Mobbing Sürecinin Aşamaları

4.1.4. Kişinin Yaşam Kalitesi ve Meslek Durumuna Saldırılar

Tablo 5: Kişinin Yaşam Kalitesi ve Meslek Durumuna Saldırı Şekilleri

KİŞİNİN YAŞAM KALİTESİ VE MESLEK DURUMUNA SALDIRI ŞEKİLLERİ Sizin için hiçbir özel görev yoktur.

Size verilen işler geri alınır. Kendinize yeni bir iş bile üretemezsiniz. Anlamsız işler size verilir.

Sahip olduğunuzdan daha az yetenek gerektiren işler size verilir. İşiniz sürekli değiştirilir.

Özgüveniniz etkileyecek işler size veriler. Evinize ve iş yerinize zarar verilir.

Size mali yük getirecek zararlara uğratılırsınız.

İtibarınızı düşürecek şekilde bildiklerinizin dışındaki işler size verilir.

Kaynak: Ergun Özler, D. - Mercan, N., Yönetsel ve Örgütsel Açıdan Psikolojik Terör, Ankara, 2009, s.10

4.1.5. Kişinin Sağlığına Doğrudan Saldırılar

Tablo 6: Kişinin Sağlığına Doğrudan Saldırı Şekilleri

KİŞİNİN SAĞLIĞINA DOĞRUDAN SALDIRI ŞEKİLLERİ Fiziksel olarak zor işler yapmaya zorlanırsınız.

Fiziksel şiddet tehditleri alırsınız.

Gözünüzün korkması için hafif şiddete maruz kalırsınız. Fiziksel zarar verilir.

Doğrudan cinsel taciz uygulanır.

Kaynak: D. Ergun Özler- N. Mercan, Yönetsel ve Örgütsel Açıdan Psikolojik

Terör, Ankara, 2009, s.10

4.2. Mobbing Sürecinin Aşamaları

Mobbing olgusunun ortaya çıkması ve sonlanması bir süreç dahilinde gerçekleşmektedir. Sürecin ilerlemesi ile birlikte aşamaların kişiye olan zarar şiddeti artmakta ve engellenemez sonuçların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Sürecin başlaması ile engellenebilirlik oranı fazla iken süreç ilerledikce engellenemez bir döngü haline gelmektedir. Bu nedenle mobbing olgusunun varlığının kabul edilmesi ile birlikte süreç iyi bilinmeli ve tanımlanmalı ve örgüt ve çalışanlar bilinçlendirilmelidir. Leymann mobing sürecinin aşamalarını 5 aşama olarak

46

belirlemiştir. Leymann’ın bu konu hakkındaki çalışmasını şu şekilde özetlemek mümkündür;

a)Anlaşmazlık aşaması: Çatışmanın var olması olarak özetlenebilir. Çatışma ciddi

örgütü yıpratacak boyutta değildir. Faydalanabilinir durumdadır ve eğer iyi değerlendirilir ise yeni fikirlerin oluşması sağlanabilir. Çatışma için aranan kriter ne sürekli örgüt iklimini bozacak düzeyde yıpratıcı olması nede tamamen olmamasıdır. Çünkü olmaması da kişilerin kendilerini ortaya koymalarını, fikirlerini ifade etmelerini, yeni fikirler ortaya çıkmasını engeller. Zarar verici boyutta olması ise karar sürecini sekteye uğratma, çalışanların ve örgütün düzenini bozma gibi zararları vardır. Yani anlaşmazlık aşamasında ortaya çıkan çatışma daha mobbbing değildir. Kontrol edilmesi örgütün lehine sonuçların ortaya çıkmasını sağlar iken eğer kontrol edilmez ise mobbing için zemin oluşturulabilir.

b)Saldırganlık aşaması: Saldırganlık aşaması mobbing sürecinin başladığı

sinyallerinin geldiği aşamadır ve mobbing dinamikleri harekete geçmiştir. Karşı tarafa zarar verecek boyutta olan, mağdurun incinmesine neden olan şiddette yatkın ve uygulayan tarafından dayatılan davranışlardır. Taplum içinde bulunma ya da toplumsal dayatmalar saldırganlığı engeleyebilir nitelikte değildir bu nedenle örgüt çinde bu tutumlar cezalandırılmalı ve ortadan kalktığında ödüllendirilmelidir.

