Avukatlık Mesleğinin Tanımı

Avukatlar, hukuk düzeninin en üst düzeyde korunmasına hizmet eden, hak arama özgürlüğünün peĢinde koĢan ve hukuk uğruna savaĢ veren meslek mensuplarıdır57

. Avukat , “bilgi ve tecrübelerini adâlet hizmetine ve kiĢilerin yararlanmasına tahsis eden kiĢi” olarak tanımlanmıĢtır58

.

Avukat daha geniĢ bir ifadeyle, hukuksal sorunlarda bilgisine baĢvurulan59, temsil ettiği tarafların menfaatlerini, hayatlarını, hürriyetlerini, Ģeref ve haysiyetlerini yazı ile veya sözle adâlet huzurunda müdafaa etmeyi kendisine meslek edinen60

kiĢi olarak tanımlanabilir.

1136 sayılı Avukatlık Kanunu61

(Av.K.) m. 2‟ de ise avukat62; “Her türlü

hukukî sorun ve anlaşmazlıkların, adâlet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesi ve genellikle hukuk kurallarının tam olarak uygulanması hususunda, yargı organları ve hakemlerle resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlara yardım etmek amaçlarıyla, hukukî bilgi ve tecrübelerini, adâletin hizmetine ve kişilerin yararlanmasına tahsis ederek kamu hizmeti gören serbest meslek mensubu kişi” olarak tanımlanmaktadır.

57

YILMAZ, Ejder. “Kamuda ÇalıĢan Avukatlar”, AÜHFD 2008, C.57 Sa.3, s. [733-751], s.735. 58 _{ERDOĞAN, ġirin Mehmet. “Avukatlıkta Tekel Hakkı”, Hukuk Kurultayı 2004, Ankara, Ankara}

Barosu Yayınları, 2004, [137-155], s. 139.

59 _{ÖZKAN, Meral Sungurtekin. Avukatlık Mesleği: Avukatın Hak ve Yükümlülükleri, Ġzmir, BarıĢ} Yayınları, 4, Bası, 2013, s.2;YALTI, BaĢar. “Avukatlık ve Felsefe”, ĠBD, Cilt. 79, S. 2005/1, s. [3-13], s. 3,5.

60

ÖZKENT, Ali Haydar. Avukatın Kitabı, Ġstanbul, ArkadaĢ Basımevi, 1940 (Tıpkı Basımı, Ġstanbul Barosu Yayını, 2002).

61

19 Mart 1969 tarihli ve 13168 sayılı Resmi Gazete.

62 _{Avukat, Latince;advocatus, considicus, patronus cause, Almanca; rechtsanvalt, advokat, Fransızca;-} avocat, Ġngilizce; lawyer, attorney, solicitor, barrister anlamında kullanılmaktadır. Türk Hukuk Lügati, s. 26.

2.1.2. Avukatlık Mesleğinin Özellikleri

Bir meslek olarak avukatlığın kendine özgü özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikler; mesleğin “kamu hizmeti niteliği” taĢıması63

, mesleğin “serbest meslek”

Ģeklinde icra edilmesi, mesleğin icrasının “tekel oluşturması” ve avukatın mesleğini yerine getirirken “bağımsız” olmasıdır.

2.1.2.1. Kamu Hizmeti Niteliği

“Kamu hizmeti”, kavram olarak kamu hukuku açısından temel bir kavram olmasına rağmen Anayasa‟da ve yasalarda açıkça tanımlanmamıĢtır; ancak, değiĢik bilimsel yapıtlarda tanımlanmaya çalıĢılmıĢtır. Kamu hizmeti kavramı, "iktisadi

nesnellik olarak kamu hizmeti", "devletin işlevleri/görevleri olarak kamu hizmeti" ve

"devletin yarattığı işlevler olarak kamu hizmeti" Ģeklinde üç yaklaĢımla açıklanmaya çalıĢılmaktadır64

.

Kamu hizmeti; “ belli bir görevi yürütmek üzere kamu tüzel kişileri tarafından

tahsis edilmiş olan ajan ve vasıtalar bütünü65_{”, “görülmesinde kamu yararı olan ve}

toplumsal bir gereksinmeyi karşılayan faaliyet66_{”, “siyasal organlar tarafından}

kamuya yararlı olarak kabul edilen, bir kamu kuruluşunun ya kendisi ya da yakın denetimi ve gözetimi altında özel kesim tarafından yürütülen faaliyetler67_{” olarak}

tanımlanmaktadır.

Tanımlar değerlendirildiğinde, aslında bir hukukî rejimi ifade eden kamu hizmeti kavramının belirlenmesinde, hizmeti görenin “idare” olması koĢulu, yani organik unsur zorunlu olarak aranmamakta, faaliyetin kamuya yararlı nitelik

63

Avukatlık mesleğinin (1) kamu hizmeti değil serbest meslek olduğu,(2)kamu hizmeti değil kamu görevi olduğu yönündeki görüĢlerin eleĢtirisi için, Bknz; SAV, Önder. “Savunma Mesleği Bir Kamu Hizmetidir”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl 68, S. 2010/1, [133-143], s.134.

