Nâmî Mustafa Efendi (Hattât)

Kastamonu'da yetişen meşhur hattâtlardan ve sınıf-ı ilmiye ricâlinden olan Hâfız Nâmî Mustafa Efendi, müderrisînden Topal Hâfızzâde Hâfız Hasan Efendi'nin oğlu olup, 1285 sene-i hicriyesinde Kastamonu'nun Küpçüğez Mahallesi'nde tevellüd etmiştir.43

43

Mûmâileyhin tercüme-i haline müteallik malûmâtı, üstâd-ı muhterem Abdullah Nuri Beyefendi; merhûmun mahdûmundan alarak Kastamonu müşâhiri meyânına idhal edilmek suretiyle muharrir-i fakire gönderilmiştir. Kendilerine arz-ı şükran eylerim.

61

Pederi Hasan Efendi, Numaniye Medresesi müderrisliğinde bulunmuş, hüsn-i hatta mâlik meşâhîr-i huffâzdan olduğu gibi, amcası Hafız Ömer Efendi de ilm-ı fıkh ile meşgûl, müdekkik ve hatt-ı ta'likde mâhir bir zât idi.

Nâmî Mustafa Efendi sinn-i temyize gelince Tulumbacı Hoca demekle ma'rûf bir sıbyân mualliminden tedrise başlayarak onbir yaşında hıfz-ı Kur'ân'a muvaffak olmuş, badehû mahallî mülkiye rüştiyesine devam ile tahsilinin ikmalini müteakip şehâdetnâme almıştır.

Mûmâileyh daha küçük yaşta iken yazıya heves eylediğinden, bir taraftan tahsiline devam etmekle beraber, diğer taraftan rüştiye mektebi hüsn-i hat muallimliğinde bulunan Defter-i hakanî başkâtib-i esbakı Odalızâde Rüştü Efendi merhumdan meşk alarak yazısını ilerletmiş ve mektepten çıktıktan sonra 1299 senesinde yüz kuruş maaşla âşâr kitâbeti refakate çırağ edilmek suretiyle memuriyet hayatına atılmıştır. Nâmîi Mustafa Efendi esas istidâdı olan hüsn- i hatta daha ziyade itinâ ile esbak Galatasaray Sultanîsi hüsn-i hat muallimi İzzet Efendi merhûmun neşreylediği hat mecmualarını numûne ittihaz ederek mütemadiyen çalışmış ve bu sayede ilk yazı Hocası Rüştü Efendi'nin yerine şehâdetnâme aldığı mülkiye rüştiyesine yazı muallimi tayin kılınmıştır.

Bu sırada Kastamonu kadılığında bulunan şair, edip Sâmih Molla merhumdan elyevm Tevkifhane müdürü bulunan Mehmet Ali Efendi ile birlikte hatt-ı ta'likden icâzetnâme almağa muvaffak oldu.44

44_{Tevkifhane müdürü olup mütevâzı' ve halûk sanatkârlarımızdan olan muhterem Mehmet Ali Efendi 1285 sene-i hicriyesinde}

Kastamonu'da tevellüd etmiş ve bazı mekâtib hüsn-i hatt muallimliklerinde bulunarak 316 senesinde zâbıta memurluğuna intisâb ile komiser muavinliğine kadar terfi ile 337 senesinde onbeş seneyi ikmal etmiş olmağla kadro harici kalmış ve Kastamonu Evkaf Müdiriyetinde sanat-ı kitâbetle muvazzaf iken âhiren inhilâl eden Tevkifhane Müdiriyetine tayin kılınmıştır. Mûmâileyh Nasrullah Kadı Medresesi'nde hüsn-i hatt muallimliği ile de bir hayli talebe yetiştirmektedir.

Güzide sanatkârımız olan Mehmet Ali Efendi evvelâ sülüs ve nesihi, sabık başimâm-ı şehriyâri Sûzizâde Hafız İsmail Hakkı Efendi'den ve hüsn-i hatt-ı tâ'likı da Kastamonu kadısı Samih Molla Bey'den temeşşuk ile icâzetnâme almış ise de bilâhare İstanbul'a azimet ile sülüs ve nesihi Nur-ı Osmaniye'de hüsn-i hatt muallimi Hacı Arif ve tâ'likı da Afganlı Şeyh Gani ve İranlı (Mirzâ Sahib kalemü'l-ekari) ile reisülhattâtîn Sami Efendi merhumdan ikmal eylemiştir.

