Mobbing Uygulayanların Kişilik Özellikleri

4.3.1. Mobbing Uygulayanlar

Mobbing sürecinde aktif olan kişi ya da kişilerdir. bu gruptaki bireyler açık olarak kendilerini ilan edebildikleri gibi gizli olarakta bu süreci devam ettirebilmektedirler.

4.3.1.1 Mobbing Uygulayanların Kişilik Özellikleri

Gerçek mobbingciler, farklı özelliklere sahip bireylerdir öyle ki bulundukları kişilik özelliklerinin yanısıra farklı kişilik özelliklerinin dışındada davranış sergileyebilmektedirler. Çünkü bu davranışları sergileyen bireylerin hızlı bir şekilde değişiklik gösterdikleri ve kişilik özellikleri gruplarının hiçbirina tam olarak oturmadıkları bilinen özellikleri içerisindedir.‘‘Konu üzerinde yürütülen çoğu çalışmada mobbing davranışı uygulayan saldırganların kişilik özellikleri incelenmiş ve genel olarak bu saldırganların kişilik özellikleri; itici, kötü niyetli, korkak, sinirli, güvensiz, gergin, stresli, narsist, kıskanç, kızgın, benmerkezci, egoist, sadist, saygısız, kaba, saldırgan ya da önyargılı olarak belirtilmektedir.”¹ Yani süreç içerisinde; çalışma alanında bulunan kişilik özellikleri sorunlu olan bireylerin başlattığı ve kendileri dışında birçok alanı etkiledikleri bir durum söz konusudur. Bu nedenle önlenebilir özelliği göz ardı edilmeksizin öncelik ile uygulayıcıların saptanması ciddi önem arzetmektedir.

Kişilik özelliklerinin ciddi boyutta etkilediği mobbing süreci yönetim açısından ve toplum açısından önemlidir. Çünkü çalışmalar neticesinde örgütün tutumundan daha çok mobbing uygulayan bireylerin kişilik özelliklerinin süreci başlatmada etkili olduğu söylenebilmektedir. “Mobbing uygulayan kişiler; aşırı kontrolcü, korkak, nevrotik, iktidar açlığı çeken, hareketlerinde güvensiz, korku nedeniyle kıskançlık ve haset dolu bir kişiliğe sahiptir. Çalışma çevresi faktörünün diğer bir deyişle örgütün, resmin sadece bir parçasını açıklayabilecegi ve kişilik faktörünü mobbing’de daha büyük bir paya sahip olduğu ileri sürülmektedir. Einarsen insanların mobbing’e başvurmasında üç temel neden görmektedir; Statü ve iş pozisyonu ile ilgili rekabet etme, Kıskançlık duygularına sahip olma, Saldırgan

1

Ö. D. Günel, “İşletmelerde Yıldırma Olgusu ve Yıldırma Mağdurlarının Kişilik Özelliklerine İlişkin Bir Araştırma”, DEÜ, SBE Dergisi, C. 12, S. 3, İstanbul, 2010, s. 42

50

olma olarak sıralanmaktadır. Mobbing uygulayan kisi zorunlu olarak yalancıdır, hafızası seçmecidir, her şeyi inkar eder, sapkın tertipçi ve kötü niyetlidir, kulak vermez, yetişkinler arası bir tartışmayı sürdüremez, vicdansızdır, pişmanlık duymaz, güce eğilimlidir, şükran duymaz, yıkıcıdır, esnek davranamaz ve bencildir, duyarsızdır, gayri ciddidir, güvensizdir ve olgunlaşmamıştır, çoğu kez mantık ölçülerinin ve her tür ahlaki düzlemin dışındadır.”¹ Çalışma alanları içerisinde mobbing sürecini başlatan ve devam etmesi için çaba harcayan bireyler genelde zihinsel takıntısı olan ve hastalıklı kişilik sahibi olan bireylerdir. Bu bireyler sahip oldukları rahatsızlık nedeni ile duygusal tıkanma yaşamakta ve toplumsal yargılarını göz ardı ederek hukuk, etik, şeref, vicdan, onur, haysiyet gibi değerlerin dışına rahatlıkla çıkmaktadırlar.

