Etkinlikleri
Kraliyet müzik okulları etkinlikleri, kökeni Osmanlı‟ya kadar uzanan Batı sanat musikisinin yerleĢmesinde Avrupalı etkinliklerin en güçlüsü olarak değerlendirilmelidir. Bu etkinliklerin amaç ve iĢlevini 19. yüzyıl Osmanlı topraklarının büyük bir kesiminde, içinde Hıristiyan Aliance dinsel örgütünün de bulunduğu görevlilik esaslarına yakınlaĢtırma olanağı olup olmadığı, diğer bir değerlendirme konusu olup uluslararası iliĢkiler alanının bilimsel çalıĢma sınırları içine girmektedir. Bu tezde söz konusu KMOBK faaliyetlerinin müzik sanatı ve eğitimi bakımından durumuna yönelik tespit amacı güdüldüğünden bahsi geçen etkinliklerin uluslararası boyutu değerlendirme dıĢı bırakılmıĢtır. Bilindiği üzere özellikle 19. yüzyılda Hıristiyan ve Musevi din lobilerinin eğitimsel ve yardım kuruluĢu amaçlı faaliyetleri, dönemin geniĢ Osmanlı coğrafyasının her köĢesine yayılmıĢtı41. Bu faaliyetlerin günümüz Türkiye‟sine uzandığı, hatta hâlâ Robert Kolej kurumsal kimliğinde eğitime yönelik olarak faaliyetlerini sürdürdüğü söylenebilir.
41
En önemli Protestan Kolejleri, İstanbul ve Beyrut gibi merkezlerde açılmıştı. Bunlardan 1863
yılında Cyrus Hamlin isimli bir misyoner tarafından İstanbul‟da açılan Robert Kolej‟in Bulgaristan‟ın bağımsızlığını sağlayacak kadroların yetişmesinde önemli rol oynadığı bilinmektedir. Nitekim kurucuları, yöneticileri ve çoğu öğretim elemanı misyonerlerden meydana gelen bu Kolej‟in 1863-1903 tarihleri arasındaki mezunlarının çoğunu Bulgar öğrenciler oluşturuyordu. Yine, Kolej‟in ilk Bulgar mezunlarından beşinin Bulgaristan‟da başbakanlık görevinde bulunduğu ve Birinci Dünya Savaşı önce Bulgar kabinelerinden her birinde en az bir Robert Kolej mezununun yer aldığı görülüyordu. Yüklü bir program uygulayan Kolej‟de Almanca, İngilizce ve Fransızca gibi Batı dilleri yanında başta Bulgarca ve Ermenice olmak üzere on beşe yakın değişik dilin öğretilmesi Kolej‟in çok yönlü amaçlarını ortaya koyması açısından önemli bir husustur.
KMOBK‟un etkinlikleri Robert Kolej, Saint Joseph, Saint Benavue vb. okulların etkinliklerinin hem bir devamı hem de sadece musiki odaklı olması bakımından onlardan ayrılan bir etkinlikler dizgesidir. Söz konusu kurumun bu etkinlikler dizgesinin bir parçası olup olmadığı Ģeklinde bir değerlendirmeye yönelmek için toplum bilimi, eğitim bilimi ve uluslararası iliĢkiler bilimi yönünden çeĢitli araĢtırmalara ihtiyaç bulunmaktadır. KMOBK Türkiye faaliyetlerinin bu tez kapsamına giren ders süreçleri ve seviye sınavı uygulamaları göz önünde bulundurulduğunda söz konusu faaliyetlerin yapılandırıldığı kurumsal özelliklere
Bulgarlar için çalışan Avrupa Türkiye‟si Misyonu‟nda 1899‟da on misyoner, on iki Amerikalı misyoner yardımcı ve 81 yerli yardımcı görev yapıyordu. Bölgedeki Protestan Kiliselerinin sayısı ise on beşi bulmuştu. 1870-80‟li yıllarda, İstanbul‟da misyonerlerin kurduğu matbaada yayınlanan eserlerin yarıya yakınının Bulgarca olması bu konu üzerindeki çalışmaların ciddiyetini ortaya koymaktadır.
