Oydan Yoksun Hisse Senetleri (OYHS)

OYHSnin temel düzenlemesi Sermaye Piyasası Kanunu’nun 14/A maddesi ile getirilmiştir. Bu düzenlemeye göre, “Anonim ortaklıklar esas sözleşmelerinde hüküm bulunmak kaydıyla, kar payında imtiyaz sağlayarak oydan yoksun sermaye payları ihraç edebilir ve bunları temsil eden hisse senetlerini halka arz edebilirler.”, “oydan yoksun payların ihracı ve bunların sermaye içindeki oranı, bu payları temsil eden hisse senetlerine kar payı dağıtımında tanınacak imtiyazın mahiyeti ve oranı, senetlerin şekli, kapsamı ve türü, kar payı imtiyazı dışındaki pay sahipliği haklarındaki tanınabilecek diğer imtiyazlar ve bunların esasları ile bu senetlerin halka arzı satış şartları ve usulleri Kurul tarafından belirlenir”. Kanunun yetkilendirmesi ile Sermaye Piyasası Kurulu tarafından “Oydan Yoksun Hisse Senetlerine İlişkin Esaslar Tebliği275” çıkarılmıştır.

Tebliğin 4. maddesinde OYHSler, anonim şirketlerin sermaye artırımı yolu ile ihraç edebilecekleri, oy hakkı hariç, sahibine kar payından ve istenildiğinde tasfiye bakiyesinden imtiyazlı olarak yararlanma hakkını ve diğer ortaklık haklarını sağlayan hisse senetleri olarak tanımlanmıştır. İsminden de anlaşılacağı üzere, OYHSler sahibine sadece oy hakkı tanımamakta, onun dışında OYHS sahibi, bir anonim şirket ortağının kullandığı bütün hakları kullanabilmektedir. OYHS sahibine mahrum kaldığı oy hakkı karşılığında kar payında imtiyaz tanınması hem tebliğ hem de Sermaye Piyasası Kanunu ile kesin olarak getirilmiş bir zorunluluktur. Ancak, istenildiği taktirde tasfiye payında da imtiyaz tanınabileceği imkanı getirilmiştir.

b. OYHSnin Şekli ve Türü

OYHS de tıpkı hisse senetlerinde olduğu gibi hamiline ya da nama yazılı olarak düzenlenebilirler. Ancak, nama yazılı hisse senetlerinde geçerli olan ve yönetim kurulunun bu tür senetlerin devrini kayıttan imtina edebilmesi ve Türk Ticaret Kanunu 418 hükmü burada geçerli değildir. OYHSnin devrinin kısıtlanması için esas sözleşmeye hükümde konulamaz. Bu onuca tebliğin 5. maddesinin 1. fıkrasının Türk Ticaret Kanunu m.418’in uygulanmayacağına dair hükmünden ulaşıyoruz.

275 _{Seri: I, No: 30 “Oydan Yoksun Hisse Senetlerine İlişkin Esaslar Tebliği” 20.03.2003 tarih ve 25054} sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

OYHSnin üzerinde, OYHS sahibine tanınan imtiyazların, oy hakkının doğması şartlarının ve OYHSnin itibari değerinin yazılması mecburidir (Tebliğ m.5/II, 6). OYHSin itibari değeri belirlenirken ya adi paylara ilişkin yani oy hakkı bulunan paylara ilişkin değer ya da varsa başka bir değer esas alınır (Tebliğ m.6).

c. İhraç Şartlar ve Limiti

OYHSin ihraç şartları tebliğin 8. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre, anonim şirketlerin OYHS ihraç edebilmeleri için;

1) Şirket esas sözleşmesinde OYHS İhracına ilişkin hüküm bulunması gerekir. Bu durumda esas sözleşmede OYHS İhracına ilişkin hüküm bulunmadıkça OYHS ihracı mümkün değildir.

2) OYHS ihracı için anonim şirketin yetkili organının karar alması gerekir.

3) Esas sözleşmede OYHSne kar payından ve istenildiğinde tasfiye payında imtiyaz tanınması ve kar payından imtiyaz oranının gösterilmesi gerekir.

4) tebliğin 9. maddesindeki ihraç limitine ilişkin ilkenin esas sözleşmede gösterilmesi gerekir.

İhraç limiti ise tebliğin 9. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, anonim şirketler ödenmiş ya da çıkarılmış sermayelerinin en çok %75’i tutarında OYHS İhraç edebilirler. Anonim şirketin esas sözleşmesinde ihraç limitinin gösterilmesi zorunludur (Tebliğ m.9/I). Bu ihraç limiti hesaplanırken daha önce çıkarılmış OYHS tutarları da dikkate alınır (Tebliğ m.9/I).

d. OYHSnin Tanıdığı Haklar

OYHSnce sağlanan haklar tebliğin 11 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. OYHSnce sağlanan temel hak olan kar payında imtiyaz, tebliğin 11. maddesinde düzenlenmiştir. buna gör, OYHS sahipleri, diğer pay sahipleri gibi, kanun, tebliğ ve esas sözleşmede belirtilen oranlarda kar payı aldıkları gibi, ayrıca, kendileri için esas sözleşmede belirerek gösterilen oranda kar payı alırlar. Esas sözleşmede OYHS sahiplerinin kar payında imtiyaz oranının gösterilmesi zorunludur (Tebliğ m.11/I). İmtiyazlı kar payı, OYHS sahiplerine nakden dağıtılır ve bu dağıtım gerçekleşmedikçe başka yedek akçe ayrılmasına, ertesi yıla kar aktarılmasına ve yönetim kurulu üyeleri,

memur, müstahdem ve işçilere, çeşitli amaçlarla kurulmuş vakıflara ve bu gibi kişi ve / veya kurumlara kardan pay dağıtılmasına karar verilemez (Tebliğ m.11/II).