İşyerinde psikolojik taciz uygulayan bireyler saldırgan eğilimli bireylerdir. Yalan söyleme, sahtekarlık yapma, şizofren düşünce eğilimli ve kendilerine düşman oluşturma kapasiteli bireylerdir. Freud’a göre kişinin doğuştan getirdiği cinsellik ve saldırganlık dürtüleri güçlü olur ise toplum içinde yaşaması zorlaşır. Mobbing uygulayan bu kişilerde saldırganlık daha ön planda olarak seyretmektedir. Mobing uygulayanların kişilik özellikleri Ekiz’in çalışmasında aktarılmıştır, bu tanımları şu şekilde özetlemek mümkündür:

a)Paranoid Kişilik Bozukluğu: Paranoid kişilik özelliğine sahip bireyler

sürekli kuşkucu davranış içindedirler. Başka kişilerin kendileri için sürekli komplo hazırlığı içinde olduğunu düşünürler ve yüksek beklentili bireylerdir.

b)Obsesif Kişilik Bozukluğu: Obsesif kişilik bozukluğu yaşayan bireyler

aşırı derecede mükemmeliyetçidirler, içsel ve ya dışsal kontrol üzerinde aşırı yoğunlaşırlar ve hatayı hiçbir şekilde kabul etmezler. Bu kişilik bozukluğu olan bireylerde aşırı derecede düzen, intizam ve cimrilik gibi kişilik özellikleri ve beraberinde endişe hali, gerginlik, odaklanamama, sinirlilik, ciddi boyutta devam eden ve artan korku hali, unutkanlık, tutarsız davranışlar, ve ruhsal çöküntü gibi özellikleride ortaya koymaktadır.

c)Narsist Kişilik Bozukluğu: Narsist kişiler çok hırslı ve sınırsız bir şekil de

başarı, zenginlik, iktidar ve güç elde etme tutkusu ve aşırı bir şekilde hissettiği özgüven duygusunu koruyabilmek için sürekli etrafındaki insanlar tarafından takdir

1

51

edilmeyi ve çevrelerince kendilerine hayranlık duyulmasını istemektedirler. Bu karakterdeki insanlar ellerinde mevcut olan hiçbirşeyden tam olarak memnun olamamaktadırlar. Etraflarında mevcut olan herhangi bir dağınıklığı ya küçük bir sorunu ya da hatayı kendilerine yönelik tehtit olarak görmektedirler. Bireysel aktivitelerinde ve diğer bireylerin çalışmalarında beklentileri çok yüksektir ve devamlı olarak gergin, öfkeli, sinirli,doyumsuz, ve açgözlü kişilik özelliklerine sahip bireylerdir.

d)Sadist Kişilik Bozukluğu: Sadist ruhlu psikolojik tacizciler, yaptıkları

eziyetten büyük bir zevk duymaktadırlar. Bu açıdan bakıldığında mobbing uygulayıcıların genel özellikleri arasında yer almaktadır.bu kişilik özelliğine sahip olan bireyler bulundukları ortamdaki diğer bireyler tarafından genellikle dışlanmakta kabul edşlmemektedirler. Bu nedenle kendi statülerinin alt statülerindeki bireylere hatta kendi statülerine eşit olan bireylere karşı kaba davranış sergilemekte, saygısız ve saldırgan davranışlar içerisine girebilmektedirler.

e)Anti-Sosyal Kişilik Bozukluğu: bu kişilik özelliği olan kişiler, sosyal

yaşam içerisinde mevcut olan kurallara uymakta zorluk çekmektedirler,beraber ya da birlikte yaşama davranışları gelişmemiş, dünyaya yönelik bütün algıları sadece kendi bakış açıları ile görmekte olan bireylerdir. Bu kişiler genellikle küstah tavırlar sunan, utanmayan ve bu davranışlardan sıkılmayan kişilik özellikleri göstermektedirler. Abti-sosyal kişilik özelliğine sahip olan bireyler yaşam içerisinde yaptıkları hataları hiçbir şekilde kabul etmezler ve bunlardan ders çıkarmazlar. Bu bireylerin bağımlılıkları ya da kötü alışkanlıkları; sigara, alkol ve uyuşturucu eğilimleri vardır. Bu tür isteklerine ulaşma konusunda ise hiçbir kurala uymamakta ısrarcıdırlar ve yasal yaptırımları umursamamaktadırlar. Çünkü bu kişiler kural ve yasalara uymayı aptallık olarak görmekte ve ahmaklık olarak kabul etmektedirler.¹ Mobbing uygulayan bireylerin bu kişilik özelliklerine sahip olmaları süreci kaçınılmaz kılar iken aynı zamanda çözüm yollarınıda kapatmaktadır. Çünkü bu bireyler sorun olarak görmedikleri davranışlarını değiştirme eğiliminde değildirler. Bunun sonucunda mağdura olan sorunlu davranışlarını kişisel hakları olarak görmekte ve sorunun mağdur olduğunu benimsemekte ve diğer bireyleride bu düşünceye inandırma çabasına girmektedir. Bu kişilik bozukluğu bireylerin başlattığı mobbing sürecinde

1

52

yönetimin tutumu ciddi şekilde önem arz etmektedir. Çünkü değişime açık olmayan bir uygulayıcı ve mobbing sürecinin başlaması kaçınılmaz olan bir durum söz konusudur ve bunu engelleyici olarak bilinçli bir yönetim gerekli olmaktadır.