“American Board”dan başka Bulgarları Protestanlaştırmak için çalışan bir diğer Amerikan Misyoner örgütü olan “Methodist Episcopol Mission”da 1858‟de Bulgaristan‟da birer “Misyon” merkezini kurmuştur.
American misyonerlerinin İstanbul‟da kurduğu Robert Kolej‟in Bulgarlar için üstlendiği görevi, Beyrut‟ta açılan Protestan Koleji de oradaki Arapları bilinçlendirip, Osmanlı‟ya karşı kışkırtma olarak yerine getirdiği ifade edilir.
Bu iki Kolej‟den başka Anadolu‟da açıdan pek çok Amerikan misyoner kolejleri, aynı şekilde daha çok Ermenilere yönelik olarak faaliyet göstermişlerdir. Bunlardan bazıları şunlardır: Anadolu‟da ilk Amerikan misyoner merkezi 1852‟de Harput‟ta kurulmuştur. Aynı yerde 1878‟de açılan Osmanlıların “Fırat Koleji” dedikleri “Ermenistan Koleji” (Armenian College) protestan papazı yetiştirmek ve Ermenileri dilleri, tarihleri, edebiyatları, milliyetleri hakkında bilgilendirmek için faaliyete geçti. Aynı dönemde Merzifon‟da “Anadolu Koleji” (Anatolia College), İzmir‟de Millletlerarası Kolej (International College) ile kızlar için açılan Amerikan Koleji, Antep ve Maraş‟ta kızlar ve erkekler için açılan “Merkezi Türkiye Kolej”leri, Tarsus‟taki St. Paul Enstitüsü gibi kolejler başlangıçta Hıristiyan azınlıkların çocuklarını eğitmişler, onlara milli duygular kazandırarak bilinçlendirmişler ve sonuçta Osmanlı Devleti‟ne karşı ayaklanmalarını sağlamışlardı. İçeride azınlıkları bu şekilde yetiştirerek kışkırtan misyonerler dışarıda da Avrupa ve Amerikan kamuoyunu Türkiye aleyhine çevirmek için kendi tahrikleriyle çıkan ayaklanmaların bastırılmasını “Türkler Hıristiyan ahaliyi kesiyor!” propagandalarıyla etkilemeye çalışarak batı dünyasını Osmanlı Devleti aleyhine tavır almak üzere harekete geçiriyorlardı. İyi yetiştirilmiş Ermeniler ABD‟ye götürülüyorlar ve çoğu Amerikan vatandaşlığına geçtikten sonra Osmanlı topraklarına geri dönüyorlar ve özgürlük propagandası yaparak lehlerinde reformlar yapılmasını istiyorlardı.
Özetle verdiğimiz bu bilgilerden de anlaşılacağı üzere “American Board” teşkilatı Osmanlı topraklarındaki misyonerlik faaliyetlerinin çoğunu üstlenmektedir. Bu faaliyetlerin % 30‟a yakını anılan kurum tarafından yürütülüyordu.
Böylece “American Board” ve diğer teşkilatların bu derece etkin ve yoğun çalışmaları sonucunda misyonerler, 1880‟lerden itibaren A.B.D.‟ye Ortadoğu‟da ekonomik, sosyal ve kültürel bir hayat sahası oluşturmada aracı rol oynamışlardır. Başlangıçta Ermeni ve Bulgarlara yönelik olarak çalışan Protestan misyonerleri daha sonra Rum, Hıristiyan Arap, Nasturi, Süryani, Kürt ve Yahudiler üzerinde de etkili oldular.
Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde yürüttükleri çalışmalarla bölgedeki Kürt ve Nasturilerin ayaklanmalarında rol oynadılar. Bunda ayrıca 17.yüzyıldan itibaren bölgeye gelen Fransız ve İtalyan Katoliklerinin de payı büyük olmuştur.
yönelik bilgiler KMOBK sanal sayfasında yer almaktadır. Türkiye‟de bu kurumsal yapının temsilci kuruluĢu Maria Rita Epik müzik kursunun sanal sayfasında bulunan ve Jean Harvey‟in söz konusu kurumsal yapının sınav süreçlerini içeren açıklama, veli, öğrenci ve piyano öğretmenlerine yönelik hazırlanan “Bu Müzik Sınavları” adlı kitaba göre Ģöyledir:
KMOBK, kurum baĢkanı Sir Alexander MacKenzie‟nin önerisi üzerine 1889 yılında Londra‟da kurulmuĢtur. Ġki seçkin müzik eğitimi kurumunun amacı, müzik eğitimi yararına çalıĢmalar yapmak, yaygınlaĢmasını sağlamak ve yüksek seviyelerde yaygın bir müzik eğitimi için değerleme görevi üstlenmektir. Bu amaçla ilk kez 1890 yılında yapılandırılan seviye ölçme ve değerleme sınavları, Ġngiltere‟nin kırk altı sınav merkezinde yeniler ve kıdemliler adı altında iki boyutta gerçekleĢtirildi. Söz konusu sınavları en az 1.141 aday tamamlamıĢtır. Kurulun ilk adı “Associated Board” iken 1933 yılında “The Associated Board of the Royal Schools of Music” [KMOBK] olmuĢ ve günümüzde de aynı adla yüzyıldan fazla bir zaman diliminde iĢinin ustası ve dünyada konusunda tek olan bir kuruluĢa dönüĢmüĢtür.
KMOBK seviye sınavlarına 1920 yılında iĢitme boyutu eklenmiĢ ve 1933 yılında sekiz aĢamalı sınav düzeneğine geçilmiĢtir. KMOBK‟un en baĢından beri amacı, müzik sanatının kökleĢmesi ve yaygınlaĢmasını teĢvik etmekti. 1892 yılında “The University of the Cape of Good Hope” tarafından Cape Colony sınavlarını gerçekleĢtirmek üzere davet alan KMOBK yetkilileri, uluslararası yaygınlaĢmanın ilk tarihsel iliĢkisine yanıt vermiĢ olmaktadırlar. 1895 yılında uluslararası iliĢkilere yönelen kurul, Yeni Zelanda, Avustralya ve Kanada gibi ülkelerdeki tüm müzik sınav alanlarını ziyaret ederek KMOBK‟un uluslararası etkinliğini oluĢturma yönünde güçlü bir adım atmıĢ oldular.
KMOBK, 1903 yılında Malta‟ya ve 1907 yılında Hint adalarına yönelik faaliyetler gerçekleĢtirdi. KMOBK çalıĢmaları, 1948 yılında Güney Afrika, Hindistan, Pakistan, Seylan (Ģimdi Sri Lanka), Malta, Rodezya (Ģimdiki Zimbabwe),
Kıbrıs, Singapur ve Kenya‟da Onursal Yerel temsilcilikler oluĢturarak dünya yüzeyindeki etkiliklerini ve gücünü arttırır.
20. yüzyılda KMOBK sınavları hızla tanınırlığını arttırdı ve 1914 yılında KMOBK‟a yapılan sınav baĢvurusu 30.000‟lere ulaĢtı. 1947 yılında kurulun etkinlikleri “The Royal Manchester College of Music” ve “The Royal Scottish Academy of Music” kurumlarını kapsayacak biçimde geniĢletildi ve bu dönemde aday baĢvurusu 100.000‟lere ulaĢtı. 1981 yılında sınav baĢvurusuna dâhil edilen çalgı çeĢitliliğinin arttırılmasıyla baĢvuru sayısı 460.000 düzeyine ulaĢtı.
KMOBK etkinlikleri kapsamında verilen “uğraĢı/zevk” alanı piyano dersleri ve diplomalarının Türkiye‟nin on bir ilini kapsaması ve sınıf ayrımı yapmaksızın toplumun tüm kesimlerine ulaĢması, dersi veren öğretmenlerin ek gelir olanağı elde etmesi bakımından Türk toplumunda güçlü ve kalıcı izler bıraktığı söylenebilir. Bu dersler yoluyla piyano çalgısının toplum nezdinde benimsenmesiyle Batı sanat musikisinin toplum tarafından kabul edilmesi ikincil bir amaç olarak ortaya çıkmaktadır.
