Otlak Alanlarından Yararlanma

Otlak alanları kırsal kesimde ekonomik faaliyetler açısından oldukça önemlidir.

Türkiye’de mera hayvancılığı şeklinde yapılan hayvancılık faaliyetleri Bolvadin ilçe halkının en önemli uğraşlarından birisidir. Kırsal kesimde yürütülen hayvancılık faaliyetleri gıda sanayinin hammaddesini oluşturmaktadır. Hayvanlardan elde edilen et, süt, yün, yapağı, kemik hem gıda hem de daha birçok sanayi koluna hammadde teşkil etmektedir.

Hayvanların otlaması, büyümesi ve gelişiminde önemli bir yere sahip olan otlak alanları sanayi faaliyetlerinin de bir nevi temelini oluşturmaktadır.

Arazi kullanımı içerisinde otlak alanları ikiye ayrılmaktadır. Çayırlar; taban suyunun yüksek olduğu ova veya vadi tabanları ile orman örtüsünün doğal olarak kesintiye uğradığı yüksek kesimlerde yer alan bir ot formasyonudur. (Özçağlar, A.

2003 :134)

Çayır formasyonları taban suyuyla beslendiği için yıl boyunca yeşil kalarak hayvanların bir zaman otlayabileceği alanları oluşturur. İkinci bir otlak alanı olan mera alanları ise çayırlardan farklı olarak yılın belli dönemlerinde üzerlerinde ot yetişen alanlardır. Böyle olunca da meralarda hayvanların otlatılması ve mera alanlarının kullanımı daha kısa olmaktadır. Mera alanları Türkiye’de olduğu gibi Bolvadin ilçesinde de orman örtüsünün yetişmediği, tarım yapılmayan eğimli alanlarda karşımıza çıkmaktadır. İlçede meralar çayır alanlarına göre daha geniş yer kaplamaktadır.

Otlak alanlarının dağılımına baktığımızda Türkiye’de otlak alanlarının toplam alanın % 15’ini, Afyonkarahisar ilinde toplam alanın % 17 ‘sini, Bolvadin ilçesinde ise toplam alanın %43 ünü oluşturduğu görülmektedir. Oransal dağılımdan da anlaşılacağı üzere Bolvadin ilçesinde otlak alanları Türkiye ve Afyonkarahisar iline göre daha fazla yer kaplamaktadır. Afyonkarahisar ilindeki 2.358 km² lik otlak alanının 477.2 km² si Bolvadin ilçesinde (%23) yer almaktadır.

Bolvadin ilçesindeki otlak alanlarının büyük çoğunluğu meralardan oluşmaktadır. Mera alanları ise daha çok kuzeydeki Emirdağların yüksek ve eğimli alanlarında karşımıza çıkmaktadır. Emirdağlarının yamaçlarında karşımıza çıkan mera alanları genelde Neojen aşınım yüzeyleri ile volkanik yapılar üzerinde

İlçedeki çayır alanları ise daha çok Eber Gölü çevresi ile Akarçay çevresindeki taban suyunun yüksek olduğu Kuaterner’e ait dolgu alanlarında yoğunlaşmıştır.

Bolvadin ilçesindeki otlak alanları arazi kullanımı açısından değerlendirildiğinde oldukça geniş yer kapladığı görülür. İlçede otlak alanları daha çok ilçenin kuzeyinde toplanmıştır. İlçede besi ve ahır hayvancılığı ön planda olsa da özellikle otlak alanlarının dağılışı ile hayvan varlığı ve hayvancılık faaliyetleri arasında bir paralellik olduğu görülür. Mera ve otlak alanlarının kuzeydeki dağlık alanlarda yoğun olması bu alandaki köylerde hayvancılığında yoğun olmasına neden olmuştur.

Örneğin; Büyükkarabağ kasabasında 1.446 adet büyükbaş ve 11.178 adet küçükbaş hayvan beslenmektedir. Her iki değerde ilçedeki toplam büyük ve küçükbaş hayvan sayısının % 10’una denk gelmektedir. Dağlık kesimlerdeki idari ünitelerde hayvancılık tarımsal faaliyetlere göre daha ön plana çıkmıştır. İlçede yetiştirilen başlıca hayvan türleri sığır, koyun ve keçidir. Bu hayvan türleri içerisinde en fazla olanı koyundur.

Bununda temelinde ilçedeki bozkır bitki örtüsünün varlığı ve yaygınlığı vardır.

Bolvadin ilçesinde idari ünitelere göre otlak alanlarının dağılışı incelendiğinde idari üniteler içerisinde de otlak alanlarının oranın en az olduğu idari ünitenin Bolvadin kentsel idari alanının olduğu görülür.

İlçede; Bolvadin kentsel alanı içerisinde otlak alanların %13,1 olduğu görülür.

İki idari ünitede otlak alanlarının %20 ile %30 arasında, 3 idari ünitede %30 ile %50 arasında geriye kalan 11 idari ünitede de otlak alanların %50’nin üzerinde olduğu görülür.

İlçede otlak alanlarının fazlalılığı genel hatlarıyla hayvancılığın mera hayvancılığı şeklinde yapılmasına neden olmuştur. Yüzölçümleri (Sıralama Hayvan Sayısına Göre Yapılmıştır.)

