmesi,
- Bilgi kodlama yönetim anlayışında örgütsel davranışın rekabetçi olması (yani kişiselleşme anlayışında işbirlikçi olması) yargısının birinci ve ikinci turda “görüş ayrılığı” belirtilerek reddedilmesi yadırganmıştır. Çalışmada “ET kullanımı”, “uygulama” ve “yönetim stratejisi” farklı yönleriyle katılımcılara sorulmuş ve yanıtlarda paralellik yakalanmıştır. Aynı şekilde maliyet sorularının ters yönlü tekrarlarında katılımcılar görüşlerinden sapmamışlardır. Çalışmadaki reddedilen ölçütlerin yazındaki bir takım modellerden alınan ölçütler üzerinde öbeklenmesi de; belirsizliğin sadece bazı kuramlarda olduğu ve bunun dışında birçok noktada uzlaşının sağlanmakta olduğunu göstermektedir. Reddedilen ölçütlerin listesi Şekil 16 son kısmında verilmiştir.
2.3. BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ
Bilgi yönetiminde ikili anlayış bu çalışmanın ilk bölümünde de sergilenen bilgi yönetimi ve tedarik zinciri yönetimi ortak yazını için en önemli bulgulardandır. Çalışmanın bu bölümünde de ilk kısımda bilgi yönetimi alanı modellenirken bu anlayış kendisini göstermiş (Bölüm 2.1), daha sonra yapılan detaylı yazın taraması ile bu anlayışın isimlendirilmesi/ölçütleri ortaya konmuş (Bölüm 2.2.1) ve sonrasında yapılan uluslararası Delphi çalışması neticesinde detaylı incelenecek ölçütler belirlenmiştir (Bölüm 2.2.3). Bilgi yönetiminde kutupsallaşan anlayış (BYKA) adıyla kuram ortaya konarken; bilginin, “kodlanmış” ve “kişiselleşmiş” olarak iki şekilde olduğu ve bu türlerine göre farklı yönetim stratejilerinin olması gerektiği varsayılmış ve kabul edilmiştir.
Bilgi ve onun sosyal varlıklardaki etkileri anlaşılmaya çalışılırken bilgi yönetiminde halen açık hale gelmemiş, görüş birliğine varılmamış yapılar söz konusudur (Nonaka ve Peltokorpi, 2006: 81). Birçok yayın ve konferansa rağmen hala bilgi yönetiminin ne olduğu konusunda uzlaşma sağlanamamıştır (Hlupic vd., 2002: 91). Ives vd., (1997)’in çok önceden söylediği gibi bilgi yönetimi bir son değil devam eden bir araştırma sürecidir. Ancak artık temel sorun bilgi yönetiminin örgütler için gerekli olup olmadığı değil; nasıl uygulanacağı ve yönetileceğidir (Wong ve Aspinwall, 2004a: 44). Bilgi yönetimi alanında sınırlar ölçülmeli ve varsayımlar araştırılmalıdır(Wensley, 1997: 139).
Bu çalışmadaki amaç zaten birçok soyut ve muğlâk kavramlarla dolu olan Bilgi Yönetimi alanında yeni tanımlamalar ortaya koymak değildir. Bilgi yönetimi alanındaki temel sorunlar ortaya konularak ve sonrasında kuramın yazındaki temelleri ve ilgili uzmanların görüşleri tartışılarak; zihnimizdeki algılamalar netleştirilmeye çalışılmıştır. Bilgilerin sistematikleştirilmesinin de bilimin temel fonksiyonlarından biri olduğu değerlendirilmektedir.
Çalışmada, “insan” faktörüne geniş olarak yer verilmiştir. Çünkü bilgi yönetimi alanında görüş birliğine varılabilmesi için bu temel aktörün yani insanın rolünün öneminin kavranması gerekmektedir. Bir işletmenin bilgi yönetim stratejisine, söz konusu işletmenin sahip olduğu bilgilerin türü, işletmenin özellikleri ve çevresi yön vermektedir.
Elbette ki bilgi yönetimi alanı giderek gelişen bir disiplin olmakla beraber çözümlenmesi gereken birçok araştırma konusu da bulunmaktadır. Örtük bilgi sadece kişilerde mi bulunur? Organizasyonların içselleştirdiği bilgiler örtük bilgi olarak adlandırılır mı? Veritabanında kodlu halde bulunan ancak herkes tarafından erişilemeyen bilgiler de örtük bilgi olarak adlandırılabilir mi?
Sonuç olarak genel hatlarıyla belirtilirse, “örtük bilgi”, çok değerlidir, herkeste bulunmaz. “Açık bilgi” ise çok kullanışlıdır, herkes anlar. Bu temel ayrımın yanı sıra belirlenen ölçütler tezin son bölümünde vaka çalışması ile sınanacaktır. Öncelikle üçüncü bölümde, çalışmanın yapılacağı alan olan “gemi inşa sanayii” kendi yazını ve tezle ilgili yazını ortaya konacak ve sektöre ilişkin saha araştırmasında derlenen birincil veriler sergilenecek/değerlendirilecektir.