Mesleki Müzik Eğitimi Alanı Olarak Piyano Eğitimi

Mesleki piyano eğitiminin kökeninin yarı mesleki türüne yine Osmanlı‟daki uygulamalarda rastlanmaktadır. Osmanlı Sarayı ve çevresinde hem piyano muallimliği mesleği hem de piyano dersini uğraĢı /zevk alanı olarak alan üst düzey yönetici çocukları veya Ģehzade ve sultanların zaman içersinde bir piyanist niteliği kazandığı veya piyano eserleri yazacak seviyede mesleki bir özellikle donandığı anlaĢılmaktadır (Üngör, 2000). Bu tez kapsamında, söz konusu Ģehzade veya sultanların musiki meslekleri, bu yönde bir kazanç elde ettiklerini gösteren herhangi bir belge elde bulunmadığına göre mesleki nitelik kazandıran piyano eğitiminin mesleki sonuçları oluĢmadığından yarı mesleki olarak nitelendirilecektir. Bu sayıltı doğrultusunda genelde müzik eğitiminde özel olarak bu tez kapsamında piyano eğitiminin hedef, yapılandırılma ve süreçler bakımından mesleki bir sonucu ortaya

koymadığı sonucuna varılmaktadır. Ancak ilerleyen süreçte piyano dersinin nota okuma, çözümleme, biçim bilgisi, armoni ve müziğe giriĢ bilgileri üzerinden geliĢen bir müzik kuramı bilgileri ile donatılarak yürütüldüğü gözlenmektedir. Bunun sonucunda zevk ve uğraĢı temelli baĢlayan dersin mesleki bir nitelik kazanmasına rağmen mesleki nitelikle donanan bireylerin bu donanımın zevk ve uğraĢı düzeyinde sürdürdüğü eğitim veya piyano eğitimine “yarı mesleki piyano eğitim veya yarı mesleki müzik eğitimi” denir.

Osmanlı‟daki mesleki piyano eğitiminin kaynağında Saray ve çevresinin yarı mesleki piyano eğitimi olduğuna yukarıda değinilmiĢti. Osmanlı‟da söz konusu nitelikteki piyano eğitiminin mesleki boyutlarda ortaya çıkıĢına yönelik bilgiler BOA belgelerinde yer almaktadır. Genellikle gayrimüslimlerden oluĢan piyano muallimliğine yönelik atama bilgilerineyse Mızıka-yı Hümâyun Mektebiyle Dar‟ül Elhan ve Dar‟ül Elhan‟ın dönüĢümüyle eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdüren ve Türkiye Cumhuriyeti mesleki piyano eğitiminin en temel kurumlarından biri olan Ġstanbul Belediye Konservatuarından eriĢme olanağı vardır.

Cumhuriyet döneminde iki temel mesleki piyano eğitimi kurumu vardır. Bu kurumlar daha önceki konularda adları verilen MMM36

ve ADK‟dir. Bunlardan biri, ADK‟nin kurulduğu yıl MMM‟nin bir sonucu olarak kurulan Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü [GOMMTE-1936] bünyesinde yer verilen musiki Ģubesidir. MMM‟nin 1936 yapılanmasında “… Musiki Öğretmen Okulu sistemi (bünyesi) içinde bu okula bağlı (“merbut”) olarak “Konservatuvar Sınıfları” açılmış, (…) Müzik Estetiği, Koro, Şan ve Zorunlu Piyano dersleri37

konulmuştur‟' (Uçan, 1996; ġarman, 2005). Uçan‟ın sözünü ettiği piyano dersleri, Darül Elhan‟ın

36

Türkiye‟de müzik öğretmeni yetiştirme amaçlı ilk kurumsal yapılanma ilk öğretmen okulunun

kuruluşundan 76 yıl sonra 1924‟te Cumhurbaşkanı M. K. Atatürk‟ün “Cumhuriyet Devrimi” ve “Çağdaşlaşma Programı” çerçevesinde “lise ve orta mektepler ile muallim mektepleri için musiki muallimi yetiştirmek” amacıyla Musiki Muallim Mektebinin kurulması. Bu adım/oluşum devrimsel bir doruk ve dönüm noktasıdır.

