• Sonuç bulunamadı

Mektebin Öğrencileri ve Mektep Hayatı

Belgede Dilsiz ve Ama Mektebi (sayfa 65-73)

Kuruluş kararının alınmasından sonra hazırlanan ilanla

Dilsiz Mektebinin,

cinsiyet ve din farkı gözetilmeksizin, üc­

retsiz olarak kaydedilecek öğrencilerle eylül ayında açılacağı duyurulmuştur. Mektep 30 Eylül 1889'da (18 Eylül 1305), kaydı yapılan yirmi öğrenciyle açılmıştır. 132 Mektebin açıl­

masından sonra devam eden kayıtlarla öğrenci sayısı yirmi beşi geçmiştir. İkinci yılında mektebin öğrenci sayısı kırk beşe çıkmıştır. 133

Açılışından sonra gerek üst düzey memurların gerekse Maarif Nezaretinin ilgisiyle mektebin kısa sürede geliştiği;

ancak Münif Paşa'mn maarif nazırlığından ayrılmasından (6 Eylül 1891) hemen sonra mektepte çeşitli aksaklıkların ortaya çıktığı yukanda ifade edilmişti. Bu durum mektebin öğrenci sayısına da yansımıştır.

1 32 BOA, ME MKT, 1 121140.

133 Ergin, a.g.e, s. 963.

63

Dilsiz Mektebi Şakirdanı134

(Öğrenciler yaptıklan işaretlerle "Padişahım çok yaşa! "

cümlesini ifade etmektedirler)

Maarif istatistiklerine bakıldığında, 1893-1894 (R. 1309-1310) ders yılından 1894-1895 (R. 1310-1311) ders yılına otuz dört öğrenci devredildiği, o ders yılı içerisinde mektebe bir yeni öğrenci kaydedildiği ve iki öğrencinin mektepten ay­

rıldığı, dolayısıyla otuz üç öğrencinin ders yılım tamamla­

dığı anlaşılmaktadır. 135

134 Abdullah Freres. (Fotoğrafın bir bölümü kullanılmıştır.)

135 Maarif-i Umumiye Neziiret-i Celilesi . . . İstatistiği, 1310-1311, s. 7.

64

1895-1896 (R. 1311-1312) ders yılında mektepte ciddi oranda bir öğrenci kaybı yaşanmıştır. O ders yılında mektebe altı öğrenci kaydolmuşken ders yılı içerisinde yirmi altı öğ­

rencinin mektepten ayrıldığı anlaşılmaktadır. Bu kopmadan sonra mektep bir sonraki ders yılına ancak on dört öğrenci devredebilmiştir.136 Mektebin, mevcut öğrencilerinin yarısın­

dan fazlasını kaybetmesi, mektepte geçmiş yıllarda başlayan sıkıntılann artarak devam ettiğini göstermektedir. Ciddi bo­

yuttaki öğrenci kopuşunun en büyük sebebi, çeşitli vesile­

lerle daha önce de ifade edilen, mektebin faaliyetlerini rahat yürütebileceği bir binaya sahip olamamasıdır. Mektebin bina probleminden, konuyla ilgili çare arayışlanndan ve faaliyet­

lerden ileride ayrıntılı olarak bahsedilecektir.

Dört yıl öğretim süreli olarak kurulup daha sonra beş yıla çıkanlan mektep, ancak altı öğretim yılı sonrasında ilk mezunlannı verecek duruma gelmiştir. 1895-1896 (R.

131 1-13 12) ders yılı sonunda altı öğrenci mezun olabile­

cek durumdadır. 137

Mektepte, 1897-1898 (R. 1313-1314) ders yılında, on üçü Müslim, ikisi gayrimüslim on beş öğrenci bulunmaktadır.138 Bir sonraki ders yılında mektebin öğrenci sayısı değişmemiştir. 139 136 Maarif-i Umumiye Nezaret-i . . . İstatistiği, 131 1-1312, s. 7.