OYHSnde isteğe bağlı olarak tanınacak bir diğer temel hak olan tasfiye payında imtiyaz ise, tebliğin 12. maddesinde düzenlenmiştir. Getirilen düzenlemeye göre, anonim şirket esas sözleşmesinde hüküm bulunmak kaydıyla, OYHS sahiplerine tasfiye payında imtiyaz tanınabilir. Bu halde tasfiye halinde bulunan şirketin borçları ödendikten sonra, Türk Ticaret Kanunu’nun 401. maddesi saklı kalmak üzere, öncelikle tasfiye payında imtiyazlı OYHS sahiplerine, şirkete koydukları sermaye payının ödenmesi için tahsis edilir.

Tebliğin 13. maddesinde OYHSnde oy hakkının doğması düzenlenmiştir. Buna göre, OYHS sahipleri, anonim şirket ard-arda 3 yıl kar dağıtamazsa veya mevzuat uyarınca izin verilmediği halde herhangi bir yıl için OYHSnin kar dağıtım imtiyazına ilişkin kar dağıtımını yapmazsa bu durumların kesinleştiği genel kurulu izleyen yıl, esas sermaye katılmaları ile orantılı olarak oy hakkını elde ederler (Tebliğ m.13/I). Bu durumda imtiyazlı paylar adi pay haline dönüşür (Tebliğ m.13/I).

Yine esas sözleşmede hüküm bulunmak kaydıyla, OYHS belirlenecek bir sürenin sonunda adi hisse senedine dönüşebilir. Bu durumda da OYHS sahibi imtiyazını kaybeder. Ancak, oy hakkını kazanmış olur (Tebliğ m.13/II).

OYHS sahiplerinin şirketlerin genel kurullarına katılma hakları da vardır. Bu hakka ilişkin düzenleme tebliğin 17. maddesinde yer almaktadır. Anonim şirketin esas sözleşmesinde hüküm bulunmak kaydıyla OYHS sahipleri şirket genel kurullarına katılabilirler (Tebliğ m.17/I). Ancak, oy hakkına sahip olmazlar. Buna karşın oylama yapılmadan önce görüşlerini açıklayabilirler (Tebliğ m.17/I). Eğer esas sözleşme ile OYHS sahiplerine genel kurula katılma hakkı tanınmış ise, nama yazılı OYHS sahiplerine genel kurul günün taahhütlü mektupla gönderilmesi gerekmektedir. Ancak, hisse senetleri borsalar veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören anonim şirketlerin genel kurul gündemini taahhütlü mektupla bildirmelerine gerek yoktur. Şirket yönetim kurulu, OYHS sahiplerinin talep etmesi halinde, bu paylarla ilgili konularda genel kurullarda bilgi vermek zorundadırlar (Tebliğ m.17/II). OYHS

sahiplerinin katıldığı genel kurul toplantılarında toplantı ve karar yeter sayısı hesaplanırken OYHS sahipleri dikkate alınmaz (Tebliğ m.17/III).

OYHS sahipleri bir özel kurul oluştururlar (Tebliğ m.18). genel kurulca OYHS sahipleri hakkında alınan kararlar, bu özel kurul tarafından bir ay içinde onaylanmadıkça hüküm ifade etmez (Tebliğ m.18/I). Bu kurulun toplantı ve karar yeter sayıları hakkında Türk Ticaret Kanunu’nun 389. maddesi hükümleri uygulanır (Tebliğ m.18/I). OYHS sahiplerinin haklarını ihlal eden, ortadan kaldıran veya değiştiren genel kurul kararları, özel kurulda kabul edilmiş olsa bile bu kararlar aleyhine özel kurul toplantı tutanağına muhalefet şerhi yazdıran OYHS sahibi, OYHS sahipleri özel kurul kararı için iptal davası açabilir ve genel kurul kararlarının iptali için dava açılmak üzere keyfiyeti yönetim kurulu ve denetçilere bildirir (Tebliğ m. 18/II). Kayıtlı sermaye sistemini benimsemiş anonim şirketlerde, diğer ortaklar için tanınan yönetim kurulu kararlarına karşı iptal davası açma hakkı, OYHS sahiplerine de tanınmıştır (Tebliğ m.18/III).

OYHS sahipleri ayrıca, yeni pay alma (Tebliğ m.14), bedelsiz pay alma (Tebliğ m.15), bilgi alma (Tebliğ m.16), sorumluluk davası açma (Tebliğ m.19) ve azık (Tebliğ m.20) haklarına da sahiptirler.

e. Kayda Alma ve Halka Arz

OYHSnin Sermaye Piyasası Kurulu kaydına alınmasına ve halka arzına ilişkin esaslar tebliğin 10. maddesinde düzenlenmiştir. Tebliğin 21. maddesi uyarınca, OYHSnin ihraç ve halka arzında da hisse senetlerine ilişkin esaslar geçerli olmakla birlikte, sadece hisse senetlerinin Kurul kaydına alınması sırasında Sermaye Piyasası Kurulu’na ibraz edilecek belgelere ek bazı belgelerinde bu başvuru dilekçesine eklenmesi gerekmektedir (Tebliğ m.10). bu belgeler şunlardır;

1) Başvuru sırasında yürürlükte bulunan ve OYHS ihraç yetkisi içeren esas sözleşme metni,

2) OYHS ihraç gerekçesi,

3) Daha önce çıkarılmış ve şimdi çıkarılacak OYHS miktarları, 4) OYHS örneği,

5) Sermaye Piyasası Kurulu’nca gerekli görülen diğer bilgi ve belgeler.

2. KAR ZARAR ORTAKLIĞI BELGELERİ (KZOB)