Mobbingci Tipleri

Mobbing üzerine yapılan araştırmalarda ondört olası mobbing’ci profili tanımlanmıştır. Mobbing uygulayan kişiler farklı özelliklere sahip olabilmektedirler. Farklı özelliklere sahip olmaları ile süreç üzerinde ki etkileride değişkenlik göstermektedir. Bu konu hakkındaki Tınaz’ın çalışmasını şu şekilde özetlemek mümkündür:

Narsist Mobbingciler: En tehlikeli mobingci profili olduğu belirtilmektedir. Ciddi

boyutta sapkın karakterli narsist mobbingciler belirti vermeyen uygulayıcılardır. Narsist kişilik özelliğine sahip bireyler kendilerini çok önemli, eşi olmayan, en başarılı olarak görürler ve bu şekilde olmamalarına rağmen diğer insanlarında kendilerini böyle görmelerini isterler. Özel ve eşi bulunmaz oduklarına inandıklarından yine kendileri gibi gördükleri ile iletişime geçerler. Başkaları onları hafife alır, önemsemez, değer vermez ise o bireylere karşı savaş açarlar, öç alma duygusu, kızgınlık ve aşırı bir öfke yaşarlar.

Hiddetli, Bağırgan Mobbingciler: Bunlar tipik mobbingcilerdir. Etrafındaki

bireyler üzerinde hakimiyet sağlayabilmek için bireylere korku vererek onların azim duygusunu köreltirler. Kişilik özelliklerinin nedeni ile duygularını kontrol etmeyi başaramazlar. Bu nedenle ortada hiçbir sebep yokken bağırmaya, küfür ve beddua gibi söylemleri sarf etmeye başlarlar. Bu gibi durumlara sebep olduktan sonra sanki hiç bu durum yaşanmamış gibi tekrardan işlerinin başına dönerek çalışmalarını devam ettirirler. Sürekli olarak çalışanlara amirin, patronun kendileri olduğunu

1

54

söylerler ve iş yerinde her şeyin kendi istedikleri gibi yapılmasını isterler. Bu benmerkezci tavır nedeni ile kişilerin duygu ve düşüncelerini önemsemezler ve beraberinde aşağılarlar. Mobbing mağdur adayını işlerini kaybetmek ve iş yeri değişikliği gibi durumlar ile tehdit ederler.

İkiyüzlü Yılan Mobbingciler: çalışma arkadaşlarının başarılı olmasını kabul

edememkte ve duygusal taciz uygulamaktan zevk duymaktadırlar. İş ortamında ortaya çıkan sorunları hemen başkasının üzerine atabilmekte ve kendilerinin suçsız olduğunu kanıtlamak için rahatlıkla yemin edebilmektedirler. Mobbing uygulama sürecinde saf adam rolu, iyi insan gibi davranma eğilimindedirler ve şittet uygularken bile kolaylıkla gülümseyebilmektedirler. Suçlamaları kendlerinden uzaklaştırmak ve mobbing sürecini uygulamıyormuş gibi göstermek için arada iyilik yapabilmektedirler. Diğer kişilerin yaptığı iyi işleri kendilerine mal edebilmektedirler.

Megolaman Mobbingciler: Bu tür mobbingciler bulundukları ortamda kendilerini

büyük gösterme, oyun oynama ve numara yapma gibi en belirgin kişilik özelliklerini sergilemektedirler. Bu kişiler kendilerine karşı güvensizlik içindedirler ve bu durumu diğer bireylerden çıkarabilmektedirler. Bu durumu kin, kıskançlık, nefret, düşmanlık gibi olumsuz davranışlar ile dengelemeye çalışmaktadırlar. Çalışma ortamında kendilerine göre kurallar çıkarıp bunlara kendileri uymaz iken bütün bireylerin uymasını beklerler. Ve bütün işlerde kendilerinden onay alınmasını isterler.

Eleştirici Mobbingciler: iş ortamında devamlı olarak olumlu olmayan düşüncelere

sahiptirler ve sürekli diğer çalışanların eksik, hatalı yönlerini ararlar. Şürekli şikayet halinde olup çalışmazlar fakat diğer çalışanları çalışmaya ittikleri için yönetim tarafından desteklenir ve sevilirler. Sürekli memnuniyetsizlik nedeni ile örgüt iklimi gergin bir hale girmektedir.

Hayal Kırıklığına Uğramış Mobbingciler: Bu kişilik özelliği genelde kadınlarda

gözlenmektedir. Bu kişilik özelliğine sahip bireyler kendi yaşadıkları sorunu diğer bireyler yaşamadıkları için yada iş ortamında sorunlarını dillendirmedikleri için diğer bireylere düşman gibi davranmakta ve kıskançlık duymaktadır.

Korkak Mobbingciler: Çalışma ortamında diğer tüm insanları kendilerine rakip

55

paniğe kapılıp huzursuz olurlar. Kendilerini korumak için ise mobbing uygulamayı tercih ederler.

Kıskanç Mobbingciler: Bu kişilik özelliğindeki bireyler ise diğer çalışanların her

türlü başarısını hazmedemezler ve kendisinden daha iyi olna bireyleri uzaklaştırmak için psikolojik tacizi kullanırlar.

Dalkavuk Mobbingciler: Bu tipe sahip mobbing uygulayan kişiler tüm etik kuralları

göz ardı ederek yönetime yaranmak için her türlü davranışı sergilerler. bu yaranma davranışını arttırarak adaletsizlik, bağırma, iş yerinde terör tutumlarını bile uygulayabilmektedirler. Amaçları ise yükselebilmektir.

Hırslı Mobbingciler: Bu tür mobbing uygulayan bireyler ulaşmak istedikleri yer için

bütün kuralları çiğneme, yasal olmayan yollara başvurma, gibi acımasız davranışları sergileyebilmektedirler.

Tesadüf Mobbingciler: Bu tip mobbing uygulayanlar bir çatışma sonucunda üstün

olan tarafta yer almış olarak tesadüf olarak ortaya çıkmakta ve karşı tarafı ezmek için ellerinden geleni yapmaktadırlar.

Zorba Mobbingciler: Kendilerinin dışında ki bütün bireyleri kendilerinden aşağıda

görmektedir ve narsist, sadist kişilik özelliği göstererek mağdura acımasız ve kötü davranabilmektedir.

Pusuda Bekleyen Mobbingciler: Bu tip uygulayıcılar kendilerini açık olarak

belirtmez ve izleyici gibi görünseler de sessiz olarak mağdurun açığını ararlar. Mobbing sürecinde hiçbir şekilde süreci engellemek için çaba sarfetmemeleride bu grubu mobing uygulayanlar ile eş duruma getirmektedir.

Fesat Mobbingciler: Bu tür mobbing uygulayıcıları; insanları çekemez; devamlı

yeni kötülükler arayışında olup, durmadan açıklarını arayıp, türlü iftira ve yalanlarla psikolojik taciz uygulamaktadırlar.¹ Kişilik özelliklerinde farklılık olduğu gibi

bireylerin mobbing uyulama şekillerinin de farklılık gösterdiği söylenebilir, bu bireyler kişilik özelliklerinin öz eleştirisini yapmadıkları için mobbing olgusu devam etmekte ve bunu sorun olarak kabul etmemektedirler. Bu tür kişilerin bulunduğu çalışma ortamlarında mobbing kaçınılmaz hale gelebilmektedir. Fakat, yönetimin önlem alması ya da mağdurların haklarını aramada yalnız bırakılmayarak desteklenmesi bu tip mobbingcileri engelleyici nitelikte olabilmektedir.

1

56