3. GEREÇ VE YÖNTEM
3.3. Konvansiyonel Ölçülerin Elde Edilmesi
3.3.2. Çift fazlı çift aşamalı ölçü tekniği ile ölçülerin elde edilmesi
Özel ölçü kaşığı içerisine otomatik karıştırma ünitesinde karıştırılan yoğun kıvamlı polivinil siloksan (Express XT Penta Putty, 3M ESPE, St. Paul, MN, ABD) ölçü materyali yerleştirilmiş ve ana modele yerleştirilerek ölçü alınmıştır. Üretici firmanın talimatlarına uyularak 4 dk’ lık polimerizasyon süresi tamamlanmış ve ölçü ana modelden çıkarılmıştır. Ölçü içerisindeki doku andırkatları ve interproksimal bölgeler bistüri yardımıyla uzaklaştırılmıştır. Daha sonra ölçü içerisindeki prepare edilmiş diş boşluğuna ve çevresine detaylı bir şekilde akıcı kıvamdaki polivinil siloksan (Express XT Light Body Quick, 3M ESPE, St. Paul, MN, ABD) ölçü materyali karıştırma tabancası yardımıyla uygulanmış ve ölçü ana modele yerleştirilmiştir. Polimerizasyonu için 4 dk. beklenmiş ve ölçü ana modelden çıkarılmıştır (Şekil 3.6). Sonraki örneğin hazırlanmasına geçilmeden önce modelden ölçü artıkları uzaklaştırılmış ve yüzey temizlenmiştir. Bu yöntem ile toplam 10 adet ölçü elde edilmiştir (Şekil 3.4). Ölçüler tip IV alçı (Elite Master, Zhermack, Rovigo, İtalya) kullanılarak titreşim altında dökülmüş ve pinli modeller (Zeiser, Zeiser Dentalgeräte, Hemmingen, Almanya) elde edilmiştir (Şekil 3.5). Modeller laboratuvar tarayıcısında (DWOS 7Series, Dental Wings, Montreal, QC, Kanada) taranarak veriler .stl uzantılı dosya halinde tasarım programına (DWOS Software, Dental Wings, Montreal, QC, Kanada) aktarılmıştır.
Şekil 3.6. Çift fazlı çift aşamalı ölçü tekniğinin uygulanışı
3.4. DİJİTAL ÖLÇÜLERİN ELDE EDİLMESİ
TRIOS 3 ağız içi tarayıcı (TRIOS 3, 3Shape, Kopenhag, Danimarka) kullanılarak ana modelin bukkal yüzeyinden başlanarak palatinal ve oklüzal/insizal yüzeylerden devam edilerek taraması tamamlanmıştır (Şekil 3.7). Karşıt çene modelinin de taraması tamamlandıktan sonra kapanış taramasına geçilmiştir. Bu şekilde, 10 ayrı ana model taraması yapılarak toplamda 10 adet dijital ölçü verisi elde edilmiştir. Elde edilen tarama verileri .stl uzantılı dosya halinde laboratuvara gönderilmiştir.
Şekil 3.7. TRIOS 3 ağız içi tarayıcı kullanılarak ölçü elde edilmesinin aşamaları
3.5. RESTORASYON TASARIMLARININ YAPILMASI VE ÜRETİMİ
Konvansiyonel ve dijital ölçülerden elde edilen 30 adet .stl uzantılı veri dosyası, restorasyon tasarım programında (DWOS Software, Dental Wings, Montreal, QC, Kanada) işlenerek prepare edilmiş day üzerine siman aralığı 50 µm olan tek kron restorasyonları tasarlanmıştır (Şekil 3.8). Marjinal kenarlar manuel modda belirlenmiştir. Komşu santral dişin (#21) anatomik formları kopyalanarak tasarım ana hatları oluşturulmuştur. Kron restorasyonunun proksimal temas alanı ayarlandıktan sonra proksimal temas alanı ve insizal kenarda restorasyon kalınlığı 2 mm, marjinal alanda 1 mm ve diğer alanlarda en az 0,5 mm kalınlığa sahip olacak şekilde restorasyon tasarımı tamamlanmıştır. Bu şekilde 30 adet .stl uzantılı dosya içerisindeki veriler kullanılarak 30 ayrı tasarım yapılmıştır. Restorasyon için kullanılacak materyal bloğu içerisinde freze edilecek sanal kronun ve tijin yerleşimi ayarlanmıştır. Freze cihazına (inLab MC XL, Dentsply Sirona, NC, ABD) komut gönderilerek bir kron restorasyonun freze işlemi yaklaşık 12 dk. içerisinde tamamlanmıştır (Şekil 3.9).