KMOBK çalıĢmaları 1999 yılında caz piyano toplulukları ile flüt, klarnet, saksofon, trompet ve trombon gibi çalgıları da seviye sınavları değerlendirme kapsamına alması konusu 2003 yılında desteklenmiĢtir. Böylece 600.000‟den fazla aday ile Aruba, Umman ve Sierra Leone gibi çeĢitli yerlerdeki faaliyetlere ek olarak dünya çapında 90 ülkede KMOBK seviye sınavları değerleme ve diploma etkinlikleri uygulanmaktadır.42
KMOBK‟un Türkiye‟deki uygulamalar konumlanmasında ve etkinliklerinin yürütülmesinde “Özel Maria Rita Epik Müzik Kursu”, temel özel eğitim kurumu olarak yer almaktadır.
42
“Royal Academy of Music”, “Royal College of Music”, “Royal Northern College of Music” ve “Royal Scottish Academy of Music and Drama” gibi müzik kuruluĢlarından oluĢan KMOBK‟un Türkiye etkinlikleri, 1992 yılında baĢlamıĢ bu konuya Maria Rita Epik Müzik Kursu43
[MREMK] öncülük etmiĢtir. Bu kuruluĢun sanal sayfasındaki bilgiler Ģöyledir:
“Sınavlar; 35 çalgı, şan, teori ve uygulamalı müzisyenlik dallarında yapılır ve müzik eğitimi almakta olan öğrencilere, amatör veya profesyonel her yaştan müzisyene açıktır. Birleşik Kurul, her yıl yarım milyonun üzerinde öğrenciyi sınar ki, bu da dünyadaki en büyük müzik sınav sistemidir ve dünya çapındaki müzik eğitimi standartlarının oluşturulması ve geliştirilmesinde büyük role sahiptir.
Sınavlar, üç ayrı seviyede ele alınabilir. Birinci seviyede, geçme veya kalma olmayan sınavlar yer alır. Bunlar; 6-9 aylık eğitim almış adaylar için tasarlanmış Hazırlık Sınavı ve 21 yaşın üzerindeki yetişkinler için tasarlanmış İcra Değerlendirmesi Sınavıdır. İkinci kategori, giderek zorlaşan sekiz ayrı aşamayı kapsayan Aşamalı Sınavlardır. Üçüncü kategori ise, üç ayrı diploma sınavını içeren Diploma Sınavlarıdır. Adayların sınavlara her aşamadan veya belirli bir sırayla girmeleri zorunlu değildir. Ancak, 6, 7 veya 8. aşama Uygulamalı Sınavlarına girebilmek için, Teori ya da Uygulamalı Müzisyenlik (Practical Musicianship) sınavının 5. aşamasını başarıyla geçmiş ve sertifikasını almış olma şartı aranır. Teori sınavı da yılda iki kez Mart ve Kasım aylarında yapılmaktadır.
Her aşama sonunda başarı gösteren adaylara, bunu belgelemek üzere bir sertifika verilir. Ayrıca her aday, sınayıcının sınav sırasında yazdığı detaylı yorumlarını içeren raporu da alır. Diploma Sınavları, sırasıyla; DipABRSM, LRSM ve FRSM‟dir. DipABRSM sınavına girebilmek için 8. Aşama Uygulamalı Sınavdan geçmiş olmak gerekir ve her bir diploma sınavı bir sonrakinin ön-şartıdır. Lisans Diploması ülkemizde de Y.Ö.K. tarafından Ön-lisansa denk kabul edilmiştir.
43 Teze yönelik kuramsal çerçevenin yapılandırılması için MREMK yetkilerine yönelik e-posta ve telefon yoluyla yapılan tüm baĢvurulara ve onların bu baĢvurularda araĢtırmacı ile iletiĢim kurmasına rağmen hiçbir geri dönüĢ olmaması, herhangi bir istatistikî bilgiye ulaĢılmaması nedeniyle söz konusu kursun sanal ana sayfasındaki açıklamalardan yararlanılmıĢtır.