Bolvadin kentsel idari alanı içerisinde mera hayvancılığı yanında besi ve ahır hayvancılığı da ön plana çıkmıştır. Bu durumu 21.998 baş hayvanla ilçede en fazla hayvan sayısına sahip olan Bolvadin kentsel idari alanında otlak alanlarının 41.005 dekarla %13 yer kaplaması kanıtlamaktadır. İlçede otlak alanı oranının fazla olduğu bazı idari ünitelerde tam tersine hayvan sayısının az olduğu görülmüştür. Örneğin Güney Köy gibi..

Bu durumu en iyi şekilde ortaya koymak için ilçede idari üniteleri sahip oldukları hayvan sayılarına göre otlak alanlarıyla oranlamış bulunmaktayım. Yapılan oranlamada ilçede hayvan sayısının otlak alanlarına oranının bütün idari ünitelerde sıfıra yakın olduğu görülmüştür. En yüksek orana sahip olan idari üniteyi 0,5 ile Bolvadin en az orana ise 0,04 ile Dipevler oluşturmaktadır.

Çalışma alanımda en fazla hayvan sayısına sahip olan idari ünite Bolvadin kentsel alanı iken en az hayvan sayısına sahip olan idari ünite Emirdağları’nın güney eteklerinde yer alan 753 baş hayvan ile Nusratlı’dır.

İlçede yetiştirilen hayvan türleri genelde sığır, koyun ve keçidir. Bu türler içerisinde en fazla olanı koyundur.

BOLVADİN İLÇESİNDE TÜRLERİNE GÖRE HAYVAN ORANLARI

20%

79%

1%

Sığır Koyun Keçi

Şekil 12. Bolvadin İlçesinde Hayvan Türlerine Göre Oransal Dağılış

İlçede sığır yetiştiriciliği daha çok besi ve ahır hayvancılığı şeklinde yapılırken, koyun ve keçi yetiştiriciliği daha çok mera hayvancılığı şeklinde yapılmaktadır. İlçede büyük ve küçükbaş hayvancılıktan elde edilen et ve süt miktarına değinecek olursak;

yaklaşık 1.050.000 ton kırmızı et, 8.250.000 ton da yıllık süt elde edilmektedir.

Bolvadin ilçesi, Afyonkarahisar ili ve Türkiye’nin hayvan varlığı değerlendirildiğinde; Türkiye’de genelinde olduğu gibi Afyonkarahisar ve Bolvadin’de küçükbaş hayvanların daha fazla olduğu görülmektedir. Bunda da hem Türkiye’de hem de Afyonkarahisar ve Bolvadin’de bozkır bitki örtüsünün daha yaygın olması ve ilçede karasal iklimin görülmesi etkilidir.

Sığır Sığır

Oranı(%) Koyun Koyun

Oranı(%) Keçi Keçi

Oranı(%) TOPLAM Türkiye 10686000 24 26972000 60 7022000 16 44680000 Afyonkarahisar 222079 21,3 703315 67,4 116635 11,2 1042029

Bolvadin 16950 20 67100 79 750 1 43368

Çizelge 18. Türkiye, Afyonkarahisar ve Bolvadin İlçesinde Büyük ve Küçükbaş Hayvan Sayıları (DİE 2002)

İlçede sığır sayısının fazla olduğu idari üniteler Bolvadin, Kemerkaya, Büyükkarabağ, Dişli, Özburun gibi idari yönden kasaba ve şehir özellikli yerleşim birimleridir.

İlçe genelinde yetiştirilen sığır ve koyunlar Bolvadin şehrinde kurulan hayvan pazarında yada yakın ilçe pazarları ile Afyon’daki et entegre tesislerine satılmaktadır.

İlçede hayvancılık tarımdan sonra ikinci ekonomik kazanç kaynağıdır.

İlçe genelinde; 16.950 adet sığır, 67.100 adet koyun, 750 adet keçi bulunmaktadır.

İlçe en az bulunan hayvan türü keçidir. Keçide özellikle depresyon tabanı kuzeyindeki dağlık ve engebeli alanlarda yetiştirilmektedir.

Bolvadin ilçesinde, otlak alanlarında yapılan büyük ve küçükbaş hayvancılık dışında bir diğer yapılan hayvancılık türü de kümes hayvancılığıdır. İlçede 595.500 adet kümes hayvanı yer almakta olup bunların yaklaşık 593.000 adedini tavuk oluşturmaktadır. İlçede kümes hayvancılığı daha çok Bolvadin kentsel alanı içerisinde nüfusun ihtiyacını karşılamak adına yapılmaktadır. İlçedeki diğer idari ünitelerde yapılan kümes hayvancılığı ise köylerde günlük ihtiyacı karşılamaya yönelik olup

ortalama 360.000 ton beyaz et ve 133.000.000 adet yumurta elde edilmektedir. Elde edilen yumurta ve beyaz etin fazlası ilçe pazarında satılmaktadır.

İlçede yürütülen bir diğer hayvancılık türü de arıcılıktır. Toplam 1.175 adet arı kovanından 9.500 ton bal elde edilmektedir. Arıcılık daha fazla kuzeydeki dağlık alanda yapılmaktadır.