Avukatın SözleĢmeye Dayalı Sorumluluğu

Avukatın hukukî sorumluluğunun belirlenmesinde öncelikli olarak avukat ile müvekkil arasındaki iliĢkinin ortaya konulması gerekir. Avukatla müvekkil arasındaki iliĢki ”avukatlık ilişkisi”, dayanağı ise “avukatlık sözleşmesi” dir128

.

126 _{GÜNER (Avukatlık Hukuku), s. 632; GÜNER (Avukatlık Sözleşmesi), s. 249, 250.} 127 _{ADAY (Avukatlık Hukuku), s. 157; KORKUSUZ, s.195.}

Avukatlık sözleşmesi, “avukatın belli bir hukukî yardımda bulunmayı

üstlendiği, taraflarca ücret alınmaması kararlaĢtırılmadığı sürece, avukatın ücrete hak kazandığı iĢ görme borcu doğuran bir sözleĢmedir”129

.

Diğer bir tanıma göre ise avukatlık sözleşmesi;” baro levhasına yazılı olup mesleğini serbest olarak yapan avukat veya avukatlık ortaklığı ile iĢ sahibi arasında bağıtlanan hukukî iliĢkilerin düzenlenmesini, hukukî sorun ve uyuĢmazlıkların çözümlenmesini konu edinen, tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleĢme” dir130

.

Tam iki tarafa borç yükleyen bu sözleĢmede, avukatın yükümlülükleri; hukukî yardım görevini sözleĢme ile belirlenen yükümlülükler ile kanun, meslek kuralları, meslek örgütü kararları, meslekî düzen ve geleneklerle ortaya çıkan yükümlülüklere uygun bir Ģekilde sonuçlandırma olarak ifade edilebilir131

.

Taraflar arasındaki iliĢkinin sözleĢmeye dayalı olmasının sonucu olarak, avukatın hukukî sorumluluğunun dayanağı da sözleĢme olmakta ve avukatın sorumluluğuna “sözleşmeye dayalı sorumluluk” denilmektedir. Avukat, iliĢkinin kamusal boyutunun olması nedeniyle görevi yerine getirirken, yasa ve diğer kurallarla getirilen yükümlülüklere, meslekî düzen ve gelenek kurallarına da uyma borcu altına girmekte ve bunlara aykırı davranıĢı, taraflar arasındaki sözleĢmede yer almasa bile sözleĢmeye aykırı davranıĢ kabul edilebilmektedir132

. Müvekkilinin uğrayacağı zararın hukukî dayanağı, kural olarak avukatlık sözleĢmesidir. Avukatın sorumluluğu kusur esasına dayanır. Avukatın kastî olarak müvekkilini zarara uğratması çok rastlanan bir durum olmayıp, çoğunlukla ihmâlden kaynaklanan davranıĢlardan ortaya çıkar133

.

Avukatın tazminat sorumluluğu, maddî tazminat sorumluluğu ve mânevî tazminat sorumluluğu olarak bölümlendirilebilir.

128 _{GÜNER (Avukatlık Hukuku), s. 631; ADAY (Avukatlık Hukuku), s. 157; GÜNER (Avukatlık}

Sözleşmesi), s. 249.

129 _{GÜNERGÖK (Sözleşme), s. 36.}

130 _{GÜNER(Avukatlık Hukuku), s. 631; KORKUSUZ, s.73; GÜNER (Avukatlık Sözleşmesi), s. 249.} 131 _{GÜNER(Avukatlık Hukuku), s. 631; GÜNER (Avukatlık Sözleşmesi), s. 249}

132 _{GÜNER(Avukatlık Hukuku), s. 631, 632; GÜNER (Avukatlık Sözleşmesi), s. 249.} 133 _{KORKUSUZ, s.196.}

2.3.1.1. Maddî Tazminat Sorumluluğu

Müvekkilin mal varlığında ortaya çıkan eksilme veya müvekkilin mal varlığında olması gereken artıĢın olmaması “maddî zarar” olarak nitelendirilir. Eksilmenin veya olması gereken artıĢın hesabı maddi zarar hesabına iliĢkin genel ilkelere göre yapılacaktır134

.