Çalışmamızda kullanılan rezin nanoseramik restorasyon materyali (Lava Ultimate, 3M ESPE, St. Paul, MN, ABD)(Şekil 3.10) ısıl işleme ihtiyaç göstermemektedir. Bu nedenle her bloktan 1 adet üretilen 30 adet kron restorasyonunun tijleri kesilip yüzey bitirme işlemi yapıldıktan sonra restorasyon üretim aşaması tamamlanmıştır (Şekil 3.11).
Şekil 3.8. Restorasyon tasarım aşamaları
Şekil 3.9. Restorasyonların freze yöntemiyle üretilmesi
Şekil 3.10. Lava Ultimate rezin nanoseramik restorasyon materyali
Şekil 3.11. Üretilen restorasyonlar
3.6. SİLİKON REPLİKALARIN ÜRETİLMESİ
Mikro-BT cihazı ile taranacak silikon replikaların üretimi için kron restorasyonlarının içine akıcı kıvamlı silikon ölçü materyali karıştırma tabancası yardımıyla doldurulmuş ve restorasyonlar ana model üzerindeki prepare edilmiş diş üzerine yerleştirilmiştir (Şekil 3.12). Taşan materyal temizlenmiş ve sabit yükleme cihazı ile silikon ölçü materyali polimerize olana dek 4 dk. boyunca kron restorasyonunun insizal kenarı üzerinde orta noktadan 50 N’luk kuvvet uygulanmıştır (Şekil 3.13). Polimerizasyonu tamamlanan replikalar presel yardımıyla hassas bir şekilde restorasyon içerisinden çıkarılmıştır (Şekil 3.14). Replika üretimi oda sıcaklığında gerçekleştirilmiş ve replikalar bekletilmeden Mikro-BT taramasına alınmıştır. Bu işlem her bir örnek için tekrar edilmiş ve toplamda 30 adet silikon replika üretilmiştir (Şekil 3.15).
Şekil 3.12. Restorasyonların iç yüzüne akıcı kıvamlı silikon materyalinin uygulanması
Şekil 3.13. Sabit yükleme cihazı
Şekil 3.14. Silikon replika örneği
Şekil 3.15 Üretilen silikon replikalar
3.7. MİKRO-BT TARAMALARININ YAPILMASI VE İÇ UYUMUN DEĞERLENDİRİLMESİ
Örneklerin iç uyumlarının değerlendirilebilmesi için mikro-BT tarayıcı (SkyScan 1275 X-ray mikrotomografi, Bruker, Massachusetts, ABD) (Şekil 3.16) cihaz içerisindeki platform üzerine prepare edilmiş plastik day yerleştirilmiştir. Hacim değerlendirilmesi yapılacağı için referans nokta oluşturulmamıştır.
Şekil 3.16. Mikro bilgisayarlı tomografi cihazı
Day üzerine kron restorasyonu yerleştirilerek her örnek 42 dakika süreyle taranmıştır. Elde edilen görüntünün piksel boyutu 12 µm’dir. Aynı yöntem ile 30 örneğin taraması tamamlanmıştır (Şekil 3.17) (Şekil 3.18) (Şekil 3.19) (Şekil 3.20).