http://www.muzed.org.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=116&Itemid=30

37 _{Musiki Muallim Mektebinde eğitim süresi dört yıldı ve son sınıf uygulamaya ayrılmıştı. Okula kabul}

edilmede, yaş sınırı 13-17‟dir. Öğrenilebilecek çalgılar; keman, piyano, flüt ve viyolonseldir. Ders programı ise oldukça ağırdır. 1931‟de, öğrenim süresi altı yıla çıkarılmıştır

devamı olan ve günümüzde Ġstanbul Belediye Konservatuarından Ġstanbul Üniversitesine bağlanan konservatuardaki piyano derslerinin yapılandırılmasına temel dayanak oluĢturmuĢtur. Ayrıca ADK‟nin devamı olan Hacettepe Üniversitesi Devlet Konservatuarı ve MMM‟nin müzik öğretmeni yetiĢtirme yönünün devamı olan Müzik Eğitimi Ana Bilim Dallarında piyano dersleri yapılandırılmıĢtır. Bu zaman diliminde piyano odaklı mesleki eğitimin baĢlangıcının üzerinden yüzyıla yakın bir süre geçmiĢtir. Günümüzde yaklaĢık 100‟e yakın GSSL, 50 civarında Devlet Konservatuarı ve 30 civarında Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı eğitim-öğretim vermektedir. Piyano dersinde hem piyanist ve piyano öğretmeninin hem de müzik öğretmenliği mesleğinde piyano çalgısının temel çalgı aleti olarak kullanılması, meslek insanı yetiĢtirmenin dayanaklarını oluĢturmuĢtur. Demek ki piyano eğitimi gerek müzik öğretmenliğinde gerek piyanistlik eğitiminde programların temel dersi konumundadır. Piyano çalgısının özellikle opera sanatındaki eĢlik özelliğinin piyano eğitimine veya müzik öğretmenliği eğitimine kabul aĢamalarında önemli bir yeri vardır.

Piyano çalma becerisi ve dağar birikimi, 1989 yılında yapılandırılan AGSL‟lerin 1993 yılında mezun vermeye baĢlamasıyla müzik öğretmenliği programında eğitim görmek isteyen adaylara yönelik uygulanan özel yetenek sınavları yoluyla bir değerlendirme alanına dönüĢmüĢtür. 2005 yılında piyano, Müzik öğretmenliği programında sekiz dönemlik bir meslek çalgısına dönüĢmüĢtür. Bunun sonucunda söz konusu alanın özel yetenek sınavlarının en temel ölçme ve değerlendirme alanı olması gereği doğmuĢtur. Günümüzde bu bakımdan bazı üniversitelerin özel yetenek sınavı ölçme ve değerlendirme ölçütlerinde bu yönde bir özellik görülse de bu özelliğin tüm müzik öğretmeni yetiĢtiren kurumların yetenek sınavlarına yansımadığı anlaĢılmaktadır. Ancak Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalının son beĢ yıllık uygulamalarında piyano sınavının zorunlu eser verilerek ölçme ve değerlendirme ölçütlerine dâhil edildiği ve sınava giren tüm öğrencilerin kabul edildikleri takdirde eğitim görecekleri programın bir gereği olarak piyano eğitimine dikkatlerinin çekildiği anlaĢılmaktadır.

Günümüzde Türkiye‟deki piyano eğitimine yönelik iĢ ve istihdam alanları, özel eğitim kurumlarının varlığı ve KMOBK‟un Türkiye etkinlikleri kapsamında geliĢmiĢ ve geniĢlemiĢtir. Bu öneme yönelik olarak piyano çalmaktan zevk alan uğraĢıcılar, zevk duygusunun ötesinde mesleki bir nitelikle piyanoyu öğrenmek isteyen yarı mesleki icracılar veya öğreticilerle mesleki nitelik kazanmıĢ piyanistler ve müzik öğretmenlerinden oluĢan geniĢ yelpazeli bir toplumsal tabaka oluĢmuĢtur.