Metni Anlama ve Çözümlemeye Yönelik Etkinlikler

Öğrenci çalıĢma kitabındaki etkinliklerin büyük bir bölümünü metni anlamaya yönelik etkinlikler oluĢturmaktadır. Bu etkinlikler hazırlanırken kimi zaman sorular verilmiĢ, bu soruları öğrencilerin cevaplaması istenmiĢ; kimi zaman da soru ve cevap kısımları boĢ bırakılarak öğrencilerin hem soru hazırlamaları hem de hazırladıkları sorulara cevap vermeleri istenmiĢtir. Bu türdeki etkinliklerin bir diğer çeĢidi de metinle ilgili sorulara “D ve Y” seçeneğine dayalı cevaplar verilmesini isteyen etkinliklerdir. Öğrenci çalıĢma kitabında büyük bir yer kaplayan bu etkinliklerle ilgili etkinlik örnekleri Ģöyledir:

-Metinle ilgili aĢağıdaki sorulara cevap veriniz. (Ek 8)

-Metinde anlatılan olayları, duyguları, düĢünceleri ve hayalleri belirleyiniz. Bunlardan birbiriyle iliĢkili olanları aĢağıdaki boĢlukların içine yazınız. Bunları oluĢ sırasını dikkate alarak numaralandırınız.

-Metnin yazarı hakkında bir araĢtırma yapınız. Öğrendiklerinizi aĢağıya yazınız.

-Ġfade ettiği duygu ve düĢüncelerden yola çıkarak metnin kahramanının kiĢisel özellikleri hakkında neler söyleyebilirsiniz?

- … baĢlıklı metinde yer alan bazı cümleler verilmiĢtir. Bunları metnin zihin haritasını oluĢturacak Ģekilde kendi cümlelerinizle özetleyerek yazınız. (Ek 9) - … baĢlıklı metinde yer alan geçen önemli kavramları belirleyiniz. Bu kavramlar arasındaki iliĢkileri bir kavram haritası yaparak gösteriniz.

-ġiirde yer alan örtülü ifadelerle anlatılmak istenenleri yazınız.

-Metinle ilgili sınıfça sorular belirleyiniz ve bu sorulara cevaplar veriniz. (Ek 10)

- Metinde anlatılan kavramla ilgili özellikleri aĢağıdaki boĢluklara doldurunuz. - Metindeki olayları akıĢ sırasına uygun olarak sıralayınız. (Ek 11)

-Metinde yazarın ifade ettiği düĢüncelerden katılıp katılmadıklarınızı aĢağıya belirtiniz. (Ek 12)

-Metindeki kiĢinin özellikleriyle kendi özelliklerinizi benzer ve farklılıklar yönünden karĢılaĢtırınız.

-Metinden iki öznel ve iki nesnel yargı bulup yazınız.

-Metinden sekiz tane anahtar kelime belirleyiniz. Bunları Ģekildeki üçgenlerin içine yazınız. Belirlediğiniz kelimelerin tamamını kullanarak akrostiĢi tamamlayınız.

-Metne ait resimlerin altına kime, neye ya da nereye ait olduklarını yazınız. Resimlerin anlattıklarını ikiĢer cümle ile ifade ediniz. (Ek 13)

-Ġncelediğiniz metinde verilen bilgilerden yola çıkarak ………’un soy ağacını çiziniz. (Ek 14)

Öğrenci çalıĢma kitabında yer alan metni anlama ve çözümleme ile ilgili etkinlikler ana hatlarıyla bunlardan ibarettir. Bu etkinliklerden metinle doğrudan iliĢkilendirilenlerin uygulanmasında herhangi bir sorun bulunmamaktadır. Metnin anlama ve çözümü için verilen sorulara yönelik etkinlikler diğer anlama ve çözümleme etkinliklerine oranla daha kolay olmaktadır. Fakat bazı etkinliklerde soru cümlesinin uzun olması etkinliğin uygulanmasını engellemektedir. Ayrıca okuma metinlerinin birçoğunun düĢünce yazısı olmasından dolayı metin tam olarak anlaĢılamamaktadır. Bu da öğrencilerin metni anlama ve çözümlemeyle ilgili etkinliklerin uygulanmasında sorunlar oluĢturmaktadır. Olay yazılarına yönelik verilen etkinliklerin düĢünce yazılarına ait etkinliklere oranla uygulanması daha rahat olmaktadır. Ayrıca ders kitaplarındaki metinlerin uzun olması da anlamayı engellemekte, böyle olunca da etkinlikler uygulanamamaktadır. Bu etkinlikler uygulanırken öğrenciler soruların cevaplarını bulmak için tekrar metne dönmekte bu da uzun bir zaman kaybının yaĢanmasına neden olmaktadır. Anlamanın az olduğu veya hiç olmadığı yerde etkinlikler ya uygulanmamakta veya amacına ulaĢmamaktadır.