Tarama için aşağıdaki parametreler kullanılmıştır:
o Hızlandırıcı voltaj: 100 kV o Akım: 100 µA
o Ekspozür süresi: 273 ms o Filtre durumu: 1mm bakır filtre
o Rotasyon basamağı: 0,2 rotasyon basamağı
Şekil 3.17. Kron-day kompleksinin mikro-BT tarama görüntüsü
a b c
Şekil 3.18. Kron-day kompleksinin a) transversal b) sagittal c) koronal kesit görüntüleri
Şekil 3.19. Transversal kesitte kron-day kompleksinin orta 1/3 mikro-BT kesit görüntüleri
Şekil 3.20. Transversal kesitte kron-day kompleksinin insizal 1/3 mikro-BT kesit görüntüleri
Silikon replikaların Mikro-BT cihazı ile taranması amacıyla silikon replikalar ortodontik mum yardımıyla cihaz içerisindeki tablaya ebonit çubuk üzerine yerleştirilerek hassas şekilde sabitlenmiştir. Hacim verileri değerlendirileceği için referans nokta oluşturulmamıştır. Her örnek 35 dakika süreyle aşağıdaki parametreler kullanılarak taranmıştır:
o Hızlandırıcı voltaj: 40 kV o Akım: 250 µA
o Ekspozür süresi: 49 ms.
o Filtre durumu: Filtre yok
o Rotasyon basamağı: 0,2 rotasyon basamağı
Elde edilen görüntünün piksel boyutu 12 µm’dir. Bu şekilde 30 adet silikon replikanın taraması tamamlanmıştır (Şekil 3.21)(Şekil 3.22).
Şekil 3.21. Silikon replika örneğinin mikro-BT tarama görüntüsü
a b c
Şekil 3.22. Silikon replika örneğinin a) transversal b) sagittal c) koronal kesit görüntüleri
Her örnek için 1800 pozlama olacak şekilde tarama verileri .tiff formatında 16 bit boyutunda elde edilmiştir. Yapılandırma sonucu elde edilen kesitler her örnek için yaklaşık 1180 kesit olacak şekilde .bmp formatında kaydedilmiştir. Yapılandırma işlemi NRecon (Nrecon 1.7.4.2., Bruker, Massachusetts, ABD) programı kullanılarak her örnek için ortalama 35-40 dk. işlem süresi içerisinde yapılmıştır. Analiz işlemleri ise CTAn (CTan 1.18.4.0., Bruker, Massachusetts, ABD) programı kullanılarak her örnek için yaklaşık 55-60 dk. işlem süresi içerisinde tamamlanmıştır. Görüntülerin üç boyutlu yapılandırması tamamlandıktan sonra program üzerinde kron restorasyonu ve plastik daya ait yoğunluk değerleri tanımlanmıştır. Kesitler üzerinde siman boşluğunu
ifade eden alanlar ROI (region of interest) kabul edilerek işaretlenmiştir. Daha sonra üç boyutlu formda VOI (volume of interest) oluşturan bu boşluğun hacim verileri elde edilmiştir. Silikon replikaların tarama verilerinin üç boyutlu yapılandırması tamamlandıktan sonra hacmi istenen silikon yapının yoğunluk değeri tanımlanmış ve tüm hacim değerleri hesaplanmıştır (Şekil 3.23).
A: Kron restorasyonu B: Prepare day C: Siman aralığı D: Ebonit çubuk E: Silikon replika
Şekil 3.23. Kron-day ve silikon replika yapılarının mikro-BT tarama görüntüleri
Tüm hacim verilerinin yanı sıra marjinal bölge ve çevresindeki alanın uyum verilerini değerlendirmek amacıyla plastik day üzerinde vestibül yüzey marjinal kenarının en derin noktasından yaklaşık 3 mm yukarısında belirlenen noktadan geçen transversal düzlemin altında kalan alanın hacmi hesaplanmıştır ve tüm tarama verilerine uygulanmıştır. Bu verilere “Marjinal 1/3 hacim verileri” adı verilmiştir.
