MESLEKĠ HAK ve YÜKÜMLÜLÜKLER BAKIMINDAN

DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

Avukatın hak ve yükümlülükleri kısaca; ücret isteme hakkı, masraf ve avans isteme hakkı, hapis hakkı, bilgi verme yükümlülüğü, özen yükümlülüğü, sadakat

yükümlülüğü, bazı durumlarda iĢi red yükümlülüğü, reklam yasağı, mahkemeye ve meslektaĢlara karĢı yükümlülüğü olarak sayılabilir.77

Hak ve yükümlülükler bakımından ele alırsak kamu avukatları yaptıkları iĢ karĢılığında maaĢ almaktadırlar. Bu yönüyle ücret isteme hakkının kısmen yerine getirildiğini söyleyebiliriz. Çünkü maaĢ derece ve kademeye göre verilen bir ücret olup, avukatın yaptığı iĢle doğru orantılı olduğundan bahsedemeyiz. Kamu idareleri davaları için gerekli masrafları memurları vasıtasıyla yapmakta ya da gerekli masraflar için avukat adına avans açmaktadırlar. Ayrıca avukatın merkezden uzaklaĢması durumunda gerekli yol masrafı ve günlük harcırahı kanun çerçevesinde ilgili avukata ödenmektedir. 78

Avukatın maaĢlı çalıĢması nedeniyle ücret ödenmediğinden dosyayı hapsetme hakkı bulunmamaktadır, karĢı taraftan tahsil edilen vekâlet ücretinin limitli oluĢu da bu durumu değiĢtirmemektedir.

Kamu avukatları yukarıda saydığımız yükümlülükleri yerine getirmek durumundadırlar. Ancak bağımsız olamayan kamu avukatlarının kendilerine tevdi edilen iĢi reddetme gibi bir hakları da bulunmamaktadır. Kamu avukatları ancak prosedür çerçevesinde yetkili makamlardan davanın açılmasından vazgeçme talep edebilirler ki, 79 vazgeçme alınamaması durumunda davanın açılması gerekmektedir.80

77 _{Avukatın hak ve yükümlülükleri için bkz. birinci bölüm s. 22 vd.}

78 _{Tabi devletin borcuna alacağına gösterdiği özeni göstermediği düĢünüldüğünde, avukatların yol}

masrafı ve günlük harcırahını alabilmesi için uzunca süre ödenek gelmesinin beklendiğini de belirtmek gerekir.

79 _{Hazine Avukatlığı haricindeki kamu avukatları dava açılmaması gerektiğini düĢünüyorlar ise,}

genelde kısa bir mütalaa ile birlikte dava açılmasını talep eden birim hangisi ise evrakı yeniden incelenmek üzere geri göndermektedirler. Tabi bu süre zarfında hak düĢürücü ve zamanaĢımı sürelerinin geçmemesine dikkat etmek gerekmektedir. Davanın açılması konusunda ısrar ediliyorsa bu durumda Hukuk MüĢavirliğinden vazgeçme ya da mütalaa istenmekte, ya da süre sıkıntısı varsa dava açılıp Hukuk MüĢavirliğine bu Ģekilde baĢvurulmaktadır. Her kurumun iç iĢleyiĢi farklıdır ve kanun, yönetmelik ve genelgeler çerçevesinde yürütülmektedir.

80 _{Mesela 4353 sayılı Kanun gereği Hazine Avukatının uygun görüĢü olmaksızın dava açılamaz, ancak}

eğer bir idareden dava açma talebi gelmiĢse Hazine Avukatı da dava açılmaması gerektiğini düĢünüyorsa, dava açılmaması için vazgeçme talep eder, eğer vazgeçme alamıyorsa davayı açmak zorundadır. Durum böyle olunca, Hazine Avukatının uygun görüĢünün pek de bir anlamı kalmamaktadır. Kaldı ki; eğer vazgeçme istemi küçücük de olsa bir taĢınmaza iliĢkin ise, vazgeçme almak neredeyse imkânsızdır. Bu durumda adeta dava açılması hususu Hazine Avukatına dayatılmaktadır.