137 BOA, ME MKT, 323176.

138 Salnitme-i Nezaret-i Mallrif-i Umumiye, 1316, s. 673; Kaynakta mek­

tebin öğrenci sayısı verilirken ders yılı verilmemiştir. Ancak aynı kay­

nakta idadi mekteplerinin öğrenci sayılan verilirken ders yılı olarak 1313-1314 ( 1897-1898) yıllan verilmektedir. Ders yılı yalnızca idadi mektepleri öğrenci sayılan verilirken kullanılmış; rüşdiye ve ibtidai mektepleri öğrenci sayılan verilirken kullanılmamıştır. Her ne kadar kaynakta belirtilmemişse de rüşdiye ve ibtidai mektepleri için verilen istatistiki bilgilerin de aynı ders yılıyla ilgili olduğu kanaatindeyiz.

Sonraki maarif salnamelerinde de berızer yaklaşım söz konusudur.

139 Salniime-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, 1317, s. 752.

1899-1900 (R. 1315-1316) ders yılında öğrenci sayısı on al­

tıya çıkmış; bir sonraki ders yılında ve 1902-1903 (R. 1318-1319) ders yılında bu sayı değişmemiştir.140

Dilsiz Mektebi Öğrencileri141

140 Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, 1318, s. 817; 1 319, s. 159;

1321, s . 163.

141 Abdullah Freres.

66

Beş yıl sonra, 1908 (R. 1324) yılında mektebin öğrenci sayısında önemli bir değişim olmamışnr. O yıl mektepte, Meh­

med Medeni, Mehmed Burhaneddin, Mehmed Selim, Meh­

med Cevad, Arsin, Osman Nuri, Markor, Kenan, İsmail, Ra­

mazan, Mehmed, Selahaddin, Muhsin, Mehmed ve Ahmed isimli on beş öğrenci bulunmaktadır. 142 Aynca, Hüseyin Sabri Bey Maarif Nezaretine gönderdiği 10 Ağustos 1908 (28 Tem­

muz 1324) tarihli dilekçesinde, o güne kadar yaklaşık iki yüz öğrencinin mektebe gelmiş olduğunu ifade etmektedir.143

Dilsiz ve Ama Mektebi

öğrencilerinin giydikleri tek tip mektep kıyafetleri vardı. O kıyafet kırmızı çuhadan ce­

ketle kalın ve kırmızı şeritli pantolondu. 144 Kıyafetin rengi ve şekli, o kıyafeti giymiş bir öğrenci görüldüğünde insan­

ların daha dikkatli olması ve kazalara sebebiyet vermemesi için seçilmişti.145 İnsanlar, sokakta o kıyafetleri giymiş ço­

cuklara rastlayınca onların kör veya sağır olduğunu an­

lar, bir tehlikeye maruz kaldıklarında, elden gelen yardımı esirgemezlerdi.146 Ancak tüm bu önlemlere rağmen yayala­

rın, at ve arabaların çarpmasi sonucu çeşitli kazalar da mey­

dana gelirdi. Maarif Nezareti 14 Kasım 1892'de (2 Teşıin-i sani 1308) Şehremanetine gönderdiği yazı ile meydana gele­

bilecek kazaların önüne geçebilmek için kırmızı elbise giy­

dirilmiş olduktan halde arabacıların dikkatli olmadıkları bu nedenle arabacıların, kethüdalan vasıtasıyla uyarılması gerek­

tiğini bildirmiştir. 147 Fakat bu uyandan kısa bir süre sonra, 3 Şubat 1893'te (22 Kanün-ı sani 1308) Eminönü'nden

hare-142 BOA, MF MKT, 1 1 1 1152.

143 BOA, MF MKT, 1 1 1 1152.

144 Ergin, a.g.e, s. 966.

145 BOA, MF MKT, 1 1 1 1152.

146 Ergin, a.g.e, s. 966.

147 BOA, MF MKT, 154125.

ket euniş bir tramvay, Bayezid civarında, Dilsiz Mektebi öğ­

rencisi, 13 yaşındaki Petri isimli çocuğa çarpmış ve çocuk almış olduğu yaralar nedeniyle ölmüştür.148

Dilsiz Mektebi Öğrencileri149

148 BOA, MF MKT, 1 60152.

149 Abdullah Freres

68

Mektep kıyafetleri, yılda bir defa olmak üzere, öğrenci­

lere ücretsiz olarak verilirdi. Öğrencilere, mektep kıyafetinin dışında, her ay veya üç ayda bir, defter, kalem ve resim mal­

zemeleri gibi ders araç gereçleri de verilirdi. Bu uygulamayla öğrencilerin teşvik edilmesi amaçlanmaktaydı. 150

Öğrenci yardımları bunlarla sınırlı değildir. Sultan il.