Toplam hacim verilerinden tanımlanan bu alanın çıkarılması ile elde edilen bölümdeki verilere ise “İnsizal 2/3 hacim verileri” adı verilmiştir (Şekil 3.24).
A c
B
C
D
E
Şekil 3.24. Hacim verilerine ait sınır
3.8. İSTATİSTİKSEL DEĞERLENDİRMELER
Çalışmada elde edilen bulguların istatistiksel analizi SPSS (SPSS 15.0, SPSS Inc, Chicago, ABD) programında yapılmıştır. Çalışma verilerinin normal dağılıma uygunluğu Shapiro-Wilk testi ile değerlendirilmiştir. Grupların varyans homojenliğinin test edilmesi için Levene testi kullanılmıştır. İnsizal 2/3, marjinal 1/3 ve toplam hacim verileri ayrı ayrı uygulanan çift yönlü ANOVA testi ile ölçü tekniği, değerlendirme tekniği ve ölçü tekniği x değerlendirme tekniği interaksiyonları bakımından incelenmiştir. Varyans homojenliği gösteren değişkenler için çoklu karşılaştırmalarda post hoc Tukey testi, varyans homojenliği göstermeyen değişkenlerde ise post hoc Games-Howell testi kullanılmıştır (a=0,05).
4. BULGULAR
Farklı dijital ve konvansiyonel ölçü teknikleri yardımıyla üretilen her grupta 10 örnek olmak üzere toplamda 30 adet rezin nanoseramik tek kron restorasyonunun siman aralığı değerleri mikro-BT ile tarama ve silikon replikaların mikro-BT taraması teknikleri ile değerlendirilmiştir. CTan programında iç ve marjinal bölgelerden alınan kesitlerde çalışma aralığı tespit edildikten sonra üç boyutlu hacimsel veriler elde edilmiştir.
Verilerin dağılımını değerlendirmek için Shapiro-Wilk normallik testi uygulanmıştır. Tek aşamalı PVS ölçü yardımıyla üretilen ve Mikro-BT tekniği ile değerlendirilen gruptaki örneklerin insizal 2/3 hacim verileri ve çift fazlı çift aşamalı PVS ölçü yardımıyla üretilen ve silikon replika tekniği ile değerlendirilen gruptaki örneklerin insizal 2/3 hacim verileri haricindeki tüm grupların verilerinin normal dağıldığı görülmüştür (p>0.05) (Çizelge 4.1).
Çizelge 4.1. Shapiro-Wilk normallik testi bulguları
Ölçü
Tekniği Değerlendirme Tekniği
İnsizal 2/3 Hacim Marjinal 1/3 Hacim Toplam Hacim İstatistik df p İstatistik df P İstatistik df p tespit edilmiştir (p>0,05). Marjinal 1/3 ve toplam hacim bulgularında ise varyansların homojen dağılmadığı tespit edilmiştir (p<0,05) (Çizelge 4.2).
Çizelge 4.2. Levene varyans homojenliği testi bulguları verilerinin çift yönlü ANOVA test sonuçları Çizelge 4.3’de gösterilmiştir. İnsizal 2/3, marjinal 1/3 ve toplam hacim verileri ayrı ayrı uygulanan çift yönlü ANOVA testi ile ölçü tekniği, değerlendirme tekniği ve ölçü tekniği x değerlendirme tekniği interaksiyonları bakımından incelenmiştir. Kullanılan ölçü tekniğinin tek kron restorasyonlarının insizal 2/3, marjinal 1/3 ve toplam hacim değerlerine etkisi;
istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<.001). Kullanılan restorasyon uyum değerlendirme tekniğinin tek kron restorasyonlarının insizal 2/3, marjinal 1/3 ve toplam hacim değerlerine etkisi; istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<.001).