Uygulamalı Sınavlar, Ocak ve Nisan-Mayıs aylarında olmak üzere yılda iki kez yapılır. İngiltere'den gelen bir sınayıcı kendisine önceden bildirilmiş olan program çerçevesinde sınavları yapar. Sınavları halen İzmir, Ankara, Bursa, İstanbul, Kocaeli, Bodrum, Fethiye ve Antalya‟da44
gerçekleştirmektedir. Söz konusu seviye sınavlarının amacı bu sınavları tüm Türkiye'ye yayabilmektir. Yazılı Teori sınavları ise Kasım ve Mart aylarında olmak üzere yılda iki kez yapılır. Sınav için adaydan son başvuru tarihine kadar, ABRSM'nin her yıl ilan ettiği ücret listesinde gireceği aşamaya göre belirli bir ücret alınır. Bunun haricinde sınav için herhangi bir ek ücret talep edilemez.”
KMOBK‟ta üç tür sınav vardır: 1. Uygulamalı Sınavlar:
a. Hazırlık sınavları45
b. YetiĢkinlerin icra sınavı46 c. AĢamalı (uygulamalı) sınavlar47
44
MREMK sanal sayfasındaki sınav baĢvuru merkezleri ile günümüzde sınav uygulamaları yapılan merkezler arasında üç merkezin sanal sayfanın bir kısmında sekiz olarak verildiği diğer sayfada 11 merkezin açıklandığı tespit edilmiĢtir. Bu tespit ve MREMK yetkilileri kendi iĢ alanına yönelik araĢtırmaya kayıtsız kalmaları sonucu Uluslararası boyutta yüz yılı aĢkın faaliyet gösteren bir kuruluĢa bağlı temsilciliğin günümüz biliĢim ve iletiĢim olanakları gözönüne alındığında ilke ve anlayıĢ bakımından temsil ettikleri kuruluĢun ilke ve anlayıĢını benimsemede sorunların olduğu yönünde bir kanaat edinilmiĢtir. MREMK‟ye bağlı on bir güncel sınav merkezi aĢağıdaki gibidir:
KMOBK RESMĠ SINAV MERKEZLERĠ:
1. ĠSTANBUL: Özlem Güzel Bale Müzik ve Tiyatro Okulu, Ersin Sanat Merkezi, 37 Sanat Merkezi, Adıgüzel Eğitim Kurumları, Müge Eraydın Müzik Eğitim Merkezi, Hisar Okulları, FMV Erenköy IĢıkĠlköğretim Okulu,Alternatif Atölye
2. ANKARA: Chopin Müzik ve Sahne Sanatları Merkezi, Serenad Müzik Okulu 3. BURSA: TED Bursa Koleji, Armoni Müzik Merkezi,
4. ANTALYA: Antalya Koleji TED Antalya Koleji 5. BODRUM: Marmara Koleji
6. FETHĠYE: Fethiye Müzik Okulu 7. SAMSUN: 19 Mayıs Üniversitesi
8. KOCAELĠ: Filiz Özar Bale ve Müzik Kursu 9. AYDIN: TED Ege Koleji
10. DENĠZLĠ: Yamaha Uygulamalı Müzik Merkezi 11.EDĠRNE: Öykü Sanat Merkezi
45 Bu sınavda geçme kalma yoktur. Sınayıcı, sınav sırasında öğrencinin icrası ile ilgili düĢüncelerini yazıp sınav bitiminde öğrenciye vermektedir. Öğrenciye ait Hazırlık Kitapları sınav sırasında sınayıcı tarafından imzalanmaktadır. Sınavda kitapta yer alan 3 alıĢtırma ezber olarak çalınır. Yine kitapta yer alan zorunlu bir parçanın yanı sıra bir de seçmeli parça hazırlanır. Sınavın sonunda ise kitabın en arka sayfasında yer alan “iĢitme oyunları” adıyla basit iĢitme soruları sorulur. Sınayıcı tarafından sınav sonunda öğrenciye bir sertifika verilir.