2.3.1.1.1. Maddî Tazminat Sorumluluğunun ġartları Maddî tazminat sorumluğunun Ģartları aĢağıda sıralanmıĢtır.

2.3.1.1.1.1. Bir Maddî Zararın Ortaya ÇıkmıĢ Olması

Avukatın tazminat sorumluluğunun ortaya çıkabilmesi için öncelikle müvekkilin bir zararının olması gerekir. Avukat, vekâlet sözleĢmesi gereği istenilen sonuca ulaĢmamaktan sorumlu değildir135

.

2.3.1.1.1.2. Zararın Mal Varlığına ĠliĢkin Olması

Avukatın neden olacağı zararın, daha çok maddî zarar Ģeklinde gerçekleĢmesi beklenir. Avukat, vekâlet görevini gereği gibi yapmıĢ olsaydı, müvekkilinin malvarlığının göstereceği durumla mevcut durum arasındaki fark, onun müspet zararıdır. Malvarlığı kayıpları, yoksun kalınan kâr, kaçırılan kazanç, müvekkilin yaptığı ek masraflar söz konusu bu farkı ortaya çıkarır136

.

2.3.1.1.1.3. Zararın OluĢumunda Avukatın Kusurlu Olması

Avukatın sözleĢmeye aykırı davranması ve bu durumdan dolayı kusurlu olması aranan temel Ģarttır. Avukatın kasten ya da ihmâl sonucunda sözleĢmeye dayalı yükümlülüklerini ihmâl etmesi durumunda, kusurlu olduğundan söz edilir. Kasta dayalı yükümlülük ihlâli çok fazla orta çıkmaz. Ġhmâlin ölçüsü objektifliktir. Bunun anlamı, özenli bir avukatın aynı durum ve koĢullar altında göstereceği özeni

134 _{KORKUSUZ, s.197.}

135 _{KORKUSUZ, s.198.}

göstermemesi, sorumluluğun bu Ģartının gerçekleĢtiğini kabul sonucunu ortaya çıkarır. Belli bir alanda uzmanlaĢmıĢ bir avukatın, o alanda faaliyet gösteren bir avukatın göstereceği özeni göstermesi gerekir. Kusursuzluğu ispat yükü avukata aittir137.

Avukattan beklenen, sözleĢmeden dolayı söz konusu olan yükümlülüklerini kanunlara ve sözleĢmeye uygun olarak yerine getirmesidir; gerekli yükümlülükleri yerine getirdiği hâlde istenilen sonuç alınamamıĢsa veya bir zarar ortaya çıkmıĢsa, bundan sorumlu değildir138

.

2.3.1.1.1.4. Zarara ĠliĢkin Uygun Ġlliyet Bağının Bulunması

Zararla avukatın kusurlu davranıĢı arasında mantıksal bir illiyet bağının kurulması yeterli olmayıp, aynı zamanda uygun illiyet bağının kurulmuĢ olması gerekir. Uygun illiyet bağının varlığını ispat yükü müvekkile aittir139

.

Eğer avukat dâva öncesi hazırlık aĢamasında veya dâva sırasında bir kusur iĢlemiĢ, fakat dâvanın kaybı gerçekte mahkemenin hatalı bir kararına dayanmaktaysa, avukat müvekkiline karĢı sorumlu tutulamayacaktır; çünkü zarar görenin veya üçüncü Ģahsın kusuru veya zorunlu sebep durumlarında illiyet bağı kesilir140.