Ölçü tekniği x değerlendirme tekniği interaksiyonu istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p>.001).
Çizelge 4.3. Çift yönlü ANOVA test bulguları
İnsizal 2/3 Hacim Marjinal 1/3 Hacim Toplam Hacim
Etki df F p df F p df F p
Farklı ölçü teknikleri ve uyum değerlendirme teknikleri ile elde edilen restorasyon iç hacim ölçümlerinin ortalama ve standart sapma değerleri Çizelge 4.4’de verilmiştir.
Farklı ölçü tekniklerinin insizal 2/3 hacim bulgularına etkisi post hoc Tukey testi ile
değerlendirilmiştir. Farklı ölçü tekniklerinin marjinal 1/3 ve toplam hacim bulgularına etkisi ise post hoc Games-Howell testi ile değerlendirilmiştir.
Çizelge 4.4. Farklı ölçü teknikleri ve uyum değerlendirme teknikleri ile elde edilen iç hacim ortalama ve standart sapma değerleri (mm3)
Mikro-BT tarama Silikon replika
*Küçük harfler farklı ölçü teknikleri arasındaki farklılığı, büyük harfler farklı uyum değerlendirme teknikleri arasındaki farklılığı göstermektedir.
Mikro-BT tarama tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde insizal 2/3 hacim verileri bakımından dijital ölçü tekniği (18.00±0.64); çift fazlı tek aşamalı (20.54±0.48) ve çift fazlı çift aşamalı (20.59±0.33) PVS ölçü tekniklerinden istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermiştir (p<0.05). Çift fazlı tek ve çift aşamalı PVS ölçü teknikleri arasında fark görülmemiştir (p>0.05) (Şekil 4.1).
Silikon replika tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde insizal 2/3 hacim verileri bakımından dijital ölçü tekniği (18.74±0.68); çift fazlı tek aşamalı (21.20±0.50) ve çift fazlı çift aşamalı (21.23±0.21) PVS ölçü tekniklerinden istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermiştir (p<0.05). Çift fazlı tek ve çift aşamalı PVS ölçü teknikleri arasında fark görülmemiştir (p>0.05) (Şekil 4.1).
Değerlendirme tekniği Ölçü tekniği
Şekil 4.1. Farklı uyum değerlendirme tekniklerine ait insizal 2/3 hacim değerleri (mm3)
Farklı iç ve marjinal uyum değerlendirme teknikleri ile elde edilen insizal 2/3 hacim verilerinin kıyaslanması sonucunda mikro-BT taraması tekniği ve silikon replika tekniği arasında istatistiksel olarak anlamlı fark görülmüştür (p<0.05) (Şekil 4.2).
Şekil 4.2. Farklı ölçü tekniklerine ait insizal 2/3 hacim değerleri (mm3)
Mikro-BT Silikon replika
Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS
Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS
Mikro-BT 18 20,54 20,59
Mikro-BT tarama tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde marjinal 1/3 hacim verileri bakımından dijital ölçü (16.30±0.60) ve çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü teknikleri (16.65±0.97); çift fazlı çift aşamalı ölçü tekniğinden (17.85±0.70) istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermiştir (p<0.05). Dijital ölçü ve çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü teknikleri arasında anlamlı farklılık görülmemiştir (p>0.05) (Şekil 4.3).
Silikon replika tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde marjinal 1/3 hacim verileri bakımından dijital ölçü (17.37±1.05) ve çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü teknikleri (17.74±1.13); çift fazlı çift aşamalı ölçü tekniğinden (18.80±0.25) istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermiştir (p<0.05). Dijital ölçü ve çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü teknikleri arasında anlamlı farklılık yoktur (p>0.05) (Şekil 4.3).
