Mikro-BT ile ölçüm tekniği

Mikro bilgisayarlı tomografi (Mikro-BT) cihazı ilk kez 1982 yılında Elliot ve Dover tarafından kullanılmıştır (Elliot ve Dover 1982). Konvansiyonel bilgisayarlı tomografi (BT) cihazları ile genellikle 1 mm³ hacimde voksellere sahip görüntüler elde edilirken, mikro bilgisayarlı tomografi ile 5-50 µm boyutlarda, BT’ den yaklaşık 1.000.000 kat daha küçük hacimde vokseller üretilmektedir (Çivitci ve Malkoç 2013).

Mikro-BT ile iki boyutlu mikroskopi tekniğinden daha yüksek, üç boyutlu ultrasonografi tekniğinden daha düşük çözünürlükte, 1 µm boyutundan daha küçük yapıların görüntüsü elde edilebilmektedir (Landis ve Keane 2010).

Mikro-BT cihazı; X-ışını tüpü, örneği çevirebilen bir adım motoru, görüntü yoğunlaştırıcı, CCD kamera, görüntü toplayıcısı ve bilgisayardan oluşmaktadır (Şahin ve Topuz 2014). X-ışınları nesnenin içinden geçirildiğinde ışınlar saçılır veya absorbe edilir. BT kesitindeki grilik derecesi X-ışını atenüasyonunu göstermektedir. Mikro-BT taraması sırasında cisim sabit bir dönme hareketi ile 180º veya 360° döner. Her açısal pozisyonda bir gölge görüntüsü elde edilir. Yazılım, bu projeksiyon görüntülerini kaydeder, veriler toplandığında yeniden yapılandırma gerçekleştirilir. Yeniden yapılandırmanın sonucunda 3 boyutlu modeller oluşturulmuş olur (Landis ve Keane 2010, Bruker 2017).

Mikro-BT diş hekimliğinde; mine kalınlığının ölçülmesi, kök-kanal morfolojisinin incelenmesi, kök-kanal işlemlerinin değerlendirilmesi, kemik yapıların incelenmesi, diş sert dokularının mineral yoğunluğunun belirlenmesi, dental implantların incelenmesi gibi çalışmalarda kullanılmaktadır (Swain ve Xue 2009).

Mikro-BT ile dental restorasyonların iç ve marjinal uyumları yüksek çözünürlükle, örneğe zarar vermeden, tekrarlanabilir ve hızlı bir şekilde değerlendirilebilmektedir.

Ancak diğer uyum değerlendirme tekniklerine göre maliyeti yüksektir (Neves ve ark.

2014).

2.7. HİPOTEZ

Bu in vitro çalışmada, test edilen boş hipotez (H0); anterior tek kron restorasyonlarının iç uyumuna kullanılan ölçü yönteminin etkisinin olmadığı ve iç uyum test yöntemlerinin birbirlerine üstünlüğünün olmadığıdır.

3. GEREÇ VE YÖNTEM

Çalışmamızda farklı ölçü teknikleri yardımıyla, CAD/CAM sistemleri kullanılarak üretilen anterior kron restorasyonlarının iç uyumlarını incelemek amacıyla tek tip konvansiyonel ölçü materyali, 2 farklı konvansiyonel ölçü tekniği, tek tip ağız içi tarayıcı, tek tip laboratuvar tarayıcı ve freze sistemi ve tek tip restorasyon materyali kullanılarak 30 adet anterior kron restorasyonu üretilmiştir. Bu restorasyonların iç uyumları Mikro-BT cihazı yardımıyla iki farklı yöntem ile değerlendirilmiştir. Bu çalışma, Kırıkkale Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nde, Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı Mikro-BT Laboratuvarı’nda ve NP Dental Labor Diş Protez Laboratuvarı’nda gerçekleştirilmiştir.

3.1. ANA MODELİN HAZIRLANMASI

Ana modelin hazırlanmasında doğal dişleri taklit eden akrilik esaslı plastik çene (Frasaco Gmbh, Tettnag, Almanya) kullanılmıştır. Sağ maksiller santral diş, kron restorasyonlarının üretiminde master day olması amacıyla prepare edilmiştir (Şekil 3.1).