64 _{KARAHANOĞULLARI, Onur. Kamu hizmeti (kavramsal ve hukuksal rejim), YayımlanmamıĢ} Doktora Tezi, Ankara 2001, s. 453; YILMAZ, DilĢat. “Türk Hukukunda Kamu Hizmeti Kavramı ve Kriterleri”, GÜHFD, C. XII, 2008, Sa. 1-2, s.[1215-1234], s. 1217.

65 _{KORKUSUZ, Refik ve KORKUSUZ, Halit. Avukatlık Hukukuna GiriĢ, Bursa, Ekin Basım Yayın} Dağıtım, 3. Baskı, 2014, s.5; ÇAL, Sedat. “Kamu Hizmeti Kavramı Üzerine Kimi DüĢünceler”, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan, Ġstanbul, Vedat Yayıncılık, 2009, s.[1829-1906].

66 _{DURAN, Lütfi. Ġdare Hukuku Ders Notları, Ġstanbul 1982, s. 304.}

taĢımasına koĢut olarak kamusal ayrıcalık ve yükümlülüklerin varlığı hâlinde geniĢ bir kamu hizmeti kavramı benimsenmektedir68

.

2.1.2.2. Serbest Meslek Niteliği

Avukatlığın serbest meslek olduğu Avukatlık Kanunu‟nun 1. maddesinde belirtilmiĢtir. Avukat, meslekî faaliyette bulunma veya bulunmamada ya da bu faaliyetin içeriğini düzenlemede veya türünü seçmede özgürdür. Ayrıca, kendisine teklif edilen bir dâvayı almaya veya kendisinden istenilen hukukî bir mütalaayı vermeye zorlanamaması, aynı zamanda gerekirse iĢini her aĢamada bırakabilmesi69, avukatlığın bir serbest meslek olması niteliğinden kaynaklanmaktadır70

.

Avukatlık sermayeden çok kiĢisel çabaya bağlı bir uğraĢtır. Mesleği yapmak için avukatlık ruhsatını alıp bir baroya kaydolmanın yanı sıra bir iĢyeri açıp, gerekli donanıma sahip olmak gereklidir71

.

2.1.2.3. Meslek Ġcrasının Tekel OluĢturması

Avukatlık mesleği tekelci niteliğini yasadan almaktadır. Yalnız avukatların yapacağı iĢler baĢlığı altındaki Avukatlık Kanunu‟nun 5. maddesine göre; kanun iĢlerinde ve hukukî meselelerde mütalaa vermek, mahkeme, hakem veya yargı yetkisini haiz bulunan diğer organlar huzurunda gerçek ve tüzel kiĢilere ait hakları dâva etmek ve savunmak, adli iĢlemleri takip etmek, bu iĢlere ait bütün evrakı düzenlemek, yalnız Baroda kayıtlı avukatlara aittir. Bu maddeye göre avukatlar, vekaleten iĢ ve dâva takip etme konusunda tekelci niteliğe sahip olmaktadır.

Meslek icrasının “tekel” oluĢturması, gerçekte ”avukatı korumak ve ona hak

bahşetmek gibi bir amaca yönelik değildir. Normun koruma amacı, avukatlık mesleğini, hukukun kendisini ve daha fazlası hukukî yardım görevini

68 _{TAN, Turgut. “Anayasa Mahkemesi Kararlarında Kamu Hizmeti YaklaĢımı”, Anayasa Yargısı}

Dergisi, 8. Cilt, 1991, s. [233-252], s.236.

69 _{Bu yönüyle avukatlık, tamamen serbest meslektir ve bir idare hukuku kavramı olarak kamu hizmeti} niteliği ile ilgisi bulunmamaktadır; AYDIN, Necmettin. “Avukatlık Mesleğinin Niteliği”, Genç Hukukçular, Ġstanbul, Hukuk Okumaları, 17 Ekim 2003, [509-518], s.514.

70 _{ADAY, Nejat. Avukatlık Hukukunun Genel Esasları, Ġstanbul, Beta Yayınları, Ocak 1994, s. 19} (Avukatlık Hukuku); KORKUSUZ, s.9.

kapsamaktadır”72

. Ayrıca ”uzlaşma sağlama hakkı”73 da avukatlık tekeli içerisinde yer almakta ve bu faaliyet sadece avukatlara tanınmaktadır74

.

2.1.2.4. Bağımsızlık Niteliği

Bir avukatın yapmak durumunda olduğu birçok görevi, kendi kiĢisel çıkarları ve dıĢ baskılardan kaynaklananlar baĢta olmak üzere, onun her türlü etkiden arınmıĢ mutlak bağımsızlığını gerektirir75

.

Avukatın aynı zamanda hem hukukun hem de müvekkilin çıkarlarına hizmet edebilmesi gerçek anlamda bağımsızlığın sağlanması ile mümkündür76

. Diğer bir ifade ile avukat bağımsız, hür ve serbest ise, ancak bu durumda müvekkilinin çıkarlarını koruyabilir77

.

Bağımsızlık, avukatlara görevleri sırasında doğrudan ya da dolaylı bir kısıtlama, baskı veya müdahale getirmeksizin, bağımsızlığını garanti eden, eĢitliğe dayalı, adli, idari, hukukî ilkelerin konulması ve korunması anlamına gelmektedir78

.