Şekil 4.3. Farklı uyum değerlendirme tekniklerine ait marjinal 1/3 hacim değerleri (mm3)
Farklı iç ve marjinal uyum değerlendirme teknikleri ile elde edilen marjinal 1/3 hacim verilerinin kıyaslanması sonucunda mikro-BT taraması tekniği ve silikon replika tekniği arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık görülmüştür (p<0.05) (Şekil 4.4).
Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS
Şekil 4.4. Farklı ölçü tekniklerine ait marjinal 1/3 hacim değerleri (mm3)
Mikro-BT tarama tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde toplam hacim verileri bakımından dijital ölçü tekniği (34.30±0.66), çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü tekniği (37.19±1.10) ve çift fazlı çift aşamalı PVS ölçü tekniği (38.44±0.98) arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir (p<0.05) (Şekil 4.5).
Silikon replika tekniği değerlendirmesi sonucu elde edilen verilerde toplam hacim verileri bakımından dijital ölçü tekniği (36.11±1.43), çift fazlı tek aşamalı PVS ölçü tekniği (38.94±1.38) ve çift fazlı çift aşamalı PVS ölçü tekniği (40.02±0.28) arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir (p<0.05) (Şekil 4.5).
Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS
Mikro-BT 16,3 16,65 17,85
Silikon replika 17,37 17,74 18,8
15 15,5 16 16,5 17 17,5 18 18,5 19
Mikro-BT Silikon replika
Şekil 4.5. Farklı uyum değerlendirme tekniklerine ait toplam hacim değerleri (mm3)
Farklı iç ve marjinal uyum değerlendirme teknikleri ile elde edilen toplam hacim verilerinin kıyaslanması sonucunda mikro-BT taraması tekniği ve silikon replika tekniği arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık görülmüştür (p<0.05) (Şekil 4.6).
Şekil 4.6. Farklı ölçü tekniklerine ait toplam hacim değerleri (mm3)
Mikro-BT Silikon replika
Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS
Dijital Tek aşamalı PVS Çift aşamalı PVS
Mikro-BT 34,3 37,19 38,44
5. TARTIŞMA
Seramik restorasyonların marjinal uyumunu tespit etmek için in vivo ve in vitro pek çok çalışma yapılmaktadır. İn vivo yöntemle yapılan iç ve marjinal uyum çalışmalarında standardizasyonu sağlamak mümkün değildir. Teknik nedenlerden dolayı, silikon replika tekniği, in vivo olarak kullanılabilen tek marjinal uyum ölçüm tekniğidir ancak, X-ışını mikrotomografisi gibi in vitro olarak uygulanabilen diğer yöntemlerle elde edilen veriler kadar kesin veriler ortaya koymamaktadır (Boening ve ark. 2000). Ayrıca in vivo yöntemler diş preparasyonu görüş açısı ve erişilebilirlik gibi nedenlerden ötürü karmaşık hale gelebilmektedir (Boening ve ark. 2000). Ölçü kalitesi, kenar bitim sınırı, periodontal sağlık, ölçü sırasında sulkus kanaması, tükürük akış hızı ve hasta uyumu gibi çeşitli faktörlerden etkilenebilmektedir (Syrek ve ark.
2010). Çevresel faktörlerin etkisini en aza indirmek için, bir sistemin doğruluğu optimal klinik koşullarda test edilmelidir. Bu durum, iyi tasarlanmış in vitro çalışmalar ile sağlanabilmektedir (Gassino ve ark. 2004). İn vitro yöntemlerle elde edilen marjinal uyum değerleri, klinik uygulamalara rehber olabilecek bilgiler vermektedir (Gemalmaz ve ark. 2001). Bu nedenle bu çalışma in vitro koşullarda gerçekleştirilmiştir.