Şekil 3.1. Akrilik esaslı plastik üst çene modeli ve prepare edilmiş sağ maksiller santral diş

Diş preparasyonu su soğutması altında elmas frezler kullanılarak yapılmıştır.

Kenar bitim şekli olarak 1mm genişliğinde iç açısı yuvarlatılmış shoulder basamak hazırlanmıştır. Preparasyon derinliğinin standardizasyonunu sağlamak amacıyla rehber frezler kullanılmıştır. İnsizalden ortalama 1,5-2 mm, diğer yüzeylerden ortalama 1-1,2 mm madde kaldırılmıştır. 3º koniklik açısına sahip elmas frez kullanılarak preparasyonun koniklik açısının 6° olması sağlanmıştır (847 KR-016, LOT 82993). İnce grenli elmas frezler kullanılarak keskin kenar ve köşeler yuvarlatılmış, preperasyon bitim frezleri ve diskleri kullanılarak ölçü aşamasına hazırlanmıştır.

3.2. ÖZEL ÖLÇÜ KAŞIKLARININ YAPIMI

Ana modelin standart metal kaşık ve irreversibl hidrokolloid ölçü (Zhermack Zetalgin Normal Set, Zhermack, Rovigo, İtalya) materyali ile ölçüsü alınmıştır. Tip III sert alçı (Elite Model, Zhermack, Rovigo, İtalya) materyali ile model elde edilmiştir.

Elde edilen bu model üzerine sulkuslardan 1 mm kısa olacak şekilde 2 tabaka pembe mum (Cavex Set Up Regular, Cavex, Hollanda) yerleştirilmiştir. Kanin ve 1. molar dişlerin bulunduğu kısımlarda mum tabaka dikdörtgen formda ve 2 mm derinlikte olacak şekilde uzaklaştırılmıştır. Işık ile polimerize olan akrilik rezin kaşık materyali (Major Light Cure Tray, Major Dental, İtalya) model üzerine yerleştirilmiştir. Model üzerinde adaptasyonu sağlandıktan sonra 350-400 nm dalga boyuna sahip ultraviyole ışık (BEB 1806A, BEB, Çin) 4 dk. uygulanarak polimerizasyonu sağlanmıştır.

Polimerizasyon tamamlandıktan sonra kaşık kenarları frez yardımıyla düzeltilmiş ve yuvarlatılmıştır. Kaşık üzerine 1 mm çapta, aralarındaki mesafe ortalama 1 cm olacak şekilde delikler açılmıştır (Şekil 3.2). Bu yöntem ile 30 adet özel ölçü kaşığı ölçü aşamasına hazır hale getirilmiştir. Polimerizasyon büzülmesinin ölçü kalitesine etkisini ortadan kaldırmak amacıyla özel ölçü kaşıkları polimerizasyonu takiben 24 saat sonra kullanılmıştır.

Şekil 3.2. Üretilen özel ölçü kaşığı

3.3. KONVANSİYONEL ÖLÇÜLERİN ELDE EDİLMESİ

3.3.1. Çift Fazlı Tek Aşamalı Ölçü Tekniği ile Ölçülerin Elde Edilmesi

Özel ölçü kaşığı içerisine otomatik karıştırma ünitesinde karıştırılan yoğun kıvamlı polivinil siloksan (Express XT Penta Putty, 3M ESPE, St. Paul, MN, ABD) ölçü materyali yerleştirilmiştir. Aynı zamanda ana modeldeki prepare edilmiş diş üzerine detaylı bir şekilde akıcı kıvamdaki polivinil siloksan (Express XT Light Body Quick, 3M ESPE, St. Paul, MN, ABD) ölçü materyali karıştırma tabancası yardımıyla uygulanmıştır. Yoğun kıvamlı ölçü materyali (Express XT Penta Putty, 3M ESPE, St.