Ayrıca öğrencilerden hem soru hazırlamasını hem de hazırlanan bu sorulara cevaplar vermesini isteyen etkinlikler de öğrencilerin soru sorma tekniğini bilmediklerinden dolayı yapılamamaktadır. Bu tür etkinliklerin uygulanabilmesinin temel Ģartı metnin anlaĢılmasıdır. Oysa öğrenci ders kitabındaki metinlerin uzun ve birçoğunun da düĢünce yazılarından oluĢması nedeniyle anlama az olmakta veya olmamaktadır. Öğrenciler düĢünce yazılarını oluĢturan metinleri okurken sıkılmaktadırlar. Olay yazılarını oluĢturan metinler ise öğrencileri hiç sıkmamakla birlikte anlamayı da kolaylaĢtırmaktadır. Dolayısıyla olay yazılarına yönelik

oluĢturulan anlama ve çözümleme etkinlikleri daha rahat uygulanmaktadır. Fakat olay yazılarına ait metni anlama ve çözümleme etkinliklerinden bazıları öğrenci seviyesinin üstünde olduğu için uygulanmasında sıkıntılar yaĢanmaktadır. Öğrencilerin soru hazırlayabilmesi için her Ģeyden önce sözlü olarak soru sorma cesaretini kazanmaları gerekir.

Anlamadığı bir konuyu sözlü olarak dile getiremeyen bir öğrenci metne yönelik sorular da meydana getiremeyecektir. Bu tür etkinliklerin yapılabilmesi için öğrenciler mutlaka soru sorularak verilmiĢ olan etkinliklere yönlendirilmelidir. Soru sorma alıĢkanlığı kazandırmayı amaçlayan etkinliklerde sorular daha çok öğretmen tarafından hazırlanmaktadır. Öğrenciler daha sonra aynı tür etkinliklerle karĢılaĢtıklarında öğretmenlerinin hazırlamıĢ olduğu sorulara benzer sorular hazırlamaktadırlar. Yani bir çeĢit taklit yolunu benimsemektedirler.

Metni anlama ve çözümlemeye yönelik etkinliklerin içersinde en kolay uygulananı ve en çok sevileni “D ve Y” Ģeklinde verilen etkinliklerdir. Bu tür etkinlikler aynı zamanda büyük bir zaman tasarrufuna da neden olmaktadır. Metinde anlatılanlara yönelik “D ya da Y” cevabını almak için verilen cümleler öğrenciler tarafından rahatça uygulanabilmektedir ve bu tür etkinliklere sınıftaki öğrencilerin tamamına yakını katılmaktadır. Çünkü öğrenciler soruyu %50 doğru cevaplayacaklarını bilmektedir. Bu tür etkinliklerde doğru cevabı veren öğrencilere “neden doğru” veya “neden yanlıĢ” diye sorulduğunda öğrenciler buna cevap verememektedirler. Bu tür etkinliklerin en büyük katkısı öğrencilerin tamamının derse katılımını sağlamasıdır. Fakat “D-Y” Ģeklindeki etkinlikler öğrenciyi düĢünmeye sevk etmemektedir.

Etkinliklerin uygulamasına bakıldığında genelde eğer verilen metni anlama ve çözümlemeye yönelik etkinliklere verilecek cevaplar okuma metinlerinin içerisinde varsa uygulanmaktadır. Fakat bu etkinliklerle öğrencilerde metne dayalı özgün düĢünceyi geliĢtirmeye yönelik bir çalıĢma varsa bu tür etkinlikler de uygulanamamaktadır.

7. sınıf öğrenci çalıĢma kitaplarında yer alan metni anlama ve çözümlemeye yönelik etkinliklerin uygulanmasında karĢılaĢılan sıkıntılar, sorunlar Ģöyle özetlenebilir:

- Metinlerin uzun olmasından dolayı anlaĢılamaması, - Metinlerin birçoğunun düĢünce yazısından oluĢması,

-Öğrencilerin düzeyine hitap etmeyen etkinliklerin bulunması, -Öğrencilerin yazılı ifade becerilerinin geliĢmemiĢ olması,

-Etkinliklerde metni çağrıĢtıracak resimlerin neredeyse hiç bulunmaması, -Etkinliklerde soru kökünün birden fazla olması.

Metnin yazarına yönelik araĢtırma içeren etkinlikler de amacına uygun bir Ģekilde yapılamamaktadır. Çünkü öğrenciler bu araĢtırma görevini internetten bulup getirmektedir. Getirdiği bu araĢtırmayı da nerdeyse hiç okumamaktadır. Ayrıca öğrencilerin gerek okullarında gerekse evlerinde yeterince kaynak kitap olmadığı için öğrenciler bu araĢtırma görevlerini mecburen internetten bulup getirmektedirler.