Protetik restorasyonlar, materyalin mekanik dayanıklılığını ve stabilitesini sağlayacak ve çevre dokuların sağlığını koruyacak şekilde yeterli uyum göstermelidir (Tuntiprawon ve Wilson 1995, Burns ve ark. 2003). Uyum başarısı, destek dişlerin morbiditesini azaltmak ve protetik sağ kalımı arttırmak konusunda anahtar unsur olarak kabul edilmektedir (Tan ve ark. 2004). Uyum eksikliği plak birikimi, siman sızıntısı, marjinal renkleşme, kötü estetik, diş hassasiyeti, çürük ve periodontal hastalıklara neden olabilmektedir (Burns ve ark. 2003). Sailer ve ark. restorasyonların simantasyonundan 3 yıl sonra destek dişlerde %11 oranında sekonder çürüğün görüldüğünü ve bu oranının 5 yıl sonunda %22’ ye yükseldiğini bildirmişlerdir (Sailer ve ark. 2006).
Geleneksel yöntemlerle karşılaştırıldığında, CAD/CAM sistemleri kullanılarak üretilen restorasyonların uyum bakımından daha başarılı olması beklenmektedir.
CAD/CAM sistemleri restorasyonların taranması, tasarımı ve üretimi sırasında çeşitli
seçenekler sunmaktadır. Bu sistemler restorasyon kalınlığının ve siman boşluğunun istenen değerlerde üretilmesine imkan tanır (Seker ve ark. 2016, Beuer ve ark. 2010, Miyazaki ve ark. 2009) ve gelişmiş marjinal uyum sağladıkları öne sürülmektedir (Gonzalo ve ark. 2009). Ancak tarama kalitesi düşük ve yetersiz tasarım yazılımına sahip bazı CAD/CAM sistemlerinin uygun olmayan marjinal aralığa sahip restorasyonlar ürettiği de bildirilmiştir (McLaren ve Terry 2002, Bindl ve Mörmann 2005).
Yeterli uyum ve klinik olarak kabul edilebilir marjinal aralık değeri bakımından literatürde farklılıklar mevcuttur. Bu farklılığın, yapılan çalışmalarda değerlendirilen restoratif materyallerin, restorasyon üretim şekillerinin, kenar bitim şekillerinin ve uyum değerlendirme tekniklerinin farklılığından kaynaklandığı düşünülmektedir (Nawafleh ve ark. 2013). Farklı materyaller kullanılarak üretilmiş CAD/CAM restorasyonların uyumunun değerlendirildiği bir sistematik derlemede, kron restorasyonlarının çoğunluğunun 80 µm'den daha az olmak üzere 10-110 µm aralığında mutlak marjinal aralık (AMG) gösterdiği, aksiyel iç aralığın 25-134 µm ve oklüzal iç aralığın ise 45-219 µm aralığında olduğu bildirilmiştir (Boitelle ve ark.
2014). Çoğu yazar, 120 µm' nin altındaki marjinal aralık değerinin klinik olarak kabul edilebilir olduğu konusunda hemfikirdir (McLean ve von Fraunhofer 1971, Weaver ve ark. 1991, Belser ve ark. 1985, Fonseca ve ark. 2003, Molin ve ark. 1996, Karlsson 1993). Sabit protetik restorasyonların iç ve marjinal uyumuna üretim sırasında belirlenen siman aralığının etkisini değerlendiren çalışmalar mevcuttur (Nakamura ve ark. 2003, Nakamura ve ark. 2005, Iwai ve ark. 2008, Hmaidouch ve ark. 2011).
Belirlenen siman aralığı değerinin seramik restorasyonların marjinal uyumunu etkilediği bildirilmiştir (Contrepois ve ark. 2013). Küçük bir siman boşluğu restorasyon iç yüzeyi ile destek diş arasında erken temasa neden olarak oklüzal yüzeyden siman kaçışına engel olup marjinal aralığın genişlemesine neden olabilmektedir (Nakamura ve ark. 2003, Hmaidouch ve ark. 2011). Restorasyon ve destek diş arasında 25-50 µm aralığında siman boşluğunun bırakılması, protetik bileşenlerin doğru şekilde yerleşmesini ve siman materyalinin eşit kalınlıkta dağılabilmesini sağlamak için gereklidir (American Dental Association 1977).