Paul, MN, ABD) ana model üzerine yerleştirilmiştir. Üretici firmanın talimatlarına uyularak 4 dk. polimerizasyonun tamamlanması beklendikten sonra ölçü ana modelden çıkarılmıştır (Şekil 3.3). Sonraki örneğin hazırlanmasına geçilmeden önce modelden ölçü artıkları uzaklaştırılmış ve yüzeyi temizlenmiştir. Bu yöntem ile toplam 10 adet ölçü elde edilmiştir (Şekil 3.4). Ölçüler tip IV alçı (Elite Master, Zhermack, Rovigo, İtalya) kullanılarak titreşim altında dökülmüş ve pinli modeller (Zeiser, Zeiser Dentalgeräte, Hemmingen, Almanya) elde edilmiştir (Şekil 3.5). Modeller laboratuvar tarayıcısında (DWOS 7Series, Dental Wings, Montreal, QC, Kanada) taranarak veriler .stl uzantılı dosya halinde tasarım programına (DWOS Software, Dental Wings, Montreal, QC, Kanada) aktarılmıştır.

Şekil 3.3. Çift fazlı tek aşamalı ölçü tekniğinin uygulanışı

Şekil 3.4. Çift fazlı tek ve çift aşamalı ölçü yöntemleri ile elde edilen ölçüler

Şekil 3.5. Tip IV alçı kullanılarak elde edilen pinli modeller

3.3.2. Çift Fazlı Çift Aşamalı Ölçü Tekniği ile Ölçülerin Elde Edilmesi

Özel ölçü kaşığı içerisine otomatik karıştırma ünitesinde karıştırılan yoğun kıvamlı polivinil siloksan (Express XT Penta Putty, 3M ESPE, St. Paul, MN, ABD) ölçü materyali yerleştirilmiş ve ana modele yerleştirilerek ölçü alınmıştır. Üretici firmanın talimatlarına uyularak 4 dk’ lık polimerizasyon süresi tamamlanmış ve ölçü ana modelden çıkarılmıştır. Ölçü içerisindeki doku andırkatları ve interproksimal bölgeler bistüri yardımıyla uzaklaştırılmıştır. Daha sonra ölçü içerisindeki prepare edilmiş diş boşluğuna ve çevresine detaylı bir şekilde akıcı kıvamdaki polivinil siloksan (Express XT Light Body Quick, 3M ESPE, St. Paul, MN, ABD) ölçü materyali karıştırma tabancası yardımıyla uygulanmış ve ölçü ana modele yerleştirilmiştir. Polimerizasyonu için 4 dk. beklenmiş ve ölçü ana modelden çıkarılmıştır (Şekil 3.6). Sonraki örneğin hazırlanmasına geçilmeden önce modelden ölçü artıkları uzaklaştırılmış ve yüzey temizlenmiştir. Bu yöntem ile toplam 10 adet ölçü elde edilmiştir (Şekil 3.4). Ölçüler tip IV alçı (Elite Master, Zhermack, Rovigo, İtalya) kullanılarak titreşim altında dökülmüş ve pinli modeller (Zeiser, Zeiser Dentalgeräte, Hemmingen, Almanya) elde edilmiştir (Şekil 3.5). Modeller laboratuvar tarayıcısında (DWOS 7Series, Dental Wings, Montreal, QC, Kanada) taranarak veriler .stl uzantılı dosya halinde tasarım programına (DWOS Software, Dental Wings, Montreal, QC, Kanada) aktarılmıştır.

Şekil 3.6. Çift fazlı çift aşamalı ölçü tekniğinin uygulanışı

3.4. DİJİTAL ÖLÇÜLERİN ELDE EDİLMESİ

TRIOS 3 ağız içi tarayıcı (TRIOS 3, 3Shape, Kopenhag, Danimarka) kullanılarak ana modelin bukkal yüzeyinden başlanarak palatinal ve oklüzal/insizal yüzeylerden devam edilerek taraması tamamlanmıştır (Şekil 3.7). Karşıt çene modelinin de taraması tamamlandıktan sonra kapanış taramasına geçilmiştir. Bu şekilde, 10 ayrı ana model taraması yapılarak toplamda 10 adet dijital ölçü verisi elde edilmiştir. Elde edilen tarama verileri .stl uzantılı dosya halinde laboratuvara gönderilmiştir.