2.3.1.1.1.5. Dâvanın Süresinde AçılmıĢ Olması

Avukatlık Kanunu m. 40 gereğince sözleĢmeye dayanılarak avukatlar hakkında dâva açılabilmesi için, bu hakkın doğumunun öğrenilmesinden itibaren bir yıl ve her durumda zararı doğuran olaydan itibaren beĢ yılın geçmemesi gerekir. Kanun‟da belirtilen sürenin geçmesi ile artık müvekkilin avukata karĢı istenebilir bir tazminat alacağı kalmayacaktır. Ancak, bu hüküm avukatın sözleĢmeye dayalı tazminat

137 _{KORKUSUZ, s.199.}

138 _{KORKUSUZ, s.199.} 139 _{KORKUSUZ, s.199, 200.} 140 _{ÖZKAN, s. 544.}

sorumluluğu yönünden düzenlenmiĢtir. Avukatın üçüncü kiĢilere karĢı sorumluluğu, genel hükümlere tâbi olacaktır141

.

2.3.1.1.2. Maddî Tazminat Miktarının Hesaplanması

Avukata karĢı açılacak dâvalarda, maddî tazminat miktarı her zaman kolaylıkla tespit edilemez. Dâvanın sırf aleyhte sonuçlanması, hiçbir zaman tek baĢına tazminat dâvası açılmasına neden olmaz. Avukatın dâvayı takip etmemesi nedeniyle, dâvanın iĢlemden kaldırılması ve bu nedenle zamanaĢımına uğraması, müvekkiline gereksiz yere harcama yaptırmıĢ olması ise tazminat gerekçesi olabilir142

. Tazminat hukukumuzda asıl olan, gerçek zararın tazmin edilmesidir. SözleĢmeye aykırılık nedeniyle haksız kazanç sağlanamaz; çünkü hukukumuzda tazminatların zenginleĢme aracı olması kabul edilmemektedir143

.

2.3.1.1.3. Avukatlık SözleĢmesinde Sorumsuzluk AnlaĢması

Sorumsuzluk anlaĢması, Türk Borçlar Kanunu m. 114 ve devamı maddelerinde düzenlenmiĢtir. Türk Borçlar Kanunu‟na göre, hafif kusur hâlleri için sorumsuzluk anlaĢması yapılabilmesine karĢılık kast ve ağır kusur hâlleri için sorumsuzluk anlaĢması yapılamaz. Devlet garantili hizmet ifa eden ve kamu hizmeti gören avukatın özen yükümlülüğünü azaltıcı ya da kaldırıcı türde bir sorumsuzluk anlaĢması yapılması mümkün olmadığı gibi, bu yöndeki sorumsuzluk kaydı da geçerli olmayacaktır144

.

2.3.1.2. Manevi Tazminat Sorumluluğu

Avukatın verebileceği zarar, büyük çoğunlukla maddî zarardır. Ancak, Türk Borçlar Kanunu m. 56‟daki Ģartların145

gerçekleĢmesi hâlinde mânevî tazminat da talep edilebilecektir. 141 _{KORKUSUZ, s.201.} 142 _{KORKUSUZ, s.201.} 143 _{KORKUSUZ, s.202.} 144 ÖZKAN, s. 543. 145

TBK m. 56: “Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın

özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.”

Mânevî tazminat sorumluluğunun ortaya çıkabilmesi için, avukatın müvekkilinin kiĢilik hakkına ve hukuka aykırı bir tecavüzde bulunması, bir mânevî zarara uğranılması, kiĢilik hakkına yönelen hukuka aykırı tecavüz ile mânevî zarar arasında illiyet bağının bulunması, dâvalının sorumlu olmasını gerektiren kusuru veya bir kusursuz sorumluluk durumunun bulunması gerekir. Avukat, ortaya koyduğu hukuk dıĢı davranıĢı ile kiĢilik haklarına saldırıda bulunmuĢ ise, sırlarını kendisinin iradesi olmaksızın açığa vurmuĢ ve onu küçültücü bir konuma düĢürmüĢ ise, müvekkil, avukattan mânevî tazminat isteme hakkına sahip olacaktır146

.