Literatürde ideal siman aralığının 50 µm olduğu bildirilmiştir. Teorik olarak bildirilen siman kalınlığının 25-40 µm aralığında olması nedeniyle ortalama 30 µm’
lik siman aralığı için gerekli boşluk ve üretimden kaynaklı hataları kompanse etmesi amacıyla ilave olarak 20 µm’ lik boşluğun gerekli olduğu bildirilmiştir (Euan ve ark 2012, Euan ve ark. 2014, Baig ve ark. 2016, Grajower ve Lewinstein 1993). Bazı çalışmalarda dijital olarak veya ilave day spacer uygulaması yapılarak siman boşluğu artırıldığında marjinal aralığın azaldığı bildirilmiştir (Rinke ve ark. 1995, Baig ve ark.
2016, Beuer ve ark. 2009b, Aditya ve ark. 2012). Ancak bu durumun 120 µm’den daha fazla siman aralığı bulunması halinde görülmediği, hatta potansiyel iç uyum sorunları ve simanın polimerizasyon büzülmesi nedeniyle seramik materyalinin dayanıklılığında azalmaya neden olabileceği bildirilmiştir (Euan ve ark. 2012, Abdullah ve ark. 2016, Cho ve ark. 2015, Quintas ve ark. 2004, Vojdani ve ark. 2013, Nedelcu ve Persson 2014). Özçelik ve ark. farklı siman aralıklarına sahip restorasyonların marjinal uyumlarını değerlendirdikleri çalışmada en düşük marjinal aralık değerlerinin 20-60 µm siman aralığına sahip grupta görüldüğünü bildirmişlerdir (Özçelik ve ark. 2018). Başka çalışmalar da benzer şekilde görüş bildirmişlerdir (Euan ve ark. 2012, Abdullah ve ark. 2016, Vojdani ve ark. 2013 ve Jalali ve ark. 2015). 50 µm’ lik siman aralığı ile üretilen restorasyonlarda vertikal marjinal aralık için 59-68 µm ve 53-64 µm aralığında değerler elde edildiği bildirilmiştir (Prasad ve Al-Kheraif 2013, Euan ve ark. 2014). Bir başka çalışmada ayarlanan siman aralığının 40 µm’ den az olduğu durumlarda büyük marjinal aralıkların görüldüğü ve siman aralığı ile marjinal uyum arasında negatif ilişki oluştuğu bildirilmiştir (Wilson 1994). Bu bilgiler doğrultusunda çalışmamızda tek kron restorasyonların siman aralığı değeri 50 µm olarak uygulanmıştır.
Sabit protetik restorasyonların iç ve marjinal uyumlarını değerlendiren çalışmalarda sıklıkla CAD/CAM sistemleri ile uyumlu freze edilebilen tam seramik blokların kullanıldığı görülmektedir. İtriyum ile stabilize edilmiş zirkonya gibi restoratif materyaller yarı sinterize ve tam sinterize ticari formlarda satışa sunulmuşlardır (Komine ve ark. 2010). Tam sinterize bloklarla kıyaslandığında yarı sinterize bloklar, kullanılan frezlerde daha az aşınmaya neden olarak daha kolay ve daha hızlı frezeleme sağlamaktadır (Denry ve Kelly 2008). Ancak bu işlemden sonra materyalin yüksek sıcaklıkta sinterlenmesi gerekmektedir (Miyazaki ve ark. 2013).
Sinterleme sonrasında materyal büzülme göstererek daha yoğun ve güçlü bir forma ulaşmaktadır. Bu nedenle materyaldeki büzülmenin; uyumsuzluk oluşturmaması için CAD/CAM sistemi tarafından telafi edilmesi gerekmektedir. Daha büyük altyapı