Şekil 3.7. TRIOS 3 ağız içi tarayıcı kullanılarak ölçü elde edilmesinin aşamaları

3.5. RESTORASYON TASARIMLARININ YAPILMASI VE ÜRETİMİ

Konvansiyonel ve dijital ölçülerden elde edilen 30 adet .stl uzantılı veri dosyası, restorasyon tasarım programında (DWOS Software, Dental Wings, Montreal, QC, Kanada) işlenerek prepare edilmiş day üzerine siman aralığı 50 µm olan tek kron restorasyonları tasarlanmıştır (Şekil 3.8). Marjinal kenarlar manuel modda belirlenmiştir. Komşu santral dişin (#21) anatomik formları kopyalanarak tasarım ana hatları oluşturulmuştur. Kron restorasyonunun proksimal temas alanı ayarlandıktan sonra proksimal temas alanı ve insizal kenarda restorasyon kalınlığı 2 mm, marjinal alanda 1 mm ve diğer alanlarda en az 0,5 mm kalınlığa sahip olacak şekilde restorasyon tasarımı tamamlanmıştır. Bu şekilde 30 adet .stl uzantılı dosya içerisindeki veriler kullanılarak 30 ayrı tasarım yapılmıştır. Restorasyon için kullanılacak materyal bloğu içerisinde freze edilecek sanal kronun ve tijin yerleşimi ayarlanmıştır. Freze cihazına (inLab MC XL, Dentsply Sirona, NC, ABD) komut gönderilerek bir kron restorasyonun freze işlemi yaklaşık 12 dk. içerisinde tamamlanmıştır (Şekil 3.9).

Çalışmamızda kullanılan rezin nanoseramik restorasyon materyali (Lava Ultimate, 3M ESPE, St. Paul, MN, ABD)(Şekil 3.10) ısıl işleme ihtiyaç göstermemektedir. Bu nedenle her bloktan 1 adet üretilen 30 adet kron restorasyonunun tijleri kesilip yüzey bitirme işlemi yapıldıktan sonra restorasyon üretim aşaması tamamlanmıştır (Şekil 3.11).

Şekil 3.8. Restorasyon tasarım aşamaları

Şekil 3.9. Restorasyonların freze yöntemiyle üretilmesi

Şekil 3.10. Lava Ultimate rezin nanoseramik restorasyon materyali

Şekil 3.11. Üretilen restorasyonlar

3.6. SİLİKON REPLİKALARIN ÜRETİLMESİ

Mikro-BT cihazı ile taranacak silikon replikaların üretimi için kron restorasyonlarının içine akıcı kıvamlı silikon ölçü materyali karıştırma tabancası yardımıyla doldurulmuş ve restorasyonlar ana model üzerindeki prepare edilmiş diş üzerine yerleştirilmiştir (Şekil 3.12). Taşan materyal temizlenmiş ve sabit yükleme cihazı ile silikon ölçü materyali polimerize olana dek 4 dk. boyunca kron restorasyonunun insizal kenarı üzerinde orta noktadan 50 N’luk kuvvet uygulanmıştır (Şekil 3.13). Polimerizasyonu tamamlanan replikalar presel yardımıyla hassas bir şekilde restorasyon içerisinden çıkarılmıştır (Şekil 3.14). Replika üretimi oda sıcaklığında gerçekleştirilmiş ve replikalar bekletilmeden Mikro-BT taramasına alınmıştır. Bu işlem her bir örnek için tekrar edilmiş ve toplamda 30 adet silikon replika üretilmiştir (Şekil 3.15).