46 21 yaĢını bitirmiĢ adayların girebileceği bir sınavdır. ĠĢitme-gam ve arpej ve deĢifre kategorisi yoktur.
d. Özel ihtiyacı olan adaylar48
2. Kuram Sınavları49
KMOBK‟ta yapılandırılan üç tür sınav sonucunda üç tür diploma alanı bulunmakta ve bu diplomalar ön lisans, lisans ve yüksek lisans seviyelerine göre Ģekillendirilmektedir.
Diploma konuları aĢağıdaki gibidir:
a. Müzik ġefliği (Orkestra ġefliği ) b. Müzik Ġcrası
c. Çalgı / ġan Öğretmenliği
Her 3 konu için ise 3 ayrı seviyede diploma bulunmaktadır:
a. Dip ABRSM: Diploma of The Associated Board of The Royal Schools of Music
b. LRSM: Licentiate of The Royal Schools of Music c. FRSM: Fellowship of The Royal Schools of Music
Kurul (Heyet) diplomaları Ġngiltere‟deki müzik üniversitelerine denk kabul edilmektedir.
47
1 den 8. aĢamaya kadardır. Adayların sınavlara her aĢamadan veya belirli bir sırayla girmeleri zorunlu değildir. Ancak, 6, 7 veya 8. aĢama Uygulamalı Sınavlarına girebilmek için, Teori ya da Uygulamalı Müzisyenlik (Practical Musicianship) sınavının 5. aĢamasını baĢarıyla geçmiĢ ve sertifikasını almıĢ olma Ģartı aranır. Bu sertifikayı sınava baĢvuru sırasında baĢvuru formuna eklemek gerekmektedir.
48 ABRSM görme, iĢitme, otizm, konusunda özel ihtiyacı olan adayların da sınava girmesini sağlamaktadır.
49
Yazılı olarak gerçekleĢtirilen teori sınavı 8 aĢamalıdır. Uygulamalı sınavların 6-7-8. aĢamalarına girebilmek için önceden Teori 5. aĢama veya Practical Musicianship 5. aĢama sertifikası alınmıĢ olmalıdır. Sertifika, baĢvuru sırasında baĢvuru formuna eklenir. Örneğin: Kasım ayında Teori sınavına giren bir öğrencinin Ocak ayındaki uygulamalı sınava girmesi mümkün değildir. Teori sınav kâğıtları Ġngiltere‟de okunmaktadır. Sınav sonuç ve sertifikasının gelmesi 3 ay civarında sürmektedir. Ocak ayı son baĢvuru tarihinde aday öğrencinin elinde Teori 5. aĢama sertifikası olmadığı için ancak bir sonraki yıl Nisan - Mayıs sınavlarına girebilir. Teori sınavı da yılda iki kez ġubat - Mart ve Ekim - Kasım aylarında, belirlediğimiz merkezlerde, merkez bulunmayan yerlerde ise adayların eğitim aldıkları kurum veya öğretmenleri vasıtasıyla yazılı olarak yapılmaktadır.
a. DipABRSM: Üniversite 1. sınıf. b. LRSM: Lisans Diploması
c. FRSM: Yüksek Lisans Diploması
Diploma sınavlarına girmek için aĢağıdaki koĢullara uymak gerekir: Sırasıyla; DipABRSM, LRSM ve FRSM‟dir. DipABRSM sınavına girebilmek için 8. aĢama uygulamalı sınavdan geçmiĢ olmak gerekir ve her bir diploma sınavı bir sonrakinin ön Ģartıdır. Konservatuar ve diğer müzik üniversitelerinde okuyan veya mezun adaylar, diploma sınavına girmeden önce not dökümünü Ġngiltere‟ye göndererek 8. aĢama uygulamalı sınava girmeden hangi diploma sınavına kabul edilebileceklerini öğrenip buna göre müracaat edebilirler.