Bu yönleriyle kamu avukatlığının avukatlık mesleğinin temel bazı niteliklerine aykırılıklar içerdiği görülecektir. Ancak diğer yandan son derece ciddi dava yükü olan kamu kurumlarının dıĢarıdan hizmet satın almaktansa, kendi bünyelerinde çalıĢarak mevzuat konusunda uzmanlaĢacak, aynı zamanda maaĢlı olduğu için ekonomik bakımdan devlete daha az yük getirecek kamu avukatlığını tercih etmelerini de, kanunen bir engel bulunmadığına göre, normal karĢılamak gerekmektedir.

Kamu idarelerinin, kendisi avukat istihdam etmek yerine, dıĢarıdan avukatlık hizmeti alması da kanunen mümkündür. 4353 sayılı Kanunun 36/I maddesinde; „Ġhtisas gerektiren ve ihtiyaç duyulan hâllerde; Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla, 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (h) bendi hükmüne göre serbest avukatlardan veya avukatlık ortaklıklarından hizmet satın alınabilir.‟81

hükmü bulunmaktadır.

Özellikle bazı idarelerin sözleĢmeli avukatlardan hizmet aldıklarından da söz etmiĢtik. Ancak bu hizmetlerin hiç birisi kurum iĢleyiĢine dâhil, o kurumda mesai harcayan ve bilgiye eriĢimi daha kolay olan kamu avukatının verdiği hizmeti verememektedir. Nitekim Hazine Avukatlarının çok fazla idarenin iĢini yürütmesi nedeniyle bazı sıkıntılar ortaya çıkabilmekte, bu nedenle Hazine Avukatlarının dahi ilerleyen dönemde uzmanlaĢması beklenmektedir.82

81 _{Uzmanlık konusu iĢlerin neler olduğu, avukatlık mesleğinin karakteristik özellikleri ve avukatlık}

asgari ücret tarifesi göz önünde bulundurulduğunda, bu hizmetin piyasadaki en uygun fiyata iĢ vermeyi hedefleyen 4734 sayılı Kanun ile ne Ģekilde bağdaĢtığı hususları tartıĢılmaktadır. Kanımca kamu hizmeti olan avukatlık hizmetinin, kural olarak avukatlık asgari ücret tarifesinde belirtilen rakamlardan aĢağıya yapılması mümkün olmadığına, avukatların reklam yapması ve daha önce yaptıkları iĢlere iliĢkin bilgi vermesi yasak olduğuna, avukatlık ticari bir iĢ olmayıp piyasa fiyatı söz konusu olamayacağına göre ihale yoluyla temini mümkün bulunmamaktadır. Ayrıca ülkemizde fiilen mümkün bulunmakla birlikte, hukuken avukatlıkta uzmanlaĢma söz konusu değildir. O halde tamamen göreceli olan bu kavram neticesinde, iĢi alan avukat, avukatlık bürosu ya da avukatlık ortaklığının, diğer avukat, avukatlık bürosu ya da avukatlık ortaklıklarına karĢı haksız rekabet ettiği de iddia edilebilir. Zira iĢi alan, aynı zamanda reklam yapmıĢ, o iĢte uzman olduğunu diğerlerine kanıtlamıĢ olacaktır.

82 _{ġu anda Gelir Ġdaresi ile BaĢhukuk MüĢavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü arasında yapılan}

protokol neticesinde, Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı avukatları da Hazine Avukatı olmakla birlikte özel olarak BaĢkanlık bünyesinde çalıĢmaktadırlar. Zamanla, özellikle iĢ yükü fazla olan, diğer bakanlıklar için de benzer protokoller yapılarak, Hazine Avukatlarının uzmanlaĢması yönünde çalıĢmalar yapılması beklenmektedir.

2.9 KAMU AVUKATLIĞININ TERCĠH EDĠLMESĠNĠN