Şekil 3.12. Restorasyonların iç yüzüne akıcı kıvamlı silikon materyalinin uygulanması

Şekil 3.13. Sabit yükleme cihazı

Şekil 3.14. Silikon replika örneği

Şekil 3.15 Üretilen silikon replikalar

3.7. MİKRO-BT TARAMALARININ YAPILMASI VE İÇ UYUMUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Örneklerin iç uyumlarının değerlendirilebilmesi için mikro-BT tarayıcı (SkyScan 1275 X-ray mikrotomografi, Bruker, Massachusetts, ABD) (Şekil 3.16) cihaz içerisindeki platform üzerine prepare edilmiş plastik day yerleştirilmiştir. Hacim değerlendirilmesi yapılacağı için referans nokta oluşturulmamıştır.

Şekil 3.16. Mikro bilgisayarlı tomografi cihazı

Day üzerine kron restorasyonu yerleştirilerek her örnek 42 dakika süreyle taranmıştır. Elde edilen görüntünün piksel boyutu 12 µm’dir. Aynı yöntem ile 30 örneğin taraması tamamlanmıştır (Şekil 3.17) (Şekil 3.18) (Şekil 3.19) (Şekil 3.20).

Tarama için aşağıdaki parametreler kullanılmıştır:

o Hızlandırıcı voltaj: 100 kV o Akım: 100 µA

o Ekspozür süresi: 273 ms o Filtre durumu: 1mm bakır filtre

o Rotasyon basamağı: 0,2 rotasyon basamağı

Şekil 3.17. Kron-day kompleksinin mikro-BT tarama görüntüsü

a b c

Şekil 3.18. Kron-day kompleksinin a) transversal b) sagittal c) koronal kesit görüntüleri

Şekil 3.19. Transversal kesitte kron-day kompleksinin orta 1/3 mikro-BT kesit görüntüleri

Şekil 3.20. Transversal kesitte kron-day kompleksinin insizal 1/3 mikro-BT kesit görüntüleri

Silikon replikaların Mikro-BT cihazı ile taranması amacıyla silikon replikalar ortodontik mum yardımıyla cihaz içerisindeki tablaya ebonit çubuk üzerine yerleştirilerek hassas şekilde sabitlenmiştir. Hacim verileri değerlendirileceği için referans nokta oluşturulmamıştır. Her örnek 35 dakika süreyle aşağıdaki parametreler kullanılarak taranmıştır:

o Hızlandırıcı voltaj: 40 kV o Akım: 250 µA

o Ekspozür süresi: 49 ms.

o Filtre durumu: Filtre yok

o Rotasyon basamağı: 0,2 rotasyon basamağı

Elde edilen görüntünün piksel boyutu 12 µm’dir. Bu şekilde 30 adet silikon replikanın taraması tamamlanmıştır (Şekil 3.21)(Şekil 3.22).

Şekil 3.21. Silikon replika örneğinin mikro-BT tarama görüntüsü

a b c

Şekil 3.22. Silikon replika örneğinin a) transversal b) sagittal c) koronal kesit görüntüleri

Her örnek için 1800 pozlama olacak şekilde tarama verileri .tiff formatında 16 bit boyutunda elde edilmiştir. Yapılandırma sonucu elde edilen kesitler her örnek için yaklaşık 1180 kesit olacak şekilde .bmp formatında kaydedilmiştir. Yapılandırma işlemi NRecon (Nrecon 1.7.4.2., Bruker, Massachusetts, ABD) programı kullanılarak her örnek için ortalama 35-40 dk. işlem süresi içerisinde yapılmıştır. Analiz işlemleri ise CTAn (CTan 1.18.4.0., Bruker, Massachusetts, ABD) programı kullanılarak her örnek için yaklaşık 55-60 dk. işlem süresi içerisinde tamamlanmıştır. Görüntülerin üç boyutlu yapılandırması tamamlandıktan sonra program üzerinde kron restorasyonu ve plastik daya ait yoğunluk değerleri tanımlanmıştır. Kesitler üzerinde siman boşluğunu

ifade eden alanlar ROI (region of interest) kabul edilerek işaretlenmiştir. Daha sonra üç boyutlu formda VOI (volume of interest) oluşturan bu boşluğun hacim verileri elde edilmiştir. Silikon replikaların tarama verilerinin üç boyutlu yapılandırması tamamlandıktan sonra hacmi istenen silikon yapının yoğunluk değeri tanımlanmış ve tüm hacim değerleri hesaplanmıştır (Şekil 3.23).

