Meslekî Sorumluluk Sigortası Genel ġartlarına Göre Beyan

Meslekî Sorumluluk Sigortası Genel ġartları‟nda sigortalının ve sigorta ettirenin beyan yükümlülüğü C.2 ve C.3. maddelerinde yer almıĢtır.

Meslekî Sorumluluk Sigortası Genel ġartları‟nın C.2 maddesine göre;

- Avukat, sözleĢmenin yapılması sırasında bildiği veya bilmesi gereken tüm önemli hususları sigortacıya bildirmekle yükümlüdür. Sigortacıya bildirilmeyen, eksik veya yanlıĢ bildirilen hususlar, sözleĢmenin değiĢik Ģartlarda yapılmasını gerektirecek nitelikte ise, önemli kabul edilir. Sigortacı tarafından yazılı veya sözlü olarak sorulan hususlar, aksi ispat edilinceye kadar önemli sayılır.

- Sigortacı, avukata, soru listesi vermiĢse, listedeki sorular dıĢındaki konularda avukata hiçbir sorumluluk yükleyemez; meğerki avukat önemli bir hususu kötü niyetle saklamıĢ olsun.

- Sigortacı için önemli olan bir husus bildirilmemiĢ veya yanlıĢ bildirilmiĢ ise, sigortacı on beĢ gün içinde sözleĢmeden cayabilir veya prim farkı isteyebilir. Ġstenilen prim farkının kabul edildiğinin, avukat tarafından, sigortacıya on gün içinde bildirilmemesi durumunda, sözleĢmeden cayılmıĢ kabul olunur. Önemli hususun avukatın kusuru sonucu öğrenilememiĢ olması veya avukat tarafından önemli sayılmaması, durumu değiĢtirmez. Ancak, bildirilmeyen veya yanlıĢ bildirilen bir hususun ya da olgunun gerçek durumu sigortacı tarafından biliniyorsa, sigortacı beyan yükümlülüğünün ihlâl edilmiĢ olduğunu ileri sürerek sözleĢmeden cayamaz. Bu hususta, ispat yükü avukata aittir.

- Sigortacı, cayma hakkını kullanmaktan açıkça veya zımnen vazgeçmiĢse veya caymaya yol açan ihlâle kendisi neden olmuĢsa ya da sorularından bazıları cevapsız bırakıldığı hâlde sözleĢmeyi yapmıĢsa, sözleĢmeden cayamaz. Cayma hâlinde,

avukat bildirim yükümlülüğünün ihlâlinde kasıtla hareket etmiĢse, sigortacı, rizikoyu taĢıdığı süreye ait primlere hak kazanır.

- Rizikonun gerçekleĢmesinden sonra, avukatın ihmâli ile beyan yükümlülüğü ihlâl edildiği takdirde, bu ihlâl tazminatın miktarına ya da rizikonun gerçekleĢmesine etki edebilecek nitelikte ise, ihmâlin derecesine göre tazminattan indirim yapılır. Avukatın kusuru kast derecesinde ise, beyan yükümlülüğünün ihlâli ile gerçekleĢen riziko arasında bağlantı varsa, sigortacının tazminat ödeme borcu ortadan kalkar; bağlantı yoksa sigortacı ödenen primle ödenmesi gereken prim arasındaki oranı dikkate alarak sigorta tazminatını öder.

Meslekî Sorumluluk Sigortası Genel ġartları‟nın C.3 maddesinde ise, sigortalı ve sigorta ettirenin sözleĢme devamı sırasındaki beyan yükümlülüğü düzenlenmiĢtir. Bu maddeye göre;

- Sigorta ettiren avukat, sözleĢmenin yapılmasından sonra, sigortacının izni olmadan rizikoyu veya mevcut durumu ağırlaĢtırarak tazminat tutarının artmasını etkileyici davranıĢ ve iĢlemlerde bulunamaz.

- Sigorta ettiren avukat veya onun izniyle baĢkası, rizikonun gerçekleĢme ihtimalini artırıcı veya mevcut durumu ağırlaĢtırıcı iĢlemlerde bulunursa yahut sözleĢme yapılırken açıkça riziko ağırlaĢması olarak kabul edilmiĢ bulunan hususlardan biri gerçekleĢirse derhâl; bu iĢlemler bilgisi dıĢında yapılmıĢsa, bu hususu öğrendiği tarihten itibaren en geç on gün içinde durumu sigortacıya bildirir.

- Sigortacı sözleĢmenin süresi içinde, rizikonun gerçekleĢmesi veya mevcut durumun ağırlaĢması ihtimalini ya da sözleĢmede riziko ağırlaĢması olarak kabul edilebilecek olayların varlığını öğrendiği takdirde, bu tarihten itibaren bir ay içinde sözleĢmeyi feshedebilir veya prim farkı isteyebilir. Farkın on gün içinde kabul edilmemesi hâlinde sözleĢme feshedilmiĢ sayılır. Meğer ki, rizikonun artmasına, sigortacının menfaatiyle iliĢkili bir husus ya da sigortacının sorumlu olduğu bir olay veya insanî bir görevin yerine getirilmesi sebep olmasın.

kasıtlı olarak ihlâl ettiğini öğrenince, birinci fıkraya göre sözleĢmeyi feshetse bile, değiĢikliğin meydana geldiği sigorta dönemine ait prime hak kazanır.