Mehmet Ali Efendi, bizde sönmüş olan müzehhiplik sanatına da vâkıf olup bu sanatı da hocası Sahip (kalemü'l-ekari) den öğrenmiştir. Hatt-ı destiyle müzeyyen ve :Çü devlet hahed âyed bende-i râ mısraiyle başlayan kıt'anın kenarındaki sanatkârane bir tezhibi manzurumuz olmuştur.

İstanbul'da hemen son üstâdı da hafızâ-ı nisyâna gömülen bu millî sanatımızın terakkisi için teşebbüsâtı lâzımede bulunmak elzem-i umûrdan olup ananât-ı milîyetimize pek meraklı ve bu hususta tetebbuat-- vasıası bulunan muhterem valimiz Rafet Bey Efendi'den bu kadîm ve güzel sanatımızın ihyâsı için büyük hizmetler bekleriz. Mehmet Ali Efendi mühür ve şimşir üzerine kılişe hakkında da sahib-i maharetdir.

62

Nâmî Mustafa Efendi, pederinin mesleği olan tarik-ı ilmiyeyi terk etmeyerek 316 senesinde sabık müftü Hafız Mehmet Emin Efendi merhumdan icâzetnâme almış ve sanat-ı hatta gösterdiği kabiliyete mükâfâten Bursa ve Sahn müderrislikleri rüûsi ile de taltif kılınmıştır.

Mektepte vazifesi ve yazıya olan aşkı, sahib-i tercümeyi bir aralık memuriyetten isti'faya sevk etmiş ise de bu esnada Kastamonu ve mülhakatı muhtarlıklarına mahsus mühürlerin tebdili icâp eylemesine mebnî bunların yeniden hâkki, bu sanatta da behresi olan Mustafa Efendi'ye teklif edilmiş ve mûmâileyh üç ay zarfında bu işi ikmal eylediğinden böyle kıymetli bir zâtın açıkta bulunması tecviz edilmediğinden taltifen mektubî kalemi mübeyyizliğine tayin ve daha sonra sermüsevvidliğe terakki ile vefâtına kadar bu hizmette kalmıştır.

Nâmî Mustafa Efendi ondokuz sene kadar Kastamonu Rum mektebi lisan-ı Osmâni muallimliğinde bulunduğu gibi, bir taraftan de mekteb-i idâdîde hüsn-i hatt muallimliğinin inhilâline binâen Maârif Nezâretine takdim ettiği yazı nümûnesi ile takdiren hatt muallimliğine tayin kılınarak 326 senesinde sultanîlerden yazının kaldırılmasına kadar bu hizmette de bulunmuş ve dârülmuâllimin ile mekteb-i sanayide dahi muallimlik etmiştir. Sanayi mektebi muallimliğini fahriyyen ifâ eylemiştir.

Sahib-i tercümenin vefatı 332 senesi Şubat'ın üçünde ve kabri de Kastamonu'nun ıbrıklı mezarlığındadır. Hîn-i vefatında kırksekiz yaşında idi.

Nâmî Mustafa Efendi rik'a ve ta'lîkten mâadâ nesih, sülüs, divânî, celî divânî, kûfî gibi hutûtu muallimsiz olarak yazı nümûnelerinden öğrenmiştir. Mûmâileyhin Nasrullah Kadı Camii şerifinde, makam-ı vilâyette, mahkeme-i şer'iyede vesair emâkin-i resmiye ve husûsiyede âsâr- ı nefisesi vardır.

Nâmî Mustafa Efendi bir takım sanayi ve el işlerine de vakıftı. Çakı ve bıçak imâlini, saz yapmasını bilir ve saz da çalardı. Bir kunduracıya darılarak kaloş ve kundura yaptığı meşhurdur. Harbiye Nezâreti hattâtlarından Hamdi ve Cemal Efendiler, Mustafa Efendi'nin telâmîzindendirler. Ömer, İhsan, Hikmet isimlerinde üç erkek evlât bırakmış ve 321 senesinde ondört yaşında Mülkiye Mühendis Mektebinde vefat eden Hasan Sünûhî ismindeki oğlu yazı ve resimde sahib-i istidâd idiyse de ömrü vefa etmemiştir. Nâmî Mustafa Efendi merhumun yazılarının fotoğrafları, inşallah Kastamonu meşâhîrinin neşri esnasmda eserde vaz' edilecektir.

63

(Açıksöz, Sayı : 501,7 Haziran 1922)