A: Kron restorasyonu B: Prepare day C: Siman aralığı D: Ebonit çubuk E: Silikon replika

Şekil 3.23. Kron-day ve silikon replika yapılarının mikro-BT tarama görüntüleri

Tüm hacim verilerinin yanı sıra marjinal bölge ve çevresindeki alanın uyum verilerini değerlendirmek amacıyla plastik day üzerinde vestibül yüzey marjinal kenarının en derin noktasından yaklaşık 3 mm yukarısında belirlenen noktadan geçen transversal düzlemin altında kalan alanın hacmi hesaplanmıştır ve tüm tarama verilerine uygulanmıştır. Bu verilere “Marjinal 1/3 hacim verileri” adı verilmiştir.

Toplam hacim verilerinden tanımlanan bu alanın çıkarılması ile elde edilen bölümdeki verilere ise “İnsizal 2/3 hacim verileri” adı verilmiştir (Şekil 3.24).

A c

B

C

D

E

Şekil 3.24. Hacim verilerine ait sınır

3.8. İSTATİSTİKSEL DEĞERLENDİRMELER

Çalışmada elde edilen bulguların istatistiksel analizi SPSS (SPSS 15.0, SPSS Inc, Chicago, ABD) programında yapılmıştır. Çalışma verilerinin normal dağılıma uygunluğu Shapiro-Wilk testi ile değerlendirilmiştir. Grupların varyans homojenliğinin test edilmesi için Levene testi kullanılmıştır. İnsizal 2/3, marjinal 1/3 ve toplam hacim verileri ayrı ayrı uygulanan çift yönlü ANOVA testi ile ölçü tekniği, değerlendirme tekniği ve ölçü tekniği x değerlendirme tekniği interaksiyonları bakımından incelenmiştir. Varyans homojenliği gösteren değişkenler için çoklu karşılaştırmalarda post hoc Tukey testi, varyans homojenliği göstermeyen değişkenlerde ise post hoc Games-Howell testi kullanılmıştır (a=0,05).

4. BULGULAR

Farklı dijital ve konvansiyonel ölçü teknikleri yardımıyla üretilen her grupta 10 örnek olmak üzere toplamda 30 adet rezin nanoseramik tek kron restorasyonunun siman aralığı değerleri mikro-BT ile tarama ve silikon replikaların mikro-BT taraması teknikleri ile değerlendirilmiştir. CTan programında iç ve marjinal bölgelerden alınan kesitlerde çalışma aralığı tespit edildikten sonra üç boyutlu hacimsel veriler elde edilmiştir.

Verilerin dağılımını değerlendirmek için Shapiro-Wilk normallik testi uygulanmıştır. Tek aşamalı PVS ölçü yardımıyla üretilen ve Mikro-BT tekniği ile değerlendirilen gruptaki örneklerin insizal 2/3 hacim verileri ve çift fazlı çift aşamalı PVS ölçü yardımıyla üretilen ve silikon replika tekniği ile değerlendirilen gruptaki örneklerin insizal 2/3 hacim verileri haricindeki tüm grupların verilerinin normal dağıldığı görülmüştür (p>0.05) (Çizelge 4.1).

Çizelge 4.1. Shapiro-Wilk normallik testi bulguları

Ölçü

Tekniği Değerlendirme Tekniği

İnsizal 2/3 Hacim Marjinal 1/3 Hacim Toplam Hacim İstatistik df p İstatistik df P İstatistik df p tespit edilmiştir (p>0,05). Marjinal 1/3 ve toplam hacim bulgularında ise varyansların homojen dağılmadığı tespit edilmiştir (p<0,05) (Çizelge 4.2).