c) Kurumsal güç aşaması: Çalışma alanında yönetim mobbing sürecinde

saldırganlık aşamasında bulunmasa dahi aldığı karar ve yaptığı davranışlar ile mağdurun karşısında yer alarak mobbingciyi daha da cesaretlendirebilir. Yönetim konumlarının zedelenmemesi ve güçlerinin zedelenmemesi için bilinçli ya da bilinçsiz olarak çalışanların tepkilerini kısıtlayacak ve haklarını aramalarına engel olacak yöntemler kullanırlar. Yönetim tarafından kişilerin sürekli denetim altında tutulması, azarlanması, dinlenilmemesi, baskı oluşturulması gibi tutum ve davranışların ortaya konulması mobbing davranışı içinde olmalarına neden olarak mobbing uygulayanları destekler nitelikte olmaktadır.

d) Tanımlama aşaması: Mobbing mağduru için örgüt içerisinde yeri belirlendiğinde

söylenen yalnız kişi, farklı- acayip kişi, başarılı ve yeni kişi gibi tanımlamaların yapıldığı aşama bu aşamadır. Mobing sürecinin ilerlemesi ve sürekli mobing davranışlarına maruz kalması nedeni ile mağduruni sağlığı, görüntüsü ve düşünce süreci zedelenmiştir. Normal akıl yürütme, iletişim kurma gibi insani tutumları zarar

47

görmüştür ve her olayı anlamalandırmaya çalışır, yönetimin de durumu destekler nitelikte olması ve mobinggin devam etmesi ile birlikte sağlık sorunları ortaya çıkar, çalışma isteği ortadan kalkar ve işe devam isteği azalır. Bu nedenle izin almalar artar iken uzman bir destek alma isteği ile psikolog veya psikiyatristen destek alan mağdurun durumu kurum ve diğer çalışanlar tarafından normal karşılanmaz ve “akıl hastası”, “zor insan” ve “paronayak” olarak damgalanabilmektedir. Bu aşam öenmlidir sağlık ekibi ya da yönetim bu süreci hızlandırabilir ve süreç istifa ya da işten atılma ile sonuçlanabilir. Mağdur yalnız kalmıştır ve artık sadece sağlık sorunları değil beraberinde maddi sorunlarda ortaya çıkmıştır. Kişi fiziksel ve ruhsal sorunlar ile mücadele etmek zorunda iken mobbing sorunuda kişiye yüklenmiştir. Kişi mücadele etmek istemesi yönetime karşı gelmesi, isyan etmesi ,uyumsuz olması gibi tanımlanırken kişi yalnız bırakılmakta ve bütün çabaları boşa çıkmaktadır. Mobbingci ise mobbing davranışlarına devam etmektedir. Çünkü kişi akıl hastası ya da zor insan olarak tanımlanmıştır. Mobingci bu aşamada hem mağduru hemde yönetimi etkisi altına almıştır ve mağdurun zorunlu istifası ve ya işine son verilmesi gibi durumların ortaya çıkması an meselesidir.

e)İşe son verme aşaması: Mobbing sürecinin son aşaması işine son verilmesi veya

zorunlu istifa. Kişi bu süreç sonunda ciddi ruhsal sıkıntılar yaşayabilmektedir. Travmatik stres bozukluğunun ortaya çıkması tetiklenebilmektedir. Bu aşamada, işten ayrılma, zorunlu istifa, işten uzaklaştırma, zorunlu emeklilik gibi bireyin sosyal hayatını da etkileyecek kararların alınması kişiye ciddi zararlar verebilmektedir. Bu etki mağdurun intihar etmesi, mobbing uygulayan kişiye saldırması veya kişiyi öldürmesi, iş yerini yakması gibi ciddi sonuçlara neden olabilmektedir. bu aşama kendiliğinden oluşmamıştır, aşama aşama olaylar birbirinin oluşması için ortam sağlamış ve tetiklemiş ve bu en son ciddi ve dramatik aşamaya gelinmiştir.¹ Bu nedenle mobbing’i engellemek hayati önem arzetmektedir.

1