- Rizikonun gerçekleĢmesinden sonra avukatın ihmâli belirlendiği ve değiĢikliklere iliĢkin beyan yükümlülüğünün ihlâl edildiği saptandığı takdirde, söz konusu ihlâl tazminat miktarına ya da rizikonun gerçekleĢmesine etki edebilecek nitelikte ise, ihmâlin derecesine göre, tazminattan indirim yapılır. Avukatın kastı hâlinde ise meydana gelen değiĢiklik ile gerçekleĢen riziko arasında bağlantı varsa, sigortacı sözleĢmeyi feshedebilir; bu durumda sigorta tazminatı ödenmez. Bağlantı yoksa, sigortacı ödenen primle ödenmesi gereken prim arasındaki oranı dikkate alarak sigorta tazminatını öder.

- Sigortacı, rizikonun gerçekleĢmesinden önce, avukatın beyan yükümlülüğünü kasıtlı olarak ihlâl ettiğini öğrenince, sözleĢmeyi feshetse bile, değiĢikliğin meydana geldiği sigorta dönemine ait prime hak kazanır.

- Sigortacıya tanınan feshin bildirim süresi veya feshin hüküm ifade etmesi için verilen süre içinde, yapılan değiĢiklikle bağlantılı olarak rizikonun gerçekleĢmesi hâlinde, sigorta tazminatı ödenen primle ödenmesi gereken prim arasındaki oran dikkate alınarak hesaplanır.

3.2.3. Avukatın, Riziko ve Tazminat Kapsamının Belirlenebilmesi Ġçin Sigortacıya Bilgi Verme ve AraĢtırma Yapmasına Ġzin Verme Yükümlülüğü

Sigorta bir zenginleĢme aracı olmadığından sigortacının gerçek zararı ödemesi gereklidir. Ġyiniyet ve âzami güven esasına dayanan sigortada, sigortacının, riziko gerçekleĢtiğinde sorumluluğunun doğup doğmadığını, doğmuĢsa kapsam ve sınırını belirleyebilmesi için, rizikoyla ilgili tüm bilgilere sahip olması gerekir. Bu nedenle sigortacı, sigorta ile ilgili olan kimselerden riziko ile ilgili her türlü bilgiyi talep edebilmeli ve rizikonun gerçekleĢtiği yerlerde gereken incelemeleri yapabilmelidir245.

245 _{TTK m.1447 gerekçesi.}

Bu gerekçeye dayanarak, Türk Ticaret Kanunu‟nun 1447. madde hükmünde;

"Sigorta ettiren, rizikonun gerçekleşmesinden sonra, sözleşme uyarınca veya sigortacının istemi üzerine, rizikonun veya tazminatın kapsamının belirlenmesinde gerekli ve sigorta ettirenden beklenebilecek olan her türlü bilgi ile belgeyi sigortacıya makul bir süre içinde sağlamak zorundadır. Ayrıca, sigorta ettiren, aldığı bilgi ve belgenin niteliğine göre, rizikonun gerçekleştiği veya diğer ilgili yerlerde sigortacının inceleme yapmasına izin vermekle ve kendisinden beklenen uygun önlemleri almakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğün ihlâl edilmesi sebebiyle ödenecek tutar artarsa, kusurun ağırlığına göre tazminattan indirim yapılır." düzenlemesi yer

almaktadır.

Türk Ticaret Kanunu‟nun 1452/3. maddesi hükmü uyarınca, Türk Ticaret Kanunu‟nun 1447. maddesi hükmünde yer alan düzenlemenin sigorta ettiren, sigortalı, lehtar aleyhine değiĢtirilmesi mümkün olmayıp, değiĢtirilmesi hâlinde kanun hükmünün uygulanması gerekecektir.

Sigorta ettiren avukat, ortaya çıkan zararın riziko niteliği olan bir olay sonucu ortaya çıktığı ve riziko ile hasar arasındaki illiyet bağının bulunduğu konusunda sigortacıya kanıtlayıcı belgeleri vermesi durumunda, bu yükümlülüğünü yerine getirmiĢ olur. Ayrıca, avukat, sigortacının talebi üzerine bu belgeleri en kısa süre içinde vermek zorundadır. Avukat bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi sebebiyle ödenecek tutarda artıĢ meydana gelirse, kusurun ağırlığına göre tazminattan indirim yapılır.

MSSGġ B/B.3. maddesinde, sigortacının hangi süre içinde inceleme yapması gerektiğine iliĢkin düzenleme yapılmıĢtır. Buna göre, sigortacı, rizikonun gerçekleĢmesinden sonra sigorta ettiren avukatın kendisine bilgi ve belgeleri ilettiği tarihten itibaren on beĢ gün içinde gerekli incelemelerini yapıp tamamlamak zorundadır.

MSSGġ C/C.8. maddesinde ise, sigortacı ve sigortacı adına hareket edenler, bu sözleĢmenin yapılmasından dolayı sigortalı avukata iliĢkin öğreneceği sırların saklı tutulmamasından doğacak zararlardan sorumlu tutulmuĢlardır. Bu durum, avukatın

faaliyetleri kapsamında, üçüncü kiĢilerle olan bazı meslekî sırlarını sigortacı ile paylaĢmasının, gerektiğinde zorunlu olabileceği Ģeklinde değerlendirilebilir.

3.2.4. Avukatın Zararı Önleme, Azaltma ve Sigortacının Rücû Haklarını