Çizelge 4.2. Levene varyans homojenliği testi bulguları verilerinin çift yönlü ANOVA test sonuçları Çizelge 4.3’de gösterilmiştir. İnsizal 2/3, marjinal 1/3 ve toplam hacim verileri ayrı ayrı uygulanan çift yönlü ANOVA testi ile ölçü tekniği, değerlendirme tekniği ve ölçü tekniği x değerlendirme tekniği interaksiyonları bakımından incelenmiştir. Kullanılan ölçü tekniğinin tek kron restorasyonlarının insizal 2/3, marjinal 1/3 ve toplam hacim değerlerine etkisi;

istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<.001). Kullanılan restorasyon uyum değerlendirme tekniğinin tek kron restorasyonlarının insizal 2/3, marjinal 1/3 ve toplam hacim değerlerine etkisi; istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<.001).

Ölçü tekniği x değerlendirme tekniği interaksiyonu istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p>.001).

Çizelge 4.3. Çift yönlü ANOVA test bulguları

İnsizal 2/3 Hacim Marjinal 1/3 Hacim Toplam Hacim

Etki df F p df F p df F p

Farklı ölçü teknikleri ve uyum değerlendirme teknikleri ile elde edilen restorasyon iç hacim ölçümlerinin ortalama ve standart sapma değerleri Çizelge 4.4’de verilmiştir.

Farklı ölçü tekniklerinin insizal 2/3 hacim bulgularına etkisi post hoc Tukey testi ile

değerlendirilmiştir. Farklı ölçü tekniklerinin marjinal 1/3 ve toplam hacim bulgularına etkisi ise post hoc Games-Howell testi ile değerlendirilmiştir.

Çizelge 4.4. Farklı ölçü teknikleri ve uyum değerlendirme teknikleri ile elde edilen iç hacim ortalama ve standart sapma değerleri (mm³)

Mikro-BT tarama Silikon replika

*Küçük harfler farklı ölçü teknikleri arasındaki farklılığı, büyük harfler farklı uyum değerlendirme teknikleri arasındaki farklılığı göstermektedir.

Mikro-BT tarama tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde insizal 2/3 hacim verileri bakımından dijital ölçü tekniği (18.00±0.64); çift fazlı tek aşamalı (20.54±0.48) ve çift fazlı çift aşamalı (20.59±0.33) PVS ölçü tekniklerinden istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermiştir (p<0.05). Çift fazlı tek ve çift aşamalı PVS ölçü teknikleri arasında fark görülmemiştir (p>0.05) (Şekil 4.1).

Silikon replika tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde insizal 2/3 hacim verileri bakımından dijital ölçü tekniği (18.74±0.68); çift fazlı tek aşamalı (21.20±0.50) ve çift fazlı çift aşamalı (21.23±0.21) PVS ölçü tekniklerinden istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermiştir (p<0.05). Çift fazlı tek ve çift aşamalı PVS ölçü teknikleri arasında fark görülmemiştir (p>0.05) (Şekil 4.1).

Değerlendirme tekniği Ölçü tekniği

Şekil 4.1. Farklı uyum değerlendirme tekniklerine ait insizal 2/3 hacim değerleri (mm³)

Farklı iç ve marjinal uyum değerlendirme teknikleri ile elde edilen insizal 2/3 hacim verilerinin kıyaslanması sonucunda mikro-BT taraması tekniği ve silikon replika tekniği arasında istatistiksel olarak anlamlı fark görülmüştür (p<0.05) (Şekil 4.2).

Şekil 4.2. Farklı ölçü tekniklerine ait insizal 2/3 hacim değerleri (mm³)

Mikro-BT Silikon replika

Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS

Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS

Mikro-BT 18 20,54 20,59

Mikro-BT tarama tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde marjinal 1/3 hacim verileri bakımından dijital ölçü (16.30±0.60) ve çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü teknikleri (16.65±0.97); çift fazlı çift aşamalı ölçü tekniğinden (17.85±0.70) istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermiştir (p<0.05). Dijital ölçü ve çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü teknikleri arasında anlamlı farklılık görülmemiştir (p>0.05) (Şekil 4.3).