Abdülhamid

Dilsiz ve Ama Mektebi

öğrencileriyle bizzat il­

gilenir, onlara çeşitli zamanlarda hediyeler gönderir, yardım­

larda bulunurdu. Mektep öğrencileri de buna karşılık padi­

şaha şükranlarını ve minnettarlıklarını bildirirlerdi. Sultan il. Abdülhamid'in o yardımlarından birine,

Dilsiz ve Ama Mektebi

öğrencileri yazılı bir teşekkürle cevap vermişlerdir.

Mektebin ama öğrencileri adına Hafız Halil, dilsiz öğrenci­

leri adına Fesabzade Muhyiddin isimli iki öğrenci tarafından imzalanan, 29 Mayıs 1892 (17 Mayıs 1308) tarihli teşekkür

"Padişahım Çok Yaşa"

hitabıyla başlar. Öğrenciler Sultan Ab­

dülhamid tarc>fından gönderilen hediyelerin memurlar ara­

cılığı ile kendilerine taktim edildiğini ifade ederler ve teşek­

kür için içten gelen duygularla padişahlarına dua ettiklerini belirtirler. Öğrenciler dönemin Maarif Nazın Zühdü Paşa'yı da unutmamışlar ve mektebe olan ilgisinden dolayı ona da ayrıca teşekkür etmişlerdir.151 Mektebin resmi mührünün de

150 BOA, MF. MKT, 1 1 1 1152.

1 5 1 BOA, Y. PRK. MF., 2180. "Padişahım Çok Yaşa. Sevgili, merhametli padişahımız Gazi Abdülhamid Han Efendimiz Hazretleri'nin, inayet buyurduklan ihsan-ı şahaneleri bu gün memur-ı mahsusa efendiler marifetiyle cümlemize tevzi' olundu. İşte, acze şakirdan kullannca kalbimizde hasıl olan ve bunca nimetin dahi teşekkürünü bildirmek üzere dilimiz döndüğü kadar ve daima borçlu bulunduğumuz duayı emr-i afiyet hazreti padişahiyi yad ve tekrar eyleıiz. Ve bulunduğumuz bu mektepte talim ve terbiyemiz hususunda masruf buyrulan cümle himemdt-ı celilelerinden dolayı Maarif Nazzn Zühdü Paşa Hazretleri'ne dahi aynca teşekkürler beyanıyla bu arzumuzu takdim ederiz."

kullanıldığı teşekkür yazısının, öğrenciler adına idare tara­

fından hazırlanmış olduğu anlaşılmaktadır. Elbette kendile­

rine yapılan yardım karşılığındaki teşekkürün öğrenciler ta­

rafından da onaylamış olması tabidir.

152 Abdullah Freres

Amalar Mektebi Ôğrencileri152

70

Dilsiz ve Ama Mektebi

öğrencileri bazı mevsimlerde ön­

lerinde mızıka ve kendi çalgıları ile saz takımları olduğu halde mesire yerlerine götürülürlerdi. Öğrenciler bu şekilde, güzergahlarındaki yollarda ve seyir yerlerinde halkın ilgisini çekerlerdi.

Yine

Dilsiz ve Ama Mektebi

öğrencileri, padişah ile sa­

ray halkının ve bilhassa saray kadınlarının, her Ramazan ayının on beşinci günü, Hırkayı Şerif Alayı dolayısıyla Yıl­

dızdan Topkapı Sarayı'na gelirken geçecekleri yolda göze çarpacak bir yere getirilirlerdi. Orada kıyafetleri ve

"Padişa­

hım Çok Yaşa"

demek için yaptıkları özel işaretlerle sultanın ve saray kadınlarının dikkatini çekerler, bu vesileyle de bir­

çok hediye alırlardı.151

Dilsiz ve Ama Mektebi

öğrencilerinin mektebe geliş gi­

dişleri ayrı bir özelliğe sahiptir. Öğrenciler ikişerli, kol kola girmek suretiyle mektebe gelip giderlerdi. İki öğrenciden bi­

risi sağır, diğeri ama olurdu. Önce sağır öğrenci ama öğren­

ciyi bulurdu. Ama öğrenci işittiğiyle, sağır öğrenci gördü­

ğüyle diğerini dürterek uyanrdı.154

Belgede Dilsiz ve Ama Mektebi (sayfa 65-73)