Silikon replika tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde marjinal 1/3 hacim verileri bakımından dijital ölçü (17.37±1.05) ve çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü teknikleri (17.74±1.13); çift fazlı çift aşamalı ölçü tekniğinden (18.80±0.25) istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermiştir (p<0.05). Dijital ölçü ve çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü teknikleri arasında anlamlı farklılık yoktur (p>0.05) (Şekil 4.3).

Şekil 4.3. Farklı uyum değerlendirme tekniklerine ait marjinal 1/3 hacim değerleri (mm³)

Farklı iç ve marjinal uyum değerlendirme teknikleri ile elde edilen marjinal 1/3 hacim verilerinin kıyaslanması sonucunda mikro-BT taraması tekniği ve silikon replika tekniği arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık görülmüştür (p<0.05) (Şekil 4.4).

Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS

Şekil 4.4. Farklı ölçü tekniklerine ait marjinal 1/3 hacim değerleri (mm³)

Mikro-BT tarama tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde toplam hacim verileri bakımından dijital ölçü tekniği (34.30±0.66), çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü tekniği (37.19±1.10) ve çift fazlı çift aşamalı PVS ölçü tekniği (38.44±0.98) arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir (p<0.05) (Şekil 4.5).

Silikon replika tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde toplam hacim verileri bakımından dijital ölçü tekniği (36.11±1.43), çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü tekniği (38.94±1.38) ve çift fazlı çift aşamalı PVS ölçü tekniği (40.02±0.28) arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir (p<0.05) (Şekil 4.5).

Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS

Mikro-BT 16,3 16,65 17,85

Silikon replika 17,37 17,74 18,8

15 15,5 16 16,5 17 17,5 18 18,5 19

Mikro-BT Silikon replika

Şekil 4.5. Farklı uyum değerlendirme tekniklerine ait toplam hacim değerleri (mm³)

Farklı iç ve marjinal uyum değerlendirme teknikleri ile elde edilen toplam hacim verilerinin kıyaslanması sonucunda mikro-BT taraması tekniği ve silikon replika tekniği arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık görülmüştür (p<0.05) (Şekil 4.6).

Şekil 4.6. Farklı ölçü tekniklerine ait toplam hacim değerleri (mm³)

Mikro-BT Silikon replika

Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS

Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS

Mikro-BT 34,3 37,19 38,44

5. TARTIŞMA

Seramik restorasyonların marjinal uyumunu tespit etmek için in vivo ve in vitro pek çok çalışma yapılmaktadır. İn vivo yöntemle yapılan iç ve marjinal uyum çalışmalarında standardizasyonu sağlamak mümkün değildir. Teknik nedenlerden dolayı, silikon replika tekniği, in vivo olarak kullanılabilen tek marjinal uyum ölçüm tekniğidir ancak, X-ışını mikrotomografisi gibi in vitro olarak uygulanabilen diğer yöntemlerle elde edilen veriler kadar kesin veriler ortaya koymamaktadır (Boening ve

Seramik restorasyonların marjinal uyumunu tespit etmek için in vivo ve in vitro pek çok çalışma yapılmaktadır. İn vivo yöntemle yapılan iç ve marjinal uyum çalışmalarında standardizasyonu sağlamak mümkün değildir. Teknik nedenlerden dolayı, silikon replika tekniği, in vivo olarak kullanılabilen tek marjinal uyum ölçüm tekniğidir ancak, X-ışını mikrotomografisi gibi in vitro olarak uygulanabilen diğer yöntemlerle elde edilen veriler kadar kesin veriler ortaya koymamaktadır (Boening ve

Belgede Dijital ve konvansiyonel ölçüler yardımıyla üretilen anterior tek kron restorasyonlarının iç uyumlarının farklı ölçüm teknikleri ile değerlendirilmesi (sayfa 50-0)